श्री दसाम ग्रंथ

पान - 887


ਮਰਤੇ ਪਤਿ ਮੁਹਿ ਬਚਨ ਉਚਾਰੇ ॥
मरते पति मुहि बचन उचारे ॥

मृत्यूच्या वेळी माझे पती म्हणाले,

ਸੋ ਹੌਂ ਉਚਰਤ ਸਾਥ ਤੁਮਾਰੇ ॥
सो हौं उचरत साथ तुमारे ॥

'मृत्यूच्या वेळी माझ्या पतीने ही इच्छा केली होती आणि मी तुम्हाला सांगत आहे.

ਦਿਜ ਬਰ ਸ੍ਰਾਪ ਭੂਪ ਕੋ ਦਿਯੋ ॥
दिज बर स्राप भूप को दियो ॥

(एक) सर्वोच्च ब्राह्मणाने राजाला शाप दिला होता.

ਤਾ ਤੇ ਭੇਖ ਰੰਕ ਕੋ ਕਿਯੋ ॥੧੦॥
ता ते भेख रंक को कियो ॥१०॥

'एका पुरोहिताने राजाला शाप दिला होता की तो गरीब होईल.(10)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਇਹੀ ਕੋਟ ਕੇ ਦ੍ਵਾਰ ਮੈ ਬਸਿਯਹੁ ਭੂਪਤਿ ਜਾਇ ॥
इही कोट के द्वार मै बसियहु भूपति जाइ ॥

'आणि त्याच्या गेटवरच राजा बसणार होता.

ਦੇਹਿ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕੀ ਤ੍ਯਾਗ ਕੈ ਦੇਹ ਰੰਕ ਕੀ ਪਾਇ ॥੧੧॥
देहि न्रिपति की त्याग कै देह रंक की पाइ ॥११॥

त्याचे राज्य सोडल्यानंतर तो गरीब होईल.'(11)

ਤਬ ਰਾਜੈ ਤਾ ਸੋ ਕਹਿਯੋ ਹ੍ਵੈ ਹੈ ਕਬੈ ਉਧਾਰ ॥
तब राजै ता सो कहियो ह्वै है कबै उधार ॥

तेव्हा राजा त्याला (ब्राह्मणाला) म्हणाला की मला कधीतरी कर्ज मिळेल.

ਜੋ ਨ੍ਰਿਪ ਸੋ ਦਿਜਬਰ ਕਹਿਯੋ ਸੋ ਮੈ ਕਹੌ ਸੁਧਾਰ ॥੧੨॥
जो न्रिप सो दिजबर कहियो सो मै कहौ सुधार ॥१२॥

महान ब्राह्मण राजाला जे म्हणाले, तेच मी (तुम्हाला) सांगत आहे. 12.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਕਛੁ ਦਿਨ ਦੁਰਗ ਦ੍ਵਾਰ ਮੋ ਰਹਿ ਹੋ ॥
कछु दिन दुरग द्वार मो रहि हो ॥

(तुम्ही) काही दिवस गडाच्या वेशीवर थांबा

ਅਤਿ ਦੁਖ ਦੇਹ ਆਪਨੀ ਲਹਿ ਹੋ ॥
अति दुख देह आपनी लहि हो ॥

('पुजारी राजाला म्हणाले होते,) "तुम्ही काही दिवस गेटवर राहून त्रास सहन करण्याचा प्रयत्न कराल.

ਖੋਜਤ ਤਬ ਰਾਨੀ ਹ੍ਯਾਂ ਐਹੈ ॥
खोजत तब रानी ह्यां ऐहै ॥

(मग) राणी शोधत इकडे येईल

ਤੁਮ ਕੋ ਰਾਜ ਆਪਨੋ ਦੈ ਹੈ ॥੧੩॥
तुम को राज आपनो दै है ॥१३॥

"एक दिवस राणी येईल आणि तुला राज्य देईल.(१३)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਰਾਜ ਵੈਸ ਹੀ ਕਰੈਗੋ ਰੂਪ ਨ ਵੈਸਾ ਹੋਇ ॥
राज वैस ही करैगो रूप न वैसा होइ ॥

"तुम्ही त्याच प्रकारे राज्य कराल, जरी तुमचे सादरीकरण वेगळे असेल."

