श्री दसाम ग्रंथ

पान - 841


ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਯੌ ਸੁਨਿ ਲੋਕ ਸਕਲ ਹੀ ਧਾਏ ॥
यौ सुनि लोक सकल ही धाए ॥

हे ऐकून लोक त्या ठिकाणी जमा झाले.

ਛੇਰਾ ਸਕਰ ਕੁਚਾਰੂ ਲ੍ਯਾਏ ॥
छेरा सकर कुचारू ल्याए ॥

आणि त्यांच्यासोबत त्यांनी मिठाई आणि स्नॅक्स आणले

ਦੂਧ ਭਾਤ ਆਗੇ ਲੈ ਧਰਹੀ ॥
दूध भात आगे लै धरही ॥

त्यांनी त्याला दूध आणि तांदूळ दिले,

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਸੌ ਪਾਇਨ ਪਰਹੀ ॥੨੫॥
भाति भाति सौ पाइन परही ॥२५॥

आणि अनेक मार्गांनी त्यांच्या चरणी प्रणाम केला.(२५)

ਦਰਸ ਦਯੋ ਤੁਮ ਕੌ ਜਦੁਰਾਈ ॥
दरस दयो तुम कौ जदुराई ॥

(लोक म्हणाले) तुला कृष्णाचे दर्शन झाले होते.

ਗੁਰੂ ਭਾਖਿ ਦੈ ਗਯੋ ਬਡਾਈ ॥
गुरू भाखि दै गयो बडाई ॥

'आणि अशा प्रकारे तुम्ही एक प्रमुख गुरू झाला आहात.

ਤਾ ਤੇ ਸਭ ਉਸਤਤਿ ਹਮ ਕਰਹੀ ॥
ता ते सभ उसतति हम करही ॥

'आता, आम्ही तुझा खूप आदर करतो म्हणून,

ਮਹਾ ਕਾਲ ਕੀ ਬੰਦ ਨ ਪਰਹੀ ॥੨੬॥
महा काल की बंद न परही ॥२६॥

'तुम्ही आम्हाला मृत्यूच्या (भयातून) मुक्त करा. (26)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਮਹਾ ਕਾਲ ਕੀ ਬੰਦ ਤੇ ਸਭ ਕੋ ਲੇਹੁ ਛੁਰਾਇ ॥
महा काल की बंद ते सभ को लेहु छुराइ ॥

'कृपया आम्हाला मृत्यूच्या गुलामगिरीतून मुक्त करा.

ਤਵ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਬਿਚਰਹਿ ਸੁਰਗ ਪਰਹਿ ਨਰਕ ਨਹਿ ਜਾਇ ॥੨੭॥
तव प्रसादि बिचरहि सुरग परहि नरक नहि जाइ ॥२७॥

'आम्ही सर्वजण, तुमच्या कृपेने, स्वर्गात जाऊ आणि आम्हाला नरकापासून वाचवू.'(27)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਚਲੀ ਕਥਾ ਪੁਰਿ ਭੀਤਰਿ ਆਈ ॥
चली कथा पुरि भीतरि आई ॥

ही बातमी गावात पोहोचली

ਤਿਨ ਰਾਨੀ ਸ੍ਰਵਨਨ ਸੁਨਿ ਪਾਈ ॥
तिन रानी स्रवनन सुनि पाई ॥

आणि राणीने ते विचारपूर्वक ऐकले.

ਚੜਿ ਝੰਪਾਨ ਤਹਾ ਕਹ ਚਲੀ ॥
चड़ि झंपान तहा कह चली ॥

पालखीत बसून ती त्या जागी जाऊ लागली,

ਲੀਨੇ ਬੀਸ ਪਚਾਸਿਕ ਅਲੀ ॥੨੮॥
लीने बीस पचासिक अली ॥२८॥

आणि तिने तिच्या पंचवीस मैत्रिणींना सोबत घेतले.(२८)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਚਲੀ ਚਲੀ ਆਈ ਤਹਾ ਜਹਾ ਹੁਤੇ ਨਿਜੁ ਮੀਤ ॥
चली चली आई तहा जहा हुते निजु मीत ॥

चालत चालत ती तिथे पोहोचली जिथे तिचा मित्र होता.

ਭਾਖਿ ਗੁਰੂ ਪਾਇਨ ਪਰੀ ਅਧਿਕ ਮਾਨ ਸੁਖ ਚੀਤ ॥੨੯॥
भाखि गुरू पाइन परी अधिक मान सुख चीत ॥२९॥

त्याच्या पाया पडून तिने मनःशांतीची याचना केली.(२९)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਕਿਹ ਬਿਧਿ ਦਰਸੁ ਸ੍ਯਾਮ ਤੁਹਿ ਦੀਨੋ ॥
किह बिधि दरसु स्याम तुहि दीनो ॥

(मित्राला विचारण्यात आले) श्रीकृष्णाने तुला दृष्टांत कसा दिला?

