श्री दसाम ग्रंथ

पान - 295

ਪੁਤ੍ਰ ਭਇਓ ਦੇਵਕੀ ਕੈ ਕੀਰਤਿ ਮਤ ਤਿਹ ਨਾਮੁ ॥

पुत्र भइओ देवकी कै कीरति मत तिह नामु ॥

देवकीला पहिला मुलगा होता, त्याचे नाव 'कीर्तिमत' होते.

ਬਾਸੁਦੇਵ ਲੈ ਤਾਹਿ ਕੌ ਗਯੋ ਕੰਸ ਕੈ ਧਾਮ ॥੪੫॥

बासुदेव लै ताहि कौ गयो कंस कै धाम ॥४५॥

किरतमत नावाचा पहिला पुत्र देवकीला झाला आणि वसुदेव त्याला कंसाच्या घरी घेऊन गेले.45.

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

स्वय्या

ਲੈ ਕਰਿ ਤਾਤ ਕੋ ਤਾਤ ਚਲਿਯੋ ਜਬ ਹੀ ਨ੍ਰਿਪ ਕੈ ਦਰ ਊਪਰ ਆਇਓ ॥

लै करि तात को तात चलियो जब ही न्रिप कै दर ऊपर आइओ ॥

जेव्हा पिता ('तत्') पुत्रासह गेला आणि राजा कंसाच्या वेशीवर आला,

ਜਾਇ ਕਹਿਯੋ ਦਰਵਾਨਨ ਸੋ ਤਿਨ ਬੋਲਿ ਕੈ ਭੀਤਰ ਜਾਇ ਜਨਾਇਓ ॥

जाइ कहियो दरवानन सो तिन बोलि कै भीतर जाइ जनाइओ ॥

वडील महालाच्या दारापाशी पोहोचल्यावर त्यांनी द्वारपालाला कंसाला याची माहिती देण्यास सांगितले.

ਕੰਸ ਕਰੀ ਕਰੁਨਾ ਸਿਸੁ ਦੇਖਿ ਕਹਿਓ ਹਮ ਹੂੰ ਤੁਮ ਕੋ ਬਖਸਾਇਓ ॥

कंस करी करुना सिसु देखि कहिओ हम हूं तुम को बखसाइओ ॥

(कंस) मुलाला पाहून दया आली आणि म्हणाले, आम्ही तुला (या मुलाला) वाचवले आहे.

ਫੇਰ ਚਲਿਓ ਗ੍ਰਿਹ ਕੋ ਬਸੁਦੇਵ ਤਊ ਮਨ ਮੈ ਕਛੁ ਨ ਸੁਖੁ ਪਾਇਓ ॥੪੬॥

फेर चलिओ ग्रिह को बसुदेव तऊ मन मै कछु न सुखु पाइओ ॥४६॥

बाळाला पाहून आणि दया दाखवून कंस म्हणाला, मी तुला क्षमा केली आहे.�� वासुदेव आपल्या घरी परतला, पण त्याच्या मनात आनंद नव्हता.46.

ਬਸੁਦੇਵ ਬਾਚ ਮਨ ਮੈ ॥

बसुदेव बाच मन मै ॥

वासुदेवांचे मनातील भाषण:

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

डोहरा

ਬਾਸੁਦੇਵ ਮਨ ਆਪਨੇ ਕੀਨੋ ਇਹੈ ਬਿਚਾਰ ॥

बासुदेव मन आपने कीनो इहै बिचार ॥

असा विचार बासुदेवांनी मनात केला

ਕੰਸ ਮੂੜ ਦੁਰਮਤਿ ਬਡੋ ਯਾ ਕੌ ਡਰਿ ਹੈ ਮਾਰਿ ॥੪੭॥

कंस मूड़ दुरमति बडो या कौ डरि है मारि ॥४७॥

वसुदेवांनी मनात विचार केला की कंस हा दुष्ट बुद्धीचा मनुष्य आहे, भीतीने तो नक्कीच त्या बालकाचा वध करेल.47.

