श्री दसाम ग्रंथ

पान - 813


ਖੋਜਤ ਓਡਛ ਨਾਥ ਕੇ ਲਹੀ ਕੰਨਿਕਾ ਏਕ ॥
खोजत ओडछ नाथ के लही कंनिका एक ॥

सर्वत्र शोधून शोधून, एक युवती, एक खरी उपमा

ਰੂਪ ਸਕਲ ਸਮ ਅਪਸਰਾ ਤਾ ਤੇ ਗੁਨਨ ਬਿਸੇਖ ॥੯॥
रूप सकल सम अपसरा ता ते गुनन बिसेख ॥९॥

परी, वैशिष्ट्ये आणि निसर्ग दोन्ही, ओरिसाच्या शासकाच्या घरात आढळली.(9)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਸੁਨਤ ਬਚਨ ਨ੍ਰਿਪ ਸੈਨ ਬੁਲਾਯੋ ॥
सुनत बचन न्रिप सैन बुलायो ॥

आनंदित झालेल्या राजाने ताबडतोब आपल्या दरबारींना बोलावले

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਸੋ ਦਰਬੁ ਲੁਟਾਯੋ ॥
भाति भाति सो दरबु लुटायो ॥

आणि भरपूर संपत्ती बक्षीस म्हणून दिली.

ਸਾਜੇ ਸਸਤ੍ਰ ਕੌਚ ਤਨ ਧਾਰੇ ॥
साजे ससत्र कौच तन धारे ॥

ते सर्व, लोखंडी कोट परिधान करून, सशस्त्र होते

ਸਹਰ ਓਡਛਾ ਓਰ ਸਿਧਾਰੇ ॥੧੦॥
सहर ओडछा ओर सिधारे ॥१०॥

आणि ओरिसा शहरावर छापा टाकायला गेला.(१०)

ਭੇਵ ਸੁਨਤ ਉਨਹੂੰ ਦਲ ਜੋਰਿਯੋ ॥
भेव सुनत उनहूं दल जोरियो ॥

दुसऱ्या राजाला परिस्थिती समजली

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਭਏ ਸੈਨ ਨਿਹੋਰਿਯੋ ॥
भाति भाति भए सैन निहोरियो ॥

आणि विविध (शत्रू) सैन्यांचे निरीक्षण केले.

ਰਨ ਛਤ੍ਰਿਨ ਕੋ ਆਇਸੁ ਦੀਨੋ ॥
रन छत्रिन को आइसु दीनो ॥

त्याने युद्धाचा आदेश दिला आणि

ਆਪੁਨ ਜੁਧ ਹੇਤ ਮਨੁ ਕੀਨੋ ॥੧੧॥
आपुन जुध हेत मनु कीनो ॥११॥

लढाईसाठी कंबर कसली.(11)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਮਾਰੂ ਬਜੇ ਮੰਡੇ ਸੁਭਟ ਰਨ ਆਇ ॥
भाति भाति मारू बजे मंडे सुभट रन आइ ॥

मृत्यूचे बिगुल वाजवले गेले आणि वीर लढाऊ पोशाखाने सजलेले आणि भाले, धनुष्य आणि बाण घेऊन आले.

ਅਮਿਤ ਬਾਨ ਬਰਛਾ ਭਏ ਰਹਤ ਪਵਨ ਉਰਝਾਇ ॥੧੨॥
अमित बान बरछा भए रहत पवन उरझाइ ॥१२॥

ते सर्व लढाईच्या मैदानात जमले.(12)

ਭੁਜੰਗ ਛੰਦ ॥
भुजंग छंद ॥

भुजंग छंद

ਬਧੇ ਬਾਢਵਾਰੀ ਮਹਾ ਬੀਰ ਬਾਕੇ ॥
बधे बाढवारी महा बीर बाके ॥

वक्र तलवारी आणि इतर शस्त्रे

ਕਛੈ ਕਾਛਨੀ ਤੇ ਸਭੈ ਹੀ ਨਿਸਾਕੇ ॥
कछै काछनी ते सभै ही निसाके ॥

शूर शत्रूंचाही शिरच्छेद केला,

ਧਏ ਸਾਮੁਹੇ ਵੈ ਹਠੀ ਜੁਧ ਜਾਰੇ ॥
धए सामुहे वै हठी जुध जारे ॥

पण, ते (शत्रू), अहंकाराने भरलेले,

ਹਟੈ ਨ ਹਠੀਲੇ ਕਹੂੰ ਐਠਿਯਾਰੇ ॥੧੩॥
हटै न हठीले कहूं ऐठियारे ॥१३॥

मागे हटले नाही आणि पराक्रमाने लढले.(l3)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਹਨਿਵਤਿ ਸਿੰਘ ਆਗੇ ਕਿਯੋ ਅਮਿਤ ਸੈਨ ਦੈ ਸਾਥ ॥
हनिवति सिंघ आगे कियो अमित सैन दै साथ ॥