ਜ੍ਯੋ ਰਾਜਾ ਮੁਹਿ ਕਹਿ ਮੂਏ ਤੁਮੈ ਕਹਤ ਮੈ ਸੋਇ ॥੧੪॥
ज्यो राजा मुहि कहि मूए तुमै कहत मै सोइ ॥१४॥

राजाने माझ्याशी ज्या प्रकारे संवाद साधला होता त्याप्रमाणे मी हे सांगत आहे.(l4)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਹਮ ਤੁਮ ਮਿਲਿ ਖੋਜਨ ਤਹ ਜੈਯੈ ॥
हम तुम मिलि खोजन तह जैयै ॥

तू आणि मी त्याला शोधायला जातो

ਜੋ ਨ੍ਰਿਪ ਕਹਿਯੋ ਸੁ ਕਾਜ ਕਮੈਯੈ ॥
जो न्रिप कहियो सु काज कमैयै ॥

'तुम्ही आणि मी बाहेर जाऊन राजाच्या इच्छेप्रमाणे शोधू.

ਤਬ ਹੋ ਜਿਯਤ ਜਗਤ ਮੈ ਰਹਿਹੋ ॥
तब हो जियत जगत मै रहिहो ॥

तरच मी जगात राहू शकेन,

ਐਸੇ ਰੂਪ ਭੂਪ ਜਬ ਲਹਿਹੋ ॥੧੫॥
ऐसे रूप भूप जब लहिहो ॥१५॥

'माझ्याकडे पुन्हा राजा झाला तरच मी या जगात राहू शकेन.'(15)

ਰਾਨੀ ਕੋ ਲੈ ਮੰਤ੍ਰੀ ਧਾਯੋ ॥
रानी को लै मंत्री धायो ॥

मंत्री राणीबरोबर (तेथे) गेला

ਤਵਨ ਪੁਰਖ ਕਰਿ ਨ੍ਰਿਪ ਠਹਰਾਯੋ ॥
तवन पुरख करि न्रिप ठहरायो ॥

राणीसह मंत्री बाहेर गेले आणि त्यांनी त्या माणसाची राजा म्हणून स्थापना केली.

ਸਕਲ ਦੇਸ ਕੋ ਰਾਜਾ ਕੀਨੋ ॥
सकल देस को राजा कीनो ॥

त्याला संपूर्ण देशाचा राजा बनवले

ਰਾਜ ਸਾਜ ਸਭ ਤਾ ਕੋ ਦੀਨੋ ॥੧੬॥
राज साज सभ ता को दीनो ॥१६॥

तो सर्व भूमीचा राजा म्हणून सिंहासनावर विराजमान झाला आणि सर्व सत्ता त्याच्या हाती सोपवण्यात आली.(१६)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਨਿਜੁ ਨ੍ਰਿਪ ਆਪੁ ਸੰਘਾਰਿ ਕੈ ਰਾਨੀ ਚਰਿਤ ਬਨਾਇ ॥
निजु न्रिप आपु संघारि कै रानी चरित बनाइ ॥

स्वतः राजाचा वध करून तिने फसवणूक केली होती.

ਰੰਕਹਿ ਲੈ ਰਾਜਾ ਕਿਯੋ ਹ੍ਰਿਦੈ ਹਰਖ ਉਪਜਾਇ ॥੧੭॥
रंकहि लै राजा कियो ह्रिदै हरख उपजाइ ॥१७॥

आणि गरीबाला राजा बनवून खूप शांत वाटले.(१७)(१)

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤ੍ਰਿਸਠਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੬੩॥੧੧੨੯॥ਅਫਜੂੰ॥
इति स्री चरित्र पख्याने त्रिया चरित्रे मंत्री भूप संबादे त्रिसठवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥६३॥११२९॥अफजूं॥

राजा आणि मंत्री यांच्या शुभ चरित्रांच्या संभाषणाची साठावा बोधकथा, आशीर्वादाने पूर्ण. (६३)(११२७)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਮੈਂਗਲ ਸਿੰਘ ਰਾਵ ਇਕ ਰਹਈ ॥
मैंगल सिंघ राव इक रहई ॥

एक राजा मंगलसिंग होता.