ਨਾਰਦ ਰਿਖਿ ਬਾਚ ਕੰਸ ਪ੍ਰਤਿ ॥

नारद रिखि बाच कंस प्रति ॥

नारद ऋषींचे कंसाला उद्देशून केलेले भाषण:

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

डोहरा

ਤਬ ਮੁਨਿ ਆਯੋ ਕੰਸ ਗ੍ਰਿਹਿ ਕਹੀ ਬਾਤ ਸੁਨਿ ਰਾਇ ॥

तब मुनि आयो कंस ग्रिहि कही बात सुनि राइ ॥

(बसुदेवाच्या घरी परतल्यावर) मग (नारद) कंस ऋषीच्या घरी आले (आणि असे म्हणाले) हे राजा ! ऐका

ਅਸਟ ਲੀਕ ਕਰ ਕੈ ਗਨੀ ਦੀਨੋ ਭੇਦ ਬਤਾਇ ॥੪੮॥

असट लीक कर कै गनी दीनो भेद बताइ ॥४८॥

तेव्हा नारद ऋषी कंसाकडे आले आणि त्याच्यापुढे आठ ओळी काढून त्यांनी काही गूढ गोष्टी सांगितल्या.

ਅਥ ਭ੍ਰਿਤਨ ਸੌ ਕੰਸ ਬਾਚ ॥

अथ भ्रितन सौ कंस बाच ॥

कंसाचे आपल्या सेवकांना उद्देशून भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

स्वय्या

ਬਾਤ ਸੁਨੀ ਜਬ ਨਾਰਦ ਕੀ ਇਹ ਤੋ ਨ੍ਰਿਪ ਕੇ ਮਨ ਮਾਹਿ ਭਈ ਹੈ ॥

बात सुनी जब नारद की इह तो न्रिप के मन माहि भई है ॥

कंसाने नारदांचे बोलणे ऐकून राजाचे हृदय पिळवटून टाकले.

ਮਾਰਹੁ ਜਾਇ ਇਸੈ ਅਬ ਹੀ ਕਰਿ ਭ੍ਰਿਤਨ ਨੈਨ ਕੀ ਸੈਨ ਦਈ ਹੈ ॥

मारहु जाइ इसै अब ही करि भ्रितन नैन की सैन दई है ॥

जेव्हा राजाने नारदांचे भाषण ऐकले तेव्हा त्याच्या मनात ते खोलवर गेले, त्याने आपल्या सेवकांना चिन्हांसह सांगितले की ताबडतोब त्या बाळाला मारावे.

ਦਉਰਿ ਗਏ ਤਿਹ ਆਇਸੁ ਮਾਨ ਕੈ ਬਾਤ ਇਹੈ ਚਲਿ ਲੋਗ ਗਈ ਹੈ ॥

दउरि गए तिह आइसु मान कै बात इहै चलि लोग गई है ॥

त्याच्या परवानगीचे पालन करून, सेवक धावत (बसुदेवाकडे) गेले आणि हे (सर्व लोकांना) ज्ञात झाले.

ਪਾਥਰ ਪੈ ਹਨਿ ਕੈ ਘਨ ਜਿਉ ਬਪੁ ਜੀਵਹਿ ਤੇ ਕਰਿ ਭਿੰਨ ਲਈ ਹੈ ॥੪੯॥

पाथर पै हनि कै घन जिउ बपु जीवहि ते करि भिंन लई है ॥४९॥

त्याचा आदेश मिळताच सर्व (सेवक) पळून गेले आणि त्यांनी बाळाला हातोड्याप्रमाणे एका भांडारावर मारले, आत्म्याला शरीरापासून वेगळे केले.49.

ਪ੍ਰਿਥਮ ਪੁਤ੍ਰ ਬਧਹਿ ॥

प्रिथम पुत्र बधहि ॥

पहिल्या मुलाची हत्या

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

स्वय्या

ਅਉਰ ਭਯੋ ਸੁਤ ਜੋ ਤਿਹ ਕੇ ਗ੍ਰਿਹਿ ਤਉ ਨ੍ਰਿਪ ਕੰਸ ਮਹਾ ਮਤਿ ਹੀਨੋ ॥

अउर भयो सुत जो तिह के ग्रिहि तउ न्रिप कंस महा मति हीनो ॥

(जेव्हा) त्यांच्या घरी दुसरा मुलगा झाला, तेव्हा प्रचंड श्रद्धा असलेल्या कंसाने (आपल्या) नोकरांना (त्यांच्या घरी) पाठवले.

