श्री दसाम ग्रंथ

पान - 485

ਆਪਸ ਬੀਚ ਹਕਾਰ ਦੋਊ ਭਟ ਚਿਤ ਬਿਖੈ ਨਹੀ ਨੈਕੁ ਡਰੇ ਹੈ ॥

आपस बीच हकार दोऊ भट चित बिखै नही नैकु डरे है ॥

दोघेही एकमेकांना आव्हान देत आहेत आणि एकमेकांना किंचितही घाबरत नाहीत

ਭਾਰੀ ਗਦਾ ਗਹਿ ਹਾਥਨ ਮੈ ਰਨ ਭੂਮਹਿ ਤੇ ਨਹਿ ਪੈਗੁ ਟਰੇ ਹੈ ॥

भारी गदा गहि हाथन मै रन भूमहि ते नहि पैगु टरे है ॥

प्रचंड गदा पकडणारे दोघेही रणांगणात एक पाऊलही मागे पडत नाहीत

ਮਾਨਹੁ ਮਧਿ ਮਹਾ ਬਨ ਕੇ ਪਲ ਕੇ ਹਿਤ ਹ੍ਵੈ ਬਰ ਸਿੰਘ ਅਰੇ ਹੈ ॥੧੮੭੬॥

मानहु मधि महा बन के पल के हित ह्वै बर सिंघ अरे है ॥१८७६॥

ते शिकारीसाठी तयार असलेल्या सिंहासारखे दिसतात.1876.

ਕਾਟਿ ਗਦਾ ਬਲਦੇਵ ਦਈ ਤਿਹ ਭੂਪਤਿ ਕੀ ਅਰੁ ਬਾਨਨ ਮਾਰਿਯੋ ॥

काटि गदा बलदेव दई तिह भूपति की अरु बानन मारियो ॥

बलरामाने राजाची गदा कापून त्याच्यावर बाण सोडले

ਪਉਰਖ ਯਾ ਹੀ ਭਿਰਿਯੋ ਹਮ ਸੋ ਰਿਸ ਕੈ ਅਰਿ ਕਉ ਇਹ ਭਾਤਿ ਪਚਾਰਿਯੋ ॥

पउरख या ही भिरियो हम सो रिस कै अरि कउ इह भाति पचारियो ॥

तो त्याला म्हणाला, “या शौर्याच्या विचाराच्या जोरावर तू माझ्याशी लढलास का?”

ਇਉ ਕਰਿ ਕੈ ਪੁਨਿ ਬਾਨਨ ਮਾਰਿ ਸਰਾਸਨ ਲੈ ਤਿਹ ਗ੍ਰੀਵਹਿ ਡਾਰਿਯੋ ॥

इउ करि कै पुनि बानन मारि सरासन लै तिह ग्रीवहि डारियो ॥

असे बोलून बाण सोडत बलरामांनी धनुष्य राजाच्या गळ्यात घातले

ਦੇਵ ਕਰੈ ਉਪਮਾ ਸੁ ਕਹੈ ਜਦੁਬੀਰ ਜਿਤਿਯੋ ਸੁ ਬਡੋ ਅਰਿ ਹਾਰਿਯੋ ॥੧੮੭੭॥

देव करै उपमा सु कहै जदुबीर जितियो सु बडो अरि हारियो ॥१८७७॥

या युद्धात यादवांचा वीर बलराम विजयी झाला आणि त्या भयंकर शत्रूचा पराभव झाला.१८७७.

ਕੰਪਤ ਹੋ ਜਿਸ ਤੇ ਖਗੇਸ ਮਹੇਸ ਮੁਨੀ ਜਿਹ ਤੇ ਭੈ ਭੀਤਿਯੋ ॥

कंपत हो जिस ते खगेस महेस मुनी जिह ते भै भीतियो ॥

तो, ज्याच्यापासून पक्ष्यांचा राजा गरुड आणि देव शिव थरथर कापतात

ਸੇਸ ਜਲੇਸ ਦਿਨੇਸ ਨਿਸੇਸ ਸੁਰੇਸ ਹੁਤੇ ਚਿਤ ਮੈ ਨ ਨਿਚੀਤਿਯੋ ॥

सेस जलेस दिनेस निसेस सुरेस हुते चित मै न निचीतियो ॥

ज्याच्यापासून शेषनाग, वरुण, सूर्य, चंद्र, इंद्र इत्यादि ऋषी मनांत घाबरतात.

ਤਾ ਨ੍ਰਿਪ ਕੇ ਸਿਰ ਪੈ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਇਹ ਕਾਲ ਇਸੋ ਅਬ ਬੀਤਿਯੋ ॥

ता न्रिप के सिर पै कबि स्याम कहै इह काल इसो अब बीतियो ॥

त्या राजाच्या डोक्यावर आता काल (मृत्यू) लटकला होता.

ਧੰਨਹਿ ਧੰਨਿ ਕਰੈ ਸਬ ਸੂਰ ਭਲੇ ਭਗਵਾਨ ਬਡੋ ਅਰਿ ਜੀਤਿਯੋ ॥੧੮੭੮॥

धंनहि धंनि करै सब सूर भले भगवान बडो अरि जीतियो ॥१८७८॥

कृष्णाचा जयजयकार करणारे सर्व योद्धे म्हणाले, “कृष्णाच्या कृपेने मोठ्या शत्रूंचा पराभव झाला.” १८७८.

ਬਲਭਦ੍ਰ ਗਦਾ ਗਹਿ ਕੈ ਇਤ ਤੇ ਰਿਸ ਸਾਥ ਕਹਿਯੋ ਅਰਿ ਕਉ ਹਰਿ ਹੌਂ ॥

बलभद्र गदा गहि कै इत ते रिस साथ कहियो अरि कउ हरि हौं ॥

बलराम हातात गदा धरून मोठ्या रागाने म्हणाले, “मी शत्रूचा वध करीन

ਇਹ ਪ੍ਰਾਨ ਬਚਾਵਤ ਕੋ ਹਮ ਸੋ ਜਮ ਜਉ ਭਿਰਿ ਹੈ ਨ ਤਊ ਡਰਿ ਹੌਂ ॥

इह प्रान बचावत को हम सो जम जउ भिरि है न तऊ डरि हौं ॥

जर यमही त्याच्या जीवाचे रक्षण करायला आला तर मी त्याच्याशी युद्ध करेन

ਘਨ ਸ੍ਯਾਮ ਸਬੈ ਸੰਗਿ ਜਾਦਵ ਲੈ ਤਜਿ ਯਾਹ ਕਹੈ ਨ ਭਯਾ ਟਰਿ ਹੌਂ ॥

घन स्याम सबै संगि जादव लै तजि याह कहै न भया टरि हौं ॥

(जर) श्रीकृष्णाने सर्व यादवांना बरोबर घेऊन सोडण्यास सांगितले तरी, हे भाऊ! (मी माझ्या संकल्पापासून दूर जाणार नाही).

ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਮੁਸਲੀ ਇਹ ਭਾਤਿ ਅਬੈ ਇਹ ਕੋ ਬਧ ਹੀ ਕਰਿ ਹੌਂ ॥੧੮੭੯॥

कबि स्याम कहै मुसली इह भाति अबै इह को बध ही करि हौं ॥१८७९॥

"जरी कृष्णाने मला सर्व यादवांना सोबत घेण्यास सांगितले तरी मी त्याला जिवंत राहू देणार नाही," असे बलराम म्हणाले, "मी त्याला आत्ताच मारून टाकीन."1879.

ਸੁਨਿ ਭੂਪ ਹਲਾਯੁਧ ਕੀ ਬਤੀਯਾ ਅਪੁਨੇ ਮਨ ਮੈ ਅਤਿ ਹੀ ਡਰੁ ਮਾਨਿਯੋ ॥

सुनि भूप हलायुध की बतीया अपुने मन मै अति ही डरु मानियो ॥

बलरामांचे म्हणणे ऐकून जरासंध अत्यंत भयभीत झाला

ਮਾਨੁਖ ਰੂਪ ਲਖਿਯੋ ਨ ਬਲੀ ਨਿਸਚੈ ਬਲ ਕਉ ਜਮ ਰੂਪ ਪਛਾਨਿਯੋ ॥

मानुख रूप लखियो न बली निसचै बल कउ जम रूप पछानियो ॥

आणि त्याने बलरामाला माणूस म्हणून नव्हे तर यमाच्या रूपात पाहिले

ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਬੀਰ ਕੀ ਓਰਿ ਚਿਤੈ ਤਜਿ ਆਯੁਧ ਪਾਇਨ ਸੋ ਲਪਟਾਨਿਯੋ ॥

स्री जदुबीर की ओरि चितै तजि आयुध पाइन सो लपटानियो ॥

श्रीकृष्णाकडे पाहून आणि आपले कवच फेकून त्याने (त्यांच्या) पायांना मिठी मारली.

ਮੇਰੀ ਸਹਾਇ ਕਰੋ ਪ੍ਰਭ ਜੂ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਕਹਿ ਯੌ ਘਿਘਿਯਾਨਿਯੋ ॥੧੮੮੦॥

मेरी सहाइ करो प्रभ जू कबि स्याम कहै कहि यौ घिघियानियो ॥१८८०॥

आता राजाने कृष्णाकडे पाहत आपली शस्त्रे टाकून त्याच्या पायाला चिकटली आणि रडत रडत म्हणाला, “हे भगवान! माझे रक्षण करा.” 1880.

ਕਰੁਨਾਨਿਧ ਦੇਖਿ ਦਸਾ ਤਿਹ ਕੀ ਕਰੁਨਾਰਸ ਕਉ ਚਿਤ ਬੀਚ ਬਢਾਯੋ ॥

करुनानिध देखि दसा तिह की करुनारस कउ चित बीच बढायो ॥

कृपेच्या सागराने (श्रीकृष्ण) त्यांची अवस्था पाहून (त्याच्या) मनातील करुणेची भावना वाढवली आहे.

ਕੋਪਹਿ ਛਾਡਿ ਦਯੋ ਹਰਿ ਜੂ ਦੁਹੂੰ ਨੈਨਨ ਭੀਤਰ ਨੀਰ ਬਹਾਯੋ ॥

कोपहि छाडि दयो हरि जू दुहूं नैनन भीतर नीर बहायो ॥

करुणेचा खजिना असलेल्या कृष्णाने त्याला अशा अवस्थेत पाहून आश्चर्यचकित होऊन आपला राग सोडून दिला आणि त्याच्या दोन्ही डोळ्यांतून अश्रू वाहू लागले.

ਬੀਰ ਹਲਾਯੁਧ ਠਾਢੋ ਹੁਤੋ ਤਿਹ ਕੋ ਕਹਿ ਕੈ ਇਹ ਬੈਨ ਸੁਨਾਯੋ ॥

बीर हलायुध ठाढो हुतो तिह को कहि कै इह बैन सुनायो ॥

बलराम सुरमा उभे होते (जिथे) संबोधित करताना ते हे शब्द म्हणाले,

ਛਾਡਿ ਦੈ ਜੋ ਹਮ ਜੀਤਨ ਆਯੋ ਹੋ ਸੋ ਹਮ ਜੀਤ ਲਯੋ ਬਿਲਖਾਯੋ ॥੧੮੮੧॥

छाडि दै जो हम जीतन आयो हो सो हम जीत लयो बिलखायो ॥१८८१॥

आपला भाऊ (वीर) तिथे उभा असल्याचे पाहून तो म्हणाला, “त्याला सोडा, ज्याच्याकडे आम्ही जिंकायला आलो होतो, त्याला आम्ही जिंकून घेतले.” १८८१.

ਇਹ ਛੋਡਿ ਹਲੀ ਨਹੀ ਛੋਡਤ ਹੋ ਕਿਹ ਕਾਜ ਕਹਿਓ ਤੁਹਿ ਬਾਨਨ ਮਾਰਿਯੋ ॥

इह छोडि हली नही छोडत हो किह काज कहिओ तुहि बानन मारियो ॥

बलराम म्हणाले, “मी त्याच्यावर बाण टाकून त्याला जिंकून दिलेले नाही

ਜੀਤ ਲਯੋ ਤੋ ਕਹਾ ਭਯੋ ਸ੍ਯਾਮ ਬਡੋ ਅਰਿ ਹੈ ਇਹ ਪਉਰਖ ਹਾਰਿਯੋ ॥

जीत लयो तो कहा भयो स्याम बडो अरि है इह पउरख हारियो ॥

काय, जर मी त्याच्यावर विजय मिळवला, तर तो खूप मोठा आणि शक्तिशाली शत्रू आहे,

ਆਛੋ ਰਥੀ ਹੈ ਭਯੋ ਬਿਰਥੀ ਅਰੁ ਪਾਇ ਗਹੈ ਪ੍ਰਭ ਤੇਰੇ ਉਚਾਰਿਯੋ ॥

आछो रथी है भयो बिरथी अरु पाइ गहै प्रभ तेरे उचारियो ॥

जो एक महान सारथी देखील आहे आणि यावेळी आपल्या रथापासून वंचित झाला आहे, हे भगवान! तो तुमच्या पाया पडून या गोष्टी सांगत आहे

ਤੇਈਸ ਛੋਹਨੀ ਕੋ ਪਤਿ ਹੈ ਤੋ ਕਹਾ ਇਹ ਕੋ ਸਬ ਸੈਨ ਸੰਘਾਰਿਯੋ ॥੧੮੮੨॥

तेईस छोहनी को पति है तो कहा इह को सब सैन संघारियो ॥१८८२॥

तेवीस अत्यंत मोठ्या लष्करी तुकड्यांचा तो स्वामी आहे आणि जर त्याला सोडायचे होते, तर मग आम्ही त्याचे मोठे सैन्य का मारले?" 1882.

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

डोहरा

ਸੈਨ ਬਡੋ ਸੰਗਿ ਸਤ੍ਰੁ ਕੋ ਜੀਤਿ ਤਾਹਿ ਤਿਹ ਜੀਤਿ ॥

सैन बडो संगि सत्रु को जीति ताहि तिह जीति ॥

(आता, अशा शत्रूबरोबर) ज्याचे मोठे सैन्य आहे; जर तो जिंकला गेला (स्वतःवर) तो जिंकला गेला.

ਛਾਡਤ ਹੈ ਨਹਿ ਬਧਤ ਤਿਹ ਇਹੈ ਬਡਨ ਕੀ ਰੀਤਿ ॥੧੮੮੩॥

छाडत है नहि बधत तिह इहै बडन की रीति ॥१८८३॥

शत्रूसह खूप मोठ्या सैन्यावर विजय मिळवणे हा विजय मानला जातो आणि शत्रूला मारण्याऐवजी त्याला मोकळे केले जाते ही महानतेची प्रथा आहे.1883.

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

स्वय्या

ਪਾਗ ਦਈ ਅਰੁ ਬਾਗੋ ਦਯੋ ਇਕ ਸ੍ਯੰਦਨ ਦੈ ਤਿਹ ਛਾਡ ਦਯੋ ਹੈ ॥

पाग दई अरु बागो दयो इक स्यंदन दै तिह छाड दयो है ॥

जरासंधला एक पगडी, कपडे आणि एक रथ देऊन मुक्त करण्यात आले

ਭੂਪ ਚਿਤੈ ਹਰਿ ਕੋ ਚਿਤ ਮੈ ਅਤਿ ਹੀ ਕਰਿ ਲਜਤਵਾਨ ਭਯੋ ਹੈ ॥

भूप चितै हरि को चित मै अति ही करि लजतवान भयो है ॥

कृष्णाचे मोठेपण लक्षात घेऊन राजाला अत्यंत लाज वाटली

ਗ੍ਰੀਵ ਨਿਵਾਇ ਮਹਾ ਦੁਖੁ ਪਾਇ ਘਨੋ ਪਛਤਾਇ ਕੈ ਧਾਮਿ ਗਯੋ ਹੈ ॥

ग्रीव निवाइ महा दुखु पाइ घनो पछताइ कै धामि गयो है ॥

दुःखात पश्चात्ताप करून तो आपल्या घरी परतला

ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਬੀਰ ਕਉ ਚਉਦਹ ਲੋਕਨ ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਜਸੁ ਪੂਰਿ ਰਹਿਯੋ ਹੈ ॥੧੮੮੪॥

स्री जदुबीर कउ चउदह लोकन स्याम भनै जसु पूरि रहियो है ॥१८८४॥

अशा प्रकारे कृष्णाची स्तुती चौदा जगात पसरली.1884.

ਤੇਈਸ ਛੋਹਨ ਤੇਈਸ ਬਾਰ ਅਯੋਧਨ ਤੇ ਪ੍ਰਭ ਐਸੇ ਹੀ ਮਾਰੇ ॥

तेईस छोहन तेईस बार अयोधन ते प्रभ ऐसे ही मारे ॥

कृष्णाने अशाप्रकारे तेवीस अत्यंत मोठ्या लष्करी तुकड्या तेवीस वेळा नष्ट केल्या.

ਬਾਜ ਘਨੇ ਗਜ ਪਤਿ ਹਨੇ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੇ ਬਿਪਤੇ ਕਰਿ ਡਾਰੇ ॥

बाज घने गज पति हने कबि स्याम भने बिपते करि डारे ॥

त्याने अनेक घोडे आणि हत्ती मारले,

ਏਕ ਹੀ ਬਾਨ ਲਗੇ ਹਰਿ ਕੋ ਜਮ ਧਾਮਿ ਸੋਊ ਤਜਿ ਦੇਹ ਪਧਾਰੇ ॥

एक ही बान लगे हरि को जम धामि सोऊ तजि देह पधारे ॥

आणि एका बाणानेही ते देहांचा त्याग करून यमाच्या निवासस्थानी गेले

ਸ੍ਰੀ ਬ੍ਰਿਜਰਾਜ ਕੀ ਜੀਤ ਭਈ ਅਰਿ ਤੇਈਸ ਬਾਰਨ ਐਸੇ ਈ ਹਾਰੇ ॥੧੮੮੫॥

स्री ब्रिजराज की जीत भई अरि तेईस बारन ऐसे ई हारे ॥१८८५॥

कृष्ण विजयी झाला आणि अशा प्रकारे जरासंधचा तेवीस वेळा पराभव झाला.१८८५.

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

डोहरा

ਦੇਵਨ ਜੋ ਉਸਤਤਿ ਕਰੀ ਪਾਛੇ ਕਹੀ ਸੁਨਾਇ ॥

देवन जो उसतति करी पाछे कही सुनाइ ॥

देवांनी जे काही स्तवन गायले होते, त्याचे वर्णन केले आहे

ਕਥਾ ਸੁ ਆਗੈ ਹੋਇ ਹੈ ਕਹਿ ਹੋਂ ਵਹੀ ਬਨਾਇ ॥੧੮੮੬॥

कथा सु आगै होइ है कहि हों वही बनाइ ॥१८८६॥

आणि ही कथा ज्या मार्गाने पुढे गेली, आता मी ते सांगते.१८८६.

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

स्वय्या

ਉਤ ਭੂਪਤਿ ਹਾਰਿ ਗਯੋ ਗ੍ਰਿਹ ਕੌ ਰਨ ਜੀਤਿ ਇਤੈ ਹਰਿ ਜੂ ਗ੍ਰਿਹ ਆਯੋ ॥

उत भूपति हारि गयो ग्रिह कौ रन जीति इतै हरि जू ग्रिह आयो ॥

तेथे राजा पराभूत होऊन घरी गेला आणि येथे श्रीकृष्ण युद्ध जिंकून घरी परतले.

ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਕੋ ਜੁਹਾਰੁ ਕੀਯੋ ਪੁਨਿ ਭੂਪਤਿ ਕੇ ਸਿਰ ਛਤ੍ਰ ਤਨਾਯੋ ॥

मात पिता को जुहारु कीयो पुनि भूपति के सिर छत्र तनायो ॥

त्या बाजूने पराभूत झालेला राजा आपल्या घरी परतला आणि या बाजूने युद्ध जिंकून कृष्ण आपल्या घरी परत आला, त्याने आपल्या आई-वडिलांचा आदर केला आणि नंतर उग्रसैनाच्या डोक्यावर छत टाकला.