श्री दसाम ग्रंथ

पान - 879


ਕਾਢਿ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਪਹੂੰਚਿਯੋ ਤਬੈ ਤੁਰਤ ਹੀ ਜਾਰ ॥
काढि क्रिपान पहूंचियो तबै तुरत ही जार ॥

त्याने तलवार काढली आणि पुढे निघाले.

ਭਰਿ ਮੂੰਠੀ ਕਰ ਰੇਤ ਕੀ ਗਯੋ ਆਖਿ ਮੈ ਡਾਰਿ ॥੭॥
भरि मूंठी कर रेत की गयो आखि मै डारि ॥७॥

मग त्याने (मित्राने) थोडी वाळू चिमटून त्याच्या डोळ्यात टाकली.(७)

ਅੰਧ ਭਯੋ ਬੈਠੋ ਰਹਿਯੋ ਗਯੋ ਜਾਰ ਤਬ ਭਾਜ ॥
अंध भयो बैठो रहियो गयो जार तब भाज ॥

तो आंधळा होऊन बसून राहिला आणि प्रियकर पळून गेला.

ਏਕ ਚਛੁ ਕੀ ਬਾਤ ਸੁਨਿ ਰੀਝਿ ਰਹੇ ਮਹਾਰਾਜ ॥੮॥
एक चछु की बात सुनि रीझि रहे महाराज ॥८॥

अशा प्रकारे एका डोळ्याच्या माणसाची कथा ऐकून राजाला खूप आनंद झाला.(8)(1)

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਚੌਪਨੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੫੪॥੧੦੧੨॥ਅਫਜੂੰ॥
इति स्री चरित्र पख्याने त्रिया चरित्रे मंत्री भूप संबादे चौपनो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥५४॥१०१२॥अफजूं॥

राजा आणि मंत्री यांच्या शुभ चरित्रांच्या संभाषणाची पन्नासावी बोधकथा, आशीर्वादाने पूर्ण. (५४)(१०१२)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਉਤਰ ਦੇਸ ਰਾਵ ਇਕ ਭਾਰੋ ॥
उतर देस राव इक भारो ॥

महान राजा उत्तर देशात राहत होता

ਸੂਰਜ ਬੰਸ ਮਾਝ ਉਜਿਯਾਰੋ ॥
सूरज बंस माझ उजियारो ॥

उत्तरेकडील एका देशात सूर्यवंशातील एक राजा राहत होता.

ਰੂਪ ਮਤੀ ਤਾ ਕੀ ਬਰ ਨਾਰੀ ॥
रूप मती ता की बर नारी ॥

रूप मती त्याची सुंदर पत्नी होती

ਜਨੁਕ ਚੀਰਿ ਚੰਦ੍ਰਮਾ ਨਿਕਾਰੀ ॥੧॥
जनुक चीरि चंद्रमा निकारी ॥१॥

रूप मती त्याची पत्नी होती; ती चंद्राची अवतार होती.(1)

ਵਹ ਤ੍ਰਿਯ ਏਕ ਨੀਚ ਸੋ ਰਹੈ ॥
वह त्रिय एक नीच सो रहै ॥

ती स्त्री एका नीच प्रकरणात गुंतलेली होती.

ਅਧਿਕ ਨਿੰਦ ਤਾ ਕੀ ਜਗ ਕਹੈ ॥
अधिक निंद ता की जग कहै ॥

त्या महिलेला खालच्या चारित्र्याने गोवण्यात आले आणि संपूर्ण जगाने तिच्यावर टीका केली.

ਇਹ ਬਿਰਤਾਤ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਜਬ ਸੁਨ੍ਯੋ ॥
इह बिरतात न्रिपति जब सुन्यो ॥

ही गोष्ट राजाने ऐकल्यावर

ਅਧਿਕ ਕੋਪ ਕਰਿ ਮਸਤਕ ਧੁਨ੍ਰਯੋ ॥੨॥
अधिक कोप करि मसतक धुन्रयो ॥२॥

राजाला हे कळल्यावर त्याने मान हलवली.(२)

ਤ੍ਰਿਯ ਕੀ ਲਾਗ ਨ੍ਰਿਪਤ ਹੂੰ ਕਰੀ ॥
त्रिय की लाग न्रिपत हूं करी ॥

राजाने स्त्रीचा तोह ('लॉग') घेतला

ਬਾਤੈ ਕਰਤ ਦ੍ਰਿਸਟਿ ਮਹਿ ਪਰੀ ॥
बातै करत द्रिसटि महि परी ॥

राजाने चौकशी केली असता ती त्या माणसाशी संवाद साधत असल्याचे त्याला आढळले.

ਤਾ ਦਿਨ ਤੇ ਤਾ ਸੌ ਹਿਤ ਤ੍ਯਾਗਿਯੋ ॥
ता दिन ते ता सौ हित त्यागियो ॥

त्या दिवसापासून (राजाने) तिच्यावर प्रेम करणे बंद केले

ਅਵਰ ਤ੍ਰਿਯਨ ਕੇ ਰਸ ਅਨੁਰਾਗਿਯੋ ॥੩॥
अवर त्रियन के रस अनुरागियो ॥३॥

त्याने तिची पूजा करणे सोडले आणि इतर काही स्त्रियांचा प्रियकर बनला.(3)

ਅਵਰ ਤ੍ਰਿਯਨ ਸੌ ਪ੍ਰੀਤਿ ਲਗਾਈ ॥
अवर त्रियन सौ प्रीति लगाई ॥

(तो राजा) इतर स्त्रियांच्या प्रेमात पडला

ਤਾ ਤ੍ਰਿਯ ਸੌ ਦਿਯ ਨੇਹ ਭੁਲਾਈ ॥
ता त्रिय सौ दिय नेह भुलाई ॥

इतर महिलांशी गप्पा मारताना त्याने तिच्या प्रेमाकडे पूर्णपणे दुर्लक्ष केले.

ਤਾ ਕੇ ਧਾਮ ਨਿਤ੍ਯ ਚਲਿ ਆਵੈ ॥
ता के धाम नित्य चलि आवै ॥

तो रोज त्याच्या घरी यायचा.

ਪ੍ਰੀਤਿ ਠਾਨਿ ਨਹਿ ਕੇਲ ਕਮਾਵੈ ॥੪॥
प्रीति ठानि नहि केल कमावै ॥४॥

तो रोज तिच्या घरी यायचा, प्रेमळपणा दाखवायचा पण प्रेम करायचा नाही.(4)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਚਾਰਿ ਪਹਰ ਰਜਨੀ ਤ੍ਰਿਯਹਿ ਰਮਤ ਹੁਤੋ ਸੁਖ ਪਾਇ ॥
चारि पहर रजनी त्रियहि रमत हुतो सुख पाइ ॥

रात्रीच्या चारही प्रहरांमध्ये तो तिच्यावर प्रेम करत होता,

ਰੋਸ ਭਯੋ ਜਬ ਤੇ ਹ੍ਰਿਦੈ ਘਰੀ ਨ ਭੋਗਾ ਜਾਇ ॥੫॥
रोस भयो जब ते ह्रिदै घरी न भोगा जाइ ॥५॥

पण आता रागाने ओतप्रोत एकदाही सुखावणार नाही,(५)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਜਬ ਰਾਜਾ ਪੂਜਾ ਕਹ ਜਾਵੈ ॥
जब राजा पूजा कह जावै ॥

राजा जेव्हा पूजेला गेला.

ਤਬ ਵਹੁ ਸਮੌ ਜਾਰ ਤ੍ਰਿਯ ਪਾਵੈ ॥
तब वहु समौ जार त्रिय पावै ॥

राजा जेव्हा केव्हा प्रार्थनेसाठी बाहेर जायचा, त्या वेळी तिचा संरक्षक यायचा.

ਮਿਲਿ ਬਾਤੈ ਦੋਊ ਯੌ ਕਰਹੀ ॥
मिलि बातै दोऊ यौ करही ॥

(ते) दोघे असे एकत्र बोलायचे

ਨ੍ਰਿਪ ਕੀ ਕਾਨਿ ਕਛੂ ਨਹਿ ਧਰਹੀ ॥੬॥
न्रिप की कानि कछू नहि धरही ॥६॥

त्यांनी राजाची कसलीही पर्वा न करता मोकळेपणाने गप्पा मारल्या, (6)

ਸਾਮੁਹਿ ਤਾਹਿ ਹੁਤੋ ਦਰਵਾਜੋ ॥
सामुहि ताहि हुतो दरवाजो ॥

त्याच्या समोर (राजाच्या घराचा) दरवाजा होता.

ਲਾਗਿ ਰਹਾ ਭੀਤਨ ਸੌ ਰਾਜੋ ॥
लागि रहा भीतन सौ राजो ॥

राजाचे दार अगदी विरुद्ध असल्याने आणि राजाला त्यांचे संभाषण ऐकू येत होते.

ਜਬ ਇਹ ਭਾਤਿ ਜਾਰ ਸੁਨਿ ਪਾਯੋ ॥
जब इह भाति जार सुनि पायो ॥

जेंव्हा त्या माणसाला कळते

ਭਾਜਿ ਗਯੋ ਨ ਸਕ੍ਯੋ ਠਹਰਾਯੋ ॥੭॥
भाजि गयो न सक्यो ठहरायो ॥७॥

जेव्हा मित्राला हे कळले तेव्हा तो राहिला नाही आणि पळून गेला.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਨਿਰਖਿ ਕੋਪ ਦ੍ਰਿਗ ਰਾਇ ਕੇ ਨੀਚ ਤੁਰਤੁ ਗਯੋ ਭਾਜ ॥
निरखि कोप द्रिग राइ के नीच तुरतु गयो भाज ॥

राजाला अत्यंत रागात पाहून तो लगेच बाहेर पडला.

ਭਾਤਿ ਅਨੇਕ ਮਨਾਇਯੋ ਤਊ ਨ ਫਿਰਾ ਨਿਲਾਜ ॥੮॥
भाति अनेक मनाइयो तऊ न फिरा निलाज ॥८॥

राणीने त्याला थांबवण्याचा प्रयत्न केला, पण त्या निर्लज्ज माणसाला काही कळले नाही.(8)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਤਿਹ ਹਿਤ ਨਾਰਿ ਜਤਨ ਬਹੁ ਕੀਨੇ ॥
तिह हित नारि जतन बहु कीने ॥

(राजाचे प्रेम परत मिळवण्यासाठी) त्या स्त्रीने खूप प्रयत्न केले

ਬਹੁਤੁ ਰੁਪਏ ਖਰਚਿ ਕਹ ਦੀਨੇ ॥
बहुतु रुपए खरचि कह दीने ॥

तिने खूप प्रयत्न केले आणि भरपूर संपत्ती खर्च केली,

ਕੋਟਿ ਕਰੇ ਏਕੋ ਨਹਿ ਭਯੋ ॥
कोटि करे एको नहि भयो ॥

अनेक (प्रयत्न) केले पण एकही (यशस्वी) झाला नाही.

ਤਿਹ ਪਤਿ ਡਾਰਿ ਹ੍ਰਿਦੈ ਤੇ ਦਯੋ ॥੯॥
तिह पति डारि ह्रिदै ते दयो ॥९॥

पण तो नम्र झाला नाही आणि त्याने तिला मनातून काढून टाकले. (9)

ਜਬ ਵਹੁ ਬਾਤ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਚਿਤ ਆਵੈ ॥
जब वहु बात न्रिपति चित आवै ॥

जेव्हा (तिच्या व्यभिचाराची) बाब राजाच्या मनात आली,

ਸੰਕਿ ਰਹੈ ਨਹਿ ਭੋਗ ਕਮਾਵੈ ॥
संकि रहै नहि भोग कमावै ॥

यामुळे आता त्याचे मन अस्वस्थ झाले आहे, तो तिच्याशी लैंगिक संबंध ठेवण्याचा विचार करणार नाही.

ਯਹ ਸਭ ਭੇਦ ਇਕ ਨਾਰੀ ਜਾਨੈ ॥
यह सभ भेद इक नारी जानै ॥

ही सर्व रहस्ये फक्त एका महिलेला माहित होती.

ਲਜਤ ਨਾਥ ਸੌ ਕਛੁ ਨ ਬਖਾਨੈ ॥੧੦॥
लजत नाथ सौ कछु न बखानै ॥१०॥

हे रहस्य फक्त स्त्रीलाच माहीत होते, जे लाजल्यामुळे ती उघड करू शकली नाही.(10)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਤਬ ਰਾਜੇ ਐਸੇ ਕਹਾ ਯਾ ਤ੍ਰਿਯ ਕਛੂ ਨ ਦੇਉਾਂ ॥
तब राजे ऐसे कहा या त्रिय कछू न देउां ॥

तेव्हा राजाने त्या स्त्रीला काहीही देऊ नका असा आदेश दिला.