श्री दसाम ग्रंथ

पान - 859


ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਦਿਨ ਤਸਕਰ ਤਾ ਸੌ ਰਮਤ ਦਰਬ ਠਗਨ ਠਗ ਜਾਇ ॥
दिन तसकर ता सौ रमत दरब ठगन ठग जाइ ॥

'दिवसा चोराने तिच्याशी प्रेम केले, तर फसवणूक करणारा निघून गेला.

ਰੈਨਿ ਚੋਰ ਚੋਰਤ ਗ੍ਰਿਹਨ ਤਾਹਿ ਮਿਲਤ ਠਗ ਆਇ ॥੬॥
रैनि चोर चोरत ग्रिहन ताहि मिलत ठग आइ ॥६॥

रात्री चोर चोरी करायला जायचा आणि फसवणूक करणारा तिला भेटायला यायचा.(6)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਹੋਡ ਰੁਮਾਲ ਹੇਤ ਤਿਨ ਪਰੀ ॥
होड रुमाल हेत तिन परी ॥

'रुमाल आणि फसवणूक करणाऱ्याच्या कारणावरून एक पंक्ती उफाळून आली

ਮੁਹਰ ਸਾਤ ਸੈ ਠਗਹੂੰ ਹਰੀ ॥
मुहर सात सै ठगहूं हरी ॥

सातशे सोन्याची नाणी मिळवण्यात यश आले.

ਪੁਨ ਬਾਰੀ ਤਸਕਰ ਕੀ ਆਈ ॥
पुन बारी तसकर की आई ॥

'मग चोराची पाळी आली आणि

ਤੁਮੈ ਕਥਾ ਸੋ ਕਹੌ ਸੁਨਾਈ ॥੭॥
तुमै कथा सो कहौ सुनाई ॥७॥

मी तुम्हाला त्याची कथा सांगणार आहे,(7)

ਹਜਰਤਿ ਤੇ ਤਸਕਰ ਗ੍ਰਿਹ ਆਯੋ ॥
हजरति ते तसकर ग्रिह आयो ॥

'तेव्हा तो चोर मानाच्या घरी आला आणि

ਗਪਿਯਾ ਕਹ ਜਮ ਲੋਕ ਪਠਾਯੋ ॥
गपिया कह जम लोक पठायो ॥

मृत्यूच्या देवदूताकडे गपशप पाठवले.

ਬਸਤ੍ਰ ਲਾਲ ਪਗਿਯਾ ਜੁਤ ਹਰੀ ॥
बसत्र लाल पगिया जुत हरी ॥

'त्याने लाल फेटा सोबत घेतला आणि

ਗੋਸਟਿ ਬੈਠਿ ਸਾਹ ਸੋ ਕਰੀ ॥੮॥
गोसटि बैठि साह सो करी ॥८॥

इतर कपडे आणि शहाशी बोललो.(8)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਲਾਲ ਬਤ੍ਰ ਪਗਿਯਾ ਹਰੀ ਲਈ ਇਜਾਰ ਉਤਾਰ ॥
लाल बत्र पगिया हरी लई इजार उतार ॥

'ज्याने लाल फेटा घेतला, तो पायघोळ उतरवायला लावला,

ਪ੍ਰਾਨ ਉਬਾਰਾ ਸਾਹ ਕਾ ਹੋਇ ਕਵਨ ਕੀ ਨਾਰਿ ॥੯॥
प्रान उबारा साह का होइ कवन की नारि ॥९॥

'आणि शाहचा जीव वाचवला, स्त्रीने त्याच्याकडे जावे.'(9)

ਲਾਲ ਬਸਤ੍ਰ ਹਰ ਪਹੁਚਿਯਾ ਜਹਾ ਨ ਪਹੁਚਤ ਕੋਇ ॥
लाल बसत्र हर पहुचिया जहा न पहुचत कोइ ॥

'जो, लाल कपडे घालून, जिथे कोणी जाऊ शकत नाही, तिथे पोहोचला.

