श्री दसाम ग्रंथ

पान - 1176


ਬਹੁਰਿ ਮਿਸ੍ਰ ਯਾ ਕੇ ਕਹੁ ਮਾਰੋ ॥੧੫॥
बहुरि मिस्र या के कहु मारो ॥१५॥

मग मी त्याच्या ब्राह्मणाचा वध करीन. १५.

ਜਿਨ ਤਹਿ ਯਹ ਉਪਦੇਸ ਦ੍ਰਿੜਾਯੋ ॥
जिन तहि यह उपदेस द्रिड़ायो ॥

या शिकवणीची पुष्टी कोणी केली आहे,

ਤਾ ਤੇ ਮੋ ਸੌ ਨ ਭੋਗ ਕਮਾਯੋ ॥
ता ते मो सौ न भोग कमायो ॥

त्यामुळे (त्याने) माझ्यावर प्रेम केले नाही.

ਕੈ ਜੜ ਆਨਿ ਅਬੈ ਮੁਹਿ ਭਜੋ ॥
कै जड़ आनि अबै मुहि भजो ॥

(म्हणू लागला) एकतर, अरे मूर्ख! माझ्याबरोबर खेळायला ये.

ਨਾਤਰ ਆਸ ਪ੍ਰਾਨ ਕੀ ਤਜੋ ॥੧੬॥
नातर आस प्रान की तजो ॥१६॥

अन्यथा, आत्म्याची आशा सोडा. 16.

ਮੂਰਖ ਤਿਹ ਰਤਿ ਦਾਨ ਨ ਦੀਯਾ ॥
मूरख तिह रति दान न दीया ॥

(त्या) मूर्खाने त्याला दान दिले नाही

ਗ੍ਰਿਹ ਅਪਨੇ ਕਾ ਮਾਰਗ ਲੀਯਾ ॥
ग्रिह अपने का मारग लीया ॥

आणि घरचा रस्ता धरला.

ਅਨਿਕ ਭਾਤਿ ਤਿਨ ਕੀਯਾ ਧਿਕਾਰਾ ॥
अनिक भाति तिन कीया धिकारा ॥

त्याने (राज कुमारीचा) अनेक प्रकारे अपमान केला

ਪਾਇਨ ਪਰੀ ਲਾਤ ਸੌ ਮਾਰਾ ॥੧੭॥
पाइन परी लात सौ मारा ॥१७॥

आणि पायाशी पडलेल्याला लाथ मारली. १७.

ਰਾਜ ਸੁਤਾ ਕ੍ਰੁਧਿਤ ਅਤਿ ਭਈ ॥
राज सुता क्रुधित अति भई ॥

राज कुमारीला खूप राग आला (आणि म्हणू लागली)

ਇਹ ਜੜ ਮੁਹਿ ਰਤਿ ਦਾਨ ਨ ਦਈ ॥
इह जड़ मुहि रति दान न दई ॥

या मूर्खाने मला रती दाना दिली नाही.

ਪ੍ਰਥਮ ਪਕਰਿ ਕਰਿ ਯਾਹਿ ਸੰਘਾਰੋ ॥
प्रथम पकरि करि याहि संघारो ॥

आधी धरून मारीन

ਬਹੁਰਿ ਮਿਸ੍ਰ ਯਾ ਕੈ ਕਹ ਮਾਰੋ ॥੧੮॥
बहुरि मिस्र या कै कह मारो ॥१८॥

आणि मग मी त्याचे मिश्रण मारून टाकीन. १८.

ਅੜਿਲ ॥
अड़िल ॥

अविचल:

ਤਮਕਿ ਤੇਗ ਕੋ ਤਬ ਤਿਹ ਘਾਇ ਪ੍ਰਹਾਰਿਯੋ ॥
तमकि तेग को तब तिह घाइ प्रहारियो ॥

तेव्हा संतापून त्याच्यावर तलवारीने वार केले

ਤਾਹਿ ਪੁਰਖ ਕਹ ਮਾਰਿ ਠੌਰ ਹੀ ਡਾਰਿਯੋ ॥
ताहि पुरख कह मारि ठौर ही डारियो ॥

आणि त्या व्यक्तीला जागीच ठार केले.

