श्री दसाम ग्रंथ

पान - 122


ਜਾਪਣ ਤੇਗੀ ਆਰੇ ਮਿਆਨੋ ਧੂਹੀਆਂ ॥
जापण तेगी आरे मिआनो धूहीआं ॥

असे दिसते की खपटीतून काढलेली तलवार करवतीची आहे.

ਜੋਧੇ ਵਡੇ ਮੁਨਾਰੇ ਜਾਪਨ ਖੇਤ ਵਿਚ ॥
जोधे वडे मुनारे जापन खेत विच ॥

योद्धे रणांगणातील उंच मिनारांसारखे दिसतात.

ਦੇਵੀ ਆਪ ਸਵਾਰੇ ਪਬ ਜਵੇਹਣੇ ॥
देवी आप सवारे पब जवेहणे ॥

देवीने स्वतः या पर्वतासारख्या राक्षसांचा वध केला.

ਕਦੇ ਨ ਆਖਨ ਹਾਰੇ ਧਾਵਨ ਸਾਹਮਣੇ ॥
कदे न आखन हारे धावन साहमणे ॥

त्यांनी कधीही हार हा शब्द उच्चारला नाही आणि देवीच्या समोर धावले.

ਦੁਰਗਾ ਸਭ ਸੰਘਾਰੇ ਰਾਕਸਿ ਖੜਗ ਲੈ ॥੧੫॥
दुरगा सभ संघारे राकसि खड़ग लै ॥१५॥

दुर्गेने आपली तलवार धरून सर्व राक्षसांना मारले.15.

ਪਉੜੀ ॥
पउड़ी ॥

पौरी

ਉਮਲ ਲਥੇ ਜੋਧੇ ਮਾਰੂ ਬਜਿਆ ॥
उमल लथे जोधे मारू बजिआ ॥

घातक मार्शल म्युझिक वाजले आणि योद्धे उत्साहाने रणांगणात आले.

ਬਦਲ ਜਿਉ ਮਹਿਖਾਸੁਰ ਰਣ ਵਿਚਿ ਗਜਿਆ ॥
बदल जिउ महिखासुर रण विचि गजिआ ॥

महिषासुर मेघाप्रमाणे मैदानात गडगडला

ਇੰਦ੍ਰ ਜੇਹਾ ਜੋਧਾ ਮੈਥਉ ਭਜਿਆ ॥
इंद्र जेहा जोधा मैथउ भजिआ ॥

इंद्रासारखा योद्धा माझ्यापासून पळून गेला

ਕਉਣ ਵਿਚਾਰੀ ਦੁਰਗਾ ਜਿਨ ਰਣੁ ਸਜਿਆ ॥੧੬॥
कउण विचारी दुरगा जिन रणु सजिआ ॥१६॥

माझ्याशी युद्ध करायला आलेली ही दु:खी दुर्गा कोण आहे?���16.

ਵਜੇ ਢੋਲ ਨਗਾਰੇ ਦਲਾਂ ਮੁਕਾਬਲਾ ॥
वजे ढोल नगारे दलां मुकाबला ॥

ढोल-ताशे वाजले आणि सैन्याने एकमेकांवर हल्ला केला.

ਤੀਰ ਫਿਰੈ ਰੈਬਾਰੇ ਆਮ੍ਹੋ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ॥
तीर फिरै रैबारे आम्हो साम्हणे ॥

बाण दिशादर्शकपणे एकमेकांच्या विरुद्ध दिशेने फिरतात.

ਅਗਣਤ ਬੀਰ ਸੰਘਾਰੇ ਲਗਦੀ ਕੈਬਰੀ ॥
अगणत बीर संघारे लगदी कैबरी ॥

बाणांच्या हल्ल्याने असंख्य योद्धे मारले गेले.

ਡਿਗੇ ਜਾਣਿ ਮੁਨਾਰੇ ਮਾਰੇ ਬਿਜੁ ਦੇ ॥
डिगे जाणि मुनारे मारे बिजु दे ॥

विजेच्या कडकडाटाने मिनार कोसळल्यासारखे पडणे.

