श्री दसाम ग्रंथ

पान - 450


ਜਿਹ ਕੁਦ੍ਰਿਸਟਿ ਨ੍ਰਿਪ ਓਰਿ ਨਿਹਾਰਿਓ ॥
जिह कुद्रिसटि न्रिप ओरि निहारिओ ॥

तेव्हा राजाने आपल्या बाणाने शत्रूचा वध केला

ਪੁਨਿ ਗਨੇਸ ਕੋ ਨ੍ਰਿਪ ਲਲਕਾਰਿਓ ॥
पुनि गनेस को न्रिप ललकारिओ ॥

तेव्हा राजाने गणेशाला आव्हान दिले.

ਤ੍ਰਸਤ ਭਯੋ ਤਜਿ ਜੁਧ ਪਧਾਰਿਓ ॥੧੫੨੭॥
त्रसत भयो तजि जुध पधारिओ ॥१५२७॥

गणांच्या सैन्याने त्याच्याकडे द्वेषाने पाहिले, राजाने गणेशला पुन्हा आव्हान दिले, तो घाबरून शेतातून पळून गेला.1527.

ਜਬ ਸਿਵ ਜੂ ਕਛੁ ਸੰਗਿਆ ਪਾਈ ॥
जब सिव जू कछु संगिआ पाई ॥

जेव्हा काही सुरत शिवाकडे परतले

ਭਾਜਿ ਗਯੋ ਤਜ ਦਈ ਲਰਾਈ ॥
भाजि गयो तज दई लराई ॥

शिवाला काहीशी जाणीव झाली आणि तो युद्धक्षेत्रातून पळून गेला

ਅਉਰ ਸਗਲ ਛਡ ਕੈ ਗਨ ਭਾਗੇ ॥
अउर सगल छड कै गन भागे ॥

इतर सर्व गणही घाबरून पळून गेले.

ਐਸੋ ਕੋ ਭਟ ਆਵੈ ਆਗੇ ॥੧੫੨੮॥
ऐसो को भट आवै आगे ॥१५२८॥

इतर गण, घाबरून पळून गेले, राजाला भिडणारा योद्धा दिसत नाही.1528.

ਜਬਹਿ ਕ੍ਰਿਸਨ ਸਿਵ ਭਜਤ ਨਿਹਾਰਿਓ ॥
जबहि क्रिसन सिव भजत निहारिओ ॥

जेव्हा श्रीकृष्णाने शिवाला पळताना पाहिले

ਇਹੈ ਆਪਨੇ ਹ੍ਰਿਦੇ ਬਿਚਾਰਿਓ ॥
इहै आपने ह्रिदे बिचारिओ ॥

जेव्हा कृष्णाने शिवाला पळताना पाहिले, तेव्हा त्याने आपल्या मनात विचार केला की तो नंतर स्वतः शत्रूशी युद्ध करू

ਅਬ ਹਉ ਆਪਨ ਇਹ ਸੰਗ ਲਰੋ ॥
अब हउ आपन इह संग लरो ॥

आता मला स्वतःशी लढू द्या;

ਕੈ ਅਰਿ ਮਾਰੋ ਕੈ ਲਰਿ ਮਰੋ ॥੧੫੨੯॥
कै अरि मारो कै लरि मरो ॥१५२९॥

एकतर तो स्वत: मरणाच्या शत्रूला मारेल.1529.

ਤਬ ਤਿਹ ਸਉਹੇ ਹਰਿ ਜੂ ਗਯੋ ॥
तब तिह सउहे हरि जू गयो ॥

तेव्हा श्रीकृष्ण त्याच्या (राजा) पुढे गेले.

ਰਾਮ ਭਨੈ ਅਤਿ ਜੁਧ ਮਚਯੋ ॥
राम भनै अति जुध मचयो ॥

मग कृष्ण राजासमोर गेला आणि भयानक युद्ध केले

ਤਬ ਤਿਨੈ ਤਕਿ ਤਿਹ ਬਾਨ ਲਗਾਯੋ ॥
तब तिनै तकि तिह बान लगायो ॥

तेव्हा राजाने श्रीकृष्णावर बाण सोडला

ਸ੍ਯੰਦਨ ਤੇ ਹਰਿ ਭੂਮਿ ਗਿਰਾਯੋ ॥੧੫੩੦॥
स्यंदन ते हरि भूमि गिरायो ॥१५३०॥

त्याला लक्ष्य करून राजाने बाण सोडला आणि कृष्णाला त्याच्या रथातून खाली उतरवले.१५३०.

ਕਬਿਯੋ ਬਾਚ ॥
कबियो बाच ॥

कवीचे भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਜਾ ਪ੍ਰਭ ਕਉ ਨਿਤ ਬ੍ਰਹਮ ਸਚੀਪਤਿ ਸ੍ਰੀ ਸਨਕਾਦਿਕ ਹੂੰ ਜਪੁ ਕੀਨੋ ॥
जा प्रभ कउ नित ब्रहम सचीपति स्री सनकादिक हूं जपु कीनो ॥

ब्रह्मा, इंद्र, सनक इत्यादि ज्यांच्या नावाचा निरोप घेतात.

ਸੂਰ ਸਸੀ ਸੁਰ ਨਾਰਦ ਸਾਰਦ ਤਾਹੀ ਕੇ ਧਿਆਨ ਬਿਖੈ ਮਨੁ ਦੀਨੋ ॥
सूर ससी सुर नारद सारद ताही के धिआन बिखै मनु दीनो ॥

ज्याचे सूर्य, चंद्र, नारद, शारदा ध्यान करतात

ਖੋਜਤ ਹੈ ਜਿਹ ਸਿਧ ਮਹਾ ਮੁਨਿ ਬਿਆਸ ਪਰਾਸੁਰ ਭੇਦ ਨ ਚੀਨੋ ॥
खोजत है जिह सिध महा मुनि बिआस परासुर भेद न चीनो ॥

ज्याचा पारंगत लोक त्यांच्या चिंतनात शोध घेतात आणि ज्याचे रहस्य व्यास आणि प्रशार यांसारख्या महान ऋषींना कळत नाही,

ਸੋ ਖੜਗੇਸ ਅਯੋਧਨ ਮੈ ਕਰਿ ਮੋਹਿਤ ਕੇਸਨ ਤੇ ਗਹਿ ਲੀਨੋ ॥੧੫੩੧॥
सो खड़गेस अयोधन मै करि मोहित केसन ते गहि लीनो ॥१५३१॥

खरगसिंगने त्याला रणांगणात केसांनी पकडले.१५३१.

ਮਾਰਿ ਬਕੀ ਬਕ ਅਉਰ ਅਘਾਸੁਰ ਧੇਨਕ ਕੋ ਪਲ ਮੈ ਬਧ ਕੀਨੋ ॥
मारि बकी बक अउर अघासुर धेनक को पल मै बध कीनो ॥

ज्याने पुतना, बकासुर, अघासुर आणि ढेंकासुराचा एका क्षणात वध केला.

ਕੇਸੀ ਬਛਾਸੁਰ ਮੁਸਟ ਚੰਡੂਰ ਕੀਏ ਚਕਚੂਰ ਸੁਨਿਯੋ ਪੁਰ ਤੀਨੋ ॥
केसी बछासुर मुसट चंडूर कीए चकचूर सुनियो पुर तीनो ॥

जो केशी, महिषासुर, मुशिती, चांदूर इत्यादींचा वध करून तिन्ही लोकांमध्ये प्रसिद्ध झाला.

ਸ੍ਰੀ ਹਰਿ ਸਤ੍ਰ ਅਨੇਕ ਹਨੇ ਤਿਹ ਕਉਨ ਗਨੇ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਪ੍ਰਬੀਨੋ ॥
स्री हरि सत्र अनेक हने तिह कउन गने कबि स्याम प्रबीनो ॥

ज्या कृष्णाने अनेक शत्रूंना कौशल्याने पाडले आणि कंसाला केसांतून पकडून मारले.

ਕੰਸ ਕਉ ਕੇਸਨ ਤੇ ਗਹਿ ਕੇਸਵ ਭੂਪ ਮਨੋ ਬਦਲੋ ਵਹੁ ਲੀਨੋ ॥੧੫੩੨॥
कंस कउ केसन ते गहि केसव भूप मनो बदलो वहु लीनो ॥१५३२॥

कृष्ण हे नाव राजा खरगसिंगने केसांनी पकडले आहे, कंसाच्या हत्येचा बदला त्याने केस पकडून घेतल्याचे दिसते.1532

ਚਿੰਤ ਕਰੀ ਚਿਤ ਮੈ ਤਿਹ ਭੂਪਤਿ ਜੋ ਇਹ ਕਉ ਅਬ ਹਉ ਬਧ ਕੈ ਹਉ ॥
चिंत करी चित मै तिह भूपति जो इह कउ अब हउ बध कै हउ ॥

तेव्हा राजाला वाटले की जर आपण कृष्णाला मारले तर आपली सर्व सेना पळून जाईल

ਸੈਨ ਸਭੈ ਭਜ ਹੈ ਜਬ ਹੀ ਤਬ ਕਾ ਸੰਗ ਜਾਇ ਕੈ ਜੁਧੁ ਮਚੈ ਹਉ ॥
सैन सभै भज है जब ही तब का संग जाइ कै जुधु मचै हउ ॥

मग तो कोणाबरोबर लढणार?

ਹਉ ਕਿਹ ਪੈ ਕਰਿ ਹੋ ਬਹੁ ਘਾਇਨ ਕਾ ਕੇ ਹਉ ਘਾਇਨ ਸਨਮੁਖ ਖੈ ਹਉ ॥
हउ किह पै करि हो बहु घाइन का के हउ घाइन सनमुख खै हउ ॥

मी कोणाचे खूप नुकसान करू आणि कोणाचे नुकसान सहन करू?

ਛਾਡਿ ਦਯੋ ਕਹਿਓ ਜਾਹੁ ਚਲੇ ਹਰਿ ਤੋ ਸਮ ਸੂਰ ਕਹੂੰ ਨਹੀ ਪੈ ਹਉ ॥੧੫੩੩॥
छाडि दयो कहिओ जाहु चले हरि तो सम सूर कहूं नही पै हउ ॥१५३३॥

मग तो कोणाला घाव द्यायचा की स्वतः कोणाकडून घायाळ करायचा? म्हणून राजाने कृष्णाला मुक्त केले आणि म्हणाला, “जा, तुझ्यासारखा योद्धा दुसरा नाही.” 1533.

ਪਉਰਖ ਜੈਸੋ ਬਡੋ ਕੀਯੋ ਭੂਪ ਨ ਆਗੈ ਕਿਸੀ ਨ੍ਰਿਪ ਐਸੋ ਕੀਯੋ ॥
पउरख जैसो बडो कीयो भूप न आगै किसी न्रिप ऐसो कीयो ॥

राजाने जे मोठे शौर्य दाखवले, ते अतुलनीय होते

ਭਟ ਪੇਖਿ ਕੈ ਭਾਜਿ ਗਏ ਸਿਗਰੇ ਕਿਨਹੂੰ ਧਨੁ ਬਾਨ ਨ ਪਾਨਿ ਲੀਓ ॥
भट पेखि कै भाजि गए सिगरे किनहूं धनु बान न पानि लीओ ॥

हा तमाशा पाहून सर्व योद्धे पळून गेले, त्यांच्यापैकी कोणीही त्याला धनुष्यबाण पकडले नाही.

ਹਥਿਯਾਰ ਉਤਾਰ ਚਲੇ ਬਿਸੰਭਾਰਿ ਰਥੀ ਰਥ ਟਾਰਿ ਡਰਾਤ ਹੀਓ ॥
हथियार उतार चले बिसंभारि रथी रथ टारि डरात हीओ ॥

शस्त्रे टाकून, विचार न करता, सारथींनी मनात भीती बाळगून रथ सोडला.

ਰਨ ਮੈ ਖੜਗੇਸ ਬਲੀ ਬਲੁ ਕੈ ਅਪੁਨੋ ਕਰ ਕੈ ਹਰਿ ਛਾਡਿ ਦੀਯੋ ॥੧੫੩੪॥
रन मै खड़गेस बली बलु कै अपुनो कर कै हरि छाडि दीयो ॥१५३४॥

महान योद्ध्यांनी, मनात भीती बाळगून, आपली शस्त्रे सोडून पळ काढला आणि रणांगणात राजाने आपल्या इच्छेने कृष्णाला मुक्त केले.1534.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਛਾਡਿ ਕੇਸ ਤੇ ਜਬ ਹਰਿ ਦਯੋ ॥
छाडि केस ते जब हरि दयो ॥

जेव्हा (राजा) कृष्णाला प्रकरणांतून मुक्त करतो

ਲਜਤ ਭਯੋ ਬਿਸਰਿ ਬਲੁ ਗਯੋ ॥
लजत भयो बिसरि बलु गयो ॥

जेव्हा कृष्ण मुक्त झाला तेव्हा केसांची पकड मोकळी करून तो आपली शक्ती विसरला आणि लाज वाटली.

ਤਬ ਬ੍ਰਹਮਾ ਪ੍ਰਤਛ ਹੁਇ ਆਯੋ ॥
तब ब्रहमा प्रतछ हुइ आयो ॥

तेव्हा ब्रह्मा प्रकटला

ਕ੍ਰਿਸਨ ਤਾਪ ਤਿਨਿ ਸਕਲ ਮਿਟਾਯੋ ॥੧੫੩੫॥
क्रिसन ताप तिनि सकल मिटायो ॥१५३५॥

तेव्हा ब्रह्मदेवाने प्रकट होऊन कृष्णाची मानसिक चिंता संपवली.1535.

ਕਹੇ ਕ੍ਰਿਸਨ ਸਿਉ ਇਹ ਬਿਧਿ ਬੈਨਾ ॥
कहे क्रिसन सिउ इह बिधि बैना ॥

(तो) कृष्णाशी असे बोलला,

ਲਾਜ ਕਰੋ ਨਹਿ ਪੰਕਜ ਨੈਨਾ ॥
लाज करो नहि पंकज नैना ॥

तो (ब्रह्मदेव) कृष्णाला म्हणाला, “हे कमळावाले! लाज वाटत नाही

ਇਹ ਪਉਰਖ ਹਉ ਤੋਹਿ ਸੁਨਾਊ ॥
इह पउरख हउ तोहि सुनाऊ ॥

त्याचे शौर्य तुला सांगेन,

ਤਿਹ ਤੇ ਤੋ ਕਹੁ ਅਬਹਿ ਰਿਝਾਊ ॥੧੫੩੬॥
तिह ते तो कहु अबहि रिझाऊ ॥१५३६॥

आता मी तुम्हाला (राजाच्या) शौर्याची कथा सांगून प्रसन्न करतो.” १५३६.

ਬ੍ਰਹਮਾ ਬਾਚ ॥
ब्रहमा बाच ॥

ब्रह्मदेवाचे भाषण:

ਤੋਟਕ ਛੰਦ ॥
तोटक छंद ॥

तोटक

ਜਬ ਹੀ ਇਹ ਭੂਪਤਿ ਜਨਮ ਲੀਓ ॥
जब ही इह भूपति जनम लीओ ॥

हा राजा जन्माला येताच,

ਤਜਿ ਧਾਮ ਤਬੈ ਬਨਿਬਾਸੁ ਕੀਓ ॥
तजि धाम तबै बनिबासु कीओ ॥

“हा राजा जन्माला आल्यावर घर सोडून जंगलात गेला

ਤਪਸਾ ਕਰਿ ਕੈ ਜਗ ਮਾਤ ਰਿਝਾਯੋ ॥
तपसा करि कै जग मात रिझायो ॥

तपश्चर्या करून (त्याने) जगाच्या मातेला (देवी) प्रसन्न केले.

ਤਹ ਤੇ ਅਰਿ ਜੀਤਨ ਕੋ ਬਰੁ ਪਾਯੋ ॥੧੫੩੭॥
तह ते अरि जीतन को बरु पायो ॥१५३७॥

मोठ्या तपस्याने त्यांनी चंडिका देवीला प्रसन्न केले जिच्याकडून त्यांना शत्रूवर विजय मिळवण्याचे वरदान मिळाले.१५३७.