श्री दसाम ग्रंथ

पान - 506


ਜਾ ਹਿਤੁ ਸ੍ਯਾਮ ਤ੍ਰਿਯਾ ਹਰਿ ਭ੍ਰਾਤਹਿ ਮਾਨਹਿ ਕੀ ਮਨਿ ਬਾਤ ਠਈ ਹੈ ॥
जा हितु स्याम त्रिया हरि भ्रातहि मानहि की मनि बात ठई है ॥

या दागिन्यासाठी कृष्णाचा भाऊ बलराम याने आपल्या मनात विचार केला होता आणि तो मिळवून तो परत येईल.

ਸੋ ਦਿਖਰਾਇ ਸਭੋ ਹਰਖਾਇ ਕੈ ਲੈ ਅਕ੍ਰੂਰਹ ਫੇਰਿ ਦਈ ਹੈ ॥੨੦੮੨॥
सो दिखराइ सभो हरखाइ कै लै अक्रूरह फेरि दई है ॥२०८२॥

तोच दागिना कृष्णाने घेतला आणि सर्वांना दाखवून अक्रूरला परत केला.2082.

ਜੋ ਸਤ੍ਰਾਜਿਤ ਕੈ ਕਰਿ ਸੇਵ ਸੁ ਸੂਰਜ ਕੀ ਫੁਨਿ ਤਾਹਿ ਤੇ ਪਾਈ ॥
जो सत्राजित कै करि सेव सु सूरज की फुनि ताहि ते पाई ॥

सूर्यदेवाची सेवा केल्यावर सत्राजितला मिळालेला रत्न

ਜਾ ਹਰਿ ਕੈ ਇਹ ਕੋ ਬਧ ਕਾਰਨ ਕੈ ਧਨਸਤਿ ਸੁ ਆਪਨੀ ਦੇਹ ਗਵਾਈ ॥
जा हरि कै इह को बध कारन कै धनसति सु आपनी देह गवाई ॥

रत्न ज्यासाठी शतधन्वा कृष्णाने मारला होता

ਤਾਹਿ ਗਯੋ ਅਕ੍ਰੂਰ ਥੋ ਲੈ ਤਿਹ ਤੇ ਫਿਰਿ ਸੋ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਪੈ ਆਈ ॥
ताहि गयो अक्रूर थो लै तिह ते फिरि सो ब्रिजनाथ पै आई ॥

तो तिच्याबरोबर अक्रूरला गेला होता, ती त्याच्याकडून परतली आणि श्रीकृष्णाकडे आली.

ਸੋ ਹਰਿ ਦੇਤ ਭਯੋ ਤਿਹ ਕੋ ਮੁੰਦਰੀ ਮਨੋ ਸ੍ਯਾਮ ਜੂ ਰਾਘਵ ਹਾਈ ॥੨੦੮੩॥
सो हरि देत भयो तिह को मुंदरी मनो स्याम जू राघव हाई ॥२०८३॥

जे अक्रूरने घेतले होते आणि जे पुन्हा कृष्णाकडे आले होते, तेच कृष्णाने अक्रूरला परत केले होते जसे रामचंद्राने आपल्या भक्ताला सोन्याचे नाणे बहाल केले होते.2083.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਬਡੇ ਜਸਹਿ ਪਾਵਤ ਭਯੋ ਮਨਿ ਦੈ ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਬੀਰ ॥
बडे जसहि पावत भयो मनि दै स्री जदुबीर ॥

मणी देऊन श्रीकृष्णाने मोठे यश संपादन केले.