ਪ੍ਰਾਨ ਉਬਾਰਿਯੋ ਸਾਹ ਕੋ ਤ੍ਰਿਯਾ ਕਵਨ ਕੀ ਹੋਇ ॥੧੦॥
प्रान उबारियो साह को त्रिया कवन की होइ ॥१०॥

'आणि ज्याने शहाचे प्राण वाचवले, ती स्त्री त्याला द्यावी.'(10)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਦਿਨ ਕੇ ਚੜੇ ਅਦਾਲਤਿ ਭਈ ॥
दिन के चड़े अदालति भई ॥

दिवस उजाडला की, न्यायालय होते.

ਵਹੁ ਤ੍ਰਿਯਾ ਸਾਹ ਚੋਰ ਕਹ ਦਈ ॥
वहु त्रिया साह चोर कह दई ॥

दुसऱ्या दिवशी कोर्टाने निकाल दिला आणि शहाने त्या महिलेला चोराच्या ताब्यात दिले.

ਤਾ ਕੀ ਕਰੀ ਸਿਫਤਿ ਬਹੁ ਭਾਰਾ ॥
ता की करी सिफति बहु भारा ॥

दुसऱ्या दिवशी कोर्टाने निकाल दिला आणि शहाने त्या महिलेला चोराच्या ताब्यात दिले.

ਅਧਿਕ ਦਿਯਸਿ ਧਨ ਛੋਰਿ ਭੰਡਾਰਾ ॥੧੧॥
अधिक दियसि धन छोरि भंडारा ॥११॥

(लोकांनी) याची खूप प्रशंसा केली आणि त्यांना भरपूर संपत्ती दिली.(११)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਏਦਿਲ ਰਾਜ ਮਤੀ ਲਈ ਠਗ ਕਹਿ ਦਿਯਸਿ ਨਿਕਾਰਿ ॥
एदिल राज मती लई ठग कहि दियसि निकारि ॥

न्यायाने राज मतीला परत आणले आणि फसवणूक करणाऱ्याला हद्दपार करण्यात आले.

ਲਾਲ ਬਸਤ੍ਰ ਹਰ ਸਾਹ ਕੇ ਤਿਹ ਗਪਿਯਾ ਕਹ ਮਾਰਿ ॥੧੨॥
लाल बसत्र हर साह के तिह गपिया कह मारि ॥१२॥

आणि हे सर्व गॉसिपरच्या हत्येतून आणि कपडे चोरून घडले.(l2)(1)

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਉਨਤਾਲੀਸਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੯॥੭੪੪॥ਅਫਜੂੰ॥
इति स्री चरित्र पख्याने त्रिया चरित्रे मंत्री भूप संबादे उनतालीसवो चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥३९॥७४४॥अफजूं॥

राजा आणि मंत्री यांच्या शुभ चरित्रांच्या संभाषणाची एकोणतीसावी बोधकथा, आशीर्वादाने पूर्ण. (३९)(७४४)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਏਕ ਜਾਟ ਜੰਗਲ ਬਸੈ ਧਾਮ ਕਲਹਨੀ ਨਾਰਿ ॥
एक जाट जंगल बसै धाम कलहनी नारि ॥

जंगलात एक जाट (शेतकरी) भांडखोर पत्नीसह राहत होता.

ਜੋ ਵਹੁ ਕਹਤ ਸੁ ਨ ਕਰਤ ਗਾਰਿਨ ਕਰਤ ਪ੍ਰਹਾਰ ॥੧॥
जो वहु कहत सु न करत गारिन करत प्रहार ॥१॥

त्याने तिला जे करायला सांगितले ते तिने कधीही केले नाही, उलट तिने त्याच्यावर शपथ घेतली.(1)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਸ੍ਰੀ ਦਿਲਜਾਨ ਮਤੀ ਤਾ ਕੀ ਤ੍ਰਿਯ ॥
स्री दिलजान मती ता की त्रिय ॥

दिलजान मती हे त्यांच्या पत्नीचे नाव होते

ਅਚਲ ਦੇਵ ਤਿਹ ਨਾਮ ਰਹਤ ਪ੍ਰਿਯ ॥
अचल देव तिह नाम रहत प्रिय ॥

श्री दिलजान मती हे तिचे नाव आणि पतीचे नाव अचल देव होते.

ਰਹਤ ਰੈਨਿ ਦਿਨ ਤਾ ਕੇ ਡਾਰਿਯੋ ॥
रहत रैनि दिन ता के डारियो ॥

श्री दिलजान मती हे तिचे नाव आणि पतीचे नाव अचल देव होते.

ਕਬਹੂੰ ਜਾਤ ਨ ਗ੍ਰਹਿ ਤੇ ਮਾਰਿਯੋ ॥੨॥
कबहूं जात न ग्रहि ते मारियो ॥२॥

तो तिला नेहमी घाबरत असे आणि तिला मारहाण करण्याचा प्रयत्न केला नाही.(2)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਜਹਾ ਬਿਪਾਸਾ ਕੇ ਭਏ ਮਿਲਤ ਸਤੁਦ੍ਰਵ ਜਾਇ ॥
जहा बिपासा के भए मिलत सतुद्रव जाइ ॥

जिथे बियास आणि सतलज नद्यांचा संगम आहे.

ਤਿਹ ਠਾ ਤੇ ਦੋਊ ਰਹਹਿ ਚੌਧਰ ਕਰਹਿ ਬਨਾਇ ॥੩॥
तिह ठा ते दोऊ रहहि चौधर करहि बनाइ ॥३॥

ते तिथे राहत असत; तो त्या ठिकाणचा प्रमुख होता.(3)

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਜੋ ਕਾਰਜ ਕਰਨੋ ਵਹ ਜਾਨਤ ॥
जो कारज करनो वह जानत ॥

त्याला (पती) जे काम करायचे आहे,

ਤਾਹਿ ਕਰੈ ਨਹੀ ਐਸ ਬਖਾਨਤ ॥
ताहि करै नही ऐस बखानत ॥

नवऱ्याला काहीही करायचे असले तरी बायको त्याला करू देत नव्हती.

ਤਬ ਵਹੁ ਕਾਜ ਤਰੁਨਿ ਹਠ ਕਰਈ ॥
तब वहु काज तरुनि हठ करई ॥

मग महिलेने जिद्दीने तेच केले

ਪਤਿ ਕੀ ਕਾਨਿ ਨ ਕਛੁ ਜਿਯ ਧਰਈ ॥੪॥
पति की कानि न कछु जिय धरई ॥४॥

त्याला जे करायचे नव्हते ते त्याच्या सन्मानाची काळजी घेऊन ती करेल.(4)

ਪਿਤਰਨ ਪਛ ਪਹੂਚਾ ਆਈ ॥
पितरन पछ पहूचा आई ॥

त्याला जे करायचे नव्हते ते त्याच्या सन्मानाची काळजी घेऊन ती करेल.(4)

ਪਿਤੁ ਕੀ ਥਿਤਿ ਤਿਨ ਹੂੰ ਸੁਨਿ ਪਾਈ ॥
पितु की थिति तिन हूं सुनि पाई ॥

त्याच्या मृत पालकांच्या स्मरणाचा दिवस आला, आणि त्याला त्याच्या वडिलांसाठी सोहळा साजरा करायचा होता,

ਤ੍ਰਿਯ ਸੌ ਕਹਾ ਸ੍ਰਾਧ ਨਹਿ ਕੀਜੈ ॥
त्रिय सौ कहा स्राध नहि कीजै ॥

त्याच्या मृत पालकांच्या स्मरणाचा दिवस आला, आणि त्याला त्याच्या वडिलांसाठी सोहळा साजरा करायचा होता,

ਤਿਨ ਇਮ ਕਹੀ ਅਬੈ ਕਰਿ ਲੀਜੈ ॥੫॥
तिन इम कही अबै करि लीजै ॥५॥

तो दिवस पाळण्याचा नाही तर तिने तिचा हेतू नकारात्मकपणे तिला सांगितला, परंतु तिने (विधीचे) पालन करण्याचा आग्रह धरला.(5)

