श्री दसाम ग्रंथ

पान - 496


ਸ੍ਯਾਮ ਇਤੇ ਛਪਿ ਆਵਤ ਭਯੋ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਤਿਨ ਕਾਰਨ ਛੈ ਕੈ ॥੧੯੮੫॥
स्याम इते छपि आवत भयो कबि स्याम भनै तिन कारन छै कै ॥१९८५॥

केटलड्रम, रथ आणि छोटे ड्रम्स इतक्या तीव्रतेने वाजवले जात होते की कानातले ढोल फाटल्यासारखे वाटत होते.1985.

ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਜੋਊ ਬੇਦ ਕੇ ਬੀਚ ਲਿਖੀ ਬਿਧਿ ਬ੍ਯਾਹ ਕੀ ਸੋ ਦੁਹੂੰ ਕੀਨੀ ॥
स्याम भनै जोऊ बेद के बीच लिखी बिधि ब्याह की सो दुहूं कीनी ॥

(कवी) श्याम म्हणतात, वेदांमध्ये जी विवाहपद्धती लिहिली आहे, ती दोन्ही (पक्षांनी) केली.

ਮੰਤ੍ਰਨ ਸੋ ਅਭਿਮੰਤ੍ਰਨ ਕੈ ਭੂਅ ਫੇਰਨ ਕੀ ਸੁ ਪਵਿਤ੍ਰ ਕੈ ਲੀਨੀ ॥
मंत्रन सो अभिमंत्रन कै भूअ फेरन की सु पवित्र कै लीनी ॥

दोघांचा विवाह वैदिक विधींनुसार पार पडला आणि तेथे मंत्रोच्चारांसह पवित्र अग्नीभोवती फिरण्याचे वैवाहिक विधी पार पडले.

ਅਉਰ ਜਿਤੇ ਦਿਜ ਸ੍ਰੇਸਟ ਹੁਤੇ ਤਿਨ ਕੋ ਅਤਿ ਹੀ ਦਛਨਾ ਤਿਨ ਦੀਨੀ ॥
अउर जिते दिज स्रेसट हुते तिन को अति ही दछना तिन दीनी ॥

नामवंत ब्राह्मणांना मोठमोठ्या भेटी दिल्या

ਬੇਦੀ ਰਚੀ ਭਲੀ ਭਾਤਹ ਸੋ ਜਦੁਬੀਰ ਬਿਨਾ ਸਭ ਲਾਗਤ ਹੀਨੀ ॥੧੯੮੬॥
बेदी रची भली भातह सो जदुबीर बिना सभ लागत हीनी ॥१९८६॥

एक आकर्षक वेदी उभारण्यात आली, परंतु कृष्णाशिवाय काहीही योग्य वाटले नाही.1986.

ਤਉ ਹੀ ਲਉ ਲੈ ਕਿਹ ਸੰਗਿ ਪੁਰੋਹਿਤ ਦੇਵੀ ਕੀ ਪੂਜਾ ਕੇ ਕਾਜ ਸਿਧਾਰੇ ॥
तउ ही लउ लै किह संगि पुरोहित देवी की पूजा के काज सिधारे ॥

त्यानंतर पुजाऱ्याला सोबत घेऊन सर्वजण देवीची पूजा करण्यासाठी गेले

ਸ੍ਯੰਦਨ ਪੈ ਚੜਵਾਇ ਤਬੈ ਤਿਹ ਪਾਛੇ ਚਲੇ ਤਿਹ ਕੇ ਭਟ ਭਾਰੇ ॥
स्यंदन पै चड़वाइ तबै तिह पाछे चले तिह के भट भारे ॥

त्यांच्या पाठोपाठ अनेक योद्धे रथावर बसले

ਯਾ ਬਿਧਿ ਦੇਖਿ ਪ੍ਰਤਾਪ ਘਨੋ ਮੁਖ ਤੇ ਰੁਕਮੈ ਇਹ ਬੈਨ ਉਚਾਰੇ ॥
या बिधि देखि प्रताप घनो मुख ते रुकमै इह बैन उचारे ॥

इतका मोठा महिमा पाहून रुक्मीने हे शब्द उच्चारले

ਰਾਖੀ ਪ੍ਰਭੂ ਪਤਿ ਮੋਰ ਭਲੀ ਬਿਧਿ ਧੰਨ੍ਯ ਕਹਿਯੋ ਅਬ ਭਾਗ ਹਮਾਰੇ ॥੧੯੮੭॥
राखी प्रभू पति मोर भली बिधि धंन्य कहियो अब भाग हमारे ॥१९८७॥

असे वातावरण पाहून रुक्मिणीचा भाऊ रुक्मी म्हणाला, “हे भगवान! मी खूप भाग्यवान आहे की तुम्ही माझ्या सन्मानाचे रक्षण केले आहे.” 1987.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਜਬ ਰੁਕਮਿਨੀ ਤਿਹ ਮੰਦਿਰ ਗਈ ॥
जब रुकमिनी तिह मंदिर गई ॥

रुक्मणी त्या मंदिरात गेल्यावर

ਦੁਖ ਸੰਗਿ ਬਿਹਬਲ ਅਤਿ ਹੀ ਭਈ ॥
दुख संगि बिहबल अति ही भई ॥

रुक्मणी जेव्हा मंदिरात गेली तेव्हा तिला दुःखाने खूप त्रास झाला

ਤਿਨਿ ਇਵ ਰੋਇ ਸਿਵਾ ਸੰਗਿ ਰਰਿਓ ॥
तिनि इव रोइ सिवा संगि ररिओ ॥

असे म्हणून तो रडला आणि देवीला म्हणाला,

ਤੁਹਿ ਤੇ ਮੋਹਿ ਇਹੀ ਬਰੁ ਸਰਿਓ ॥੧੯੮੮॥
तुहि ते मोहि इही बरु सरिओ ॥१९८८॥

तिने चंडीला रडत रडत विनवणी केली की हा सामना तिच्यासाठी आवश्यक असेल तर.1988.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਦੂਰਿ ਦਈ ਸਖੀਆ ਕਰਿ ਕੈ ਕਰਿ ਲੀਨ ਛੁਰੀ ਕਹਿਓ ਘਾਤ ਕਰੈ ਹਉ ॥
दूरि दई सखीआ करि कै करि लीन छुरी कहिओ घात करै हउ ॥

तिच्या मैत्रिणींना तिच्यापासून दूर ठेवून तिने हातात छोटा खंजीर घेतला आणि म्हणाली, “मी आत्महत्या करेन

ਮੈ ਬਹੁ ਸੇਵ ਸਿਵਾ ਕੀ ਕਰੀ ਤਿਹ ਤੇ ਸਭ ਹੌ ਸੁ ਇਹੈ ਫਲੁ ਪੈ ਹਉ ॥
मै बहु सेव सिवा की करी तिह ते सभ हौ सु इहै फलु पै हउ ॥

मी चंडीची खूप सेवा केली आहे आणि त्या सेवेसाठी मला हे बक्षीस मिळाले आहे

ਪ੍ਰਾਨਨ ਧਾਮਿ ਪਠੋ ਜਮ ਕੇ ਇਹ ਦੇਹੁਰੇ ਊਪਰ ਪਾਪ ਚੜੈ ਹਉ ॥
प्रानन धामि पठो जम के इह देहुरे ऊपर पाप चड़ै हउ ॥

आत्म्यांना यमराजाच्या घरी पाठवून मी या देवस्थानावर (मंदिरावर) पाप अर्पण करतो.

ਕੈ ਇਹ ਕੋ ਰਿਝਵਾਇ ਅਬੈ ਬਰਿਬੋ ਹਰਿ ਕੋ ਇਹ ਤੇ ਬਰੁ ਪੈ ਹਉ ॥੧੯੮੯॥
कै इह को रिझवाइ अबै बरिबो हरि को इह ते बरु पै हउ ॥१९८९॥

“मी मरेन आणि माझ्या मृत्यूने हे स्थान अपवित्र होईल, अन्यथा मी तिला आता प्रसन्न करीन आणि तिच्याकडून कृष्णाशी लग्न करण्याचे वरदान मिळवीन.” १९८९.

