श्री दसाम ग्रंथ

पान - 708


ਰਸਨਾ ਸਹਸ ਸਦਾ ਲੌ ਪਾਵੈ ॥
रसना सहस सदा लौ पावै ॥

आणि हजार जीभ कायमची प्राप्त होऊ शकतात.

ਸਹੰਸ ਜੁਗਨ ਲੌ ਕਰੇ ਬਿਚਾਰਾ ॥
सहंस जुगन लौ करे बिचारा ॥

हजार युगांचा विचार करत,

ਤਦਪਿ ਨ ਪਾਵਤ ਪਾਰ ਤੁਮਾਰਾ ॥੩੩੭॥
तदपि न पावत पार तुमारा ॥३३७॥

जर आयुष्याचा कालावधी एक हजार वर्षांनी वाढला, हजारो जिभेने प्राप्त झाले आणि हजारो वर्षे चिंतन केले, तर हे परमेश्वरा! तुमची मर्यादा कळू शकत नाही.110.337.

ਤੇਰੇ ਜੋਰਿ ਗੁੰਗਾ ਕਹਤਾ ॥
तेरे जोरि गुंगा कहता ॥

मुका तुझ्या सामर्थ्याने बोलतो:

ਬਿਆਸ ਪਰਾਸਰ ਅਉ ਰਿਖਿ ਘਨੇ ॥
बिआस परासर अउ रिखि घने ॥

बियास, पराशर असे अनेक ऋषी (आहेत).

ਸਿੰਗੀ ਰਿਖਿ ਬਕਦਾਲਭ ਭਨੇ ॥
सिंगी रिखि बकदालभ भने ॥

व्यास, प्रशार, शृंगी इत्यादी अनेक ऋषींनी त्याचा उल्लेख केला आहे

ਸਹੰਸ ਮੁਖਨ ਕਾ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੇਖਾ ॥
सहंस मुखन का ब्रहमा देखा ॥

सहस्त्र मुख असलेल्या ब्रह्मदेवाने पाहिले आहे.

ਤਊ ਨ ਤੁਮਰਾ ਅੰਤੁ ਬਿਸੇਖਾ ॥੩੩੮॥
तऊ न तुमरा अंतु बिसेखा ॥३३८॥

हजारो मुखांचे ब्रह्म दिसले, पण त्या सर्वांना तुझी मर्यादा कळू शकली नाही.111.338.

ਤੇਰਾ ਜੋਰੁ ॥
तेरा जोरु ॥

तुझी शक्ती

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਸਿੰਧੁ ਸੁਭਟ ਸਾਵੰਤ ਸਭ ਮੁਨਿ ਗੰਧਰਬ ਮਹੰਤ ॥
सिंधु सुभट सावंत सभ मुनि गंधरब महंत ॥

समुद्र, योद्धे, सेनापती, सर्व ऋषी, गंधार आणि महंत (आहेत.

ਕੋਟਿ ਕਲਪ ਕਲਪਾਤ ਭੇ ਲਹ੍ਯੋ ਨ ਤੇਰੋ ਅੰਤ ॥੩੩੯॥
कोटि कलप कलपात भे लह्यो न तेरो अंत ॥३३९॥

पराक्रमी महासागर, अनेक वीर, ऋषी, गंधर्व, महंत इत्यादि कोट्यवधी अल्पापासुन व्याकुळ होत आहेत, परंतु त्या सर्वांना तुझी मर्यादा कळू शकली नाही.112.339.

ਤੇਰੇ ਜੋਰ ਸੋ ਕਹੋ ॥
तेरे जोर सो कहो ॥

मी तुझ्या सामर्थ्याने बोलतो:

ਭੁਜੰਗ ਪ੍ਰਯਾਤ ਛੰਦ ॥
भुजंग प्रयात छंद ॥

भुजंग प्रार्थना श्लोक

ਸੁਨੋ ਰਾਜ ਸਾਰਦੂਲ ਉਚਰੋ ਪ੍ਰਬੋਧੰ ॥
सुनो राज सारदूल उचरो प्रबोधं ॥

अरे बाबर सिंहासारखा! ऐक, राजा (पारस नाथ) (मी) परिपूर्ण ज्ञानाविषयी बोलणार आहे.