तेव्हा चितारसिंग हातात भाला धरून मागे राहिला, आणि

ਚਿਤ੍ਰ ਸਿੰਘ ਪਾਛੇ ਰਹਿਯੋ ਗਹੈ ਬਰਛਿਯਾ ਹਾਥ ॥੧੪॥
चित्र सिंघ पाछे रहियो गहै बरछिया हाथ ॥१४॥

(त्याचा मुलगा) हणवंत सिंगला पुढे पाठवले.(l4)

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

सावय्या

ਹਾਕਿ ਹਜਾਰ ਹਿਮਾਲਯ ਸੋ ਹਲ ਕਾਹਨਿ ਕੈ ਹਠਵਾਰਨ ਹੂੰਕੇ ॥
हाकि हजार हिमालय सो हल काहनि कै हठवारन हूंके ॥

हजारो शूर पुरुष, जे आव्हान देखील देऊ शकतात

ਹਿੰਮਤਿ ਬਾਧਿ ਹਿਰੌਲਹਿ ਲੌ ਕਰ ਲੈ ਹਥਿਆਰ ਹਹਾ ਕਹਿ ਢੂਕੇ ॥
हिंमति बाधि हिरौलहि लौ कर लै हथिआर हहा कहि ढूके ॥

हिमालय पर्वत, पुढे आले.

ਹਾਲਿ ਉਠਿਯੋ ਗਿਰ ਹੇਮ ਹਲਾਚਲ ਹੇਰਤ ਲੋਗ ਹਰੀ ਹਰ ਜੂ ਕੇ ॥
हालि उठियो गिर हेम हलाचल हेरत लोग हरी हर जू के ॥

वीरांसारखा सैतान पाहून पृथ्वी आणि भक्कम सुमेर टेकड्या थरथरू लागल्या.

ਹਾਰਿ ਗਿਰੇ ਬਿਨੁ ਹਾਰੇ ਰਹੇ ਅਰੁ ਹਾਥ ਲਗੇ ਅਰਿ ਹਾਸੀ ਹਨੂੰ ਕੇ ॥੧੫॥
हारि गिरे बिनु हारे रहे अरु हाथ लगे अरि हासी हनूं के ॥१५॥

शूर शत्रू हनुमानासारख्या शूरांना तोंड देत असलेल्या पर्वताप्रमाणे कोसळू लागले.(15)

ਠਾਢੇ ਜਹਾ ਸਰਦਾਰ ਬਡੇ ਕੁਪਿ ਕੌਚ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਕਸੇ ਪਠਨੇਟੇ ॥
ठाढे जहा सरदार बडे कुपि कौच क्रिपान कसे पठनेटे ॥

जेथे जेथे पूर्णपणे सशस्त्र शूर शत्रू एकत्र आले,

ਆਨਿ ਪਰੇ ਹਠ ਠਾਨਿ ਤਹੀ ਸਿਰਦਾਰਨ ਤੇਟਿ ਬਰੰਗਨਿ ਭੇਟੇ ॥
आनि परे हठ ठानि तही सिरदारन तेटि बरंगनि भेटे ॥

वीरांनी त्यांच्यावर ताव मारला.

ਭਾਰੀ ਭਿਰੇ ਰਨ ਮੈ ਤਬ ਲੌ ਜਬ ਲੌ ਨਹਿ ਸਾਰ ਕੀ ਧਾਰ ਲਪੇਟੇ ॥
भारी भिरे रन मै तब लौ जब लौ नहि सार की धार लपेटे ॥

ते धारदार तलवारीचे बळी होईपर्यंत लढले.

ਸਤ੍ਰੁ ਕੀ ਸੈਨ ਤਰੰਗਨਿ ਤੁਲਿ ਹ੍ਵੈ ਤਾ ਮੈ ਤਰੰਗ ਤਰੇ ਖਤਿਰੇਟੇ ॥੧੬॥
सत्रु की सैन तरंगनि तुलि ह्वै ता मै तरंग तरे खतिरेटे ॥१६॥

शत्रूचे स्तंभ वाहत्या नाल्यांसारखे होते ज्यात काश्त्रिय संतती आनंदाने पोहत होती.(l6)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਮਾਰਿ ਓਡਛਾ ਰਾਇ ਕੋ ਲਈ ਸੁਤਾ ਤਿਹ ਜੀਤਿ ॥
मारि ओडछा राइ को लई सुता तिह जीति ॥

ओरिसाच्या शासकाची हत्या करण्यात आली आणि त्याची मुलगी जिंकली गेली.

ਬਰੀ ਰਾਇ ਸੁਖ ਪਾਇ ਮਨ ਮਾਨਿ ਸਾਸਤ੍ਰ ਕੀ ਰੀਤਿ ॥੧੭॥
बरी राइ सुख पाइ मन मानि सासत्र की रीति ॥१७॥

आणि राजाने शास्त्रांच्या रीतीरिवाजानुसार तिच्याशी लग्न केले.(l7)

ਓਡਛੇਸ ਜਾ ਕੀ ਹਿਤੂ ਚਿਤ੍ਰਮਤੀ ਤਿਹ ਨਾਮ ॥
ओडछेस जा की हितू चित्रमती तिह नाम ॥

ओरिसाच्या शासकाची मुलगी चित्रमत्ती म्हणून ओळखली जात असे.

ਹਨਿਵਤਿ ਸਿੰਘਹਿ ਸੋ ਰਹੈ ਚਿਤਵਤ ਆਠੋ ਜਾਮ ॥੧੮॥
हनिवति सिंघहि सो रहै चितवत आठो जाम ॥१८॥

हनवंत सिंगसाठी ती नेहमीच कामुक दिसायची.(l8)

ਪੜਨ ਹੇਤੁ ਤਾ ਕੌ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਸੌਪ੍ਯੋ ਦਿਜ ਗ੍ਰਿਹ ਮਾਹਿ ॥
पड़न हेतु ता कौ न्रिपति सौप्यो दिज ग्रिह माहि ॥

त्याला राजाने एका ब्राह्मणाच्या घरी शिक्षण घेण्यासाठी पाठवले होते.

ਏਕ ਮਾਸ ਤਾ ਸੌ ਕਹਿਯੋ ਦਿਜਬਰ ਬੋਲ੍ਯਹੁ ਨਾਹਿ ॥੧੯॥
एक मास ता सौ कहियो दिजबर बोल्यहु नाहि ॥१९॥

पण (राणीने सांगितल्याप्रमाणे) (ब्राह्मण) एक महिना त्याच्याशी बोलला नाही.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਰਾਜੇ ਨਿਜੁ ਸੁਤ ਨਿਕਟ ਬੁਲਾਯੋ ॥
राजे निजु सुत निकट बुलायो ॥

राजाने आपल्या मुलाला बोलावले.

ਦਿਜਬਰ ਤਾਹਿ ਸੰਗ ਲੈ ਆਯੋ ॥
दिजबर ताहि संग लै आयो ॥

आणि ब्राह्मणाने (मुलगा) सोबत आणला.

ਪੜੋ ਪੜ੍ਯੋ ਗੁਨ ਛਿਤਪਤਿ ਕਹਿਯੋ ॥
पड़ो पड़्यो गुन छितपति कहियो ॥

राजाने त्याला (मुलगा) वाचायला आणि लिहायला सांगितले.

ਸੁਨ ਸੁਅ ਬਚਨ ਮੋਨਿ ਹ੍ਵੈ ਰਹਿਯੋ ॥੨੦॥
सुन सुअ बचन मोनि ह्वै रहियो ॥२०॥

पण हणवंत सिंग नि:शब्द राहिले.(२०)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਲੈ ਤਾ ਕੋ ਰਾਜੈ ਕਿਯਾ ਅਪਨੇ ਧਾਮ ਪਯਾਨ ॥
लै ता को राजै किया अपने धाम पयान ॥

राजाने त्याला त्याच्या आतल्या खोलीत आणले, जिथे हजारो

ਸਖੀ ਸਹਸ ਠਾਢੀ ਜਹਾ ਸੁੰਦਰਿ ਪਰੀ ਸਮਾਨ ॥੨੧॥
सखी सहस ठाढी जहा सुंदरि परी समान ॥२१॥

परीसारखी सुंदरी वाट पाहत होती.(2l)

ਬੋਲਤ ਸੁਤ ਮੁਖ ਤੇ ਨਹੀ ਯੌ ਨ੍ਰਿਪ ਕਹਿਯੋ ਸੁਨਾਇ ॥
बोलत सुत मुख ते नही यौ न्रिप कहियो सुनाइ ॥

जेव्हा राजाने घोषणा केली की मुलगा बोलत नाही.

ਚਿਤ੍ਰਪਤੀ ਤਿਹ ਲੈ ਗਈ ਅਪੁਨੇ ਸਦਨ ਲਵਾਇ ॥੨੨॥
चित्रपती तिह लै गई अपुने सदन लवाइ ॥२२॥

चंद्रमतीने त्याला तिच्या राजवाड्यात नेले.(२२)