श्री दसाम ग्रंथ

पान - 1019


ਹੋ ਦੇਵ ਅਦੇਵਨ ਦੇਵ ਰਹੇ ਉਰਝਾਇ ਕੈ ॥੬੬॥
हो देव अदेवन देव रहे उरझाइ कै ॥६६॥

(युद्ध पाहून) देव आणि दैत्यांचा भ्रमनिरास झाला. ६६.

ਰੁਦ੍ਰ ਕ੍ਰੁਧ ਅਤਿ ਭਯੋ ਤਪਤ ਤਪ ਛੋਰਿਯੋ ॥
रुद्र क्रुध अति भयो तपत तप छोरियो ॥

रुद्राला खूप राग आला आणि त्याने पेटलेली उष्णता सोडली.

ਸੀਤ ਤਾਪ ਤਜਿ ਕ੍ਰਿਸਨ ਬਕਤ੍ਰ ਤਿਹ ਮੋਰਿਯੋ ॥
सीत ताप तजि क्रिसन बकत्र तिह मोरियो ॥

कृष्णाने थंडीपासून तोंड फिरवले.

ਐਸ ਗੌਰਿ ਸੌ ਗਾਹ ਗਗਨ ਸਰ ਲਾਇ ਕੈ ॥
ऐस गौरि सौ गाह गगन सर लाइ कै ॥

अशा रीतीने आकाशातील बाणांचे युद्ध शिवाशी काळजीपूर्वक केले

ਹੋ ਤੁਮਲ ਜੁਧ ਕਰਿ ਲੀਨੋ ਖੇਤ ਛਿਨਾਇ ਕੈ ॥੬੭॥
हो तुमल जुध करि लीनो खेत छिनाइ कै ॥६७॥

आणि अभिमानास्पद युद्ध लढून मैदान जिंकले. ६७.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दुहेरी:

ਜੀਤਿ ਸਤ੍ਰੁ ਨਿਜੁ ਪੌਤ੍ਰ ਕੀ ਕੀਨੀ ਬੰਦਿ ਖਲਾਸ ॥
जीति सत्रु निजु पौत्र की कीनी बंदि खलास ॥

शत्रूचा पराभव करून नातवाची सुटका केली.

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਬਾਜਨ ਬਜੇ ਹਰਖੇ ਸੁਨਿ ਸੁਰਿ ਬ੍ਯਾਸ ॥੬੮॥
भाति भाति बाजन बजे हरखे सुनि सुरि ब्यास ॥६८॥

भंता वाजले, जे ऐकून देव आणि व्यास (ऋषीमुनींसारखे) प्रसन्न झाले. ६८.

ਅੜਿਲ ॥
अड़िल ॥

अविचल:

ਆਨਰੁਧ ਕੌ ਊਖਾ ਦਈ ਬਿਵਾਹਿ ਕੈ ॥
आनरुध कौ ऊखा दई बिवाहि कै ॥

अनरुद्धने उखाशी लग्न केले.

ਗਾੜੇ ਗੜਵਾਰਨ ਗੜ ਗਜਿਯਨ ਗਾਹਿ ਕੈ ॥
गाड़े गड़वारन गड़ गजियन गाहि कै ॥

(हे सर्व शक्य झाले) बलवान किल्लेदार (योद्धे) आणि हत्तींना चांगले मारून.

ਹਠੇ ਹਠੀਲਨ ਜੀਤਿ ਚਲੇ ਸੁਖ ਪਾਇ ਕੈ ॥
हठे हठीलन जीति चले सुख पाइ कै ॥

जिद्दीला पराभूत करून जिद्दी योद्धे आनंदाने गेले.

ਹੋ ਦੰਤ ਬਕਤ੍ਰ ਕੇ ਸੰਗ ਬਨ੍ਯੋ ਰਨ ਆਇ ਕੈ ॥੬੯॥
हो दंत बकत्र के संग बन्यो रन आइ कै ॥६९॥

आणि मग दंत बक्त्राशी युद्ध सुरू झाले. ६९.

ਭੁਜੰਗ ਛੰਦ ॥
भुजंग छंद ॥

भुजंग श्लोक:

ਉਤੈ ਦੰਤ ਬਕਤ੍ਰਾ ਇਤੇ ਕ੍ਰਿਸਨ ਸੂਰੋ ॥
उतै दंत बकत्रा इते क्रिसन सूरो ॥

दंत कवच आहे आणि इथे कृष्ण योद्धा आहे.

ਹਟੈ ਨ ਹਠੀਲੋ ਮਹਾ ਜੁਧ ਪੂਰੋ ॥
हटै न हठीलो महा जुध पूरो ॥

हट्टी लोक हालचाल करत नाहीत, (दोघेही) युद्धात निपुण आहेत.

ਲਏ ਸੂਲ ਸੈਥੀ ਮਹਾਬੀਰ ਰਾਜੈ ॥
लए सूल सैथी महाबीर राजै ॥

महाबीर स्वत:ला (हातात) शूल आणि साहीथीने सजवत आहे.

ਲਖੇ ਦਿਤ੍ਰਯ ਅਦਿਤ੍ਰਯ ਕੋ ਦ੍ਰਪੁ ਭਾਜੈ ॥੭੦॥
लखे दित्रय अदित्रय को द्रपु भाजै ॥७०॥

त्यांच्या दर्शनाने देवांचा (आदित्य) आणि दानवांचा (दित्य) अभिमान दूर होतो.७०.

ਤਬੈ ਛਾਡਿ ਕੈ ਚਕ੍ਰ ਦੀਨੋ ਕਨ੍ਰਹਾਈ ॥
तबै छाडि कै चक्र दीनो कन्रहाई ॥

त्यानंतर श्रीकृष्णाने चक्र सोडले.

ਬਹੀ ਦੈਤ ਕੀ ਨਾਰਿ ਮੈ ਧਾਰਿ ਜਾਈ ॥
बही दैत की नारि मै धारि जाई ॥

त्याचा ब्लेड राक्षसाच्या मानेवर लागला.

ਗਿਰਿਯੋ ਝੂਮਿ ਕੈ ਭੂਮਿ ਮੈ ਕੋਪਿ ਕੂਟਿਯੋ ॥
गिरियो झूमि कै भूमि मै कोपि कूटियो ॥

रागाच्या भरात तो बीटरूट खाऊन जमिनीवर पडला.

ਮਨੋ ਮੇਰੁ ਕੋ ਸਾਤਵੋ ਸ੍ਰਿੰਗ ਟੂਟਿਯੋ ॥੭੧॥
मनो मेरु को सातवो स्रिंग टूटियो ॥७१॥

(असे वाटले) जणू सुमेर पर्वताचे सातवे शिखर कोसळले आहे. ७१.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चोवीस:

ਹਨਿ ਅਰਿ ਦ੍ਵਾਰਾਵਤੀ ਸਿਧਾਰੇ ॥
हनि अरि द्वारावती सिधारे ॥

(श्रीकृष्ण) शत्रूचा वध करून द्वारिकेला गेले.

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਕੇ ਬਜੇ ਨਗਾਰੇ ॥
भाति भाति के बजे नगारे ॥

भंता नगारे तास ।

ਪਠੇ ਤਰੁਨਿ ਪਖਰਿਯਾ ਹਰਖੇ ॥
पठे तरुनि पखरिया हरखे ॥

अपाचरांनी ('तरुणी') आनंदाने त्यांच्यासाठी (स्वर्गात जाण्यासाठी) घोडे पाठवले.

ਸੁਰ ਸਭ ਪੁਹਪ ਗਗਨ ਤੇ ਬਰਖੇ ॥੭੨॥
सुर सभ पुहप गगन ते बरखे ॥७२॥

आणि सर्व देवतांनी आकाशातून फुले पाठवली. ७२.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दुहेरी:

ਬਾਹੂ ਛੈ ਬਾਨਾਸ੍ਰ ਕਰਿ ਦੰਤ ਬਕਤ੍ਰਹਿ ਘਾਇ ॥
बाहू छै बानास्र करि दंत बकत्रहि घाइ ॥

बाणासुराचे हात कापून दंत चिलखत मारणे, बारीक आच्छादन

ਹਰੀ ਕ੍ਰਿਸੋਦਰਿ ਜੀਤਿ ਸਿਵ ਧੰਨ੍ਯ ਧੰਨ੍ਯ ਜਦੁਰਾਇ ॥੭੩॥
हरी क्रिसोदरि जीति सिव धंन्य धंन्य जदुराइ ॥७३॥

(उखाला) मृग आणि शिव यांना जिंकणारा श्रीकृष्ण धन्य आहे. ७३.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਇਕ ਸੌ ਬਿਆਲੀਸਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੧੪੨॥੨੮੭੨॥ਅਫਜੂੰ॥
इति स्री चरित्र पख्याने त्रिया चरित्रे मंत्री भूप संबादे इक सौ बिआलीसवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥१४२॥२८७२॥अफजूं॥

श्री चरित्रोपाख्यानातील त्रिचरित्राच्या मंत्री भूप संवादाच्या १४२ व्या अध्यायाचा समारोप येथे आहे, सर्व शुभ आहे. १४२.२८७२. चालते

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दुहेरी:

ਰਾਜ ਮਤੀ ਰਾਨੀ ਰਹੈ ਉਤਰ ਦੇਸ ਅਪਾਰ ॥
राज मती रानी रहै उतर देस अपार ॥

उत्तरेकडील देशात, अफाट (सौंदर्याची) शाही राणी राहत होती.

ਗੜਿ ਬਿਧਨੈ ਤਾ ਸੀ ਬਧੂ ਔਰ ਨ ਸਕਿਯੋ ਸਵਾਰਿ ॥੧॥
गड़ि बिधनै ता सी बधू और न सकियो सवारि ॥१॥

तिला बनवल्यानंतर विधाताला तिच्यासारखी दुसरी स्त्री बनवता आली नाही. १.

ਬਿਭ੍ਰਮ ਦੇਵ ਬਡੋ ਬਲੀ ਤਾ ਕੋ ਰਹੈ ਨਰੇਸ ॥
बिभ्रम देव बडो बली ता को रहै नरेस ॥

त्या देशाचा राजा बिभ्रम देव होता जो खूप शक्तिशाली होता.

ਤਾ ਕੋ ਤ੍ਰਾਸ ਸਮੁੰਦ੍ਰ ਲਗ ਮਨਿਯਤ ਚਾਰੋ ਦੇਸ ॥੨॥
ता को त्रास समुंद्र लग मनियत चारो देस ॥२॥

त्याचे सिंहासन चारही बाजूंनी समुद्रापर्यंत (म्हणजे त्याचे सिंहासन बसलेले) मानले जात असे. 2.

ਕ੍ਰਿਪਾ ਨਾਥ ਜੋਗੀ ਤਹਾ ਜਾ ਸਮ ਰੂਪ ਨ ਔਰ ॥
क्रिपा नाथ जोगी तहा जा सम रूप न और ॥

तेथे एक कृपानाथ योगी राहत होते, ज्यांचे स्वरूप दुसरे नव्हते.

ਲਖਿ ਅਬਲਾ ਭੂ ਪਰ ਗਿਰੈ ਭਈ ਮੂਰਛਨਾ ਠੌਰ ॥੩॥
लखि अबला भू पर गिरै भई मूरछना ठौर ॥३॥

त्याला पाहून राणी बेहोश होऊन जमिनीवर पडली. 3.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चोवीस:

ਬੋਲਿ ਲਯੋ ਰਾਨੀ ਜੋਗਿਸ ਬਰ ॥
बोलि लयो रानी जोगिस बर ॥

राणीने जोगीला (तिच्याकडे) बोलावले.

ਕਾਮਕੇਲ ਤਾ ਸੋ ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਕਰਿ ॥
कामकेल ता सो बहु बिधि करि ॥

त्याच्याशी अनेक प्रकारे खेळलो.

ਪੁਨਿ ਤਾਹੀ ਆਸਨ ਪਹੁਚਾਯੋ ॥
पुनि ताही आसन पहुचायो ॥

मग त्याला (त्याच्या) ठिकाणी पाठवले.

ਰੈਨਿ ਭਈ ਤਬ ਬਹੁਰਿ ਮੰਗਾਯੋ ॥੪॥
रैनि भई तब बहुरि मंगायो ॥४॥

रात्र झाली की पुन्हा फोन केला. 4.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दुहेरी:

ਭੂਧਰ ਸਿੰਘ ਤਹਾ ਹੁਤੋ ਅਤਿ ਸੁੰਦਰਿ ਇਕ ਰਾਜ ॥
भूधर सिंघ तहा हुतो अति सुंदरि इक राज ॥

भुधरसिंग नावाचा एक देखणा राजा होता

ਸਾਜ ਬਾਜ ਭੀਤਰ ਕਿਧੌ ਬਿਸਕਰਮਾ ਤੇ ਬਾਜ ॥੫॥
साज बाज भीतर किधौ बिसकरमा ते बाज ॥५॥

जो साज धज मध्ये विश्वकर्मा पेक्षा जास्त होता. ५.

ਰਾਜ ਨਿਰਖਿ ਸੁੰਦਰ ਘਨੋ ਰਾਨੀ ਲਿਯੋ ਬੁਲਾਇ ॥
राज निरखि सुंदर घनो रानी लियो बुलाइ ॥

त्या अत्यंत देखण्या राजाला पाहून राणीने हाक मारली.

ਪ੍ਰਥਮ ਭੋਗ ਤਾ ਸੌ ਕਰਿਯੋ ਪੁਨਿ ਯੌ ਕਹਿਯੋ ਬਨਾਇ ॥੬॥
प्रथम भोग ता सौ करियो पुनि यौ कहियो बनाइ ॥६॥

आधी त्याचे लाड केले आणि मग असे म्हटले. 6.