ਦੇਵੀ ਜੂ ਬਾਚ ਰੁਕਮਿਨੀ ਸੋ ॥
देवी जू बाच रुकमिनी सो ॥

देवीचे भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਦੇਖਿ ਦਸਾ ਤਿਹ ਕੀ ਜਗ ਮਾਤ ਪ੍ਰਤਛ ਹ੍ਵੈ ਤਾਹਿ ਕਹਿਓ ਹਸਿ ਐਸੇ ॥
देखि दसा तिह की जग मात प्रतछ ह्वै ताहि कहिओ हसि ऐसे ॥

त्याची अवस्था पाहून जगतमाता प्रकट झाली, त्याच्याकडे पाहून हसली आणि म्हणाली,

ਸ੍ਯਾਮ ਕੀ ਬਾਮ ਤੈ ਆਪਨੇ ਚਿਤ ਕਰੋ ਦੁਚਿਤਾ ਫੁਨਿ ਰੰਚ ਨ ਕੈਸੇ ॥
स्याम की बाम तै आपने चित करो दुचिता फुनि रंच न कैसे ॥

तिला अशा अवस्थेत पाहून जगताची माता प्रसन्न झाली आणि तिला म्हणाली, “तू कृष्णाची पत्नी आहेस, याविषयी तुझे द्वैत नसावे, किंचितही.

ਜੋ ਸਿਸੁਪਾਲ ਕੇ ਹੈ ਚਿਤ ਮੈ ਨਹਿ ਹ੍ਵੈ ਹੈ ਸੋਊ ਤਿਹ ਕੀ ਸੁ ਰੁਚੈ ਸੇ ॥
जो सिसुपाल के है चित मै नहि ह्वै है सोऊ तिह की सु रुचै से ॥

शिशुपालच्या मनात जे आहे ते त्याच्या हिताचे नसेल.

ਹੁਇ ਹੈ ਅਵਸਿ ਸੋਊ ਸੁਨਿ ਰੀ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਤੁਮਰੇ ਜੀ ਜੈਸੇ ॥੧੯੯੦॥
हुइ है अवसि सोऊ सुनि री कबि स्याम कहै तुमरे जी जैसे ॥१९९०॥

"शिशुपालच्या मनात जे काही आहे, ते कधीही होणार नाही आणि जे तुमच्या मनात आहे ते नक्कीच घडेल." 1990.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਯੌ ਬਰੁ ਲੈ ਕੇ ਸਿਵਾ ਤੇ ਪ੍ਰਸੰਨ ਚਲੀ ਹੁਇ ਚਿਤ ॥
यौ बरु लै के सिवा ते प्रसंन चली हुइ चित ॥

चंडिकेकडून हे वरदान मिळाल्यावर आणि प्रसन्न होऊन ती रथावर आरूढ झाली

ਸ੍ਯੰਦਨ ਪੈ ਚੜਿ ਮਨ ਬਿਖੈ ਚਹਿ ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਪਤਿ ਮਿਤ ॥੧੯੯੧॥
स्यंदन पै चड़ि मन बिखै चहि स्री जदुपति मित ॥१९९१॥

आणि कृष्णाला तिच्या मनात मित्र मानून परत गेली.1991.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਚੜੀ ਜਾਤ ਹੁਤੀ ਸੋਊ ਸ੍ਯੰਦਨ ਪੈ ਬ੍ਰਿਜ ਨਾਇਕ ਦ੍ਰਿਸਟਿ ਬਿਖੈ ਕਰਿ ਕੈ ॥
चड़ी जात हुती सोऊ स्यंदन पै ब्रिज नाइक द्रिसटि बिखै करि कै ॥

डोळ्यांत श्रीकृष्ण घेऊन ती रथावर स्वार आहे.

ਅਰੁ ਸਤ੍ਰਨ ਸੈਨ ਨਿਹਾਰਿ ਘਨੀ ਤਿਹ ਤੇ ਨਹੀ ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਡਰਿ ਕੈ ॥
अरु सत्रन सैन निहारि घनी तिह ते नही स्याम भनै डरि कै ॥

मनात कृष्ण धारण करून ती रथावर आरूढ झाली आणि परत गेली आणि शत्रूंची मोठी फौज पाहून तिने तोंडातून कृष्णाचे नाव काढले नाही.

ਪ੍ਰਭ ਆਇ ਪਰਿਓ ਤਿਹ ਮਧਿ ਬਿਖੈ ਇਹ ਲੇਤ ਹੋ ਰੇ ਇਮ ਉਚਰਿ ਕੈ ॥
प्रभ आइ परिओ तिह मधि बिखै इह लेत हो रे इम उचरि कै ॥

त्यांच्यामध्ये (शत्रू) श्रीकृष्ण (रुक्मणीच्या रथावर) आले आणि म्हणाले, अरे! मी घेत आहे.

ਬਲੁ ਧਾਰਿ ਲਈ ਰਥ ਭੀਤਰ ਡਾਰਿ ਮੁਰਾਰਿ ਤਬੈ ਬਹੀਯਾ ਧਰਿ ਕੈ ॥੧੯੯੨॥
बलु धारि लई रथ भीतर डारि मुरारि तबै बहीया धरि कै ॥१९९२॥

त्याच वेळी कृष्ण तिथे पोहोचला आणि त्याने रुक्मणीचे नाव घेतले आणि तिला तिच्या हाताने पकडले आणि या ताकदीने तिला आपल्या रथात बसवले.1992.

ਡਾਰਿ ਰੁਕਮਿਨੀ ਸ੍ਯੰਦਨ ਪੈ ਸਭ ਸੂਰਨ ਸੋ ਇਹ ਭਾਤਿ ਸੁਨਾਈ ॥
डारि रुकमिनी स्यंदन पै सभ सूरन सो इह भाति सुनाई ॥

रुक्मणीला रथात बसवून, सर्व योद्ध्यांना असे सांगून (म्हणाले)

ਜਾਤ ਹੋ ਰੇ ਇਹ ਕੋ ਅਬ ਲੈ ਇਹ ਕੈ ਰੁਕਮੈ ਅਬ ਦੇਖਤ ਭਾਈ ॥
जात हो रे इह को अब लै इह कै रुकमै अब देखत भाई ॥

रुक्मिणीला आपल्या रथात घेऊन, सर्व योद्ध्यांचे ऐकून कृष्ण आतमध्ये म्हणाला, “मी रुक्मीच्या दर्शनातही तिला घेऊन जात आहे.

ਪਉਰਖ ਹੈ ਜਿਹ ਸੂਰ ਬਿਖੈ ਸੋਊ ਯਾਹਿ ਛਡਾਇਨ ਮਾਡਿ ਲਰਾਈ ॥
पउरख है जिह सूर बिखै सोऊ याहि छडाइन माडि लराई ॥

“आणि ज्याच्यात हिम्मत आहे, तो आता माझ्याशी लढून तिला वाचवू शकेल

ਆਜ ਸਭੋ ਮਰਿ ਹੋਂ ਟਰਿ ਨਹੀ ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਮੁਹਿ ਰਾਮ ਦੁਹਾਈ ॥੧੯੯੩॥
आज सभो मरि हों टरि नही स्याम भनै मुहि राम दुहाई ॥१९९३॥

मी आज सर्वांना ठार करीन, परंतु या कार्यापासून दूर जाणार नाही.” 1993.

ਯੌ ਬਤੀਯਾ ਸੁਨਿ ਕੈ ਤਿਹ ਕੀ ਸਭ ਆਇ ਪਰੇ ਅਤਿ ਕ੍ਰੋਧ ਬਢੈ ਕੈ ॥
यौ बतीया सुनि कै तिह की सभ आइ परे अति क्रोध बढै कै ॥

त्याचे असे बोलणे ऐकून सर्व योद्धे प्रचंड संतापाने आले.

ਰੋਸ ਭਰੇ ਭਟ ਠੋਕਿ ਭੁਜਾ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਅਤਿ ਕ੍ਰੋਧਤ ਹ੍ਵੈ ਕੈ ॥
रोस भरे भट ठोकि भुजा कबि स्याम कहै अति क्रोधत ह्वै कै ॥

कृष्णाचे हे बोलणे ऐकून ते सर्व रागावले आणि अत्यंत रागाने हात थोपटत त्यांच्यावर तुटून पडले.

ਭੇਰਿ ਘਨੀ ਸਹਨਾਇ ਸਿੰਗੇ ਰਨ ਦੁੰਦਭਿ ਅਉ ਅਤਿ ਤਾਲ ਬਜੈ ਕੈ ॥
भेरि घनी सहनाइ सिंगे रन दुंदभि अउ अति ताल बजै कै ॥

या सर्वांनी कृष्णावर शंखनाद, केटलड्रम, छोटे ड्रम आणि युद्ध-तुरे वाजवले.

ਸੋ ਜਦੁਬੀਰ ਸਰਾਸਨ ਲੈ ਛਿਨ ਬੀਚ ਦਏ ਜਮਲੋਕਿ ਪਠੈ ਕੈ ॥੧੯੯੪॥
सो जदुबीर सरासन लै छिन बीच दए जमलोकि पठै कै ॥१९९४॥

आणि कृष्णाने आपले धनुष्य आणि बाण हातात घेऊन एका क्षणात त्या सर्वांना यमाच्या निवासस्थानी पाठवले.1994.

ਜੋ ਭਟ ਕਾਹੂੰ ਤੇ ਨੈਕੁ ਡਰੇ ਨਹਿ ਸੋ ਰਿਸ ਕੈ ਤਿਹ ਸਾਮੁਹੇ ਆਏ ॥
जो भट काहूं ते नैकु डरे नहि सो रिस कै तिह सामुहे आए ॥

जे योद्धे कोणापासूनही मागे हटले नाहीत, ते रागाने त्याच्यासमोर आले आहेत.

ਗਾਲ ਬਜਾਇ ਬਜਾਇ ਕੈ ਦੁੰਦਭਿ ਜਿਉ ਘਨ ਸਾਵਨ ਕੇ ਘਹਰਾਏ ॥
गाल बजाइ बजाइ कै दुंदभि जिउ घन सावन के घहराए ॥

कुणालाही न घाबरणारे आणि ढोल वाजवत आणि युद्धगीते गात असलेले योद्धे सावनच्या ढगांप्रमाणे कृष्णासमोर आले.

ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਬੀਰ ਕੇ ਬਾਨ ਛੁਟੇ ਨ ਟਿਕੇ ਪਲ ਏਕ ਤਹਾ ਠਹਰਾਏ ॥
स्री जदुबीर के बान छुटे न टिके पल एक तहा ठहराए ॥

जेव्हा कृष्णाने बाण सोडले तेव्हा ते त्याच्यापुढे क्षणभरही राहू शकले नाहीत

ਏਕ ਪਰੇ ਹੀ ਕਰਾਹਤ ਬੀਰ ਬਲੀ ਇਕ ਅੰਤ ਕੇ ਧਾਮਿ ਸਿਧਾਏ ॥੧੯੯੫॥
एक परे ही कराहत बीर बली इक अंत के धामि सिधाए ॥१९९५॥

कोणी पृथ्वीवर पडून आक्रोश करत आहे तर कोणी मरणानंतर यमाच्या घरी पोहोचत आहे.1995.

ਐਸੀ ਨਿਹਾਰਿ ਦਸਾ ਦਲ ਕੀ ਸਿਸੁਪਾਲ ਤਬੈ ਰਿਸ ਆਪਹਿ ਆਯੋ ॥
ऐसी निहारि दसा दल की सिसुपाल तबै रिस आपहि आयो ॥

(आपल्या) सैन्याची अशी अवस्था पाहून शिशुपाल संतापला आणि स्वतः नित्राकडे (लढायला) आला.

ਆਇ ਕੈ ਸ੍ਯਾਮ ਸੋ ਐਸੋ ਕਹਿਓ ਨ ਜਰਾਸੰਧਿ ਹਉ ਜੋਊ ਤੋਹਿ ਭਗਾਯੋ ॥
आइ कै स्याम सो ऐसो कहिओ न जरासंधि हउ जोऊ तोहि भगायो ॥

सैन्याची अशी दुर्दशा पाहून शिशुपाल स्वतः मोठ्या रागाने पुढे आला आणि कृष्णाला म्हणाला, “ज्याला तू पळून नेलेस, मला जरासंध समजू नकोस.”

ਯੌ ਬਤੀਯਾ ਕਹਿ ਕੈ ਕਸ ਕੈ ਧਨੁ ਕਾਨ ਪ੍ਰਮਾਨ ਲਉ ਬਾਨ ਚਲਾਯੋ ॥
यौ बतीया कहि कै कस कै धनु कान प्रमान लउ बान चलायो ॥

असे बोलून त्याने धनुष्य कानाजवळ नेले आणि बाण सोडला.