ਸੇਵਕ ਭੇਜ ਦਏ ਤਿਨ ਲਿਆਇ ਕੈ ਪਾਥਰ ਪੈ ਹਨਿ ਕੈ ਫੁਨਿ ਦੀਨੋ ॥

सेवक भेज दए तिन लिआइ कै पाथर पै हनि कै फुनि दीनो ॥

देवकी आणि वासुदेव यांच्या पोटी जन्मलेला दुसरा मुलगा, ज्याचा सुद्धा दुष्ट बुद्धीच्या कंसाच्या आज्ञेवरून वध केला गेला, त्याच्या सेवकांनी त्याला भांडारात मारून मृतदेह पालकांना परत दिला.

ਸੋਰ ਪਰਿਯੋ ਸਬ ਹੀ ਪੁਰ ਮੈ ਕਬਿ ਨੈ ਤਿਹ ਕੋ ਜਸੁ ਇਉ ਲਖਿ ਲੀਨੋ ॥

सोर परियो सब ही पुर मै कबि नै तिह को जसु इउ लखि लीनो ॥

(दुसऱ्या मुलाच्या मृत्यूवर) सर्व मथुरापुरीत गोंधळ माजला. ज्याचे उपमा कवीला असे जावे लागते

ਇੰਦ੍ਰ ਮੂਓ ਸੁਨਿ ਕੈ ਰਨ ਮੈ ਮਿਲ ਕੈ ਸੁਰ ਮੰਡਲ ਰੋਦਨ ਕੀਨੋ ॥੫੦॥

इंद्र मूओ सुनि कै रन मै मिल कै सुर मंडल रोदन कीनो ॥५०॥

या घृणास्पद गुन्ह्याबद्दल ऐकून संपूर्ण शहरात मोठा गोंधळ झाला आणि हा गोंधळ कवीला इंद्राच्या मृत्यूवर देवांच्या रडण्यासारखा प्रकट झाला.

ਅਉਰ ਭਯੋ ਸੁਤ ਜੋ ਤਿਹ ਕੇ ਗ੍ਰਿਹ ਨਾਮ ਧਰਿਓ ਤਿਹ ਕੋ ਤਿਨ ਹੂੰ ਜੈ ॥

अउर भयो सुत जो तिह के ग्रिह नाम धरिओ तिह को तिन हूं जै ॥

त्यांच्या घरी आणखी एक मुलगा जन्माला आल्याने त्यांनी त्याचे नाव 'जय' ठेवले.

ਮਾਰ ਦਯੋ ਸੁਨਿ ਕੈ ਨ੍ਰਿਪ ਕੰਸ ਸੁ ਪਾਥਰ ਪੈ ਹਨਿ ਡਾਰਿਓ ਖੂੰਜੈ ॥

मार दयो सुनि कै न्रिप कंस सु पाथर पै हनि डारिओ खूंजै ॥

त्यांच्या घरी आणखी एक मुलगा जन्मला ज्याचे नाव जया होते, पण त्यालाही कंस राजाने दगडावर मारले.

ਸੀਸ ਕੇ ਬਾਰ ਉਖਾਰਤ ਦੇਵਕੀ ਰੋਦਨ ਚੋਰਨ ਤੈ ਘਰਿ ਗੂੰਜੈ ॥

सीस के बार उखारत देवकी रोदन चोरन तै घरि गूंजै ॥

देवकी डोक्याचे केस उपटते, तिच्या रडण्याने आणि ओरडण्याने ('चोरण') घर गुंजते.

ਜਿਉ ਰੁਤਿ ਅੰਤੁ ਬਸੰਤ ਸਮੈ ਨਭਿ ਕੋ ਜਿਮ ਜਾਤ ਪੁਕਾਰਤ ਕੂੰਜੈ ॥੫੧॥

जिउ रुति अंतु बसंत समै नभि को जिम जात पुकारत कूंजै ॥५१॥

देवकीने डोक्याचे केस ओढायला सुरुवात केली आणि वसंत ऋतूत आकाशात करौंचा नावाच्या पक्ष्याप्रमाणे रडू लागली.51.

ਕਬਿਤੁ ॥

कबितु ॥

कबिट

ਚਉਥੋ ਪੁਤ੍ਰ ਭਇਓ ਸੋ ਭੀ ਕੰਸ ਮਾਰ ਦਇਓ ਤਿਹ ਸੋਕ ਬੜਵਾ ਕੀ ਲਾਟੈ ਮਨ ਮੈ ਜਗਤ ਹੈ ॥

चउथो पुत्र भइओ सो भी कंस मार दइओ तिह सोक बड़वा की लाटै मन मै जगत है ॥

चौथा मुलगा झाला आणि तोही कंसाने मारला आणि देवकी आणि वासुदेव यांच्या हृदयात दु:खाच्या ज्वाला पेटल्या.

ਪਰੀ ਹੈਗੀ ਦਾਸੀ ਮਹਾ ਮੋਹ ਹੂੰ ਕੀ ਫਾਸੀ ਬੀਚ ਗਈ ਮਿਟ ਸੋਭਾ ਪੈ ਉਦਾਸੀ ਹੀ ਪਗਤ ਹੈ ॥

परी हैगी दासी महा मोह हूं की फासी बीच गई मिट सोभा पै उदासी ही पगत है ॥

देवकीचे सर्व सौंदर्य तिच्या गळ्यातील मोठ्या आसक्तीच्या फासाने संपले आणि ती प्रचंड दुःखात बुडाली.

ਕੈਧੋ ਤੁਮ ਨਾਥ ਹ੍ਵੈ ਸਨਾਥ ਹਮ ਹੂੰ ਪੈ ਹੂੰਜੈ ਪਤਿ ਕੀ ਨ ਗਤਿ ਔਰ ਤਨ ਕੀ ਨ ਗਤਿ ਹੈ ॥

कैधो तुम नाथ ह्वै सनाथ हम हूं पै हूंजै पति की न गति और तन की न गति है ॥

ती म्हणते, हे देवा! तुम्ही कोणत्या प्रकारचे प्रभु आहात आणि आम्ही कोणत्या प्रकारचे संरक्षित लोक आहोत? आम्हाला ना कोणताही सन्मान मिळाला आहे ना शारीरिक संरक्षण मिळाले आहे

ਭਈ ਉਪਹਾਸੀ ਦੇਹ ਪੂਤਨ ਬਿਨਾਸੀ ਅਬਿਨਾਸੀ ਤੇਰੀ ਹਾਸੀ ਨ ਹਮੈ ਗਾਸੀ ਸੀ ਲਗਤ ਹੈ ॥੫੨॥

भई उपहासी देह पूतन बिनासी अबिनासी तेरी हासी न हमै गासी सी लगत है ॥५२॥

आमच्या मुलाच्या मृत्यूमुळे आमचीही विटंबना होत आहे, हे अमर परमेश्वरा! तुमचा असा क्रूर विनोद आम्हांला बाणासारखा झटका देत आहे.��52.

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

स्वय्या

ਪਾਚਵੋ ਪੁਤ੍ਰ ਭਯੋ ਸੁਨਿ ਕੰਸ ਸੁ ਪਾਥਰ ਸੋ ਹਨਿ ਮਾਰਿ ਦਯੋ ਹੈ ॥

पाचवो पुत्र भयो सुनि कंस सु पाथर सो हनि मारि दयो है ॥

जेव्हा पाचवा मुलगा झाला तेव्हा कंसाने त्यालाही दगड मारून मारले.

ਸ੍ਵਾਸ ਗਯੋ ਨਭਿ ਕੇ ਮਗ ਮੈ ਤਨ ਤਾ ਕੋ ਕਿਧੌ ਜਮੁਨਾ ਮੈ ਗਯੋ ਹੈ ॥

स्वास गयो नभि के मग मै तन ता को किधौ जमुना मै गयो है ॥

पाचव्या मुलाच्या जन्माची बातमी ऐकून कंसाने त्यालाही भांडारात मारून मारले आणि त्या बालकाचा आत्मा स्वर्गात गेला आणि वाहत्या प्रवाहात त्याचे शरीर विलीन झाले.

ਸੋ ਸੁਨਿ ਕੈ ਪੁਨਿ ਸ੍ਰੋਨਨ ਦੇਵਕੀ ਸੋਕ ਸੋ ਸਾਸ ਉਸਾਸ ਲਯੋ ਹੈ ॥

सो सुनि कै पुनि स्रोनन देवकी सोक सो सास उसास लयो है ॥

(ही) बातमी ('अशी') ऐकून देवकीने पुन्हा दुःखाने उसासा टाकला.

ਮੋਹ ਭਯੋ ਅਤਿ ਤਾ ਦਿਨ ਮੈ ਮਨੋ ਯਾਹੀ ਤੇ ਮੋਹ ਪ੍ਰਕਾਸ ਭਯੋ ਹੈ ॥੫੩॥

मोह भयो अति ता दिन मै मनो याही ते मोह प्रकास भयो है ॥५३॥

हे ऐकून देवकी उसासे टाकू लागली आणि आसक्तीमुळे तिला इतका मोठा त्रास झाला की तिला आसक्तीचाच जन्म झाला असे वाटू लागले.53.

ਦੇਵਕੀ ਬੇਨਤੀ ਬਾਚ ॥

देवकी बेनती बाच ॥

देवकीच्या याचनासंबंधी भाषण:

ਕਬਿਤੁ ॥

कबितु ॥

कबिट

ਪੁਤ੍ਰ ਭਇਓ ਛਠੋ ਬੰਸ ਸੋ ਭੀ ਮਾਰਿ ਡਾਰਿਓ ਕੰਸ ਦੇਵਕੀ ਪੁਕਾਰੀ ਨਾਥ ਬਾਤ ਸੁਨਿ ਲੀਜੀਐ ॥

पुत्र भइओ छठो बंस सो भी मारि डारिओ कंस देवकी पुकारी नाथ बात सुनि लीजीऐ ॥

(बसुदेवाच्या) कुळात जन्मलेल्या सहाव्या पुत्राचाही कंसाने वध केला; तेव्हा देवकीने हाक मारली, हे देवा! (आता माझे) ऐक.

ਕੀਜੀਐ ਅਨਾਥ ਨ ਸਨਾਥ ਮੇਰੇ ਦੀਨਾਨਾਥ ਹਮੈ ਮਾਰ ਦੀਜੀਐ ਕਿ ਯਾ ਕੋ ਮਾਰ ਦੀਜੀਐ ॥

कीजीऐ अनाथ न सनाथ मेरे दीनानाथ हमै मार दीजीऐ कि या को मार दीजीऐ ॥

कंसाच्या हातून सहाव्या पुत्राचा वध झाला तेव्हा देवकीने अशी प्रार्थना केली की, हे नीचांच्या स्वामी ! एकतर आम्हाला मारा किंवा कंसाला मार

ਕੰਸ ਬਡੋ ਪਾਪੀ ਜਾ ਕੋ ਲੋਭ ਭਯੋ ਜਾਪੀ ਸੋਈ ਕੀਜੀਐ ਹਮਾਰੀ ਦਸਾ ਜਾ ਤੇ ਸੁਖੀ ਜੀਜੀਐ ॥

कंस बडो पापी जा को लोभ भयो जापी सोई कीजीऐ हमारी दसा जा ते सुखी जीजीऐ ॥

कारण कंस हा मोठा पापी आहे, जो लोभी वाटतो. (आता) आम्हाला असे बनव की (आम्ही) आनंदाने जगू शकू.

ਸ੍ਰੋਨਨ ਮੈ ਸੁਨਿ ਅਸਵਾਰੀ ਗਜ ਵਾਰੀ ਕਰੋ ਲਾਈਐ ਨ ਢੀਲ ਅਬ ਦੋ ਮੈ ਏਕ ਕੀਜੀਐ ॥੫੪॥

स्रोनन मै सुनि असवारी गज वारी करो लाईऐ न ढील अब दो मै एक कीजीऐ ॥५४॥

कंस हा मोठा पापी आहे, ज्याला लोक आपला राजा मानतात आणि ज्याचे स्मरण करतात हे भगवान! तू आम्हाला ज्या स्थितीत ठेवले आहेस त्याच स्थितीत त्याला ठेव, मी ऐकले आहे की तू हत्तीचा जीव वाचवला आहेस, आता उशीर करू नकोस, कोणत्याही गोष्टीसाठी दया करा.