श्री दसाम ग्रंथ

पान - 423


ਅਮਿਟ ਸਿੰਘ ਕੇ ਬਚਨ ਸੁਨਿ ਬੋਲਿਯੋ ਹਰਿ ਕਰਿ ਕੋਪ ॥
अमिट सिंघ के बचन सुनि बोलियो हरि करि कोप ॥

अमित सिंहांचे बोलणे ऐकून श्रीकृष्ण रागाने बोलले.

ਅਬ ਅਕਾਰ ਤੁਅ ਲੋਪ ਕਰਿ ਅਮਿਟ ਸਿੰਘ ਬਿਨੁ ਓਪ ॥੧੨੫੨॥
अब अकार तुअ लोप करि अमिट सिंघ बिनु ओप ॥१२५२॥

अमित सिंहांचे हे बोलणे ऐकून कृष्णाला प्रचंड राग आला आणि तो म्हणाला, हे अमित सिंह! आता मी तुझ्या शरीराचा नाश करीन आणि तुला निर्जीव करीन.���1252.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਜੁਧੁ ਕਰਿਯੋ ਹਰਿ ਜੂ ਜੁਗ ਜਾਮ ਤਬੈ ਰਿਪੁ ਰੀਝ ਕੈ ਐਸੇ ਪੁਕਾਰਿਓ ॥
जुधु करियो हरि जू जुग जाम तबै रिपु रीझ कै ऐसे पुकारिओ ॥

कृष्णजी दोन तास लढले, त्या वेळी शत्रू आनंदित झाला आणि म्हणाला,

ਬਾਲਕ ਹੋ ਅਰੁ ਜੁਧ ਪ੍ਰਬੀਨ ਹੋ ਮਾਗੁ ਕਛੂ ਮੁਖਿ ਜੋ ਜੀਯ ਧਾਰਿਓ ॥
बालक हो अरु जुध प्रबीन हो मागु कछू मुखि जो जीय धारिओ ॥

जेव्हा कृष्णाने दोन पहाडांशी (सुमारे सहा तास) युद्ध केले तेव्हा शत्रू अमितसिंह प्रसन्न झाला आणि म्हणाला, हे कृष्णा! जरी तू अजूनही लहान आहेस, परंतु तू युद्धात निपुण आहेस, तुला जे हवे ते तू मागू शकतोस.

ਆਪੁਨੀ ਪਾਤ ਕੀ ਘਾਤ ਕੀ ਬਾਤ ਕਉ ਦੇਹੁ ਬਤਾਇ ਮੁਰਾਰਿ ਉਚਾਰਿਓ ॥
आपुनी पात की घात की बात कउ देहु बताइ मुरारि उचारिओ ॥

श्रीकृष्णाने सांगितले की त्याच्या नाशाची युक्ती, त्याला कळवा.

ਸਾਮੁਹੇ ਮੋਹਿ ਨ ਕੋਊ ਹਨੈ ਅਸਿ ਲੈ ਤਬ ਕਾਨ੍ਰਹ ਪਛਾਵਰਿ ਝਾਰਿਓ ॥੧੨੫੩॥
सामुहे मोहि न कोऊ हनै असि लै तब कान्रह पछावरि झारिओ ॥१२५३॥

कृष्ण म्हणाला, ‘तुझ्या मृत्यूची पद्धत मला सांग.’ तेव्हा अमित सिंग म्हणाले, ‘मला समोरून कोणीही मारू शकत नाही.’ तेव्हा कृष्णाने त्याच्यावर पाठीमागून एक प्रहार केला.१२५३.

ਸੀਸ ਕਟਿਓ ਨ ਹਟਿਓ ਤਿਹ ਠਉਰ ਤੇ ਦਉਰ ਕੈ ਆਗੈ ਹੀ ਕੋ ਪਗੁ ਧਾਰਿਓ ॥
सीस कटिओ न हटिओ तिह ठउर ते दउर कै आगै ही को पगु धारिओ ॥

(अमित सिंगचे) डोके कापले गेले, (परंतु) तो त्या ठिकाणाहून हलला नाही, (कारण) त्याने धावत आपला पाय पुढे ठेवला.

ਕੁੰਚਰ ਏਕ ਹੁਤੇ ਦਲ ਮੈ ਤਿਹ ਧਾਇ ਕੈ ਜਾਇ ਕੈ ਘਾਇ ਪ੍ਰਹਾਰਿਓ ॥
कुंचर एक हुते दल मै तिह धाइ कै जाइ कै घाइ प्रहारिओ ॥

अमित सिंगचे डोके कापले गेले, पण तरीही तो धावत पुढे सरकला आणि त्याने सैन्याच्या हत्तीवर एक भयानक आघात केला.

ਮਾਰਿ ਕਰੀ ਹਨਿ ਬੀਰ ਚਲਿਓ ਅਸਿ ਲੈ ਕਰਿ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿ ਓਰਿ ਪਧਾਰਿਓ ॥
मारि करी हनि बीर चलिओ असि लै करि स्री हरि ओरि पधारिओ ॥

हत्ती आणि अनेक योद्ध्यांना मारल्यानंतर तो कृष्णाच्या दिशेने पुढे सरसावला

ਭੂਮਿ ਗਿਰਿਓ ਸਿਰੁ ਸ੍ਰੀ ਸਿਵ ਲੈ ਗੁਹਿ ਮੁੰਡ ਕੀ ਮਾਲ ਕੋ ਮੇਰੁ ਸਵਾਰਿਓ ॥੧੨੫੪॥
भूमि गिरिओ सिरु स्री सिव लै गुहि मुंड की माल को मेरु सवारिओ ॥१२५४॥

त्याचे डोके जमिनीवर पडले, ज्याला शिवाने आपल्या कवटीच्या जपमाळात मेरूचे स्थान दिले होते.1254.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਅਮਿਟ ਸਿੰਘ ਅਤਿ ਹੀ ਬਲੀ ਬਹੁਤੁ ਕਰਿਓ ਸੰਗ੍ਰਾਮ ॥
अमिट सिंघ अति ही बली बहुतु करिओ संग्राम ॥

पराक्रमी योद्धा अमित सिंग याने भयंकर युद्ध केले होते

ਨਿਕਸਿ ਜੋਤਿ ਹਰਿ ਸੋ ਮਿਲੀ ਜਿਉ ਨਿਸ ਕੋ ਕਰਿ ਭਾਨੁ ॥੧੨੫੫॥
निकसि जोति हरि सो मिली जिउ निस को करि भानु ॥१२५५॥

ज्याप्रमाणे सूर्य-चंद्रातून प्रकाश निघतो, त्याच रीतीने त्याचा प्रकाश, त्याच्या शरीरातून बाहेर पडून, भगवंतामध्ये विलीन होतो.1255.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਅਉਰ ਜਿਤੀ ਪ੍ਰਿਤਨਾ ਅਰਿ ਕੀ ਤਿਨ ਹੂੰ ਜਦੁਬੀਰ ਸੋ ਜੁਧੁ ਕੀਆ ॥
अउर जिती प्रितना अरि की तिन हूं जदुबीर सो जुधु कीआ ॥

शत्रूचे उरलेले सैन्य कृष्णाशी लढले

ਬਿਨੁ ਭੂਪਤਿ ਆਨਿ ਅਰੇ ਨ ਡਰੇ ਰਿਸ ਕੋ ਕਰਿ ਕੈ ਅਤਿ ਗਾਢੋ ਹੀਆ ॥
बिनु भूपति आनि अरे न डरे रिस को करि कै अति गाढो हीआ ॥

ते त्यांच्या राजाशिवाय खंबीरपणे उभे राहिले आणि त्यांच्या रागाच्या भरात त्यांनी त्यांचे हृदय बळकट केले

ਮਿਲ ਧਾਇ ਪਰੇ ਹਰਿ ਪੈ ਭਟ ਯੌ ਕਵਿ ਤਾ ਛਬਿ ਕੋ ਜਸੁ ਮਾਨ ਲੀਆ ॥
मिल धाइ परे हरि पै भट यौ कवि ता छबि को जसु मान लीआ ॥

(ते सर्व) योद्धे श्रीकृष्णावर एकत्र आले आहेत, ज्यांची प्रतिमा कवीने स्वीकारली.

ਮਾਨੋ ਰਾਤਿ ਸਮੈ ਉਡਿ ਕੀਟ ਪਤੰਗ ਜਿਉ ਟੂਟਿ ਪਰੈ ਅਵਿਲੋਕਿ ਦੀਆ ॥੧੨੫੬॥
मानो राति समै उडि कीट पतंग जिउ टूटि परै अविलोकि दीआ ॥१२५६॥

रात्रीच्या वेळी मातीचा दिवा पाहून कीटक त्या दिशेने सरकतात आणि त्यावर कोसळतात त्याप्रमाणे सैन्य एकत्र येऊन कृष्णावर कोसळले.1256.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਤਬ ਬ੍ਰਿਜਭੂਖਨ ਖੜਗੁ ਗਹਿ ਅਰਿ ਬਹੁ ਦਏ ਗਿਰਾਇ ॥
तब ब्रिजभूखन खड़गु गहि अरि बहु दए गिराइ ॥

तेव्हा कृष्णाने आपली तलवार हातात घेऊन आपल्या अनेक शत्रूंचा पाडाव केला

ਏਕ ਅਰੇ ਇਕ ਰੁਪਿ ਲਰੇ ਇਕ ਰਨ ਛਾਡਿ ਪਰਾਇ ॥੧੨੫੭॥
एक अरे इक रुपि लरे इक रन छाडि पराइ ॥१२५७॥

कोणी लढले कोणी खंबीरपणे उभे राहिले आणि अनेकांनी वेग घेतला.1257.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਅਮਿਟ ਸਿੰਘ ਦਲੁ ਹਰਿ ਜੂ ਹਯੋ ॥
अमिट सिंघ दलु हरि जू हयो ॥

अमित सिंगच्या सैन्याचा श्रीकृष्णाने नाश केला

ਹਾਹਾਕਾਰ ਸਤ੍ਰੁ ਦਲਿ ਪਯੋ ॥
हाहाकार सत्रु दलि पयो ॥

कृष्णाने अमित सिंहाच्या सैन्याचा नाश केला आणि शत्रूच्या सैन्यात मोठा हाहाकार माजला

ਉਤ ਤੇ ਸੂਰ ਅਸਤੁ ਹੋਇ ਗਯੋ ॥
उत ते सूर असतु होइ गयो ॥

सूर्य मावळतीला गेला

ਪ੍ਰਾਚੀ ਦਿਸ ਤੇ ਸਸਿ ਪ੍ਰਗਟਯੋ ॥੧੨੫੮॥
प्राची दिस ते ससि प्रगटयो ॥१२५८॥

त्या बाजूला सूर्यास्त झाला आणि पूर्वेला चंद्र उगवला.1258.

ਚਾਰ ਜਾਮ ਦਿਨ ਜੁਧ ਸੁ ਕੀਨੋ ॥
चार जाम दिन जुध सु कीनो ॥

दिवसाचे चार तास वॉर्ड

ਬੀਰਨ ਕੋ ਬਲੁ ਹੁਇ ਗਯੋ ਛੀਨੋ ॥
बीरन को बलु हुइ गयो छीनो ॥

दिवसभर चाललेल्या लढाईमुळे योद्धे थकले आणि अशक्त झाले

ਦੋਊ ਦਲ ਆਪ ਆਪ ਮਿਲ ਧਾਏ ॥
दोऊ दल आप आप मिल धाए ॥

दोन्ही पक्ष स्वबळावर एकत्र गेले

ਇਤ ਜਦੁਬੀਰ ਬਸਤ ਗ੍ਰਿਹਿ ਆਏ ॥੧੨੫੯॥
इत जदुबीर बसत ग्रिहि आए ॥१२५९॥

दोन्ही सैन्य मागे सरकू लागले आणि या बाजूने कृष्णही घरी परतला.१२५९.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਗ੍ਰੰਥੇ ਕ੍ਰਿਸਨਾਵਤਾਰੇ ਜੁਧ ਪ੍ਰਬੰਧੇ ਅਮਿਟ ਸਿੰਘ ਸੈਨ ਸਹਤ ਬਧਹਿ ਧਯਾਇ ਸਮਾਪਤੰ ॥
इति स्री बचित्र नाटक ग्रंथे क्रिसनावतारे जुध प्रबंधे अमिट सिंघ सैन सहत बधहि धयाइ समापतं ॥

बचित्तर नाटकातील कृष्णावतारामध्ये ‘अमित सिंग यांचा युद्धात त्यांच्या सैन्यासह खून’ या प्रकरणाचा शेवट.

ਅਥ ਪੰਚ ਭੂਪ ਜੁਧੁ ਕਥਨੰ ॥
अथ पंच भूप जुधु कथनं ॥

आता पाच राजांशी युद्धाचे वर्णन सुरू होते

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਜਰਾ ਸੰਧਿ ਤਬ ਰੈਨਿ ਕਉ ਸਕਲ ਬੁਲਾਏ ਭੂਪ ॥
जरा संधि तब रैनि कउ सकल बुलाए भूप ॥

जरासंधाने रात्री सर्व राजांना बोलावले.

ਬਲ ਗੁਨ ਬਿਕ੍ਰਮ ਇੰਦ੍ਰ ਸਮ ਸੁੰਦਰ ਕਾਮ ਸਰੂਪ ॥੧੨੬੦॥
बल गुन बिक्रम इंद्र सम सुंदर काम सरूप ॥१२६०॥

नंतर रात्री जरासंधने सर्व राजांना बोलावले, जे इंद्राच्या बरोबरीचे आणि सौंदर्यात प्रेमाच्या देवतेसारखे होते.1260.

ਭੂਪ ਅਠਾਰਹ ਜੁਧ ਮੈ ਸ੍ਯਾਮਿ ਹਨੇ ਬਲ ਬੀਰ ॥
भूप अठारह जुध मै स्यामि हने बल बीर ॥

कृष्णाने युद्धात अठरा राजांना मारले आहे

ਪ੍ਰਾਤਿ ਜੁਧ ਵਾ ਸੋ ਕਰੈ ਐਸੋ ਕੋ ਰਨਧੀਰ ॥੧੨੬੧॥
प्राति जुध वा सो करै ऐसो को रनधीर ॥१२६१॥

आता कोणी आहे का, जो जाऊन त्याच्याशी युद्ध करेल?1261.

ਧੂਮ ਸਿੰਘ ਧੁਜ ਸਿੰਘ ਮਨਿ ਸਿੰਘ ਧਰਾਧਰ ਅਉਰ ॥
धूम सिंघ धुज सिंघ मनि सिंघ धराधर अउर ॥

धूम सिंग, धुज सिंग, मान सिंग, धराधर सिंग,

ਧਉਲ ਸਿੰਘ ਪਾਚੋ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਸੂਰਨ ਕੇ ਸਿਰ ਮਉਰ ॥੧੨੬੨॥
धउल सिंघ पाचो न्रिपति सूरन के सिर मउर ॥१२६२॥

धूमसिंग, ध्वजसिंग, मानसिंग, धरधरसिंग आणि धवलसिंग असे पाच प्रमुख राजे बसले होते.१२६२.

ਹਾਥ ਜੋਰਿ ਉਠਿ ਸਭਾ ਮਹਿ ਪਾਚਹੁ ਕੀਯੋ ਪ੍ਰਨਾਮ ॥
हाथ जोरि उठि सभा महि पाचहु कीयो प्रनाम ॥

ते पाचजण (राजाच्या) सभेत उभे राहिले आणि हात जोडून नमस्कार केला.

ਕਾਲਿ ਭੋਰ ਕੇ ਹੋਤ ਹੀ ਹਨਿ ਹੈ ਬਲ ਦਲ ਸ੍ਯਾਮ ॥੧੨੬੩॥
कालि भोर के होत ही हनि है बल दल स्याम ॥१२६३॥

सगळे उठले आणि दरबारात नतमस्तक झाले आणि म्हणाले, दिवस उजाडताच आपण बलराम, कृष्ण आणि त्याच्या सैन्याचा वध करू.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਬੋਲਤ ਭੇ ਨ੍ਰਿਪ ਸੋ ਤੇਊ ਯੌ ਜਿਨਿ ਚਿੰਤ ਕਰੋ ਹਮ ਜਾਇ ਲਰੈਂਗੇ ॥
बोलत भे न्रिप सो तेऊ यौ जिनि चिंत करो हम जाइ लरैंगे ॥

राजे जरासंधला म्हणाले, काळजी करू नको, आपण लढायला जाऊ

ਆਇਸ ਹੋਇ ਤੁ ਬਾਧਿ ਲਿਆਵਹਿ ਨਾਤਰ ਬਾਨ ਸੋ ਪ੍ਰਾਨ ਹਰੈਂਗੇ ॥
आइस होइ तु बाधि लिआवहि नातर बान सो प्रान हरैंगे ॥

तुमची आज्ञा असेल तर आम्ही त्याला बांधून इथे आणू किंवा तिथेच मारून टाकू

ਕਾਲਿ ਅਯੋਧਨ ਮੈ ਅਰਿ ਕੈ ਬਲ ਅਉ ਹਰਿ ਜਾਦਵ ਸੋ ਨ ਟਰੈਗੇ ॥
कालि अयोधन मै अरि कै बल अउ हरि जादव सो न टरैगे ॥

बलराम, कृष्ण आणि यादवांच्या हातून आपण रणांगणात मागे हटणार नाही

ਏਕ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਕੇ ਸੰਗ ਨਿਸੰਗ ਉਨੈ ਬਿਨੁ ਪ੍ਰਾਨ ਕਰੈ ਨ ਡਰੈਗੇ ॥੧੨੬੪॥
एक क्रिपान के संग निसंग उनै बिनु प्रान करै न डरैगे ॥१२६४॥

किंचित जरी, तलवारीच्या एका वाराने निर्भयपणे त्यांना निर्जीव करू.���1264.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा