श्री दसाम ग्रंथ

पान - 198


ਜਿਮ ਕਉਾਂਧਿਤ ਸਾਵਣ ਬਿਜੁ ਘਣੰ ॥੨੬॥
जिम कउांधित सावण बिजु घणं ॥२६॥

आणि हे दृश्य सावन महिन्यातील ढगांच्या गडगडाटात विजेच्या लखलखाटासारखे दिसते.26.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਕਥਾ ਬ੍ਰਿਧ ਤੇ ਮੈ ਡਰੋ ਕਹਾ ਕਰੋ ਬਖਯਾਨ ॥
कथा ब्रिध ते मै डरो कहा करो बखयान ॥

तीच लांबणीवर पडण्याच्या भीतीने मी कथा कुठपर्यंत सांगावी

ਨਿਸਾਹੰਤ ਅਸੁਰੇਸ ਸੋ ਸਰ ਤੇ ਭਯੋ ਨਿਦਾਨ ॥੨੭॥
निसाहंत असुरेस सो सर ते भयो निदान ॥२७॥

शेवटी सूरजचे बाण त्या राक्षसाच्या अंताचे कारण ठरले.27.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕੇ ਸੂਰਜ ਅਵਤਾਰ ਅਸਟ ਦਸਮੋ ਅਵਤਾਰ ਸਮਾਪਤ ॥੧੮॥
इति स्री बचित्र नाटके सूरज अवतार असट दसमो अवतार समापत ॥१८॥

बचित्तर नाटकातील सूरजच्या अठराव्या अवताराच्या वर्णनाचा शेवट.१८.

ਅਥ ਚੰਦ੍ਰ ਅਵਤਾਰ ਕਥਨੰ ॥
अथ चंद्र अवतार कथनं ॥

आता चंद्र अवताराचे वर्णन सुरू होते:

ਸ੍ਰੀ ਭਗਉਤੀ ਜੀ ਸਹਾਇ ॥
स्री भगउती जी सहाइ ॥

श्री भगुती जी (आद्य भगवान) सहाय्यक होऊ द्या.

ਦੋਧਕ ਛੰਦ ॥
दोधक छंद ॥

दोधक श्लोक

ਫੇਰਿ ਗਨੋ ਨਿਸਰਾਜ ਬਿਚਾਰਾ ॥
फेरि गनो निसराज बिचारा ॥

मग (मी) चंद्राचा (निसराज) विचार करा.

ਜੈਸ ਧਰਯੋ ਅਵਤਾਰ ਮੁਰਾਰਾ ॥
जैस धरयो अवतार मुरारा ॥

आता मी चंद्रमाबद्दल विचार करतो, विष्णू चंद्र अवतार म्हणून कसा प्रकट झाला?

ਬਾਤ ਪੁਰਾਤਨ ਭਾਖ ਸੁਨਾਊਾਂ ॥
बात पुरातन भाख सुनाऊां ॥

मी जुनी गोष्ट सांगतो,

ਜਾ ਤੇ ਕਬ ਕੁਲ ਸਰਬ ਰਿਝਾਊਾਂ ॥੧॥
जा ते कब कुल सरब रिझाऊां ॥१॥

मी एक अतिशय प्राचीन कथा सांगत आहे, जी ऐकून सर्व कवी प्रसन्न होतील.1.

ਦੋਧਕ ॥
दोधक ॥

दोधक श्लोक

ਨੈਕ ਕ੍ਰਿਸਾ ਕਹੁ ਠਉਰ ਨ ਹੋਈ ॥
नैक क्रिसा कहु ठउर न होई ॥

कुठेही थोडीशी शेतीही नव्हती.

ਭੂਖਨ ਲੋਗ ਮਰੈ ਸਭ ਕੋਈ ॥
भूखन लोग मरै सभ कोई ॥

कुठेही थोडीशी शेतीही नव्हती आणि लोक उपासमारीने मरत होते.

ਅੰਧਿ ਨਿਸਾ ਦਿਨ ਭਾਨੁ ਜਰਾਵੈ ॥
अंधि निसा दिन भानु जरावै ॥

काळ्या रात्रीनंतर सूर्य दिवसा (शेते) जाळत असे.

ਤਾ ਤੇ ਕ੍ਰਿਸ ਕਹੂੰ ਹੋਨ ਨ ਪਾਵੈ ॥੨॥
ता ते क्रिस कहूं होन न पावै ॥२॥

रात्र अंधाराने भरलेली होती आणि दिवसा सूर्य तळपत होता, त्यामुळे कुठेही काहीही वाढले नाही.2.

ਲੋਗ ਸਭੈ ਇਹ ਤੇ ਅਕੁਲਾਨੇ ॥
लोग सभै इह ते अकुलाने ॥

अखेर सर्व लोक अस्वस्थ झाले.

ਭਾਜਿ ਚਲੇ ਜਿਮ ਪਾਤ ਪੁਰਾਨੇ ॥
भाजि चले जिम पात पुराने ॥

या कारणाने सर्व प्राणी क्षुब्ध झाले आणि जुन्या पानांप्रमाणे त्यांचा नाश झाला.

ਭਾਤ ਹੀ ਭਾਤ ਕਰੇ ਹਰਿ ਸੇਵਾ ॥
भात ही भात करे हरि सेवा ॥

ते नाना प्रकारे हरिची सेवा करू लागले.

ਤਾ ਤੇ ਪ੍ਰਸੰਨ ਭਏ ਗੁਰਦੇਵਾ ॥੩॥
ता ते प्रसंन भए गुरदेवा ॥३॥

सर्वांनी विविध प्रकारे पूजा, आराधना आणि सेवा केली आणि परात्पर गुरु (म्हणजे भगवान) प्रसन्न झाले.3.

ਨਾਰਿ ਨ ਸੇਵ ਕਰੈਂ ਨਿਜ ਨਾਥੰ ॥
नारि न सेव करैं निज नाथं ॥

स्त्रियांनी पतीची सेवा केली नाही.

ਲੀਨੇ ਹੀ ਰੋਸੁ ਫਿਰੈਂ ਜੀਅ ਸਾਥੰ ॥
लीने ही रोसु फिरैं जीअ साथं ॥

(त्यावेळची ही परिस्थिती होती) की पत्नीने आपल्या पतीची सेवा केली नाही आणि कधीही त्याच्यावर नाराज राहिली.

ਕਾਮਨਿ ਕਾਮੁ ਕਹੂੰ ਨ ਸੰਤਾਵੈ ॥
कामनि कामु कहूं न संतावै ॥

महिलांचा कधीच लैंगिक छळ झाला नाही.

ਕਾਮ ਬਿਨਾ ਕੋਊ ਕਾਮੁ ਨ ਭਾਵੈ ॥੪॥
काम बिना कोऊ कामु न भावै ॥४॥

वासनेने बायकांवर वर्चस्व गाजवले नाही आणि लैंगिक वृत्तीच्या अभावी, जगाच्या वाढीसाठी सर्व कार्ये संपली.4.

ਤੋਮਰ ਛੰਦ ॥
तोमर छंद ॥

तोमर श्लोक

ਪੂਜੇ ਨ ਕੋ ਤ੍ਰੀਯਾ ਨਾਥ ॥
पूजे न को त्रीया नाथ ॥

(नाही) स्त्रीने आपल्या पतीची सेवा केली नाही

ਐਂਠੀ ਫਿਰੈ ਜੀਅ ਸਾਥ ॥
ऐंठी फिरै जीअ साथ ॥

कोणत्याही पत्नीने आपल्या पतीची पूजा केली नाही आणि नेहमी तिच्या गर्वात राहिली.

ਦੁਖੁ ਵੈ ਨ ਤਿਨ ਕਹੁ ਕਾਮ ॥
दुखु वै न तिन कहु काम ॥

कारण वासनेने त्यांना इजा केली नाही,

ਤਾ ਤੇ ਨ ਬਿਨਵਤ ਬਾਮ ॥੫॥
ता ते न बिनवत बाम ॥५॥

तिला कोणतेही दुःख नव्हते आणि लैंगिक वृत्तीमुळे तिला त्रास झाला नाही, म्हणून त्यांच्यामध्ये विनवणीची इच्छा नव्हती.5.

ਕਰ ਹੈ ਨ ਪਤਿ ਕੀ ਸੇਵ ॥
कर है न पति की सेव ॥

(स्त्रियांनी) पतीची सेवा केली नाही

ਪੂਜੈ ਨ ਗੁਰ ਗੁਰਦੇਵ ॥
पूजै न गुर गुरदेव ॥

तिने आपल्या पतीची सेवा केली नाही किंवा धर्मगुरूंची पूजा केली नाही.

ਧਰ ਹੈਂ ਨ ਹਰਿ ਕੋ ਧਯਾਨ ॥
धर हैं न हरि को धयान ॥

त्यांनी हरिकडे लक्षही दिले नाही

ਕਰਿ ਹੈਂ ਨ ਨਿਤ ਇਸਨਾਨ ॥੬॥
करि हैं न नित इसनान ॥६॥

ना तिने भगवान-देवाचे ध्यान केले ना तिने कधी स्नान केले.6.

ਤਬ ਕਾਲ ਪੁਰਖ ਬੁਲਾਇ ॥
तब काल पुरख बुलाइ ॥

मग 'काल-पुरुखाने' (विष्णू) बोलावले.

ਬਿਸਨੈ ਕਹਯੋ ਸਮਝਾਇ ॥
बिसनै कहयो समझाइ ॥

तेव्हा अखंड भगवंतांनी विष्णूला बोलावून त्याला उपदेश देऊन सांगितले की,

ਸਸਿ ਕੋ ਧਰਿਹੁ ਅਵਤਾਰ ॥
ससि को धरिहु अवतार ॥

जगात जा आणि 'चंद्र' अवतार घ्या,

ਨਹੀ ਆਨ ਬਾਤ ਬਿਚਾਰ ॥੭॥
नही आन बात बिचार ॥७॥

इतर कोणतीही गोष्ट विचारात न घेता, त्याने स्वतःला चंद्र अवतार म्हणून प्रकट केले पाहिजे.7.

ਤਬ ਬਿਸਨ ਸੀਸ ਨਿਵਾਇ ॥
तब बिसन सीस निवाइ ॥

मग विष्णूने मस्तक टेकवले

ਕਰਿ ਜੋਰਿ ਕਹੀ ਬਨਾਇ ॥
करि जोरि कही बनाइ ॥

तेव्हा विष्णू डोके टेकवून हात जोडून म्हणाला,

ਧਰਿਹੋਂ ਦਿਨਾਤ ਵਤਾਰ ॥
धरिहों दिनात वतार ॥

मी चंद्र (दिनांत) अवतार आहे,

ਜਿਤ ਹੋਇ ਜਗਤ ਕੁਮਾਰ ॥੮॥
जित होइ जगत कुमार ॥८॥

��� मी चंद्र अवताराचे रूप धारण करीन, जेणेकरून जगात सौंदर्याची भरभराट होईल.8.

ਤਬ ਮਹਾ ਤੇਜ ਮੁਰਾਰ ॥
तब महा तेज मुरार ॥

मग मोठा वेगवान

ਧਰਿਯੋ ਸੁ ਚੰਦ੍ਰ ਅਵਤਾਰ ॥
धरियो सु चंद्र अवतार ॥

तेव्हा अत्यंत तेजस्वी विष्णूने स्वतःला चंद्र (अवतार) म्हणून प्रकट केले.

ਤਨ ਕੈ ਮਦਨ ਕੋ ਬਾਨ ॥
तन कै मदन को बान ॥

ज्याने इच्छेचा बाण काढला

ਮਾਰਿਯੋ ਤ੍ਰੀਯਨ ਕਹ ਤਾਨ ॥੯॥
मारियो त्रीयन कह तान ॥९॥

आणि त्याने स्त्रियांवर प्रेमाच्या देवतेचे बाण सतत सोडले.9.

ਤਾ ਤੇ ਭਈ ਤ੍ਰੀਯ ਦੀਨ ॥
ता ते भई त्रीय दीन ॥

त्यामुळे महिला नम्र झाल्या

ਸਭ ਗਰਬ ਹੁਐ ਗਯੋ ਛੀਨ ॥
सभ गरब हुऐ गयो छीन ॥

त्यामुळे स्त्रिया नम्र झाल्या आणि त्यांचा सर्व अभिमान धुळीला मिळाला.