श्री दसाम ग्रंथ

पान - 705

ਭਜੀ ਸਰਬ ਸੈਣੰ ਨ ਨੈਣੰ ਨਿਹਾਰ੍ਯੋ ॥

भजी सरब सैणं न नैणं निहार्यो ॥

आपला बाण धरून दत्ताने तो इतरांवर सोडला आणि न पाहता संपूर्ण सैन्य पळून गेले

ਜਿਨ੍ਰਯੋ ਬੀਰ ਏਕੈ ਅਨੇਕੰ ਪਰਾਨੋ ॥

जिन्रयो बीर एकै अनेकं परानो ॥

फक्त एका योद्धाने सर्व जिंकले आणि बरेच योद्धे पळून गेले

ਪੁਰਾਨੇ ਪਲਾਸੀ ਹਨੇ ਪੌਨ ਮਾਨੋ ॥੩੦੫॥

पुराने पलासी हने पौन मानो ॥३०५॥

वाऱ्याने जुने पलाश वृक्ष उन्मळून पडावे तसे योद्ध्यांचे पाय उन्मळून पडले होते.७८.३०५.

ਰਣੰ ਰੋਸ ਕੈ ਲੋਭ ਬਾਜੀ ਮਟਕ੍ਰਯੋ ॥

रणं रोस कै लोभ बाजी मटक्रयो ॥

युद्धात क्रोधित होऊन लोभने त्याचा घोडा पळायला लावला

ਭਜ੍ਯੋ ਬੀਰ ਬਾਚ੍ਰਯੋ ਅਰ੍ਰਯੋ ਸੁ ਝਟਕ੍ਯੋ ॥

भज्यो बीर बाच्रयो अर्रयो सु झटक्यो ॥

जो कोणी त्याच्यापासून पळून गेला तो वाचला, तो तिथेच उभा राहिला, त्याला धक्काबुक्की मारण्यात आली

ਫਿਰ੍ਯੋ ਦੇਖ ਬੀਰੰ ਅਨਾਲੋਭ ਧਾਯੋ ॥

फिर्यो देख बीरं अनालोभ धायो ॥

('लोभ') योद्धा फिरत असलेला पाहून (रानात) 'अनलोभ' धावून आला.

ਛੁਟੇ ਬਾਣ ਐਸੇ ਸਬੈ ਬ੍ਯੋਮ ਛਾਯੋ ॥੩੦੬॥

छुटे बाण ऐसे सबै ब्योम छायो ॥३०६॥

त्याला पाहून अलोभ नावाचा योद्धा परत आला आणि लोभाने आकाशात पसरलेले अनेक बाण सोडले.७९.३०६.

ਦਸੰ ਬਾਣ ਲੈ ਬੀਰ ਧੀਰੰ ਪ੍ਰਹਾਰੇ ॥

दसं बाण लै बीर धीरं प्रहारे ॥

त्यांनी दहा बाण घेतले आणि वीर (नाव असलेल्या) 'धीरज'वर गोळीबार केला.

ਸਰੰ ਸਠਿ ਲੈ ਸੰਜਮੈ ਤਾਕਿ ਮਾਰੇ ॥

सरं सठि लै संजमै ताकि मारे ॥

त्याने धैर्य नावाच्या योद्ध्यावर दहा बाणांनी हल्ला केला आणि त्याने साठ बाण सोडले आणि संजम (संयम) आपले लक्ष्य बनवले.

ਨਵੰ ਬਾਣ ਸੋ ਨੇਮ ਕੋ ਅੰਗ ਛੇਦ੍ਯੋ ॥

नवं बाण सो नेम को अंग छेद्यो ॥

त्याने नऊ बाणांनी 'वाचा'च्या अंगाला छेद दिला आहे.

ਬਲੀ ਬੀਸਿ ਬਾਣਾਨਿ ਬਿਗ੍ਰਯਾਨ ਬੇਧ੍ਰਯੋ ॥੩੦੭॥

बली बीसि बाणानि बिग्रयान बेध्रयो ॥३०७॥

त्याने आपल्या नऊ बाणांनी नेमचे (तत्त्व) अंग छेदले आणि वीस बाणांनी त्याने पराक्रमी योद्धा विज्ञान (विज्ञान) वर हल्ला केला.80.307.