ਖੁਲੀ ਵਾਲੀਂ ਦੈਤ ਅਹਾੜੇ ਸਭੇ ਸੂਰਮੇ ॥
खुली वालीं दैत अहाड़े सभे सूरमे ॥

केस न बांधलेले सर्व भूत-योद्धे वेदनेने ओरडले.

ਸੁਤੇ ਜਾਣਿ ਜਟਾਲੇ ਭੰਗਾਂ ਖਾਇ ਕੈ ॥੧੭॥
सुते जाणि जटाले भंगां खाइ कै ॥१७॥

असे दिसते की मॅट केलेले कुलूप असलेले संन्यासी मादक भांग खाऊन झोपले आहेत.17.

ਪਉੜੀ ॥
पउड़ी ॥

पौरी

ਦੁਹਾਂ ਕੰਧਾਰਾਂ ਮੁਹਿ ਜੁੜੇ ਨਾਲਿ ਧਉਸਾ ਭਾਰੀ ॥
दुहां कंधारां मुहि जुड़े नालि धउसा भारी ॥

मोठ्या कर्णासह दोन्ही सैन्ये समोरासमोर आहेत.

ਕੜਕ ਉਠਿਆ ਫਉਜ ਤੇ ਵਡਾ ਅਹੰਕਾਰੀ ॥
कड़क उठिआ फउज ते वडा अहंकारी ॥

सैन्यातील अत्यंत अहंकारी योद्धा गर्जला.

ਲੈ ਕੈ ਚਲਿਆ ਸੂਰਮੇ ਨਾਲਿ ਵਡੇ ਹਜਾਰੀ ॥
लै कै चलिआ सूरमे नालि वडे हजारी ॥

हजारो पराक्रमी योद्ध्यांसह तो युद्धक्षेत्राकडे वाटचाल करत आहे.

ਮਿਆਨੋ ਖੰਡਾ ਧੂਹਿਆ ਮਹਖਾਸੁਰ ਭਾਰੀ ॥
मिआनो खंडा धूहिआ महखासुर भारी ॥

महिषासुराने आपली मोठी दुधारी तलवार आपल्या खपलीतून बाहेर काढली.

ਉਮਲ ਲਥੇ ਸੂਰਮੇ ਮਾਰ ਮਚੀ ਕਰਾਰੀ ॥
उमल लथे सूरमे मार मची करारी ॥

लढवय्ये उत्साहाने मैदानात दाखल झाले आणि तेथे भयंकर लढाई झाली.

ਜਾਪੇ ਚਲੇ ਰਤ ਦੇ ਸਲਲੇ ਜਟਧਾਰੀ ॥੧੮॥
जापे चले रत दे सलले जटधारी ॥१८॥

असे दिसते की शिवाच्या गोंधळलेल्या केसांमधून रक्त (गंगेच्या) पाण्यासारखे वाहत आहे.18.

ਪਉੜੀ ॥
पउड़ी ॥

पौरी

ਸਟ ਪਈ ਜਮਧਾਣੀ ਦਲਾਂ ਮੁਕਾਬਲਾ ॥
सट पई जमधाणी दलां मुकाबला ॥

जेव्हा यमाच्या वाहनाच्या नर म्हशीच्या चापाने आच्छादलेला कर्णा वाजला तेव्हा सैन्याने एकमेकांवर हल्ला केला.

ਧੂਹਿ ਲਈ ਕ੍ਰਿਪਾਣੀ ਦੁਰਗਾ ਮਿਆਨ ਤੇ ॥
धूहि लई क्रिपाणी दुरगा मिआन ते ॥

दुर्गेने तिची तलवार खपलीतून काढली.

ਚੰਡੀ ਰਾਕਸਿ ਖਾਣੀ ਵਾਹੀ ਦੈਤ ਨੂੰ ॥
चंडी राकसि खाणी वाही दैत नूं ॥

तिने राक्षसांना भक्षण करणाऱ्या त्या चंडीने (म्हणजे तलवार) राक्षसावर प्रहार केला.

ਕੋਪਰ ਚੂਰ ਚਵਾਣੀ ਲਥੀ ਕਰਗ ਲੈ ॥
कोपर चूर चवाणी लथी करग लै ॥

त्याने कवटी आणि चेहऱ्याचे तुकडे केले आणि सांगाड्याला छेद दिला.

ਪਾਖਰ ਤੁਰਾ ਪਲਾਣੀ ਰੜਕੀ ਧਰਤ ਜਾਇ ॥
पाखर तुरा पलाणी रड़की धरत जाइ ॥

आणि ते पुढे घोड्याच्या खोगीरातून आणि टोपीतून छेदले आणि वळू (धौल) च्या आधारावर पृथ्वीवर आदळले.

ਲੈਦੀ ਅਘਾ ਸਿਧਾਣੀ ਸਿੰਗਾਂ ਧਉਲ ਦਿਆਂ ॥
लैदी अघा सिधाणी सिंगां धउल दिआं ॥

ते पुढे सरकले आणि बैलाच्या शिंगांवर आदळले.

ਕੂਰਮ ਸਿਰ ਲਹਿਲਾਣੀ ਦੁਸਮਨ ਮਾਰਿ ਕੈ ॥
कूरम सिर लहिलाणी दुसमन मारि कै ॥

मग तो बैलाला आधार देणाऱ्या कासवावर आदळला आणि त्यामुळे शत्रूचा मृत्यू झाला.

ਵਢੇ ਗਨ ਤਿਖਾਣੀ ਮੂਏ ਖੇਤ ਵਿਚ ॥
वढे गन तिखाणी मूए खेत विच ॥

सुताराने कापलेल्या लाकडाच्या तुकड्यांप्रमाणे राक्षस रणांगणात मृतावस्थेत पडलेले असतात.

ਰਣ ਵਿਚ ਘਤੀ ਘਾਣੀ ਲੋਹੂ ਮਿਝ ਦੀ ॥
रण विच घती घाणी लोहू मिझ दी ॥

रणांगणात रक्त आणि मज्जाचा दाब चालू ठेवला आहे.

ਚਾਰੇ ਜੁਗ ਕਹਾਣੀ ਚਲਗ ਤੇਗ ਦੀ ॥
चारे जुग कहाणी चलग तेग दी ॥

तलवारीची कथा चारही युगांमध्ये संबंधित असेल.

ਬਿਧਣ ਖੇਤ ਵਿਹਾਣੀ ਮਹਖੇ ਦੈਤ ਨੂੰ ॥੧੯॥
बिधण खेत विहाणी महखे दैत नूं ॥१९॥

महिषाच्या राक्षसावर रणांगणात दुःखाचा काळ आला.19.

ਇਤੀ ਮਹਖਾਸੁਰ ਦੈਤ ਮਾਰੇ ਦੁਰਗਾ ਆਇਆ ॥
इती महखासुर दैत मारे दुरगा आइआ ॥

अशाप्रकारे दुर्गेच्या आगमनावेळी महिषासुर राक्षसाचा वध झाला.

ਚਉਦਹ ਲੋਕਾਂ ਰਾਣੀ ਸਿੰਘ ਨਚਾਇਆ ॥
चउदह लोकां राणी सिंघ नचाइआ ॥

राणीने सिंहाला चौदा जगांत नाचायला लावले.

ਮਾਰੇ ਬੀਰ ਜਟਾਣੀ ਦਲ ਵਿਚ ਅਗਲੇ ॥
मारे बीर जटाणी दल विच अगले ॥

तिने रणांगणात मोठ्या संख्येने शूर राक्षसांचा संहार केला.

ਮੰਗਨ ਨਾਹੀ ਪਾਣੀ ਦਲੀ ਹੰਘਾਰ ਕੈ ॥
मंगन नाही पाणी दली हंघार कै ॥

सैन्याला आव्हान देणारे हे योद्धे पाणीही मागत नाहीत.

