श्री दसाम ग्रंथ

पान - 941


ਅਧਿਕ ਰੀਝਿ ਨਿਸਚਰਹਿ ਉਚਾਰੋ ॥
अधिक रीझि निसचरहि उचारो ॥

राक्षस आनंदाने म्हणाला

ਦੇਉ ਵਹੈ ਜੋ ਹ੍ਰਿਦੈ ਬਿਚਾਰੋ ॥੯॥
देउ वहै जो ह्रिदै बिचारो ॥९॥

'तुम्ही जे काही मागाल आणि जे काही मागाल ते तुम्हाला दिले जाईल.'(9)

ਜਬ ਦੋ ਤੀਨਿ ਬਾਰ ਤਿਨ ਕਹਿਯੋ ॥
जब दो तीनि बार तिन कहियो ॥

जेव्हा तो दोन-तीन वेळा म्हणाला

ਤਾ ਪੈ ਅਧਿਕ ਰੀਝਿ ਕੈ ਰਹਿਯੋ ॥
ता पै अधिक रीझि कै रहियो ॥

सैतानाने एक-दोन वेळा विचारले, तेव्हा मोठ्या प्रयत्नाने ती म्हणाली,

ਕਹਿਯੋ ਅਸੁਰ ਲਾਗਯੋ ਇਕ ਤ੍ਰਿਯਾ ਕੋ ॥
कहियो असुर लागयो इक त्रिया को ॥

(म्हणून ती स्त्री) म्हणाली की एका स्त्रीला भूत लागले आहे,

ਸਕੈ ਦੂਰਿ ਕਰ ਤੂ ਨਹਿ ਤਾ ਕੋ ॥੧੦॥
सकै दूरि कर तू नहि ता को ॥१०॥

'माझ्या दुःखातून मुक्त होण्यासाठी तुम्ही मला मदत करू शकत नाही.'(10)

ਤਬ ਤਿਨ ਜੰਤ੍ਰ ਤੁਰਤੁ ਲਿਖਿ ਲੀਨੋ ॥
तब तिन जंत्र तुरतु लिखि लीनो ॥

मग त्यांनी एक जंत्र लिहिले

ਲੈ ਤਾ ਕੋ ਕਰ ਭੀਤਰ ਦੀਨੋ ॥
लै ता को कर भीतर दीनो ॥

राक्षसांनी ताबडतोब एक मंत्र लिहिला आणि तिला दिला,

ਜਾ ਕੋ ਤੂ ਇਕ ਬਾਰ ਦਿਖੈ ਹੈ ॥
जा को तू इक बार दिखै है ॥

(आणि म्हणाले) की ज्याला तुम्ही (हे उपकरण) एकदा दाखवाल,

ਜਰਿ ਬਰਿ ਢੇਰ ਭਸਮਿ ਸੋ ਹ੍ਵੈ ਹੈ ॥੧੧॥
जरि बरि ढेर भसमि सो ह्वै है ॥११॥

'एकदा तुम्ही ते कोणाला दाखवले की, त्या व्यक्तीचा नाश होईल.'(11)

ਤਾ ਕੈ ਕਰ ਤੇ ਜੰਤ੍ਰ ਲਿਖਾਯੋ ॥
ता कै कर ते जंत्र लिखायो ॥

त्याच्या हातातून एक उपकरण लिहिले

ਲੈ ਕਰ ਮੈ ਤਹਿ ਕੋ ਦਿਖਰਾਯੋ ॥
लै कर मै तहि को दिखरायो ॥

तिने तो मंत्र घेतला आणि हातात ठेवून त्याला दाखवला.

ਜਬ ਸੁ ਜੰਤ੍ਰ ਦਾਨੋ ਲਖਿ ਲਯੋ ॥
जब सु जंत्र दानो लखि लयो ॥

जेव्हा राक्षसाने ते यंत्र पाहिले

ਸੋ ਜਰਿ ਢੇਰ ਭਸਮ ਹ੍ਵੈ ਗਯੋ ॥੧੨॥
सो जरि ढेर भसम ह्वै गयो ॥१२॥

लिखाण पाहिल्याबरोबर त्याचा नायनाट झाला.(१२)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਦੇਵਰਾਜ ਜਿਹ ਦੈਤ ਕੌ ਜੀਤ ਸਕਤ ਨਹਿ ਜਾਇ ॥
देवराज जिह दैत कौ जीत सकत नहि जाइ ॥