ਜੋ ਕਟੀਆ ਸਿਰ ਦੁਰਜਨਨ ਹਰਤਾ ਸਾਧਨ ਪੀਰ ॥੨੦੮੪॥
जो कटीआ सिर दुरजनन हरता साधन पीर ॥२०८४॥

रत्न परत केल्यावर, अत्याचारी लोकांच्या मस्तकांचे हेलिकॉप्टर आणि संतांचे दुःख दूर करणारा कृष्णाने अनंत प्रशंसा मिळविली.2084.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਦਸਮ ਸਿਕੰਧ ਪੁਰਾਣੇ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਗ੍ਰੰਥੇ ਕ੍ਰਿਸਨਾਵਤਾਰੇ ਸਤਿਧੰਨੇ ਕੋ ਬਧ ਕੈ ਅਕ੍ਰੂਰ ਕੋ ਮਨਿ ਦੇਤ ਭਏ ॥
इति स्री दसम सिकंध पुराणे बचित्र नाटक ग्रंथे क्रिसनावतारे सतिधंने को बध कै अक्रूर को मनि देत भए ॥

बचित्तर नाटकातील कृष्णावतारातील (दशम स्कंध पुराणावर आधारित) शतधन्वाचा वध करून अक्रूरला रत्न देण्याच्या वर्णनाचा शेवट.

ਕਾਨ੍ਰਹ ਜੂ ਕੋ ਦਿਲੀ ਮਹਿ ਆਵਨ ਕਥਨੰ ॥
कान्रह जू को दिली महि आवन कथनं ॥

कृष्णाच्या दिल्लीत आगमनाचे वर्णन

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਜਬ ਅਕ੍ਰੂਰਹਿ ਕੋ ਮਨਿ ਦਈ ॥
जब अक्रूरहि को मनि दई ॥

अक्रूर यांना मणी दिल्यावर

ਜਦੁਪਤਿ ਦਿਲੀ ਕੋ ਸੁਧਿ ਲਈ ॥
जदुपति दिली को सुधि लई ॥

अक्रूरला दागिना दिल्यावर कृष्णाने दिल्लीला जाण्याचा विचार केला

ਤਬ ਦਿਲੀ ਕੇ ਭੀਤਰ ਆਏ ॥
तब दिली के भीतर आए ॥

त्यानंतर ते दिल्लीत दाखल झाले

ਪਾਡਵ ਪਾਚ ਚਰਨ ਲਪਟਾਏ ॥੨੦੮੫॥
पाडव पाच चरन लपटाए ॥२०८५॥

तो दिल्लीला पोहोचला, जिथे पाचही पांडव त्याच्या पाया पडले.2085.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਤਬ ਕੁੰਤੀ ਕੇ ਗ੍ਰਿਹ ਗਏ ਕੁਸਲ ਪੂਛਿਓ ਜਾਇ ॥
तब कुंती के ग्रिह गए कुसल पूछिओ जाइ ॥

मग तो कुंतीच्या घरी जाऊन कुटुंबाची विचारपूस केली

ਜੋ ਦੁਖ ਇਨ ਕੈਰਵਿ ਦਏ ਸੋ ਸਭ ਦਏ ਬਤਾਇ ॥੨੦੮੬॥
जो दुख इन कैरवि दए सो सभ दए बताइ ॥२०८६॥

कुंतीने त्याला कौरवांच्या हातून झालेल्या सर्व दुःखांबद्दल सांगितले.2086.

ਇੰਦ੍ਰਪ੍ਰਸਤ ਮੈ ਕ੍ਰਿਸਨ ਜੂ ਰਹੇ ਮਾਸ ਜਬ ਚਾਰ ॥
इंद्रप्रसत मै क्रिसन जू रहे मास जब चार ॥

कृष्ण इंद्रप्रसात (दिल्ली) येथे चार महिने राहिला.

ਤਬ ਅਰਜੁਨ ਕੋ ਸੰਗ ਲੈ ਇਕ ਦਿਨ ਚੜੇ ਸਿਕਾਰ ॥੨੦੮੭॥
तब अरजुन को संग लै इक दिन चड़े सिकार ॥२०८७॥

इंद्रप्रस्थमध्ये चार महिने राहिल्यानंतर एके दिवशी कृष्ण अर्जुनासह शिकारीला गेला.2087.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਸੋਧ ਸਿਕਾਰ ਕੋ ਲੈ ਹਰਿ ਜੂ ਸੁ ਘਨੋ ਜਹ ਥੋ ਤਿਹ ਓਰਿ ਸਿਧਾਰੇ ॥
सोध सिकार को लै हरि जू सु घनो जह थो तिह ओरि सिधारे ॥