ਸਕਲ ਸ੍ਰਾਧ ਕੋ ਸਾਜ ਬਨਾਯੋ ॥
सकल स्राध को साज बनायो ॥

तो दिवस पाळण्याचा नाही तर तिने तिचा हेतू नकारात्मकपणे तिला सांगितला, परंतु तिने (विधीचे) पालन करण्याचा आग्रह धरला.(5)

ਭੋਜਨ ਸਮੈ ਦਿਜਨ ਕੋ ਆਯੋ ॥
भोजन समै दिजन को आयो ॥

स्मरणार्थ व्यवस्था करण्यात आली आणि ब्राह्मण पुजारी जेवणासाठी बोलावण्यात आले.

ਪਤਿ ਇਮਿ ਕਹੀ ਕਾਜ ਤ੍ਰਿਯ ਕੀਜੈ ॥
पति इमि कही काज त्रिय कीजै ॥

स्मरणार्थ व्यवस्था करण्यात आली आणि ब्राह्मण पुजारी जेवणासाठी बोलावण्यात आले.

ਇਨ ਕਹ ਦਛਨਾ ਕਛੂ ਨ ਦੀਜੈ ॥੬॥
इन कह दछना कछू न दीजै ॥६॥

पतीने असे सांगितले की, 'या पुरोहितांना कोणतीही भिक्षा देऊ नये.' (6)

ਤ੍ਰਿਯ ਭਾਖਾ ਮੈ ਢੀਲ ਨ ਕੈਹੌ ॥
त्रिय भाखा मै ढील न कैहौ ॥

बाई म्हणाल्या, मी मागेपुढे पाहणार नाही

ਟਕਾ ਟਕਾ ਬੀਰਾ ਜੁਤ ਦੈਹੌ ॥
टका टका बीरा जुत दैहौ ॥

'नाही' ती बिनधास्त म्हणाली, 'मी प्रत्येकाला एक एक टक्का नाणे नक्कीच देईन.

ਦਿਜਨ ਦੇਤ ਅਬ ਬਿਲੰਬ ਨ ਕਰਿਹੌ ॥
दिजन देत अब बिलंब न करिहौ ॥

'नाही' ती बिनधास्त म्हणाली, 'मी प्रत्येकाला एक एक टक्का नाणे नक्कीच देईन.

ਤੋਰ ਮੂੰਡ ਪਰ ਬਿਸਟਾ ਭਰਿਹੌ ॥੭॥
तोर मूंड पर बिसटा भरिहौ ॥७॥

'मला तपासू नका कारण मी त्यांना नक्कीच भिक्षा देईन आणि मी तुझे मुंडन करीन (तुला लाजवेल) आणि तुझा चेहरा काळवंडून टाकीन (अर्थपूर्ण विचार केल्याने)' (7)

ਤਬ ਬ੍ਰਹਮਨ ਸਭ ਬੈਠ ਜਿਵਾਏ ॥
तब ब्रहमन सभ बैठ जिवाए ॥

'मला तपासू नका कारण मी त्यांना नक्कीच भिक्षा देईन आणि मी तुझे मुंडन करीन (तुला लाजवेल) आणि तुझा चेहरा काळवंडून टाकीन (अर्थपूर्ण विचार केल्याने)' (7)

ਅਧਿਕ ਦਰਬੁ ਦੈ ਧਾਮ ਪਠਾਏ ॥
अधिक दरबु दै धाम पठाए ॥

सर्व पुजाऱ्यांचे जेवणाने मनोरंजन झाले आणि त्यांनी जेवण करून निरोप घेतला आणि पुरेशा रकमेसह त्यांनी निरोप घेतला.

ਪੁਨਿ ਤ੍ਰਿਯ ਸੌ ਤਿਨ ਐਸ ਉਚਾਰੀ ॥
पुनि त्रिय सौ तिन ऐस उचारी ॥

सर्व पुजाऱ्यांचे जेवणाने मनोरंजन झाले आणि त्यांनी जेवण करून निरोप घेतला आणि पुरेशा रकमेसह त्यांनी निरोप घेतला.

ਸੁਨਹੁ ਸਾਸਤ੍ਰ ਕੀ ਰੀਤਿ ਪਿਆਰੀ ॥੮॥
सुनहु सासत्र की रीति पिआरी ॥८॥

तेव्हा त्याने आपल्या पत्नीला शास्त्रांची परंपरा पाळण्यास सांगितले.'(8)

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दोहिरा

ਪਿੰਡ ਨਦੀ ਪਰਵਾਹੀਯਹਿ ਯਾ ਮਹਿ ਕਛੁ ਨ ਬਿਚਾਰ ॥
पिंड नदी परवाहीयहि या महि कछु न बिचार ॥

गावाजवळचा ओढा इतका वेगवान होता की तिला कधीच कल्पना आली नव्हती

ਕਹਾ ਨ ਕੀਨਾ ਤਿਨ ਤਰੁਨਿ ਦਿਯੇ ਕੁਠੋਰਹਿ ਡਾਰਿ ॥੯॥
कहा न कीना तिन तरुनि दिये कुठोरहि डारि ॥९॥

कधीही कोणाचाही उपहास न केल्याने स्त्रीने स्वतःला संकटात टाकले.(9) .

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपायी

ਤਬ ਤਿਨ ਜਾਟ ਅਧਿਕ ਰਿਸਿ ਮਾਨੀ ॥
तब तिन जाट अधिक रिसि मानी ॥

तेव्हा तो जाट खूप संतापला

ਤਾ ਕੀ ਨਾਸ ਬਿਵਤ ਜਿਯ ਆਨੀ ॥
ता की नास बिवत जिय आनी ॥

जाट रागावला होता आणि तिच्यापासून सुटका करून घ्यायची योजना आखली होती.

ਇਹੁ ਕਹਿ ਕਹੂੰ ਬੋਰਿ ਕਰਿ ਮਾਰੋ ॥
इहु कहि कहूं बोरि करि मारो ॥

मी ते (पाण्यात) बुडवून मारीन.

ਨਿਤ੍ਯ ਨਿਤ੍ਯ ਕੋ ਤਾਪੁ ਨਿਵਾਰੋ ॥੧੦॥
नित्य नित्य को तापु निवारो ॥१०॥

त्याने तिला पाण्यात मारण्याचा निश्चय केला आणि त्यामुळे रोजच्या झगड्यापासून मुक्त झाला.(१०)

ਤਿਹ ਤ੍ਰਿਯ ਸੋ ਇਹ ਭਾਤਿ ਬਖਾਨੀ ॥
तिह त्रिय सो इह भाति बखानी ॥

तो स्त्रीला म्हणाला,

ਜਨਮ ਧਾਮ ਨਹਿ ਜਾਹੁ ਅਯਾਨੀ ॥
जनम धाम नहि जाहु अयानी ॥

त्याने एक योजना आखली आणि तिला तिच्या पालकांच्या घरी न जाण्यास सांगितले,

ਕਰਿ ਡੋਰੀ ਤੁਮ ਕਹ ਮੈ ਦੈਹੋ ॥
करि डोरी तुम कह मै दैहो ॥

मी तुला डोली (पालखी) बनवीन.

ਉਨ ਭਾਖੋ ਯੌ ਹੀ ਉਠਿ ਜੈਹੋ ॥੧੧॥
उन भाखो यौ ही उठि जैहो ॥११॥

जसे, त्याने सुचवले होते की तो तिला दोरी देईल (ओलांडून जाण्यासाठी) 11

ਵਾ ਤ੍ਰਿਯ ਕੋ ਲੈ ਸੰਗਿ ਸਿਧਾਯੋ ॥
वा त्रिय को लै संगि सिधायो ॥

तो त्या महिलेसोबत फिरला

ਚਲਤ ਚਲਤ ਸਰਤਾ ਤਟ ਆਯੋ ॥
चलत चलत सरता तट आयो ॥

पण ती म्हणाली की ती नक्कीच जाईल आणि दोरीशिवाय जाईल,