श्री दसाम ग्रंथ

पान - 298


ਦਾਮਿਨਿ ਸੀ ਲਹਕੈ ਨਭਿ ਮੈ ਡਰ ਕੈ ਫਟਗੇ ਤਿਹ ਸਤ੍ਰਨ ਸੀਨੇ ॥
दामिनि सी लहकै नभि मै डर कै फटगे तिह सत्रन सीने ॥

एवढे बोलून आणि शत्रूंच्या मनात भीती निर्माण केली.

ਮਾਰ ਡਰੈ ਇਹ ਹੂੰ ਹਮ ਹੂੰ ਸਭ ਤ੍ਰਾਸ ਮਨੈ ਅਤਿ ਦੈਤਨ ਕੀਨੇ ॥੭੩॥
मार डरै इह हूं हम हूं सभ त्रास मनै अति दैतन कीने ॥७३॥

ती आकाशात विजेसारखी तरंगू लागली आणि ती त्या सर्वांना मारून टाकेल या विचाराने सर्व राक्षस भयभीत झाले.

ਅਥ ਦੇਵਕੀ ਬਸੁਦੇਵ ਛੋਰਬੋ ॥
अथ देवकी बसुदेव छोरबो ॥

आता देवकी आणि वासुदेव यांच्या मुक्तीचे वर्णन सुरू होते

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਬਾਤ ਸੁਨੀ ਇਹ ਕੀ ਜੁ ਸ੍ਰੋਨਨ ਨਿੰਦਤ ਦੇਵਨ ਕੋ ਘਰਿ ਆਯੋ ॥
बात सुनी इह की जु स्रोनन निंदत देवन को घरि आयो ॥

जेव्हा कंसाने हे सर्व स्वतःच्या कानांनी ऐकले, तेव्हा तो, देवांचा उभा असलेला, त्याच्या घरी आला, त्याला वाटले की आपण आपल्या बहिणीच्या मुलांना व्यर्थ मारले आहे.

ਝੂਠ ਹਨੇ ਹਮ ਪੈ ਭਗਨੀ ਸੁਤ ਜਾਇ ਕੈ ਪਾਇਨ ਸੀਸ ਨਿਵਾਯੋ ॥
झूठ हने हम पै भगनी सुत जाइ कै पाइन सीस निवायो ॥

असा विचार करून त्याने बहिणीच्या पायावर डोके टेकवले

ਗ੍ਯਾਨ ਕਥਾ ਕਰ ਕੈ ਅਤਿ ਹੀ ਬਹੁ ਦੇਵਕੀ ਔ ਬਸੁਦੇਵ ਰਿਝਾਯੋ ॥
ग्यान कथा कर कै अति ही बहु देवकी औ बसुदेव रिझायो ॥

त्यांच्याशी प्रदीर्घ बोलून देवकी आणि वासुदेव यांचा जन्म झाला

ਹ੍ਵੈ ਕੈ ਪ੍ਰਸੰਨਿ ਬੁਲਾਇ ਲੁਹਾਰ ਕੋ ਲੋਹ ਅਉ ਮੋਹ ਕੋ ਫਾਧ ਕਟਾਯੋ ॥੭੪॥
ह्वै कै प्रसंनि बुलाइ लुहार को लोह अउ मोह को फाध कटायो ॥७४॥

स्वतः प्रसन्न होऊन त्यांनी इस्त्रीकाराला बोलावून देवकी आणि वासुदेव यांच्या साखळ्या कापून त्यांची सुटका केली.७४.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਗ੍ਰੰਥੇ ਕ੍ਰਿਸਨਾਵਤਾਰੇ ਦੇਵਕੀ ਬਸੁਦੇਵ ਕੋ ਛੋਰਬੋ ਬਰਨਨੰ ਸਮਾਪਤੰ ॥
इति स्री बचित्र नाटक ग्रंथे क्रिसनावतारे देवकी बसुदेव को छोरबो बरननं समापतं ॥

बचित्तर नाटकातील कृष्ण अवतारातील देवकी आणि वासुदेव यांच्या मुक्तीबद्दलच्या वर्णनाचा शेवट.

ਕੰਸ ਮੰਤ੍ਰੀਨ ਸੋ ਬਿਚਾਰ ਕਰਤ ਭਯਾ ॥
कंस मंत्रीन सो बिचार करत भया ॥

कंसाचा त्याच्या मंत्र्यांशी सल्लामसलत

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਮੰਤ੍ਰੀ ਸਕਲ ਬੁਲਾਇ ਕੇ ਕੀਨੋ ਕੰਸ ਬਿਚਾਰ ॥
मंत्री सकल बुलाइ के कीनो कंस बिचार ॥

सर्व मंत्र्यांना बोलावून कंस विचार केला

ਬਾਲਕ ਜੋ ਮਮ ਦੇਸ ਮੈ ਸੋ ਸਭ ਡਾਰੋ ਮਾਰ ॥੭੫॥
बालक जो मम देस मै सो सभ डारो मार ॥७५॥

आपल्या सर्व मंत्र्यांना बोलावून त्यांच्याशी सल्लामसलत करून कंस म्हणाला, माझ्या देशातील सर्व अर्भकांना मारले जावे.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਭਾਗਵਤ ਕੀ ਯਹ ਸੁਧ ਕਥਾ ਬਹੁ ਬਾਤ ਭਰੇ ਭਲੀ ਭਾਤਿ ਉਚਾਰੀ ॥
भागवत की यह सुध कथा बहु बात भरे भली भाति उचारी ॥

भागवताच्या या पवित्र कथेचे अतिशय समर्पक वर्णन केले आहे

ਬਾਕੀ ਕਹੋ ਫੁਨਿ ਅਉਰ ਕਥਾ ਕੋ ਸੁਭ ਰੂਪ ਧਰਿਯੋ ਬ੍ਰਿਜ ਮਧਿ ਮੁਰਾਰੀ ॥
बाकी कहो फुनि अउर कथा को सुभ रूप धरियो ब्रिज मधि मुरारी ॥

आता मी फक्त ब्रज देशात विष्णूने मुरारीचे रूप धारण केले होते तेच सांगत आहे

ਦੇਵ ਸਭੈ ਹਰਖੇ ਸੁਨਿ ਭੂਮਹਿ ਅਉਰ ਮਨੈ ਹਰਖੈ ਨਰ ਨਾਰੀ ॥
देव सभै हरखे सुनि भूमहि अउर मनै हरखै नर नारी ॥

ज्याला पाहून पृथ्वीवरील देवता तसेच स्त्री-पुरुष आनंदाने भरून आले.

ਮੰਗਲ ਹੋਹਿ ਘਰਾ ਘਰ ਮੈ ਉਤਰਿਯੋ ਅਵਤਾਰਨ ਕੋ ਅਵਤਾਰੀ ॥੭੬॥
मंगल होहि घरा घर मै उतरियो अवतारन को अवतारी ॥७६॥

अवतारांचा हा अवतार पाहून घराघरात जल्लोष झाला.७६.

ਜਾਗ ਉਠੀ ਜਸੁਧਾ ਜਬ ਹੀ ਪਿਖਿ ਪੁਤ੍ਰਹਿ ਦੇਨ ਲਗੀ ਹੁਨੀਆ ਹੈ ॥
जाग उठी जसुधा जब ही पिखि पुत्रहि देन लगी हुनीआ है ॥

यशोदाला जाग आली तेव्हा मुलाला पाहून तिला खूप आनंद झाला.

ਪੰਡਿਤਨ ਕੋ ਅਰੁ ਗਾਇਨ ਕੋ ਬਹੁ ਦਾਨ ਦੀਓ ਸਭ ਹੀ ਗੁਨੀਆ ਹੈ ॥
पंडितन को अरु गाइन को बहु दान दीओ सभ ही गुनीआ है ॥

तिने पंडित, गायक आणि प्रतिभावान व्यक्तींना विपुल प्रमाणात दान दिले

ਪੁਤ੍ਰ ਭਯੋ ਸੁਨਿ ਕੈ ਬ੍ਰਿਜਭਾਮਿਨ ਓਢ ਕੈ ਲਾਲ ਚਲੀ ਚੁਨੀਆ ਹੈ ॥
पुत्र भयो सुनि कै ब्रिजभामिन ओढ कै लाल चली चुनीआ है ॥

यशोदेला मुलगा झाल्याची बातमी कळताच ब्रजाच्या स्त्रिया डोक्यावर लाल वस्त्रे घालून घराबाहेर पडल्या.

ਜਿਉ ਮਿਲ ਕੈ ਘਨ ਕੇ ਦਿਨ ਮੈ ਉਡ ਕੈ ਸੁ ਚਲੀ ਜੁ ਮਨੋ ਮੁਨੀਆ ਹੈ ॥੭੭॥
जिउ मिल कै घन के दिन मै उड कै सु चली जु मनो मुनीआ है ॥७७॥

ढगांमध्ये रत्ने इकडे तिकडे विखुरलेली आहेत असे वाटले.७७.

ਨੰਦ ਬਾਚ ਕੰਸ ਪ੍ਰਤਿ ॥
नंद बाच कंस प्रति ॥

कंसाला उद्देशून वासुदेवाचे भाषण:

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਨੰਦ ਮਹਰ ਲੈ ਭੇਟ ਕੌ ਗਯੋ ਕੰਸ ਕੇ ਪਾਸਿ ॥
नंद महर लै भेट कौ गयो कंस के पासि ॥

ब्रज लोकांतील चौधरी नंद हा नैवेद्य घेऊन कंस येथे गेला

ਪੁਤ੍ਰ ਭਯੋ ਹਮਰੇ ਗ੍ਰਿਹੈ ਜਾਇ ਕਹੀ ਅਰਦਾਸਿ ॥੭੮॥
पुत्र भयो हमरे ग्रिहै जाइ कही अरदासि ॥७८॥

सरदार नंद काही लोकांसह कंसाला भेटायला गेले की त्याच्या घरी एक मुलगा झाला.78.

ਬਸੁਦੇਵ ਬਾਚ ਨੰਦ ਸੋ ॥
बसुदेव बाच नंद सो ॥

नंदांना उद्देशून कंसाचे भाषण:

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहरा

ਨੰਦ ਚਲਿਓ ਗ੍ਰਿਹ ਕੋ ਜਬੈ ਸੁਨੀ ਬਾਤ ਬਸੁਦੇਵ ॥
नंद चलिओ ग्रिह को जबै सुनी बात बसुदेव ॥

नंदा घरी गेल्यावर (तेव्हा) बसुदेवाने (सर्व मुलांना मारल्याची) चर्चा ऐकली.

ਭੈ ਹ੍ਵੈ ਹੈ ਤੁਮ ਕੋ ਬਡੋ ਸੁਨੋ ਗੋਪ ਪਤਿ ਭੇਵ ॥੭੯॥
भै ह्वै है तुम को बडो सुनो गोप पति भेव ॥७९॥

जेव्हा वसुदेवांनी नंदाच्या परतीच्या (प्रवासाची) बातमी ऐकली, तेव्हा तो गोपांचा प्रमुख नंद (दूधवाले) याला म्हणाला, "तुम्ही अत्यंत घाबरले पाहिजे" (कारण कंसाने सर्व मुलांना मारण्याचा आदेश दिला होता). ७९.

ਕੰਸ ਬਾਚ ਬਕੀ ਸੋ ॥
कंस बाच बकी सो ॥

बकासुरला उद्देशून कंसाचे भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਕੰਸ ਕਹੈ ਬਕੀ ਬਾਤ ਸੁਨੋ ਇਹ ਆਜ ਕਰੋ ਤੁਮ ਕਾਜ ਹਮਾਰੋ ॥
कंस कहै बकी बात सुनो इह आज करो तुम काज हमारो ॥

कंस बकासुरला म्हणाला, माझे ऐक आणि माझे हे काम कर

ਬਾਰਕ ਜੇ ਜਨਮੇ ਇਹ ਦੇਸ ਮੈ ਤਾਹਿ ਕੌ ਜਾਇ ਕੈ ਸੀਘ੍ਰ ਸੰਘਾਰੋ ॥
बारक जे जनमे इह देस मै ताहि कौ जाइ कै सीघ्र संघारो ॥

या देशात जी मुले जन्माला आली आहेत, त्यांना तुम्ही लगेच नष्ट करा

ਕਾਲ ਵਹੈ ਹਮਰੋ ਕਹੀਐ ਤਿਹ ਤ੍ਰਾਸ ਡਰਿਯੋ ਹੀਅਰਾ ਮਮ ਭਾਰੋ ॥
काल वहै हमरो कहीऐ तिह त्रास डरियो हीअरा मम भारो ॥

यापैकी एक मुलगा माझ्या मृत्यूस कारणीभूत ठरेल, म्हणून माझे मन खूप घाबरले आहे.’ कंस काळजीत पडला.

ਹਾਲ ਬਿਹਾਲ ਭਯੋ ਤਿਹ ਕਾਲ ਮਨੋ ਤਨ ਮੈ ਜੁ ਡਸਿਓ ਅਹਿ ਕਾਰੋ ॥੮੦॥
हाल बिहाल भयो तिह काल मनो तन मै जु डसिओ अहि कारो ॥८०॥

असा विचार करता काळ्या नागाने त्याला दंश केल्याचे दिसले.80.

ਪੂਤਨਾ ਬਾਚ ਕੰਸ ਪ੍ਰਤਿ ॥
पूतना बाच कंस प्रति ॥

कंसाला उद्देशून पुतनाचे भाषण:

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਇਹ ਸੁਨਿ ਕੈ ਤਬ ਪੂਤਨਾ ਕਹੀ ਕੰਸ ਸੋ ਬਾਤ ॥
इह सुनि कै तब पूतना कही कंस सो बात ॥

ही परवानगी ऐकून पुतना कंसाला म्हणाला,

ਬਰਮਾ ਜਾਏ ਸਬ ਹਨੋ ਮਿਟੇ ਤਿਹਾਰੋ ਤਾਤ ॥੮੧॥
बरमा जाए सब हनो मिटे तिहारो तात ॥८१॥

हे ऐकून पुतना कंसाला म्हणाली, मी जाऊन सर्व मुलांना मारून टाकीन आणि त्यामुळे तुझे सर्व दुःख संपेल.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਸੀਸ ਨਿਵਾਇ ਉਠੀ ਤਬ ਬੋਲਿ ਸੁ ਘੋਲਿ ਮਿਠਾ ਲਪਟੌ ਥਨ ਮੈ ॥
सीस निवाइ उठी तब बोलि सु घोलि मिठा लपटौ थन मै ॥

मग पुतना खाली मान घालून उठली आणि म्हणू लागली, मी गोड तेल विरघळून निप्पल्सवर लावेन.

ਬਾਲ ਜੁ ਪਾਨ ਕਰੇ ਤਜੇ ਪ੍ਰਾਨਨ ਤਾਹਿ ਮਸਾਨ ਕਰੋਂ ਛਿਨ ਮੈ ॥
बाल जु पान करे तजे प्रानन ताहि मसान करों छिन मै ॥

असे बोलून आणि डोके टेकवून ती उठली आणि तिने तिच्या चहात गोड विष लावले, जेणेकरुन जे मूल तिचा चहा चोखेल तो क्षणात मरेल.

ਬੁਧਿ ਤਾਨ ਸੁਜਾਨ ਕਹਿਯੋ ਸਤਿ ਮਾਨ ਸੁ ਆਇ ਹੌਂ ਟੋਰ ਕੈ ਤਾ ਹਨਿ ਮੈ ॥
बुधि तान सुजान कहियो सति मान सु आइ हौं टोर कै ता हनि मै ॥

(पुतना) तिच्या बुद्धीच्या जोरावर म्हणाली, (माझ्यावर विश्वास ठेवा) मी त्याला (कृष्णाला) मारून परत येईन.

ਨਿਰਭਉ ਨ੍ਰਿਪ ਰਾਜ ਕਰੋ ਨਗਰੀ ਸਗਰੀ ਜਿਨ ਸੋਚ ਕਰੋ ਮਨ ਮੈ ॥੮੨॥
निरभउ न्रिप राज करो नगरी सगरी जिन सोच करो मन मै ॥८२॥

हे बुद्धिमान, ज्ञानी आणि सत्यवादी राजा! आम्ही सर्वजण तुमच्या सेवेत आलो आहोत, निर्भयपणे राज्य करा आणि सर्व चिंता दूर करा.���82.

ਕਬਿਯੋ ਬਾਚ ਦੋਹਰਾ ॥
कबियो बाच दोहरा ॥

कवीचे भाषण:

ਅਤਿ ਪਾਪਨ ਜਗੰਨਾਥ ਪਰ ਬੀੜਾ ਲੀਯੋ ਉਠਾਇ ॥
अति पापन जगंनाथ पर बीड़ा लीयो उठाइ ॥

मोठ्या पापाने (पुतना) जगाच्या स्वामीला मारण्याचे काम हाती घेतले आहे.

ਕਪਟ ਰੂਪ ਸੋਰਹ ਸਜੇ ਗੋਕੁਲ ਪਹੁੰਚੀ ਜਾਇ ॥੮੩॥
कपट रूप सोरह सजे गोकुल पहुंची जाइ ॥८३॥

त्या पापी स्त्रीने जगाचा स्वामी कृष्णाला मारण्याचा निश्चय केला आणि स्वतःला पूर्णपणे सजवून आणि भ्रामक वस्त्र परिधान करून ती गोकुळात पोहोचली.83.