ਪਚਿਸ ਬਾਣ ਪਾਵਿਤ੍ਰਤਾ ਕੋ ਪ੍ਰਹਾਰੇ ॥

पचिस बाण पावित्रता को प्रहारे ॥

पाच बाणांनी 'शुद्धता' मारली आहे.

ਅਸੀਹ ਬਾਣ ਅਰਚਾਹਿ ਕੈ ਅੰਗਿ ਝਾਰੇ ॥

असीह बाण अरचाहि कै अंगि झारे ॥

त्याने पवित्रावर पंचवीस बाणांनी आणि अर्चनावर ऐंशी बाणांनी हल्ला केला, ज्यांचे हातपाय त्याने कापले होते.

ਪਚਾਸੀ ਸਰੰ ਪੂਰਿ ਪੂਜਾਹਿ ਛੇਦ੍ਯੋ ॥

पचासी सरं पूरि पूजाहि छेद्यो ॥

पूजेला पंचाऐंशी बाणांनी छेद दिला आहे.

ਬਡੋ ਲਸਟਕਾ ਲੈ ਸਲਜਾਹਿ ਭੇਦ੍ਯੋ ॥੩੦੮॥

बडो लसटका लै सलजाहि भेद्यो ॥३०८॥

त्याने पंचाऐंशी बाणांनी संपूर्ण पूजा नष्ट केली. त्याने आपल्या मोठ्या काठीने लज्जाला मारले.81.308.

ਬਿਆਸੀ ਬਲੀ ਬਾਣ ਬਿਦ੍ਰਯਾਹਿ ਮਾਰੇ ॥

बिआसी बली बाण बिद्रयाहि मारे ॥

बलाढ्य योद्धा 'विद्या' या बलाढ्य बाणांनी मारला आहे.

ਤਪਸ੍ਰਯਾਹਿ ਪੈ ਤਾਕਿ ਤੇਤੀਸ ਡਾਰੇ ॥

तपस्रयाहि पै ताकि तेतीस डारे ॥

विद्यावर बत्तीस आणि तपस्यांवर बत्तीस बाण सोडले गेले.

ਕਈ ਬਾਣ ਸੋਂ ਕੀਰਤਨੰ ਅੰਗ ਛੇਦ੍ਯੋ ॥

कई बाण सों कीरतनं अंग छेद्यो ॥

कीर्तीचे अंग असंख्य बाणांनी भोसकले गेले

ਅਲੋਭਾਦਿ ਜੋਧਾ ਭਲੀ ਭਾਤਿ ਭੇਦ੍ਯੋ ॥੩੦੯॥

अलोभादि जोधा भली भाति भेद्यो ॥३०९॥

अलोभ इत्यादी योद्ध्यांशी छान व्यवहार केला.82.309.

ਨ੍ਰਿਹੰਕਾਰ ਕੋ ਬਾਨ ਅਸੀਨ ਛੇਦ੍ਯੋ ॥

न्रिहंकार को बान असीन छेद्यो ॥

निरहंकराला आपण बाणांनी भोसकले आहे.

ਭਲੇ ਪਰਮ ਤਤ੍ਵਾਦਿ ਕੋ ਬਛ ਭੇਦ੍ਯੋ ॥

भले परम तत्वादि को बछ भेद्यो ॥

त्याने नीर-अहमकाराला ऐंशी बाणांनी छेद दिला आणि प्रम-तत्त्व इत्यादींच्या कंबरेलाही हातांनी स्पर्श केला.

ਕਈ ਬਾਣ ਕਰੁਣਾਹਿ ਕੇ ਅੰਗਿ ਝਾਰੇ ॥

कई बाण करुणाहि के अंगि झारे ॥

'करुणा'च्या अंगावर अनेक बाण आहेत.

ਸਰੰ ਸਉਕ ਸਿਛਿਆ ਕੇ ਅੰਗਿ ਮਾਰੇ ॥੩੧੦॥

सरं सउक सिछिआ के अंगि मारे ॥३१०॥

अनेक बाणांनी करुणाचे अंग खाली पडले आणि सुमारे शंभर बाण शिक्षाच्या अंगावर सोडले गेले.83.310.