भूत, ज्याला श्रेष्ठ मानवांनी नष्ट केले नाही,

ਸੋ ਅਬਲਾ ਇਹ ਛਲ ਭਏ ਜਮ ਪੁਰ ਦਯੋ ਪਠਾਇ ॥੧੩॥
सो अबला इह छल भए जम पुर दयो पठाइ ॥१३॥

स्त्रीच्या चतुर क्रितारद्वारे मृत्यूच्या कक्षेत पाठवण्यात आले.(13)(1)

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਇਕ ਸੌਵੌ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੧੦੦॥੧੮੫੬॥ਅਫਜੂੰ॥
इति स्री चरित्र पख्याने त्रिया चरित्रे मंत्री भूप संबादे इक सौवौ चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥१००॥१८५६॥अफजूं॥

राजा आणि मंत्री यांच्या शुभ चरित्र संभाषणाची शंभरवी बोधकथा, आशीर्वादाने पूर्ण झाली. (१००)(१८५६)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਰਾਵੀ ਤੀਰ ਜਾਟ ਇਕ ਰਹੈ ॥
रावी तीर जाट इक रहै ॥

रावीच्या (नदी) काठावर एक जाट राहत होता.

ਮਹੀਵਾਲ ਨਾਮ ਜਗ ਕਹੈ ॥
महीवाल नाम जग कहै ॥

रावी नदीच्या काठी महिनवाल नावाचा शेतकरी जाट राहत असे.

ਨਿਰਖਿ ਸੋਹਨੀ ਬਸਿ ਹ੍ਵੈ ਗਈ ॥
निरखि सोहनी बसि ह्वै गई ॥

तिला पाहून सौंदर्याचा (तिचा) निवास झाला

ਤਾ ਪੈ ਰੀਝਿ ਸੁ ਆਸਿਕ ਭਈ ॥੧॥
ता पै रीझि सु आसिक भई ॥१॥

सोहनी नावाची स्त्री त्याच्या प्रेमात पडली आणि त्याच्या वर्चस्वाखाली आली.(१)

ਜਬ ਹੀ ਭਾਨ ਅਸਤ ਹ੍ਵੈ ਜਾਵੈ ॥
जब ही भान असत ह्वै जावै ॥

जेव्हा सूर्य मावळतो

ਤਬ ਹੀ ਪੈਰਿ ਨਦੀ ਤਹ ਆਵੈ ॥
तब ही पैरि नदी तह आवै ॥

सूर्यास्ताच्या वेळी, ती नदीच्या पलीकडे पोहत जायची आणि तिथे (त्याला पाहण्यासाठी).

ਦ੍ਰਿੜ ਗਹਿ ਘਟ ਉਰ ਕੇ ਤਰ ਧਰੈ ॥
द्रिड़ गहि घट उर के तर धरै ॥

ती भांडे छातीखाली चांगली धरायची

ਛਿਨ ਮਹਿ ਪੈਰ ਪਾਰ ਤਿਹ ਪਰੈ ॥੨॥
छिन महि पैर पार तिह परै ॥२॥

हातात मातीचा घागर धरून ती (नदीत) उडी मारायची आणि पलीकडे पोचायची.(2)

ਏਕ ਦਿਵਸ ਉਠਿ ਕੈ ਜਬ ਧਾਈ ॥
एक दिवस उठि कै जब धाई ॥

एके दिवशी ती उठून चालत गेली

ਸੋਵਤ ਹੁਤੋ ਬੰਧੁ ਲਖਿ ਪਾਈ ॥
सोवत हुतो बंधु लखि पाई ॥

एके दिवशी ती बाहेर पळत असताना तिथे झोपलेल्या तिच्या भावाने तिला पाहिले.

ਪਾਛੈ ਲਾਗਿ ਭੇਦ ਤਿਹ ਚਹਿਯੋ ॥
पाछै लागि भेद तिह चहियो ॥

त्याला त्याच्या मागचे रहस्य शोधायचे होते,

ਕਛੂ ਸੋਹਨੀ ਤਾਹਿ ਨ ਲਹਿਯੋ ॥੩॥
कछू सोहनी ताहि न लहियो ॥३॥

तो तिच्या मागे गेला आणि रहस्य शोधून काढले पण सोहनीला कळले नाही.(3)

ਭੁਜੰਗ ਛੰਦ ॥
भुजंग छंद ॥

भुजंग छंद

ਛਕੀ ਪ੍ਰੇਮ ਬਾਲਾ ਤਿਸੀ ਠੌਰ ਧਾਈ ॥
छकी प्रेम बाला तिसी ठौर धाई ॥

प्रेमात बुडून ती दिशेकडे धावली,

ਜਹਾ ਦਾਬਿ ਕੈ ਬੂਟ ਮੈ ਮਾਟ ਆਈ ॥
जहा दाबि कै बूट मै माट आई ॥

कुठे, झुडपाखाली तिने घागर लपवून ठेवला होता.