ਐਚ ਤਵਨ ਕੀ ਲੋਥਿ ਦਈ ਤਰ ਡਾਰਿ ਕੈ ॥
ऐच तवन की लोथि दई तर डारि कै ॥

त्याचा मृतदेह ओढून जमिनीवर ठेवला

ਹੋ ਤਾ ਪਰ ਰਹੀ ਬੈਠਿ ਕਰਿ ਆਸਨ ਮਾਰਿ ਕੈ ॥੧੯॥
हो ता पर रही बैठि करि आसन मारि कै ॥१९॥

आणि ती त्याच्यावर बसली. 19.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दुहेरी:

ਜਪਮਾਲਾ ਕਰ ਮਹਿ ਗਹੀ ਬੈਠੀ ਆਸਨ ਮਾਰਿ ॥
जपमाला कर महि गही बैठी आसन मारि ॥

हातात जपमाळ धरून ती आसनाला बसली

ਪਠੈ ਸਹਚਰੀ ਪਿਤਾ ਪ੍ਰਤਿ ਲੀਨਾ ਨਿਕਟ ਹਕਾਰਿ ॥੨੦॥
पठै सहचरी पिता प्रति लीना निकट हकारि ॥२०॥

आणि दासीला वडिलांकडे पाठवून बोलावून घेतले. 20.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चोवीस:

ਹੰਸ ਕੇਤੁ ਤਬ ਤਾਹਿ ਸਿਧਾਨਾ ॥
हंस केतु तब ताहि सिधाना ॥

तेव्हा राजा हंस केतू तेथे गेला

ਨਿਰਖਿ ਸੁਤਾ ਤਰ ਮਿਤ੍ਰਕ ਡਰਾਨਾ ॥
निरखि सुता तर मित्रक डराना ॥

आणि लोटला पुत्राखाली पाहून तो घाबरला.

ਕਹਸਿ ਕੁਅਰਿ ਇਹ ਕਸਿ ਤੁਹਿ ਕਰਾ ॥
कहसि कुअरि इह कसि तुहि करा ॥

(तो) राज कुमारीला म्हणाला, तू हे कोणासाठी केले आहेस?

ਬਿਨੁਪਰਾਧ ਯਾ ਕੋ ਜਿਯ ਹਰਾ ॥੨੧॥
बिनुपराध या को जिय हरा ॥२१॥

आणि त्याची चूक नसताना मारली आहे. २१.

ਚਿੰਤਾਮਨਿ ਮੁਹਿ ਮੰਤ੍ਰ ਸਿਖਾਯੋ ॥
चिंतामनि मुहि मंत्र सिखायो ॥

(राज कुमारीने उत्तर दिले की ब्राह्मणाने) मला चिंतामणी मंत्र शिकवला आहे

ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਮਿਸ੍ਰ ਉਪਦੇਸ ਦ੍ਰਿੜਾਯੋ ॥
बहु बिधि मिस्र उपदेस द्रिड़ायो ॥

आणि मिश्रा यांनी अनेक प्रकारे शिकवणीची पुष्टी केली आहे

ਜੌ ਇਹ ਰੂਪ ਕੁਅਰ ਤੈ ਮਰਿ ਹੈ ॥
जौ इह रूप कुअर तै मरि है ॥

की रूप कुंवरला मारले तर

ਤਬ ਸਭ ਕਾਜ ਤਿਹਾਰੌ ਸਰਿ ਹੈ ॥੨੨॥
तब सभ काज तिहारौ सरि है ॥२२॥

मग तुमच्या सर्व कामांचे रूपांतर होईल. 22.

ਤਾ ਤੇ ਮੈ ਯਾ ਕੋ ਗਹਿ ਮਾਰਾ ॥
ता ते मै या को गहि मारा ॥

म्हणून मी ते पकडून मारले.

ਸੁਨਹੁ ਪਿਤਾ ਤੁਮ ਬਚਨ ਹਮਾਰਾ ॥
सुनहु पिता तुम बचन हमारा ॥

अरे बाबा! तुम्ही माझे ऐका.

ਸਾਧੋ ਮੰਤ੍ਰ ਬੈਠ ਯਾ ਪਰ ਮੈ ॥
साधो मंत्र बैठ या पर मै ॥

त्यावर बसून मी मंत्र जपला.

ਜੋ ਜਾਨਿਹਿ ਸੋ ਕਰਹੁ ਅਬੈ ਤੈ ॥੨੩॥
जो जानिहि सो करहु अबै तै ॥२३॥

आता तुम्हाला योग्य वाटेल ते करा. 23.

ਹੰਸ ਕੇਤੁ ਨ੍ਰਿਪ ਕੋਪ ਭਰਾ ਤਬ ॥
हंस केतु न्रिप कोप भरा तब ॥

जेव्हा हंस केतू राजे पुत्रत्वाबद्दल बोलले

ਬਚਨ ਸੁਤਾ ਕੌ ਸ੍ਰਵਨ ਸੁਨਾ ਜਬ ॥
बचन सुता कौ स्रवन सुना जब ॥

त्याने आपल्या कानांनी ऐकले आणि रागाने भरला.

ਹ੍ਯਾਂ ਲ੍ਰਯਾਵਹੁਾਂ ਤਿਹ ਮਿਸ੍ਰ ਪਕਰਿ ਕੈ ॥
ह्यां ल्रयावहुां तिह मिस्र पकरि कै ॥

ते मिश्रण पकडून इथे आणा

ਜੋ ਐਸੇ ਗਯੋ ਮੰਤ੍ਰ ਸਿਖਰਿ ਕੈ ॥੨੪॥
जो ऐसे गयो मंत्र सिखरि कै ॥२४॥

असा मंत्र कोणी शिकवला आहे. २४.

ਸੁਨਿ ਭ੍ਰਿਤ ਬਚਨ ਉਤਾਇਲ ਧਾਏ ॥
सुनि भ्रित बचन उताइल धाए ॥

(राजाचे) बोलणे ऐकून सेवक घाईघाईने निघून गेले

ਤਿਹ ਮਿਸ੍ਰਹਿ ਨ੍ਰਿਪ ਪਹਿ ਗਹਿ ਲ੍ਯਾਏ ॥
तिह मिस्रहि न्रिप पहि गहि ल्याए ॥

आणि ते मिश्रण राजाकडे आणले.

ਤਾ ਕਹ ਅਧਿਕ ਜਾਤਨਾ ਦਿਯਾ ॥
ता कह अधिक जातना दिया ॥

त्याने (सर्वांनी) त्याला खूप शिक्षा केली (आणि त्याची निंदा केली).

ਕਰਮ ਚੰਡਾਰ ਬਿਪ੍ਰ ਹੈ ਕਿਯਾ ॥੨੫॥
करम चंडार बिप्र है किया ॥२५॥

चांडाळाचे काम ब्राह्मणांनी केले आहे. २५.

ਸੁਨਿ ਬਚ ਮਿਸ੍ਰ ਅਚੰਭੈ ਰਹਾ ॥
सुनि बच मिस्र अचंभै रहा ॥

हे शब्द ऐकून मिश्रा आश्चर्यचकित झाले

ਤ੍ਰਾਹਿ ਤ੍ਰਾਹਿ ਰਾਜਾ ਤਨ ਕਹਾ ॥
त्राहि त्राहि राजा तन कहा ॥

आणि राजाला 'त्राह त्राह' म्हणू लागला.

ਮੈ ਪ੍ਰਭੁ ਕਰਮ ਨ ਐਸਾ ਕਿਯਾ ॥
मै प्रभु करम न ऐसा किया ॥

हे राजन! मी असे काही केले नाही

ਤਵ ਦੁਹਿਤਾ ਕਹ ਮੰਤ੍ਰ ਨ ਦਿਯਾ ॥੨੬॥
तव दुहिता कह मंत्र न दिया ॥२६॥

आणि तुझ्या मुलीला मंत्र दिला नाही. २६.

ਤਬ ਲਗਿ ਰਾਜ ਕੁਅਰਿ ਤਹ ਆਈ ॥
तब लगि राज कुअरि तह आई ॥

तोपर्यंत राज कुमारी तिथे आल्या

ਦਿਜਬਰ ਕੇ ਪਾਇਨ ਲਪਟਾਈ ॥
दिजबर के पाइन लपटाई ॥

आणि ब्राह्मणाच्या पायाला मिठी मारली

ਤੁਮ ਸੁ ਮੰਤ੍ਰ ਜੋ ਹਮਹਿ ਸਿਖਾਯੋ ॥
तुम सु मंत्र जो हमहि सिखायो ॥

(आणि म्हणाला) तू मला शिकवलेला मंत्र,

ਤਾਹੀ ਬਿਧਿ ਮੈ ਜਾਪ ਕਮਾਯੋ ॥੨੭॥
ताही बिधि मै जाप कमायो ॥२७॥

मी त्याच पद्धतीनुसार नामजप केला आहे. २७.

ਅੜਿਲ ॥
अड़िल ॥

अविचल:

ਤਵ ਆਇਸੁ ਹਮ ਮਾਨਿ ਮਨੁਛ ਕਹ ਮਾਰਿਯੋ ॥
तव आइसु हम मानि मनुछ कह मारियो ॥

तुझ्या आज्ञेचे पालन करून मी एका माणसाचा वध केला आहे

ਤਾ ਪਾਛੇ ਚਿੰਤਾਮਨਿ ਮੰਤ੍ਰ ਉਚਾਰਿਯੋ ॥
ता पाछे चिंतामनि मंत्र उचारियो ॥

आणि त्यानंतर (मी) चिंतामणी मंत्राचा जप केला.

ਚਾਰਿ ਪਹਰ ਨਿਸਿ ਜਪਾ ਸੁ ਸਿਧਿ ਨ ਕਛੁ ਭਯੋ ॥
चारि पहर निसि जपा सु सिधि न कछु भयो ॥

मी चार तास (मंत्र) जप केला, पण सिद्धी मिळाली नाही.

ਹੋ ਤਾ ਤੇ ਹਮ ਰਿਸਿ ਠਾਨਿ ਸੁ ਕਹਿ ਨ੍ਰਿਪ ਪ੍ਰਤਿ ਦਯੋ ॥੨੮॥
हो ता ते हम रिसि ठानि सु कहि न्रिप प्रति दयो ॥२८॥

म्हणून रागावून मी राजाला (सर्व) सांगितले. २८.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चोवीस:

ਅਬ ਕਿਹ ਕਾਜ ਮੁਕਰਿ ਤੈ ਗਯੋ ॥
अब किह काज मुकरि तै गयो ॥

तू आता कशासाठी पाठ फिरवलीस?

ਤਬ ਚਿੰਤਾਮਨ ਹਮਹਿ ਦ੍ਰਿੜਯੋ ॥
तब चिंतामन हमहि द्रिड़यो ॥

मग (तुम्ही) चिंतामणी (मंत्राने) मला दृढ केले.

ਅਬ ਕ੍ਯੋ ਨ ਕਹਤ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕੇ ਤੀਰਾ ॥
अब क्यो न कहत न्रिपति के तीरा ॥

आता राजा का म्हणत नाही (खरे सत्य)

ਸਾਚ ਕਹਤ ਕਸ ਲਾਗਤ ਪੀਰਾ ॥੨੯॥
साच कहत कस लागत पीरा ॥२९॥

आणि खरं सांगताना काही वेदना होतात का? 29.

ਮਿਸ੍ਰ ਚਕ੍ਰਿਤ ਚਹੂੰ ਓਰ ਨਿਹਾਰੈ ॥
मिस्र चक्रित चहूं ओर निहारै ॥

मिश्रा धक्का बसून आजूबाजूला पाहतो.

ਕਹਾ ਭਯੋ ਜਗਦੀਸ ਸੰਭਾਰੈ ॥
कहा भयो जगदीस संभारै ॥

जे घडले त्याचा (विचार करतो) आणि भगवंताचे स्मरण करतो.

ਕਰਿ ਉਪਦੇਸ ਬਹੁਤ ਬਿਧਿ ਹਾਰਾ ॥
करि उपदेस बहुत बिधि हारा ॥

(राजा निघून गेला) विविध प्रकारे उपदेश करून (म्हणजे विनवणी करून परिस्थिती स्पष्ट करण्याचा प्रयत्न करून) पराभूत झाला.

ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਨ੍ਰਿਪ ਕਛੁ ਨ ਬਿਚਾਰਾ ॥੩੦॥
भेद अभेद न्रिप कछु न बिचारा ॥३०॥

पण राजाने काहीही निर्विवाद मानले नाही. 30.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दुहेरी:

ਫਾਸੀ ਤਿਹ ਮਿਸ੍ਰਹਿ ਦਿਯਾ ਹੰਸ ਕੇਤੁ ਰਿਸਿ ਮਾਨਿ ॥
फासी तिह मिस्रहि दिया हंस केतु रिसि मानि ॥

राजा हंस केतू क्रोधित झाला आणि त्याने त्या मिश्राला फाशी दिली.

ਹੰਸ ਮਤੀ ਕਹ ਜਿਹ ਸਿਖ੍ਯੋ ਐਸੋ ਮੰਤ੍ਰ ਬਿਧਾਨ ॥੩੧॥
हंस मती कह जिह सिख्यो ऐसो मंत्र बिधान ॥३१॥

असा मंत्र हंस मतीला शिकवण्याची व्यवस्था कोणी केली होती. ३१.

ਜਿਹ ਨ ਭਜੀ ਤਿਹ ਘੈ ਹਨਾ ਇਹ ਛਲ ਮਿਸ੍ਰਹਿ ਮਾਰਿ ॥
जिह न भजी तिह घै हना इह छल मिस्रहि मारि ॥

ज्याने लाड केले नाही त्याला बेदम मारहाण केली आणि या युक्तीने मिश्राचाही खून केला.

ਇਹ ਬਿਧਿ ਨ੍ਰਿਪ ਕ੍ਰੁਧਿਤ ਕੀਯਾ ਹੰਸ ਮਤੀ ਬਰ ਨਾਰਿ ॥੩੨॥
इह बिधि न्रिप क्रुधित कीया हंस मती बर नारि ॥३२॥

हंसमती स्त्रीने राजाला अशा प्रकारे संताप दिला. 32.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਅਠਾਵਨ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੫੮॥੪੮੮੮॥ਅਫਜੂੰ॥
इति स्री चरित्र पख्याने त्रिया चरित्रे मंत्री भूप संबादे दोइ सौ अठावन चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥२५८॥४८८८॥अफजूं॥

श्री चरित्रोपाख्यानातील त्रिचरित्रातील मंत्री भूप संबदाच्या २५८ व्या चरित्राची सांगता येथे आहे, सर्व शुभ आहे. २५८.४८८८. चालते

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दुहेरी:

ਰੁਦ੍ਰ ਕੇਤੁ ਰਾਜਾ ਹੁਤੋ ਰਾਸਟ੍ਰ ਦੇਸ ਕੋ ਨਾਹਿ ॥
रुद्र केतु राजा हुतो रासट्र देस को नाहि ॥

राजा रुद्र हा केतू 'राष्ट्र' देशाचा राजा होता