श्री दसाम ग्रंथ

पान - 641


ਦੀਨਨ ਉਧਾਰਣਿ ਜਾਸੁ ਬਾਨ ॥
दीनन उधारणि जासु बान ॥

दीन उधार घेणे जे सवयीचे आहे.

ਕੋਊ ਕਹੈ ਕੈਸੇਈ ਲੇਤ ਮਾਨ ॥੭੧॥
कोऊ कहै कैसेई लेत मान ॥७१॥

तो दीनांच्या उद्धारासाठी कार्य करतो आणि जर कोणी त्याला कोणत्याही हेतूने बोलावले तर तो त्याचे म्हणणे स्वीकारतो.7

ਅਕਲੰਕ ਰੂਪ ਅਨਛਿਜ ਤੇਜ ॥
अकलंक रूप अनछिज तेज ॥

(तो) निष्कलंक आणि अविनाशी तेजस्वी आहे.

ਆਸਨ ਅਡੋਲ ਸੁਭ ਸੁਭ੍ਰ ਸੇਜ ॥
आसन अडोल सुभ सुभ्र सेज ॥

जो निष्कलंक आहे, जो नित्य वैभवशाली आहे, जो स्थिर आसनावर विराजमान आहे आणि ज्याचे अनंत गुण आहेत त्याला पाहण्यासाठी शत्रू आणि मित्र सर्व मोहित होतात.72.

ਅਨਗਨ ਜਾਸੁ ਗੁਨ ਮਧਿ ਸੋਭ ॥
अनगन जासु गुन मधि सोभ ॥

ज्यामध्ये असंख्य गुण शोभत आहेत.

ਲਖਿ ਸਤ੍ਰ ਮਿਤ੍ਰ ਜਿਹ ਰਹਤ ਲੋਭ ॥੭੨॥
लखि सत्र मित्र जिह रहत लोभ ॥७२॥

(त्याला!) पाहून शत्रू आणि मित्र मोहात पडतात 72.

ਜਿਹ ਸਤ੍ਰ ਮਿਤ੍ਰ ਸਮ ਏਕ ਜਾਨ ॥
जिह सत्र मित्र सम एक जान ॥

(तो) शत्रू आणि मित्र सारखाच मानतो

ਉਸਤਤੀ ਨਿੰਦ ਜਿਹ ਏਕ ਮਾਨ ॥
उसतती निंद जिह एक मान ॥

तो शत्रू आणि मित्रांना सारखेच मानतो आणि स्तुती आणि निंदा देखील सारखेच समजतो

ਆਸਨ ਅਡੋਲ ਅਨਛਿਜ ਰੂਪ ॥
आसन अडोल अनछिज रूप ॥

(ज्याची) मुद्रा दृढ आहे आणि रूप अचल आहे,

ਪਰਮੰ ਪਵਿਤ੍ਰ ਭੂਪਾਣ ਭੂਪ ॥੭੩॥
परमं पवित्र भूपाण भूप ॥७३॥

तो स्थिर आसनावर विराजमान आहे तो परम सौन्दर्यरूपी आहे आणि निष्कलंकही आहे तो सार्वभौमांचा सार्वभौम आहे.73.

ਜਿਹਬਾ ਸੁਧਾਨ ਖਗ ਉਧ ਸੋਹਿ ॥
जिहबा सुधान खग उध सोहि ॥

ज्याच्या जिभेला (अमृताप्रमाणे बोलते) तलवार (हातात) उंच शोभते.

ਅਵਿਲੋਕ ਦਈਤ ਅਰੁ ਦੇਵ ਮੋਹਿ ॥
अविलोक दईत अरु देव मोहि ॥

त्याची जीभ अमृताचा वर्षाव करते

ਬਿਨੁ ਬੈਰ ਰੂਪ ਅਨਭਵ ਪ੍ਰਕਾਸ ॥
बिनु बैर रूप अनभव प्रकास ॥

तो वैरविरहित आणि शुद्ध प्रकाश आहे.

ਅਨਛਿਜ ਗਾਤ ਨਿਸਿ ਦਿਨ ਨਿਰਾਸ ॥੭੪॥
अनछिज गात निसि दिन निरास ॥७४॥

सर्व देव आणि दानव हिंपाने मोहित झाले आहेत तो शत्रुत्व रहित आहे आणि प्रकाश-अवतार त्याचे शरीर अविनाशी आहे आणि सर्वकाळ निष्पक्ष आहे.74.

ਦੁਤਿ ਆਦਿ ਅੰਤਿ ਏਕੈ ਸਮਾਨ ॥
दुति आदि अंति एकै समान ॥

(त्याचा) प्रकाश सुरुवातीपासून शेवटपर्यंत सारखाच आहे.

ਖੜਗੰਨ ਸਪੰਨਿ ਸਬ ਬਿਧਿ ਨਿਧਾਨ ॥
खड़गंन सपंनि सब बिधि निधान ॥

त्याची महिमा सुरुवातीस आणि शेवटी सारखीच असते आणि सर्व प्रकारच्या शक्तींनी सिद्ध होते.

ਸੋਭਾ ਸੁ ਬਹੁਤ ਤਨ ਜਾਸੁ ਸੋਭ ॥
सोभा सु बहुत तन जासु सोभ ॥

ज्याचे शरीर अतिशय सुंदर आहे.

ਦੁਤਿ ਦੇਖਿ ਜਛ ਗੰਧ੍ਰਬ ਲੋਭ ॥੭੫॥
दुति देखि जछ गंध्रब लोभ ॥७५॥

त्याच्या शरीरात सर्व सौंदर्ये आहेत आणि त्याची सुंदरता पाहून यक्ष आणि गंधर्व मोहित झाले आहेत.75.

ਅਨਭੰਗ ਅੰਗ ਅਨਭਵ ਪ੍ਰਕਾਸ ॥
अनभंग अंग अनभव प्रकास ॥

(त्याचे) शरीर विरघळत नाही आणि अनुभवाने प्रकाशित होते (सुता प्रकाश).

ਪਸਰੀ ਜਗਤਿ ਜਿਹ ਜੀਵ ਰਾਸਿ ॥
पसरी जगति जिह जीव रासि ॥

त्याचे अंग अविनाशी आहेत

ਕਿਨੇ ਸੁ ਜੀਵ ਜਲਿ ਥਲਿ ਅਨੇਕ ॥
किने सु जीव जलि थलि अनेक ॥

(त्याने) पाण्यात पुष्कळ सजीव निर्माण केले आहेत.

ਅੰਤਹਿ ਸਮੇਯ ਫੁਨਿ ਰੂਪ ਏਕ ॥੭੬॥
अंतहि समेय फुनि रूप एक ॥७६॥

तो परमेश्वर त्याच्या समाधीमुळे अनुभूतीचे प्रकटीकरण आहे, सर्व प्राणी जगभर विखुरलेले आहेत, त्याने पाण्यात आणि मैदानावर अनेक प्राणी निर्माण केले आहेत आणि तो शेवटी सर्वांना आपल्या रूपात विलीन करतो.76.

ਜਿਹ ਛੂਆ ਨੈਕੁ ਨਹੀ ਕਾਲ ਜਾਲੁ ॥
जिह छूआ नैकु नही काल जालु ॥

ज्यांना काळाच्या जाळ्याने स्पर्शही केला नाही.

ਛ੍ਵੈ ਸਕਾ ਪਾਪ ਨਹੀ ਕਉਨ ਕਾਲ ॥
छ्वै सका पाप नही कउन काल ॥

मृत्यू आणि पाप त्याला कधीही स्पर्श करू शकले नाहीत

ਆਛਿਜ ਤੇਜ ਅਨਭੂਤ ਗਾਤ ॥
आछिज तेज अनभूत गात ॥

(ज्याचा) प्रकाश निराकार आहे आणि त्याचे शरीर तत्वहीन आहे.

ਏਕੈ ਸਰੂਪ ਨਿਸ ਦਿਨ ਪ੍ਰਭਾਤ ॥੭੭॥
एकै सरूप निस दिन प्रभात ॥७७॥

त्या अविनाशी तेज आणि शरीराचा परमेश्वर सर्वकाळ एकच असतो.77.

ਇਹ ਭਾਤਿ ਦਤ ਅਸਤੋਤ੍ਰ ਪਾਠ ॥
इह भाति दत असतोत्र पाठ ॥

अशा प्रकारचे सातोत्र दत्तांनी पाठ केले आहे.

ਮੁਖ ਪੜਤ ਅਛ੍ਰ ਗਯੋ ਪਾਪ ਨਾਠ ॥
मुख पड़त अछ्र गयो पाप नाठ ॥

अशा प्रकारे दत्ताने स्तवन केले आणि या पठणामुळे सर्व पापे दूर झाली.

ਕੋ ਸਕੈ ਬਰਨ ਮਹਿਮਾ ਅਪਾਰ ॥
को सकै बरन महिमा अपार ॥

(त्याच्या) अपार महिमाचे वर्णन कोण करू शकेल,

ਸੰਛੇਪ ਕੀਨ ਤਾ ਤੇ ਉਚਾਰ ॥੭੮॥
संछेप कीन ता ते उचार ॥७८॥

त्याच्या असीम महानतेचे वर्णन कोण करू शकेल?, म्हणून मी ते थोडक्यात सांगितले आहे.78.

ਜੇ ਕਰੈ ਪਤ੍ਰ ਕਾਸਿਪੀ ਸਰਬ ॥
जे करै पत्र कासिपी सरब ॥

जर आपण संपूर्ण पृथ्वीला ('कसिपी') एक पत्र (कागद) बनवतो.

ਲਿਖੇ ਗਣੇਸ ਕਰਿ ਕੈ ਸੁ ਗਰਬ ॥
लिखे गणेस करि कै सु गरब ॥

जर संपूर्ण पृथ्वी कागद बनली आणि गणेश हा अभिमानी लेखक आहे

ਮਸੁ ਸਰਬ ਸਿੰਧ ਲੇਖਕ ਬਨੇਸਿ ॥
मसु सरब सिंध लेखक बनेसि ॥

सर्व महासागर शाई होऊ द्या आणि सर्व झाडे पेन होऊ द्या,

ਨਹੀ ਤਦਿਪ ਅੰਤਿ ਕਹਿ ਸਕੈ ਸੇਸੁ ॥੭੯॥
नही तदिप अंति कहि सकै सेसु ॥७९॥

सर्व महासागर शाई बनतात आणि सर्व जंगले कलम होतात आणि शेषनाग आपल्या सहस्र मुखातून भगवंताचे वर्णन करतो, तेव्हा त्याचे रहस्यही समजू शकत नाही.79.

ਜਉ ਕਰੈ ਬੈਠਿ ਬ੍ਰਹਮਾ ਉਚਾਰ ॥
जउ करै बैठि ब्रहमा उचार ॥

जर ब्रह्मदेवाने बसून (स्तुती) जप केले तर.

ਨਹੀ ਤਦਿਪ ਤੇਜ ਪਾਯੰਤ ਪਾਰ ॥
नही तदिप तेज पायंत पार ॥

जर ब्रह्मदेवानेही त्याचा महिमा सांगितला तर त्याचे तेजही समजू शकत नाही.

ਮੁਖ ਸਹੰਸ ਨਾਮ ਫਣ ਪਤਿ ਰੜੰਤ ॥
मुख सहंस नाम फण पति रड़ंत ॥

(जर) हजार मुखाने शेषनाग बोलत राहिला,

ਨਹੀ ਤਦਿਪ ਤਾਸੁ ਪਾਯੰਤ ਅੰਤੁ ॥੮੦॥
नही तदिप तासु पायंत अंतु ॥८०॥

शेषनागानेही हजार मुखातून त्यांचे नाम उच्चारले तर त्यांचा अंतही कळू शकत नाही.८०.

ਨਿਸ ਦਿਨ ਜਪੰਤ ਸਨਕੰ ਸਨਾਤ ॥
निस दिन जपंत सनकं सनात ॥

(त्याला) सनक आणि सनातन रात्रंदिवस नामजप करतात.

ਨਹੀ ਤਦਿਪ ਤਾਸੁ ਸੋਭਾ ਨਿਰਾਤ ॥
नही तदिप तासु सोभा निरात ॥

सनक, सुनंदन इत्यादिकांनी रात्रंदिवस त्याचे अखंड स्मरण केले, तर हाय महिमाही वर्णन करता येत नाही

ਮੁਖ ਚਾਰ ਬੇਦ ਕਿਨੇ ਉਚਾਰ ॥
मुख चार बेद किने उचार ॥

चतुर्मुखी ब्रह्मदेवाने वेद सांगितले,

ਤਜਿ ਗਰਬ ਨੇਤਿ ਨੇਤੈ ਬਿਚਾਰ ॥੮੧॥
तजि गरब नेति नेतै बिचार ॥८१॥

ब्रह्मदेवाने चारही वेद रचले, परंतु त्याच्याबद्दल चिंतन करताना, तो त्याच्याबद्दल "नेति, नेति" (हे नाही, हे नाही.) 81 असे बोलतो.

ਸਿਵ ਸਹੰਸ੍ਰ ਬਰਖ ਲੌ ਜੋਗ ਕੀਨ ॥
सिव सहंस्र बरख लौ जोग कीन ॥

शिवाने हजारो वर्षे योग केला

ਤਜਿ ਨੇਹ ਗੇਹ ਬਨ ਬਾਸ ਲੀਨ ॥
तजि नेह गेह बन बास लीन ॥

शिवाने हजारो वर्षे योगसाधना केली

ਬਹੁ ਕੀਨ ਜੋਗ ਤਹ ਬਹੁ ਪ੍ਰਕਾਰ ॥
बहु कीन जोग तह बहु प्रकार ॥

(त्याने) महान कर्मे केली,

ਨਹੀ ਤਦਿਪ ਤਾਸੁ ਲਹਿ ਸਕਾ ਪਾਰ ॥੮੨॥
नही तदिप तासु लहि सका पार ॥८२॥

त्याने आपले घर आणि सर्व आसक्ती सोडली आणि जंगलात राहून त्याने विविध मार्गांनी योगसाधने केली, परंतु तरीही त्याला त्याचा अंत कळू शकला नाही.82.

ਜਿਹ ਏਕ ਰੂਪ ਅਨਕੰ ਪ੍ਰਕਾਸ ॥
जिह एक रूप अनकं प्रकास ॥

ज्याचे स्वरूप एक आहे, परंतु अनेक प्रकारे प्रकाशित केले जात आहे.

ਅਬਿਯਕਤ ਤੇਜ ਨਿਸ ਦਿਨ ਉਦਾਸ ॥
अबियकत तेज निस दिन उदास ॥

त्याच्या एका रूपातून अनेक जग प्रगट होतात आणि रात्रंदिवस अव्यक्त राहणाऱ्या त्या परमेश्वराच्या तेजाचे वर्णन करता येत नाही.