ਕਵਨ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਿ ਕੈ ਗੁਰ ਕੀਨੋ ॥
कवन क्रिपा करि कै गुर कीनो ॥

'तुला सयाम (कृष्णाच्या) दर्शनाने संपन्न झाला आहे.

ਸਕਲ ਕਥਾ ਵਹੁ ਹਮੈ ਸੁਨਾਵਹੁ ॥
सकल कथा वहु हमै सुनावहु ॥

मला संपूर्ण कथा सांगा

ਮੋਰੇ ਚਿਤ ਕੋ ਤਾਪ ਮਿਟਾਵਹੁ ॥੩੦॥
मोरे चित को ताप मिटावहु ॥३०॥

'माझ्या हृदयाला सांत्वन देण्यासाठी कृपया मला तुमचे किस्से ऐकू द्या.(30)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਜੋ ਕਛੁ ਕਥਾ ਤੁਮ ਪੈ ਭਈ ਸੁ ਕਛੁ ਕਹੌ ਤੁਮ ਮੋਹਿ ॥
जो कछु कथा तुम पै भई सु कछु कहौ तुम मोहि ॥

'मला सांग, मला सांग, तुमच्यात जे काही घडले ते,

ਤੁਹਿ ਜਦੁਪਤਿ ਕੈਸੇ ਮਿਲੇ ਕਹਾ ਦਯੋ ਬਰ ਤੋਹਿ ॥੩੧॥
तुहि जदुपति कैसे मिले कहा दयो बर तोहि ॥३१॥

'तुम्ही कृष्णाला कसे भेटलात आणि त्याने कोणते वरदान दिले.'(31)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਮਜਨ ਹੇਤ ਇਹਾ ਮੈ ਆਯੋ ॥
मजन हेत इहा मै आयो ॥

(मित्राने उत्तर दिले) मी इथे आंघोळ करायला आलो आहे

ਨ੍ਰਹਾਇ ਧੋਇ ਕਰਿ ਧ੍ਯਾਨ ਲਗਾਯੋ ॥
न्रहाइ धोइ करि ध्यान लगायो ॥

(त्याने उत्तर दिले) 'मी इकडे स्नानासाठी आलो होतो आणि' आंघोळ करून मी विचार केला.

ਇਕ ਚਿਤ ਹ੍ਵੈ ਦ੍ਰਿੜ ਜਪੁ ਜਬ ਕਿਯੋ ॥
इक चित ह्वै द्रिड़ जपु जब कियो ॥

जेव्हा मन दृढ एकाग्र होते,

ਤਬ ਜਦੁਪਤਿ ਦਰਸਨ ਮੁਹਿ ਦਿਯੋ ॥੩੨॥
तब जदुपति दरसन मुहि दियो ॥३२॥

'जेव्हा मी मोठ्या निश्चयाने त्यांचे भविष्य शोधले, तेव्हा श्रीकृष्ण माझ्या दर्शनात आले.(३२)

ਸੁਨੁ ਅਬਲਾ ਮੈ ਕਛੂ ਨ ਜਾਨੋ ॥
सुनु अबला मै कछू न जानो ॥

हे स्त्री! ऐका, मला काही कळत नाही

ਕਹਾ ਦਯੋ ਮੁਹਿ ਕਹਾ ਬਖਾਨੋ ॥
कहा दयो मुहि कहा बखानो ॥

'ऐक, संकटात असलेल्या बाई, मला आठवत नाही की त्याने माझ्यावर काय केले.

ਮੈ ਲਖਿ ਰੂਪ ਅਚਰਜ ਤਬ ਭਯੋ ॥
मै लखि रूप अचरज तब भयो ॥

(त्याचे) रूप पाहून मी विस्मित झालो

ਮੋ ਕਹ ਬਿਸਰਿ ਸਭੈ ਕਿਛੁ ਗਯੋ ॥੩੩॥
मो कह बिसरि सभै किछु गयो ॥३३॥

'त्याच्या तेजस्वी नजरेने मी चकित झालो आणि मी माझ्या सर्व संवेदना गमावल्या.(33)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਬਨਮਾਲਾ ਉਰ ਮੈ ਧਰੀ ਪੀਤ ਬਸਨ ਫਹਰਾਇ ॥
बनमाला उर मै धरी पीत बसन फहराइ ॥

'भोवती रानफुलांचा हार आणि पिवळे कपडे घालून तो आला.