ਰਘੁ ਬੰਸੀ ਜਾ ਕੋ ਜਗ ਕਹਈ ॥
रघु बंसी जा को जग कहई ॥

रघू वंशाच्या कुळातील मैंगल सिंह नावाचा राजा राहत होता.

ਤਾ ਕੇ ਭਵਨ ਏਕ ਬਰ ਨਾਰੀ ॥
ता के भवन एक बर नारी ॥

त्याच्या घरात एक सुंदर स्त्री होती.

ਜਨੁ ਬਿਧਿ ਅਪਨ ਕਰਨ ਗੜਿ ਭਾਰੀ ॥੧॥
जनु बिधि अपन करन गड़ि भारी ॥१॥

त्याच्या घरात एक स्त्री होती, जी वरवर देवाने कोरलेली होती.(1)

ਸੋਰਠਾ ॥
सोरठा ॥

सोर्था

ਦੰਤ ਪ੍ਰਭਾ ਤਿਹ ਨਾਮ ਜਾ ਕੋ ਜਗ ਜਾਨਤ ਸਭੈ ॥
दंत प्रभा तिह नाम जा को जग जानत सभै ॥

ती जगात दंत प्रभा म्हणून ओळखली जात होती आणि तिचे सौंदर्य होते

ਸੁਰ ਸੁਰਪਤਿ ਅਭਿਰਾਮ ਥਕਿਤ ਰਹਤ ਤਿਹ ਦੇਖਿ ਦੁਤਿ ॥੨॥
सुर सुरपति अभिराम थकित रहत तिह देखि दुति ॥२॥

इंदरा आणि सर्व देवतांचे कौतुक.(२)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਇਕ ਚੇਰੀ ਤਾ ਕੇ ਭਵਨ ਜਾ ਮੈ ਅਤਿ ਰਸ ਰੀਤਿ ॥
इक चेरी ता के भवन जा मै अति रस रीति ॥

एक परिपूर्ण दासी तिच्या निवासस्थानी राहायची,

ਬੇਦ ਬ੍ਯਾਕਰਨ ਸਾਸਤ੍ਰ ਖਟ ਪੜੀ ਕੋਕ ਸੰਗੀਤਿ ॥੩॥
बेद ब्याकरन सासत्र खट पड़ी कोक संगीति ॥३॥

जो वेद, व्याकरण, सहा शास्त्रे, तत्वज्ञान आणि कोकशास्त्रात पारंगत होता.(3)

ਸੋ ਰਾਜਾ ਅਟਕਤ ਭਯੋ ਤਾ ਕੋ ਰੂਪ ਨਿਹਾਰਿ ॥
सो राजा अटकत भयो ता को रूप निहारि ॥

तिचे वैभव पाहून राजा तिच्यावर पडला.

ਦੈ ਨ ਸਕੈ ਤਾ ਕੋ ਕਛੂ ਤ੍ਰਿਯ ਕੀ ਸੰਕ ਬਿਚਾਰ ॥੪॥
दै न सकै ता को कछू त्रिय की संक बिचार ॥४॥

परंतु, आपल्या स्त्रियांना घाबरल्यामुळे तो तिला कोणतीही भेट देऊ शकला नाही. (4)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਏਕ ਅੰਗੂਠੀ ਨ੍ਰਿਪ ਕਰ ਲਈ ॥
एक अंगूठी न्रिप कर लई ॥

राजाने अंगठी घेतली

ਲੈ ਤਵਨੈ ਚੇਰੀ ਕੌ ਦਈ ॥
लै तवनै चेरी कौ दई ॥

राजाने अंगठी आणून त्या दासीला दिली.

ਤਾਹਿ ਕਥਾ ਇਹ ਭਾਤਿ ਸਿਖਾਈ ॥
ताहि कथा इह भाति सिखाई ॥

हे त्याला समजावून सांगितले

ਕਹਿਯਹੁ ਪਰੀ ਮੁੰਦ੍ਰਿਕਾ ਪਾਈ ॥੫॥
कहियहु परी मुंद्रिका पाई ॥५॥

त्याने तिला सांगितले की 'तिला हे चुकीचे असल्याचे आढळले आहे.(5)