ਲੀਯੌ ਹਾਥ ਤਾ ਕੌ ਧਸੀ ਨੀਰ ਮ੍ਯਾਨੇ ॥
लीयौ हाथ ता कौ धसी नीर म्याने ॥

तिने घागर उचलला, पाण्यात उडी मारली,

ਮਿਲੀ ਜਾਇ ਤਾ ਕੌ ਯਹੀ ਭੇਦ ਜਾਨੇ ॥੪॥
मिली जाइ ता कौ यही भेद जाने ॥४॥

आणि ती तिच्या प्रियकराला भेटायला आली पण हे रहस्य कोणालाही कळू शकले नाही.(4)

ਮਿਲੀ ਜਾਇ ਤਾ ਕੌ ਫਿਰੀ ਫੇਰਿ ਬਾਲਾ ॥
मिली जाइ ता कौ फिरी फेरि बाला ॥

जेव्हा ती स्त्री त्याला भेटायला परतली.

ਦਿਪੈ ਚਾਰਿ ਸੋਭਾ ਮਨੋ ਆਗਿ ਜ੍ਵਾਲਾ ॥
दिपै चारि सोभा मनो आगि ज्वाला ॥

अशा प्रकारे ती त्याला पुन्हा पुन्हा भेटायला जायची, उत्कटतेच्या आगीची तहान भागवायची.

ਲਏ ਹਾਥ ਮਾਟਾ ਨਦੀ ਪੈਰਿ ਆਈ ॥
लए हाथ माटा नदी पैरि आई ॥

(ती) हातात भांडे घेऊन नदीच्या पलीकडे आली.

ਕੋਊ ਨਾਹਿ ਜਾਨੈ ਤਿਨੀ ਬਾਤ ਪਾਈ ॥੫॥
कोऊ नाहि जानै तिनी बात पाई ॥५॥

ती घागरी बरोबर मागे फिरेल, जणू काही घडलेच नाही.(5)

ਭਯੋ ਪ੍ਰਾਤ ਲੈ ਕਾਚ ਮਾਟਾ ਸਿਧਾਯੋ ॥
भयो प्रात लै काच माटा सिधायो ॥

सकाळी (त्याचा भाऊ) कच्चे भांडे घेऊन (तिकडे) गेला.

ਤਿਸੈ ਡਾਰਿ ਦੀਨੋ ਉਸੇ ਰਾਖਿ ਆਯੋ ॥
तिसै डारि दीनो उसे राखि आयो ॥

(एक दिवस) तिचा भाऊ न भाजलेला मातीचा घागर घेऊन पहाटेच तिथे पोहोचला.

ਭਏ ਸੋਹਨੀ ਰੈਨਿ ਜਬ ਹੀ ਸਿਧਾਈ ॥
भए सोहनी रैनि जब ही सिधाई ॥

त्याने भाजलेल्याचे तुकडे केले आणि न भाजलेले त्याच्या जागी ठेवले.

ਵਹੈ ਮਾਟ ਲੈ ਕੇ ਛਕੀ ਪ੍ਰੇਮ ਆਈ ॥੬॥
वहै माट लै के छकी प्रेम आई ॥६॥

रात्र पडली, सोहनी आला आणि तो घागर घेऊन पाण्यात बुडला.(6)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਅਧਿਕ ਜਬ ਸਰਿਤਾ ਤਰੀ ਮਾਟਿ ਗਯੋ ਤਬ ਫੂਟਿ ॥
अधिक जब सरिता तरी माटि गयो तब फूटि ॥

ती अर्ध्या वाटेवर पोहून गेल्यावर घागरी चुरगळायला लागली

ਡੁਬਕੀ ਲੇਤੇ ਤਨ ਗਯੋ ਪ੍ਰਾਨ ਬਹੁਰਿ ਗੇ ਛੂਟਿ ॥੭॥
डुबकी लेते तन गयो प्रान बहुरि गे छूटि ॥७॥

आणि तिच्या आत्म्याने तिच्या शरीराचा त्याग केला.(७)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी