श्री दसाम ग्रंथ

पान - 355


ਛਾਜਤ ਜਾ ਮੁਖ ਚੰਦ ਪ੍ਰਭਾ ਸਮ ਰਾਜਤ ਕੰਚਨ ਸੇ ਦ੍ਰਿਗ ਭਾਰੇ ॥
छाजत जा मुख चंद प्रभा सम राजत कंचन से द्रिग भारे ॥

त्यांच्या चेहऱ्याचे तेज चंद्रासारखे आहे आणि त्यांचे डोळे मोठ्या कमळाच्या फुलांसारखे आहेत

ਜਾ ਪਿਖਿ ਕੰਦ੍ਰਪ ਰੀਝ ਰਹੈ ਪਿਖਿਏ ਜਿਹ ਕੇ ਮ੍ਰਿਗ ਆਦਿਕ ਹਾਰੇ ॥
जा पिखि कंद्रप रीझ रहै पिखिए जिह के म्रिग आदिक हारे ॥

जे पाहून प्रेमदेवताही भुरळ पडते आणि हरीण इट्स. त्यांचे अंतःकरण समर्पण केले आहे

ਕੇਹਰਿ ਕੋਕਿਲ ਕੇ ਸਭ ਭਾਵ ਕਿਧੌ ਇਨ ਪੈ ਗਨ ਊਪਰ ਵਾਰੇ ॥੬੧੨॥
केहरि कोकिल के सभ भाव किधौ इन पै गन ऊपर वारे ॥६१२॥

कृष्ण त्यांच्यावर सिंह आणि नाइटिंगेलमध्ये उपस्थित असलेल्या सर्व भावनांचा बळी देत आहे. 612.

ਜਾਹਿ ਬਿਭੀਛਨਿ ਰਾਜ ਦੀਯੋ ਜਿਨ ਹੂੰ ਬਰ ਰਾਵਨ ਸੋ ਰਿਪੁ ਸਾਧੋ ॥
जाहि बिभीछनि राज दीयो जिन हूं बर रावन सो रिपु साधो ॥

ज्याने विभीषणाला (लंकेचे) राज्य दिले होते आणि ज्याने रावणसारख्या शत्रूला बळावर केले होते.

ਖੇਲਤ ਹੈ ਸੋਊ ਭੂਮਿ ਬਿਖੈ ਬ੍ਰਿਜ ਲਾਜ ਜਹਾਜਨ ਕੋ ਤਜਿ ਬਾਧੋ ॥
खेलत है सोऊ भूमि बिखै ब्रिज लाज जहाजन को तजि बाधो ॥

ज्याने राज्याला विभीषण दिले आणि रावणसारख्या शत्रूचा नाश केला, तोच सर्व प्रकारचा लाज सोडून ब्रजदेशात खेळत आहे.

ਜਾਹਿ ਨਿਕਾਸ ਲਯੋ ਮੁਰਿ ਪ੍ਰਾਨ ਸੁ ਮਾਪ ਲੀਯੋ ਬਲਿ ਕੋ ਤਨ ਆਧੋ ॥
जाहि निकास लयो मुरि प्रान सु माप लीयो बलि को तन आधो ॥

ज्याने मुर नावाच्या राक्षसाचा वध करून बळीचे अर्धे शरीर मोजले होते

ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਸੰਗ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਕੇ ਅਤਿ ਹੀ ਰਸਿ ਕੈ ਸੋਊ ਖੇਲਤ ਮਾਧੋ ॥੬੧੩॥
स्याम कहै संग ग्वारिन के अति ही रसि कै सोऊ खेलत माधो ॥६१३॥

कवी श्याम म्हणतो की तोच माधवे गोपींसोबत रसिक आणि उत्कट खेळात गढून गेला आहे.613.

ਜੋ ਮੁਰ ਨਾਮ ਮਹਾ ਰਿਪੁ ਪੈ ਕੁਪ ਕੈ ਅਤਿ ਹੀ ਡਰਈਯਾ ਫੁਨਿ ਭੀਰਨਿ ॥
जो मुर नाम महा रिपु पै कुप कै अति ही डरईया फुनि भीरनि ॥

ज्याने मुर नावाच्या महान राक्षसाला आणि शत्रूला घाबरवले होते

ਜੋ ਗਜ ਸੰਕਟ ਕੋ ਕਟੀਯਾ ਹਰਤਾ ਜੋਊ ਸਾਧਨ ਕੇ ਦੁਖ ਪੀਰਨਿ ॥
जो गज संकट को कटीया हरता जोऊ साधन के दुख पीरनि ॥

ज्याने हत्तीचे दुःख दूर केले आणि जो संतांच्या दुःखांचा नाश करणारा आहे

ਸੋ ਬ੍ਰਿਜ ਮੈ ਜਮੁਨਾ ਤਟ ਪੈ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਹਰੈਯਾ ਤ੍ਰੀਯ ਚੀਰਨਿ ॥
सो ब्रिज मै जमुना तट पै कबि स्याम कहै हरैया त्रीय चीरनि ॥

कवी म्हणतो श्याम, जो ब्रजभूमीत जमनेच्या तीरावर स्त्रियांची वस्त्रे परिधान करतो,

ਤਾ ਕਰ ਕੈ ਰਸ ਕੋ ਚਸਕੋ ਇਹ ਭਾਤਿ ਕਹਿਯੋ ਗਨ ਬੀਚ ਅਹੀਰਨਿ ॥੬੧੪॥
ता कर कै रस को चसको इह भाति कहियो गन बीच अहीरनि ॥६१४॥

त्यानेच यमुनेच्या तीरावरच्या गोपींची वस्त्रे चोरली आहेत आणि आवेश आणि आनंदाच्या मोहात अडकलेल्या अहिर मुलींमध्ये फिरत आहेत.614.

ਕਾਨ੍ਰਹ ਜੂ ਬਾਚ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਸੋ ॥
कान्रह जू बाच ग्वारिन सो ॥

गोपींना उद्देशून कृष्णाचे भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਕੇਲ ਕਰੋ ਹਮ ਸੰਗ ਕਹਿਓ ਅਪਨੇ ਮਨ ਮੈ ਕਛੁ ਸੰਕ ਨ ਆਨੋ ॥
केल करो हम संग कहिओ अपने मन मै कछु संक न आनो ॥

माझ्याशी प्रेमळ आणि उत्कट नाटकात सामील व्हा

ਝੂਠ ਕਹਿਯੋ ਨਹਿ ਮਾਨਹੁ ਰੀ ਕਹਿਯੋ ਹਮਰੋ ਤੁਮ ਸਾਚ ਪਛਾਨੋ ॥
झूठ कहियो नहि मानहु री कहियो हमरो तुम साच पछानो ॥

मी तुमच्याशी खरे बोलतोय, खोटे बोलत नाही

ਗੁਆਰਨੀਯਾ ਹਰਿ ਕੀ ਸੁਨਿ ਬਾਤ ਗਈ ਤਜਿ ਲਾਜ ਕਬੈ ਜਸੁ ਠਾਨੋ ॥
गुआरनीया हरि की सुनि बात गई तजि लाज कबै जसु ठानो ॥

गोपींनी, कृष्णाचे शब्द ऐकून, आपली लाजाळूपणा सोडून, त्यांनी आपल्या मनात कृष्णासोबत वासनामय खेळात सामील होण्याचा निर्णय घेतला.

ਰਾਤਿ ਬਿਖੈ ਤਜਿ ਝੀਲਹਿ ਕੋ ਨਭ ਬੀਚ ਚਲਿਯੋ ਜਿਮ ਜਾਤ ਟਨਾਨੋ ॥੬੧੫॥
राति बिखै तजि झीलहि को नभ बीच चलियो जिम जात टनानो ॥६१५॥

ते कृष्णाकडे सरोवराच्या काठी उठून आकाशाकडे जाताना कृष्णाकडे जाताना दिसले.615.

ਬ੍ਰਿਖਭਾਨੁ ਸੁਤਾ ਹਰਿ ਕੇ ਹਿਤ ਗਾਵਤ ਗ੍ਵਾਰਿਨ ਕੇ ਸੁ ਕਿਧੌ ਗਨ ਮੈ ॥
ब्रिखभानु सुता हरि के हित गावत ग्वारिन के सु किधौ गन मै ॥

श्रीकृष्णाला प्रसन्न करण्यासाठी राधा गोपींच्या समूहात गाते.

ਇਮ ਨਾਚਤ ਹੈ ਅਤਿ ਪ੍ਰੇਮ ਭਰੀ ਬਿਜਲੀ ਜਿਹ ਭਾਤਿ ਘਨੇ ਘਨ ਮੈ ॥
इम नाचत है अति प्रेम भरी बिजली जिह भाति घने घन मै ॥

गोपींच्या गटात राधा कृष्णासाठी गात आहे आणि ढगांमध्ये चमकणाऱ्या विजेसारखी नाचत आहे.

ਕਬਿ ਨੇ ਉਪਮਾ ਤਿਹ ਗਾਇਬ ਕੀ ਸੁ ਬਿਚਾਰ ਕਹੀ ਅਪਨੇ ਮਨ ਮੈ ॥
कबि ने उपमा तिह गाइब की सु बिचार कही अपने मन मै ॥

कवीने (श्याम) मनात विचारपूर्वक आपल्या गाण्याचे उपमा सांगितले आहे,

ਰੁਤਿ ਚੇਤ ਕੀ ਮੈ ਮਨ ਆਨੰਦ ਕੈ ਕੁਹਕੈ ਮਨੋ ਕੋਕਿਲਕਾ ਬਨ ਮੈ ॥੬੧੬॥
रुति चेत की मै मन आनंद कै कुहकै मनो कोकिलका बन मै ॥६१६॥

तिच्या गायनाचे कौतुक करताना कवी म्हणतात की, चैत्र महिन्यात जंगलात कोकिळा सारखी थंडगार दिसते.616.

ਹਰਿ ਕੇ ਸੰਗ ਖੇਲਤ ਰੰਗ ਭਰੀ ਸੁ ਤ੍ਰੀਯਾ ਸਜਿ ਸਾਜ ਸਭੈ ਤਨ ਮੈ ॥
हरि के संग खेलत रंग भरी सु त्रीया सजि साज सभै तन मै ॥

त्या स्त्रिया (गोपी) कृष्णाबरोबर खेळत आहेत, रंगाने (प्रेमाने) त्यांच्या शरीरावर सर्व अलंकार आहेत.

ਅਤਿ ਹੀ ਕਰ ਕੈ ਹਿਤ ਕਾਨਰ ਸੋ ਕਰ ਕੈ ਨਹੀ ਬੰਧਨ ਔ ਧਨ ਮੈ ॥
अति ही कर कै हित कानर सो कर कै नही बंधन औ धन मै ॥

सर्व स्त्रिया अंथरुणाला खिळलेल्या आणि कृष्णावर आत्यंतिक प्रेमाने आणि सर्व बंधने सोडून कृष्णाशी खेळत आहेत, त्याच्या प्रेमात रंगून आहेत.

ਫੁਨਿ ਤਾ ਛਬਿ ਕੀ ਅਤਿ ਹੀ ਉਪਮਾ ਉਪਜੀ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕੇ ਯੌ ਮਨ ਮੈ ॥
फुनि ता छबि की अति ही उपमा उपजी कबि स्याम के यौ मन मै ॥

तेव्हा कवी श्यामच्या मनात त्यांच्या प्रतिमेचे एक उत्तम उपमा याप्रमाणे निर्माण झाले आहे.