ਨਿਰਖ ਦਿਪਤ ਦਾਮਨਿ ਲਜੈ ਪ੍ਰਭਾ ਨ ਬਰਨੀ ਜਾਇ ॥੩੪॥
निरख दिपत दामनि लजै प्रभा न बरनी जाइ ॥३४॥

'त्याच्या नजरेवर विजेचा लखलखाट होताच मी त्याला पाहून थक्क झालो.(३४)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਅਧਿਕ ਜੋਤਿ ਜਦੁਪਤਿ ਕੀ ਸੋਹੈ ॥
अधिक जोति जदुपति की सोहै ॥

भगवान श्रीकृष्णाचा प्रकाश अतिशय सुंदर होता

ਖਗ ਮ੍ਰਿਗ ਜਛ ਭੁਜੰਗਨ ਮੋਹੈ ॥
खग म्रिग जछ भुजंगन मोहै ॥

'कृष्णाचा मोह इतका उच्च होता की, पक्षी, मृग आणि सरपटणारे प्राणीही त्यांची मूर्ती बनवतात.

ਲਹਿ ਨੈਨਨ ਕੋ ਮ੍ਰਿਗ ਸਕੁਚਾਨੇ ॥
लहि नैनन को म्रिग सकुचाने ॥

डोळे बघून हिरण लाजला

ਕਮਲ ਜਾਨਿ ਅਲਿ ਫਿਰਤ ਦਿਵਾਨੇ ॥੩੫॥
कमल जानि अलि फिरत दिवाने ॥३५॥

'हरणाला नम्र वाटले आणि काळ्या मधमाश्या त्याच्या कमळासारख्या मुद्रेने वेड्या झाल्या.(35)

ਛੰਦ ॥
छंद ॥

छंद

ਪੀਤ ਬਸਨ ਬਨਮਾਲ ਮੋਰ ਕੋ ਮੁਕਟ ਸੁ ਧਾਰੈ ॥
पीत बसन बनमाल मोर को मुकट सु धारै ॥

'पिवळे वस्त्र, गळ्यात फुलांच्या माळा आणि डोक्यावर मोरमुकूट, हे सर्व उत्तुंग होते.

ਮੁਖ ਮੁਰਲੀ ਅਤਿ ਫਬਤ ਹਿਯੇ ਕੌਸਤਭ ਮਨਿ ਧਾਰੈ ॥
मुख मुरली अति फबत हिये कौसतभ मनि धारै ॥

'तोंडावर बासरी घेऊन, त्याच्या हृदयात कौस्तिक (समुद्र मंथन केलेले शुभ) रत्न होते.

ਸਾਰੰਗ ਸੁਦਰਸਨ ਗਦਾ ਹਾਥ ਨੰਦਗ ਅਸਿ ਛਾਜੈ ॥
सारंग सुदरसन गदा हाथ नंदग असि छाजै ॥

'त्याच्या हातात सुंदर धनुष्य, मोहक कोट आणि दुधारी तलवार होती

ਲਖੇ ਸਾਵਰੀ ਦੇਹ ਸਘਨ ਘਨ ਸਾਵਨ ਲਾਜੈ ॥੩੬॥
लखे सावरी देह सघन घन सावन लाजै ॥३६॥

'त्याचा काळसर रंग पाहून पावसाळ्यातील ढगांनाही भिती वाटली.(३६)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਚਤੁਰ ਕਾਨ੍ਰਹ ਆਯੁਧ ਚਤੁਰ ਚਹੂੰ ਬਿਰਾਜਤ ਹਾਥ ॥
चतुर कान्रह आयुध चतुर चहूं बिराजत हाथ ॥

'त्याच्या चारही हातांमध्ये चार हात गुंफलेले होते,

ਦੋਖ ਹਰਨ ਦੀਨੋ ਧਰਨ ਸਭ ਨਾਥਨ ਕੈ ਨਾਥ ॥੩੭॥
दोख हरन दीनो धरन सभ नाथन कै नाथ ॥३७॥

'जे दु:खांचे निर्मूलन करणारे अपराधी होते.(37)

ਨਵਲ ਕਾਨ੍ਰਹ ਗੋਪੀ ਨਵਲ ਨਵਲ ਸਖਾ ਲਿਯੇ ਸੰਗ ॥
नवल कान्रह गोपी नवल नवल सखा लिये संग ॥

'सुंदर कहान (कृष्णाला) सुंदर स्त्री-सोबती एक दासी होती.

ਨਵਲ ਬਸਤ੍ਰ ਜਾਮੈ ਧਰੇ ਰੰਗਿਤ ਨਾਨਾ ਰੰਗ ॥੩੮॥
नवल बसत्र जामै धरे रंगित नाना रंग ॥३८॥

'त्या सर्वांनी सुंदर आणि नवीन कपडे घातले होते.'(38)

ਇਹੈ ਭੇਖ ਭਗਵਾਨ ਕੋ ਯਾ ਮੈ ਕਛੂ ਨ ਭੇਦ ॥
इहै भेख भगवान को या मै कछू न भेद ॥

(ती म्हणाली) 'ते भगवानाचे प्रतिक होते यात शंका नाही.

ਇਹੈ ਉਚਾਰਤ ਸਾਸਤ੍ਰ ਸਭ ਇਹੈ ਬਖਾਨਤ ਬੇਦ ॥੩੯॥
इहै उचारत सासत्र सभ इहै बखानत बेद ॥३९॥

आणि वेद आणि शास्त्रे याची साक्ष देतात.(३९)

ਇਹੈ ਭੇਖ ਪੰਡਿਤ ਕਹੈ ਇਹੈ ਕਹਤ ਸਭ ਕੋਇ ॥
इहै भेख पंडित कहै इहै कहत सभ कोइ ॥

हे वेषधारी पंडित म्हणतात आणि सर्व लोक हेच म्हणतात.

ਦਰਸੁ ਦਯੋ ਜਦੁਪਤਿ ਤੁਮੈ ਯਾ ਮੈ ਭੇਦ ਨ ਕੋਇ ॥੪੦॥
दरसु दयो जदुपति तुमै या मै भेद न कोइ ॥४०॥

पंडितांनी म्हटल्याप्रमाणे, इतर सर्वांनी याची पुष्टी केली आहे.'(40)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਸਭ ਬਨਿਤਾ ਪਾਇਨ ਪਰ ਪਰੀ ॥
सभ बनिता पाइन पर परी ॥

सर्व स्त्रिया (त्या माणसाच्या) पाया पडल्या

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਸੋ ਬਿਨਤੀ ਕਰੀ ॥
भाति भाति सो बिनती करी ॥

उपस्थित सर्व स्त्रिया त्याच्या पाया पडून नमन केले आणि असंख्य विनंत्या केल्या.

ਨਾਥ ਹਮਾਰੇ ਧਾਮ ਪਧਾਰਹੁ ॥
नाथ हमारे धाम पधारहु ॥

की हे नाथ ! आमच्या घरात पाऊल टाका

ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਪਤਿ ਕੋ ਨਾਮ ਉਚਾਰਹੁ ॥੪੧॥
स्री जदुपति को नाम उचारहु ॥४१॥

त्यांनी त्यांना त्यांच्या घरी येऊन श्रीकृष्णाचे गुणगान गाण्याची विनंती केली.(41)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਧਾਮ ਚਲੋ ਹਮਰੇ ਪ੍ਰਭੂ ਕਰਿ ਕੈ ਕ੍ਰਿਪਾ ਅਪਾਰ ॥
धाम चलो हमरे प्रभू करि कै क्रिपा अपार ॥

(त्यांनी विनवणी केली) 'कृपया परोपकारी व्हा आणि आमच्या डोमेनवर या.

ਹਮ ਠਾਢੀ ਸੇਵਾ ਕਰੈ ਏਕ ਚਰਨ ਨਿਰਧਾਰ ॥੪੨॥
हम ठाढी सेवा करै एक चरन निरधार ॥४२॥

'आम्हाला एका पायावर उभे राहून कामगिरी करावी लागली तरी आम्ही सेवा देऊ.' (४२)

ਰਾਨੀ ਸੁਤ ਤੁਮਰੇ ਜਿਯੈ ਸੁਖੀ ਬਸੈ ਤਬ ਦੇਸ ॥
रानी सुत तुमरे जियै सुखी बसै तब देस ॥

(तो म्हणाला) 'अरे राणी! तुमची संतती चिरंजीव होवो आणि तुमचा देश खूप समृद्ध होवो.

ਹਮ ਅਤੀਤ ਬਨ ਹੀ ਭਲੇ ਧਰੇ ਜੋਗ ਕੋ ਭੇਸ ॥੪੩॥
हम अतीत बन ही भले धरे जोग को भेस ॥४३॥

'आम्ही इथे खूप समाधानी आहोत, संन्यासीसारखे जगत आहोत.'(43)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਹੁ ਗ੍ਰਿਹ ਚਲਹੁ ਹਮਾਰੇ ॥
क्रिपा करहु ग्रिह चलहु हमारे ॥

(राणी म्हणाली) कृपया माझ्या घरी या.

ਲਗੀ ਪਾਇ ਮੈ ਰਹੋ ਤਿਹਾਰੇ ॥
लगी पाइ मै रहो तिहारे ॥

(ती म्हणाली) 'कृपया आमच्या घरी या, मी सदैव तुझ्या चरणांशी जोडून राहीन.