ਸੁਨੋ ਚਿਤ ਦੈ ਕੈ ਨ ਕੀਜੈ ਬਿਰੋਧੰ ॥
सुनो चित दै कै न कीजै बिरोधं ॥

हे सिंहासारखे राजा ! मी तुम्हाला जे काही सांगतो ते लक्षपूर्वक ऐका आणि विरोध करू नका

ਸੁ ਸ੍ਰੀ ਆਦ ਪੁਰਖੰ ਅਨਾਦੰ ਸਰੂਪੰ ॥
सु स्री आद पुरखं अनादं सरूपं ॥

तो श्री आदिपुरुष अनादी आहे,

ਅਜੇਅੰ ਅਭੇਅੰ ਅਦਗੰ ਅਰੂਪੰ ॥੩੪੦॥
अजेअं अभेअं अदगं अरूपं ॥३४०॥

तो आदिपुरुष भगवान, सुरुवातीशिवाय, अजिंक्य, गुप्त, दहनहीन आणि स्वरूप नसलेला आहे.113.340.

ਅਨਾਮੰ ਅਧਾਮੰ ਅਨੀਲੰ ਅਨਾਦੰ ॥
अनामं अधामं अनीलं अनादं ॥

तो नाम आणि स्थान नसलेला तो अविनाशी आहे,

ਅਜੈਅੰ ਅਭੈਅੰ ਅਵੈ ਨਿਰ ਬਿਖਾਦੰ ॥
अजैअं अभैअं अवै निर बिखादं ॥

सुरुवातीशिवाय, अजिंक्य, निर्भय आणि द्वेषरहित

ਅਨੰਤੰ ਮਹੰਤੰ ਪ੍ਰਿਥੀਸੰ ਪੁਰਾਣੰ ॥
अनंतं महंतं प्रिथीसं पुराणं ॥

तो विश्वाचा अनंत स्वामी आणि सर्वात प्राचीन आहे

ਸੁ ਭਬ੍ਰਯੰ ਭਵਿਖ੍ਯੰ ਅਵੈਯੰ ਭਵਾਣੰ ॥੩੪੧॥
सु भब्रयं भविख्यं अवैयं भवाणं ॥३४१॥

तो वर्तमान, भविष्य आणि भूतकाळ आहे.114.341.

ਜਿਤੇ ਸਰਬ ਜੋਗੀ ਜਟੀ ਜੰਤ੍ਰ ਧਾਰੀ ॥
जिते सरब जोगी जटी जंत्र धारी ॥

तितके योगी, जटाधारी, जंत्रधारक आणि जल आहेत

ਜਲਾਸ੍ਰੀ ਜਵੀ ਜਾਮਨੀ ਜਗਕਾਰੀ ॥
जलास्री जवी जामनी जगकारी ॥

त्याने या जगामध्ये सर्व योगी, चटया घातलेले संन्यासी, यज्ञ करणारे, जलवासी आणि निशाचार इत्यादींना जिंकले आहे.

ਜਤੀ ਜੋਗ ਜੁਧੀ ਜਕੀ ਜ੍ਵਾਲ ਮਾਲੀ ॥
जती जोग जुधी जकी ज्वाल माली ॥

जाति, जोगी, योधा, जाकी (हाथी, किंवा अग्निपू) हे अग्नीचे धूप जाळणारे आहेत.

ਪ੍ਰਮਾਥੀ ਪਰੀ ਪਰਬਤੀ ਛਤ੍ਰਪਾਲੀ ॥੩੪੨॥
प्रमाथी परी परबती छत्रपाली ॥३४२॥

त्याने ब्रह्मचारी, योगी योद्धे, गळ्यात अग्नी धारण करणारे, पराक्रमी आणि पर्वतांच्या अधिपतींना वश केले आहे.115.342.

ਤੇਰਾ ਜੋਰੁ ॥
तेरा जोरु ॥

तुझी शक्ती

ਸਬੈ ਝੂਠੁ ਮਾਨੋ ਜਿਤੇ ਜੰਤ੍ਰ ਮੰਤ੍ਰੰ ॥
सबै झूठु मानो जिते जंत्र मंत्रं ॥

सर्व यंत्रे आणि मंत्र खोटे समजा आणि त्या सर्व धर्मांना पोकळ समजा.

ਸਬੈ ਫੋਕਟੰ ਧਰਮ ਹੈ ਭਰਮ ਤੰਤ੍ਰੰ ॥
सबै फोकटं धरम है भरम तंत्रं ॥

जे तंत्र शिकून भ्रमित होतात

ਬਿਨਾ ਏਕ ਆਸੰ ਨਿਰਾਸੰ ਸਬੈ ਹੈ ॥
बिना एक आसं निरासं सबै है ॥

त्या एका परमेश्वरावर आशा न ठेवता तुम्ही इतर सर्व बाजूंनी निराश व्हाल

ਬਿਨਾ ਏਕ ਨਾਮ ਨ ਕਾਮੰ ਕਬੈ ਹੈ ॥੩੪੩॥
बिना एक नाम न कामं कबै है ॥३४३॥

परमेश्वराच्या एका नामाशिवाय दुसरे काहीही उपयोगाचे नाही.116.343.

ਕਰੇ ਮੰਤ੍ਰ ਜੰਤ੍ਰੰ ਜੁ ਪੈ ਸਿਧ ਹੋਈ ॥
करे मंत्र जंत्रं जु पै सिध होई ॥

जर मंत्र थेट मंत्रांनी (मनात) मिळवता आला तर

ਦਰੰ ਦ੍ਵਾਰ ਭਿਛ੍ਰਯਾ ਭ੍ਰਮੈ ਨਾਹਿ ਕੋਈ ॥
दरं द्वार भिछ्रया भ्रमै नाहि कोई ॥

मंत्र आणि यंत्राद्वारे शक्तींचा साक्षात्कार झाला तर कोणीही घरोघरी फिरकणार नाही

ਧਰੇ ਏਕ ਆਸਾ ਨਿਰਾਸੋਰ ਮਾਨੈ ॥
धरे एक आसा निरासोर मानै ॥

एकाची आशा (मनात) धरा आणि (इतरांना) अस्तित्वहीन ('निरासोरा') समजा (अर्थ - इतरांना शून्य समजा).

ਬਿਨਾ ਏਕ ਕਰਮੰ ਸਬੈ ਭਰਮ ਜਾਨੈ ॥੩੪੪॥
बिना एक करमं सबै भरम जानै ॥३४४॥

मनातील एकच आशा गृहीत धरून इतर सर्व बाजूंपासून आपले लक्ष काढून टाका आणि भगवंताच्या चिंतनाची एक कृती न करता बाकी सर्व काही भ्रम समजा.117.344.

ਸੁਨ੍ਯੋ ਜੋਗਿ ਬੈਨੰ ਨਰੇਸੰ ਨਿਧਾਨੰ ॥
सुन्यो जोगि बैनं नरेसं निधानं ॥

खजिन्यांचा स्वामी राजा (पारस नाथ) जोगी (मच्छिंद्र) चे शब्द ऐकले.

ਭ੍ਰਮਿਯੋ ਭੀਤ ਚਿਤੰ ਕੁਪ੍ਰਯੋ ਜੇਮ ਪਾਨੰ ॥
भ्रमियो भीत चितं कुप्रयो जेम पानं ॥

योगींचे हे शब्द राजाने ऐकले तेव्हा त्याच्या मनात पाण्याच्या झोताप्रमाणे भय निर्माण झाले.

ਤਜੀ ਸਰਬ ਆਸੰ ਨਿਰਾਸੰ ਚਿਤਾਨੰ ॥
तजी सरब आसं निरासं चितानं ॥

(त्याने) सर्व आशा सोडून चितेत हताश झाला.

ਪੁਨਿਰ ਉਚਰੇ ਬਾਚ ਬੰਧੀ ਬਿਧਾਨੰ ॥੩੪੫॥
पुनिर उचरे बाच बंधी बिधानं ॥३४५॥

त्याने आपल्या मनातील सर्व आशा आणि निराशा त्यागून त्या महान योगीला हे शब्द सांगितले.118.345.

ਤੇਰਾ ਜੋਰੁ ॥
तेरा जोरु ॥

तुझी शक्ती

ਰਸਾਵਲ ਛੰਦ ॥
रसावल छंद ॥

रसाळ श्लोक

ਸੁਨੋ ਮੋਨ ਰਾਜੰ ॥
सुनो मोन राजं ॥

हे मुनिराज ! ऐका

ਸਦਾ ਸਿਧ ਸਾਜੰ ॥
सदा सिध साजं ॥

हे महान ऋषी ! तुला सर्व शक्ती प्रदान केल्या आहेत

ਕਛ ਦੇਹ ਮਤੰ ॥
कछ देह मतं ॥

(मला) काहीतरी शिकवा.

ਕਹੋ ਤੋਹਿ ਬਤੰ ॥੩੪੬॥
कहो तोहि बतं ॥३४६॥

मला मार्गदर्शन करावे ही विनंती.119.346.

ਦੋਊ ਜੋਰ ਜੁਧੰ ॥
दोऊ जोर जुधं ॥

दोघांमध्ये जोरदार लढत झाली आहे.

ਹਠੀ ਪਰਮ ਕ੍ਰੁਧੰ ॥
हठी परम क्रुधं ॥

दोन्ही बाजूंचे योद्धे, चिकाटी आणि संतप्त,

ਸਦਾ ਜਾਪ ਕਰਤਾ ॥
सदा जाप करता ॥

ते नेहमी जप करतात