ਜਣ ਕਰੀ ਸਮਾਇ ਪਠਾਣੀ ਸੁਣਿ ਕੈ ਰਾਗ ਨੂੰ ॥
जण करी समाइ पठाणी सुणि कै राग नूं ॥

संगीत ऐकून पठाणांना परमानंद अवस्थेची जाणीव झाली आहे असे वाटते.

ਰਤੂ ਦੇ ਹੜਵਾਣੀ ਚਲੇ ਬੀਰ ਖੇਤ ॥
रतू दे हड़वाणी चले बीर खेत ॥

सेनानींच्या रक्ताचा महापूर वाहत आहे.

ਪੀਤਾ ਫੁਲੁ ਇਆਣੀ ਘੁਮਨ ਸੂਰਮੇ ॥੨੦॥
पीता फुलु इआणी घुमन सूरमे ॥२०॥

शूर योद्धे अज्ञानाने मादक खसखस खाल्ल्यासारखे फिरत आहेत.20.

ਹੋਈ ਅਲੋਪ ਭਵਾਨੀ ਦੇਵਾਂ ਨੂੰ ਰਾਜ ਦੇ ॥
होई अलोप भवानी देवां नूं राज दे ॥

देवांना राज्य बहाल केल्यावर भवानी (दुर्गा) नाहीशी झाली.

ਈਸਰ ਦੀ ਬਰਦਾਨੀ ਹੋਈ ਜਿਤ ਦਿਨ ॥
ईसर दी बरदानी होई जित दिन ॥

ज्या दिवशी शिवाने वरदान दिले.

ਸੁੰਭ ਨਿਸੁੰਭ ਗੁਮਾਨੀ ਜਨਮੇ ਸੂਰਮੇ ॥
सुंभ निसुंभ गुमानी जनमे सूरमे ॥

सुंभ आणि निसुंभ हे गर्विष्ठ योद्धे जन्माला आले.

ਇੰਦ੍ਰ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਤਕੀ ਜਿਤਨੀ ॥੨੧॥
इंद्र दी राजधानी तकी जितनी ॥२१॥

त्यांनी इंद्राची राजधानी जिंकण्याची योजना आखली.21.

ਇੰਦ੍ਰਪੁਰੀ ਤੇ ਧਾਵਣਾ ਵਡ ਜੋਧੀ ਮਤਾ ਪਕਾਇਆ ॥
इंद्रपुरी ते धावणा वड जोधी मता पकाइआ ॥

महान सेनानींनी इंद्राच्या राज्याकडे धाव घेण्याचे ठरवले.

ਸੰਜ ਪਟੇਲਾ ਪਾਖਰਾ ਭੇੜ ਸੰਦਾ ਸਾਜੁ ਬਣਾਇਆ ॥
संज पटेला पाखरा भेड़ संदा साजु बणाइआ ॥

त्यांनी बेल्ट आणि सॅडल-गियरसह चिलखत असलेले युद्ध-साहित्य तयार करण्यास सुरवात केली.

ਜੰਮੇ ਕਟਕ ਅਛੂਹਣੀ ਅਸਮਾਨੁ ਗਰਦੀ ਛਾਇਆ ॥
जंमे कटक अछूहणी असमानु गरदी छाइआ ॥

लाखो योद्ध्यांची फौज जमली आणि धूळ आकाशाला लागली.

ਰੋਹ ਸੁੰਭ ਨਿਸੁੰਭ ਸਿਧਾਇਆ ॥੨੨॥
रोह सुंभ निसुंभ सिधाइआ ॥२२॥

रागाने भरलेले सुंभ आणि निसुंभ पुढे निघाले आहेत.22.

ਪਉੜੀ ॥
पउड़ी ॥

पौरी

ਸੁੰਭ ਨਿਸੁੰਭ ਅਲਾਇਆ ਵਡ ਜੋਧੀ ਸੰਘਰੁ ਵਾਏ ॥
सुंभ निसुंभ अलाइआ वड जोधी संघरु वाए ॥

सुंभ आणि निसुंभ यांनी महान योद्ध्यांना युद्धाचा बिगुल वाजवण्याचा आदेश दिला.