ज्या बाजूला अनेक शिकारी प्राणी होते, कृष्ण त्या दिशेने गेला

ਗੋਇਨ ਸੂਕਰ ਰੀਛ ਬਡੇ ਬਹੁ ਚੀਤਰੁ ਅਉਰ ਸਸੇ ਬਹੁ ਮਾਰੇ ॥
गोइन सूकर रीछ बडे बहु चीतरु अउर ससे बहु मारे ॥

त्याने नीलगाय, डुकरे, अस्वल, बिबट्या आणि अनेक ससे मारले

ਗੈਂਡੇ ਹਨੇ ਮਹਿਖਾਸ ਕੇ ਮਤ ਕਰੀ ਅਰੁ ਸਿੰਘਨ ਝੁੰਡਹਿ ਝਾਰੇ ॥
गैंडे हने महिखास के मत करी अरु सिंघन झुंडहि झारे ॥

गेंडा, जंगलातील मादक हत्ती आणि सिंह मारले गेले

ਨੈਕੁ ਸੰਭਾਰ ਰਹੀ ਨ ਪਰੈ ਬਿਸੰਭਾਰ ਜਿਨੋ ਸਰ ਸ੍ਯਾਮ ਪ੍ਰਹਾਰੇ ॥੨੦੮੮॥
नैकु संभार रही न परै बिसंभार जिनो सर स्याम प्रहारे ॥२०८८॥

ज्याच्यावर कृष्णाने प्रहार केला, त्याला तो झटका सहन करता आला नाही आणि तो बेशुद्ध पडला.2088.

ਪਾਰਥ ਕੋ ਸੰਗ ਲੈ ਪ੍ਰਭ ਜੂ ਬਨ ਮੋ ਧਸਿ ਕੈ ਬਹੁਤੇ ਮ੍ਰਿਗ ਘਾਏ ॥
पारथ को संग लै प्रभ जू बन मो धसि कै बहुते म्रिग घाए ॥

अर्जुनाला सोबत घेऊन कृष्णाने जंगलात घुसून अनेक हरिणांना मारले

ਏਕ ਹਨੇ ਕਰਵਾਰਿਨ ਸੋ ਤਕਿ ਏਕਨ ਕੇ ਤਨਿ ਬਾਨ ਲਗਾਏ ॥
एक हने करवारिन सो तकि एकन के तनि बान लगाए ॥

अनेकांना तलवारीने तर अनेकांना त्यांच्या शरीरावर बाणांनी मारले गेले

ਅਸ੍ਵਨ ਕੋ ਦਵਰਾਇ ਭਜਾਇ ਕੈ ਕੂਕਰ ਤੇਊ ਹਨੇ ਜੁ ਪਰਾਏ ॥
अस्वन को दवराइ भजाइ कै कूकर तेऊ हने जु पराए ॥

घोडे पळवून आणि कुत्र्यांचा पाठलाग करून पळून गेलेल्यांनाही मारले.

ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਨਾਥ ਕੇ ਅਗ੍ਰਜ ਜੇ ਉਠਿ ਭਾਜਤ ਭੇ ਤੇਊ ਜਾਨ ਨ ਪਾਏ ॥੨੦੮੯॥
स्री ब्रिजनाथ के अग्रज जे उठि भाजत भे तेऊ जान न पाए ॥२०८९॥

त्यांच्या घोड्यांना पळवून कुत्र्यांना सोडण्यास प्रवृत्त केल्याने, पळून जाणारे प्राणी मारले गेले आणि अशा प्रकारे, पळून जाऊन कोणीही कृष्णापासून स्वतःला वाचवू शकले नाही.2089.

ਪਾਰਥ ਏਕ ਹਨੇ ਮ੍ਰਿਗਵਾ ਇਕ ਆਪਹਿ ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜ ਨਾਇਕ ਘਾਏ ॥
पारथ एक हने म्रिगवा इक आपहि स्री ब्रिज नाइक घाए ॥

काही हरीण अर्जुनाने मारले तर काही कृष्णानेच मारले.

ਜੇ ਉਠਿ ਭਾਜਤ ਭੇ ਬਨ ਮੈ ਸੋਊ ਕੂਕਰ ਡਾਰਿ ਸਬੈ ਗਹਿਵਾਏ ॥
जे उठि भाजत भे बन मै सोऊ कूकर डारि सबै गहिवाए ॥

एक हरिण अर्जुनाने मारले आणि एक कृष्णाने स्वत: कुत्रे सोडून पळून जाणाऱ्यांना पकडले.

ਤੀਤਰ ਜੇ ਉਡਿ ਕੈ ਨਭਿ ਓਰਿ ਗਏ ਤਿਨ ਕੋ ਪ੍ਰਭ ਬਾਜ ਚਲਾਏ ॥
तीतर जे उडि कै नभि ओरि गए तिन को प्रभ बाज चलाए ॥

आकाशात उडून गेलेल्या तितरांनंतर भगवान श्रीकृष्णाने गरुडांना सोडले.

ਚੀਤਨ ਏਕ ਮ੍ਰਿਗਾ ਗਹਿ ਕੈ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਜਮਲੋਕਿ ਪਠਾਏ ॥੨੦੯੦॥
चीतन एक म्रिगा गहि कै कबि स्याम कहै जमलोकि पठाए ॥२०९०॥

कृष्णाने आकाशात उडणाऱ्या तितरांसाठी बाज पाठवले आणि अशा प्रकारे, बाजांनी त्यांचे भक्ष्य पकडले आणि ते मारल्यानंतर खाली फेकले.2090.

ਬੇਸਰੇ ਅਉਰ ਕੁਹੀ ਬਹਿਰੀ ਅਰੁ ਬਾਜ ਜੁਰੇ ਬਹੁਤੇ ਸੰਗ ਲੀਨੇ ॥
बेसरे अउर कुही बहिरी अरु बाज जुरे बहुते संग लीने ॥

(त्यांनी) अनेक बेसरे, कुहिया, बहिरी, बाज आणि जुऱ्यांना सोबत घेतले.

ਬਾਸੇ ਘਨੇ ਲਗਰਾ ਚਰਗੇ ਸਿਕਰੇਨ ਕੋ ਫੇਟ ਭਲੀ ਬਿਧਿ ਕੀਨੇ ॥
बासे घने लगरा चरगे सिकरेन को फेट भली बिधि कीने ॥

त्यांनी त्यांच्यासोबत शाहिनांच्या प्रजातींचे बाज (बेसरे, कुही आणि बेहरी) आणि बाजांच्या प्रजातींचे (लागरा, चरक आणि शिक्रा) बाजही घेतले.

ਧੂਤੀ ਉਕਾਬ ਬਸੀਨਨ ਕੋ ਸਜਿ ਕੰਠਿਜ ਗੋਲਿਨ ਦ੍ਵਾਲ ਨਵੀਨੇ ॥
धूती उकाब बसीनन को सजि कंठिज गोलिन द्वाल नवीने ॥

धूत, गरुड, खोरे इ.

ਜਾ ਸੰਗ ਹੇਰਿ ਚਲਾਵਤ ਭੇ ਤਿਨ ਪਛਿਨ ਤੇ ਇਕ ਜਾਨ ਨ ਦੀਨੇ ॥੨੦੯੧॥
जा संग हेरि चलावत भे तिन पछिन ते इक जान न दीने ॥२०९१॥

अशाच प्रकारे, त्यांनी गरुडांना (धरुत आणि उकाब) सजवले आणि त्यांना सोबत घेतले आणि कोणत्याही पक्ष्याला त्यांनी लक्ष्य केले आणि हे शिकारी पक्षी पाठवले, त्यांनी त्यांना पळून जाऊ दिले नाही.2091.