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

डोहरा

ਦਾਨ ਆਨਿ ਪੁਜਿਯੋ ਤਬੈ ਗ੍ਯਾਨ ਬਾਨ ਲੈ ਹਾਥਿ ॥

दान आनि पुजियो तबै ग्यान बान लै हाथि ॥

तेव्हा 'दान' (नामाचा योद्धा) हातात ज्ञानाचा बाण घेऊन आला.

ਜੁਆਨ ਜਾਨਿ ਮਾਰ੍ਯੋ ਤਿਸੈ ਧ੍ਯਾਨ ਮੰਤ੍ਰ ਕੇ ਸਾਥ ॥੩੧੧॥

जुआन जानि मार्यो तिसै ध्यान मंत्र के साथ ॥३११॥

तेव्हा दान नावाचा योद्धा, हातात ज्ञानाचे बाण घेऊन पूजा करून, प्रसाद देऊन, ध्यासाने मोहित करून, त्या तरुणावर विसर्जन केले.84.311.

ਭੁਜੰਗ ਪ੍ਰਯਾਤ ਛੰਦ ॥

भुजंग प्रयात छंद ॥

भुजंग प्रार्थना श्लोक

ਰਣੰ ਉਛਲ੍ਯੋ ਦਾਨ ਜੋਧਾ ਮਹਾਨੰ ॥

रणं उछल्यो दान जोधा महानं ॥

युद्धात महान योद्धा 'दान' (नाव) उगवला,

ਸਭੈ ਸਸਤ੍ਰ ਬੇਤਾ ਅਤਿ ਅਸਤ੍ਰੰ ਨਿਧਾਨੰ ॥

सभै ससत्र बेता अति असत्रं निधानं ॥

दान नावाचे योद्धे युद्धक्षेत्रात उगवले, जे शस्त्रे, शस्त्रे आणि वस्त्रांचे भांडार होते.

ਦਸੰ ਬਾਣ ਸੋ ਲੋਭ ਕੋ ਬਛਿ ਮਾਰ੍ਯੋ ॥

दसं बाण सो लोभ को बछि मार्यो ॥

दहा बाण घेऊन त्यांनी लोभच्या कमरेवर सोडले

ਸਰੰ ਸਪਤ ਸੋ ਕ੍ਰੋਧ ਕੋ ਦੇਹੁ ਤਾਰ੍ਯੋ ॥੩੧੨॥

सरं सपत सो क्रोध को देहु तार्यो ॥३१२॥

तो क्रोधा.85.312 च्या सात समुद्रात पोहत असल्याचे दिसत होते.

ਨਵੰ ਬਾਣ ਬੇਧ੍ਰਯੋ ਅਨੰਨ੍ਰਯਾਸ ਬੀਰੰ ॥

नवं बाण बेध्रयो अनंन्रयास बीरं ॥

अनन्यासाच्या योद्ध्याला नऊ बाणांनी भोसकले आहे.

ਤ੍ਰਿਯੋ ਤੀਰ ਭੇਦ੍ਯੋ ਅਨਾਬਰਤ ਧੀਰੰ ॥

त्रियो तीर भेद्यो अनाबरत धीरं ॥

नऊ बाणांनी त्याने अन्यया (अन्याय) नावाच्या योद्ध्याला छेद दिला आणि आवराई नावाच्या योद्ध्याला तीन बाणांनी भोसकले.

ਭਯੋ ਭੇਦਿ ਕ੍ਰੋਧੰ ਸਤੰਸੰਗਿ ਮਾਰੇ ॥

भयो भेदि क्रोधं सतंसंगि मारे ॥

सात बाणांनी त्याने कराध नावाच्या योद्ध्याला घायाळ केले.

ਭਈ ਧੀਰ ਧਰਮੰ ਬ੍ਰਹਮ ਗਿਆਨ ਤਾਰੇ ॥੩੧੩॥

भई धीर धरमं ब्रहम गिआन तारे ॥३१३॥

अशा प्रकारे ब्रह्म-ज्ञान (ईश्वर किंवा धर्माचे ज्ञान) धीराने स्थापित झाले.86.313.

ਕਈ ਬਾਣ ਕੁਲਹਤ੍ਰਤਾ ਕੋ ਚਲਾਏ ॥

कई बाण कुलहत्रता को चलाए ॥

'कुल-हत्रता' (पाहून) किती बाण मारले आहेत.

ਕਈ ਬਾਣ ਲੈ ਬੈਰ ਕੇ ਬੀਰ ਘਾਏ ॥

कई बाण लै बैर के बीर घाए ॥

कलह येथे अनेक बाण सोडले आणि त्याला लक्ष्य केले आणि अनेक बाणांनी वैर (शत्रुत्वाचे) योद्धे मारले गेले.

ਕਿਤੇ ਘਾਇ ਆਲਸ ਕੈ ਅੰਗਿ ਲਾਗੇ ॥

किते घाइ आलस कै अंगि लागे ॥

'आलास' (नावाचा योद्धा) अंगावर किती जखमा झाल्या आहेत.

ਸਬੈ ਨਰਕ ਤੇ ਆਦਿ ਲੈ ਬੀਰ ਭਾਗੇ ॥੩੧੪॥

सबै नरक ते आदि लै बीर भागे ॥३१४॥

अनेक बाण आलास (आळस) च्या अंगावर पडले आणि हे सर्व योद्धे नरकाकडे पळून गेले.87.314.

ਇਕੈ ਬਾਣ ਨਿਸੀਲ ਕੋ ਅੰਗ ਛੇਦ੍ਯੋ ॥

इकै बाण निसील को अंग छेद्यो ॥

एका बाणाने 'निसिल' (नावाचा योद्धा) चे शरीर कापले गेले आहे.

ਦੁਤੀ ਕੁਸਤਤਾ ਕੋ ਭਲੈ ਸੂਤ ਭੇਦ੍ਯੋ ॥

दुती कुसतता को भलै सूत भेद्यो ॥

एका बाणाने आशिलचे अंग छेदले गेले आणि दुसरा बाण अतिशय सुरेखपणे कुटीसटाला लागला.

ਗੁਮਾਨਾਦਿ ਕੇ ਚਾਰ ਬਾਜੀ ਸੰਘਾਰੇ ॥

गुमानादि के चार बाजी संघारे ॥

(तिसऱ्या बाणाने) 'गुमान' वगैरे चार घोडे मारले आहेत.

ਅਨਰਥਾਦਿ ਕੇ ਬੀਰ ਬਾਕੇ ਨਿਵਾਰੇ ॥੩੧੫॥

अनरथादि के बीर बाके निवारे ॥३१५॥

अभिमान (अहंकार) चे सुंदर घोडे मारले गेले आणि अनर्थ इत्यादी लढवय्यांचाही नाश केला.88.315.

ਪਿਪਾਸਾ ਛੁਧਾ ਆਲਸਾਦਿ ਪਰਾਨੇ ॥

पिपासा छुधा आलसादि पराने ॥

त्रेह, भूक, आळस इ० पळून गेले (योद्धा-भूमीवरून).

ਭਜ੍ਯੋ ਲੋਭ ਕ੍ਰੋਧੀ ਹਠੀ ਦੇਵ ਜਾਨੇ ॥

भज्यो लोभ क्रोधी हठी देव जाने ॥

पिपासा (तहान), क्षुधा (भूक), आळस (आळस) इत्यादि पळून गेले आणि दविव (देवत्व) चा क्रोध जाणून लोभ (लोभ) देखील पळून गेले.

ਤਪ੍ਯੋ ਨੇਮ ਨਾਮਾ ਅਨੇਮੰ ਪ੍ਰਣਾਸੀ ॥

तप्यो नेम नामा अनेमं प्रणासी ॥

'नेम' नावाचा योद्धा (नावाचा योद्धा) आला आहे, (त्याने) 'शत्रू' (नावाचा योद्धा) नष्ट केला आहे.

ਧਰੇ ਜੋਗ ਅਸਤ੍ਰੰ ਅਲੋਭੀ ਉਦਾਸੀ ॥੩੧੬॥

धरे जोग असत्रं अलोभी उदासी ॥३१६॥

अनियम (अनुशासनाचा) नाश करणारा, नियम (तत्त्व) देखील क्रोधित झाला आणि त्याने लोभ नसलेल्या अलिप्त व्यक्तीने योगशास्त्र (योगाचे शस्त्र) ग्रहण केले.89.316.