ਪਾਰਥ ਅਉ ਪ੍ਰਭ ਜੂ ਮਿਲਿ ਕੈ ਜਬ ਐਸੋ ਸਿਕਾਰ ਕੀਓ ਸੁਖ ਪਾਯੋ ॥
पारथ अउ प्रभ जू मिलि कै जब ऐसो सिकार कीओ सुख पायो ॥

अर्जुन आणि कृष्ण यांनी एकत्र शिकार केल्यावर त्यांना खूप आनंद मिळाला.

ਆਪਸ ਮੈ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਤਿਹ ਠਉਰ ਦੁਹੂ ਅਤਿ ਹੇਤੁ ਬਢਾਯੋ ॥
आपस मै कबि स्याम भनै तिह ठउर दुहू अति हेतु बढायो ॥

अशा प्रकारे कृष्ण आणि अर्जुन यांना शिकार करण्याचा आनंद मिळाला आणि त्यांनी एकमेकांवर प्रेम वाढवले.

ਅਉ ਦੁਹੂੰ ਕੋ ਜਲ ਪੀਵਨ ਕੋ ਮਨੁ ਅਉਸਰ ਤਉਨ ਸੁ ਹੈ ਲਲਚਾਯੋ ॥
अउ दुहूं को जल पीवन को मनु अउसर तउन सु है ललचायो ॥

आता पाणी पिऊन ओढ्याकडे यावे अशी त्यांच्या मनात इच्छा होती

ਛੋਰਿ ਅਖੇਟਕ ਦੀਨ ਦੁਹੂੰ ਚਲਿ ਕੈ ਪ੍ਰਭ ਜੂ ਜਮਨਾ ਤਟਿ ਆਯੋ ॥੨੦੯੨॥
छोरि अखेटक दीन दुहूं चलि कै प्रभ जू जमना तटि आयो ॥२०९२॥

दोघेही शिकार सोडून यमुनेच्या तीरावर गेले.2092.

ਜਾਤ ਹੁਤੇ ਜਲ ਪੀਵਨ ਕੇ ਹਿਤ ਤਉ ਹੀ ਲਉ ਸੁੰਦਰਿ ਨਾਰਿ ਨਿਹਾਰੀ ॥
जात हुते जल पीवन के हित तउ ही लउ सुंदरि नारि निहारी ॥

ते पाणी पिण्यासाठी येत असताना त्यांना एक सुंदर स्त्री दिसली

ਪੂਛਹੁ ਕੋ ਹੈ ਕਹਾ ਇਹ ਦੇਸੁ ਕਹਿਯੋ ਸੰਗਿ ਪਾਰਥ ਯੌ ਗਿਰਿਧਾਰੀ ॥
पूछहु को है कहा इह देसु कहियो संगि पारथ यौ गिरिधारी ॥

कृष्णाने अर्जुनाला स्त्रीची चौकशी करण्यास सांगितले

ਆਇਸ ਮਾਨਿ ਪੁਰੰਦਰ ਕੋ ਸੁ ਭਯੋ ਤਿਹ ਕੇ ਸੰਗ ਬਾਤ ਉਚਾਰੀ ॥
आइस मानि पुरंदर को सु भयो तिह के संग बात उचारी ॥

परवानगीचे पालन करून अर्जन तिच्याशी (बाई) असे बोलला.

ਕਉਨ ਕੀ ਬੇਟੀ ਹੈ ਦੇਸ ਕਹਾ ਤੁਹਿ ਕੋ ਤੋਹਿ ਭ੍ਰਾਤ ਤੂ ਕਉਨ ਕੀ ਨਾਰੀ ॥੨੦੯੩॥
कउन की बेटी है देस कहा तुहि को तोहि भ्रात तू कउन की नारी ॥२०९३॥

अर्जुनाने कृष्णाच्या इच्छेनुसार तिला विचारले, “हे स्त्री! तू कोणाची मुलगी आहेस? तुमचा देश कोणता आहे? तुम्ही कोणाची बहीण आहात आणि कोणाची पत्नी आहात? 2093.

ਜਮੁਨਾ ਬਾਚ ਅਰਜਨੁ ਸੋ ॥
जमुना बाच अरजनु सो ॥

यमुनेचे भाषण:

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा