श्री दसाम ग्रंथ

पान - 106


ਰੂਆਲ ਛੰਦ ॥
रूआल छंद ॥

ROOAAL STANZA

ਸਾਜਿ ਸਾਜਿ ਚਲੇ ਤਹਾ ਰਣਿ ਰਾਛਸੇਾਂਦ੍ਰ ਅਨੇਕ ॥
साजि साजि चले तहा रणि राछसेांद्र अनेक ॥

आपल्या सैन्याला सजवून अनेक राक्षस-सेनापती युद्धभूमीकडे कूच केले.

ਅਰਧ ਮੁੰਡਿਤ ਮੁੰਡਿਤੇਕ ਜਟਾ ਧਰੇ ਸੁ ਅਰੇਕ ॥
अरध मुंडित मुंडितेक जटा धरे सु अरेक ॥

पुष्कळ योद्धे अर्धे मुंडके, पुष्कळ मुंडके आणि पुष्कळांचे केस मॅट केलेले असतात.

ਕੋਪਿ ਓਪੰ ਦੈ ਸਬੈ ਕਰਿ ਸਸਤ੍ਰ ਅਸਤ੍ਰ ਨਚਾਇ ॥
कोपि ओपं दै सबै करि ससत्र असत्र नचाइ ॥

ते सर्व जण प्रचंड संतापाने आपली शस्त्रे आणि शस्त्रे यांच्या नृत्याला कारणीभूत आहेत.

ਧਾਇ ਧਾਇ ਕਰੈ ਪ੍ਰਹਾਰਨ ਤਿਛ ਤੇਗ ਕੰਪਾਇ ॥੪॥੬੮॥
धाइ धाइ करै प्रहारन तिछ तेग कंपाइ ॥४॥६८॥

ते धावत आहेत आणि वार करत आहेत, ज्यामुळे त्यांच्या धारदार तलवारी थरथरत आहेत आणि चमकत आहेत. ४.६८

ਸਸਤ੍ਰ ਅਸਤ੍ਰ ਲਗੇ ਜਿਤੇ ਸਬ ਫੂਲ ਮਾਲ ਹੁਐ ਗਏ ॥
ससत्र असत्र लगे जिते सब फूल माल हुऐ गए ॥

शस्त्रे आणि शस्त्रांचे सर्व वार, ज्याने देवीला मारले, ते तिच्या गळ्यात फुलांच्या हारांच्या रूपात प्रकट झाले.

ਕੋਪ ਓਪ ਬਿਲੋਕਿ ਅਤਿਭੁਤ ਦਾਨਵੰ ਬਿਸਮੈ ਭਏ ॥
कोप ओप बिलोकि अतिभुत दानवं बिसमै भए ॥

हे पाहून सर्व राक्षसांना राग आणि आश्चर्य वाटले.

ਦਉਰ ਦਉਰ ਅਨੇਕ ਆਯੁਧ ਫੇਰਿ ਫੇਰਿ ਪ੍ਰਹਾਰਹੀ ॥
दउर दउर अनेक आयुध फेरि फेरि प्रहारही ॥

त्यांच्यापैकी बरेच जण पुढे धावून वारंवार शस्त्रांनी वार करतात.

ਜੂਝਿ ਜੂਝਿ ਗਿਰੈ ਅਰੇਕ ਸੁ ਮਾਰ ਮਾਰ ਪੁਕਾਰਹੀ ॥੫॥੬੯॥
जूझि जूझि गिरै अरेक सु मार मार पुकारही ॥५॥६९॥

आणि ���मार, मारा���च्या नादात ते लढत आहेत आणि खाली पडत आहेत.5.69.

ਰੇਲਿ ਰੇਲਿ ਚਲੇ ਹਏਾਂਦ੍ਰਨ ਪੇਲਿ ਪੇਲਿ ਗਜੇਾਂਦ੍ਰ ॥
रेलि रेलि चले हएांद्रन पेलि पेलि गजेांद्र ॥

घोडेस्वार सेनापती घोडे पुढे चालवत आहेत आणि हत्ती-स्वार सेनापती त्यांच्या हत्तींना चालवत आहेत.

ਝੇਲਿ ਝੇਲਿ ਅਨੰਤ ਆਯੁਧ ਹੇਲਿ ਹੇਲਿ ਰਿਪੇਾਂਦ੍ਰ ॥
झेलि झेलि अनंत आयुध हेलि हेलि रिपेांद्र ॥

अमर्याद शस्त्रास्त्रांचा सामना करत, शत्रू सेनापती, प्रहार सहन करत, अजूनही आक्रमण करत आहेत.

ਗਾਹਿ ਗਾਹਿ ਫਿਰੇ ਫਵਜਨ ਬਾਹਿ ਬਾਹਿ ਖਤੰਗ ॥
गाहि गाहि फिरे फवजन बाहि बाहि खतंग ॥

शूरवीरांना चिरडणारे सैन्य पुढे सरकत आहेत आणि बाणांचा वर्षाव करत आहेत.

ਅੰਗ ਭੰਗ ਗਿਰੇ ਕਹੂੰ ਰਣਿ ਰੰਗ ਸੂਰ ਉਤੰਗ ॥੬॥੭੦॥
अंग भंग गिरे कहूं रणि रंग सूर उतंग ॥६॥७०॥

अनेक वीर योद्धा अंगहीन होऊन रणांगणात खाली पडले आहेत.6.70.

ਝਾਰਿ ਝਾਰਿ ਫਿਰੇ ਸਰੋਤਮ ਡਾਰਿ ਝਾਰਿ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ॥
झारि झारि फिरे सरोतम डारि झारि क्रिपान ॥

कुठे ऊन-पावसाच्या सरी कोसळत आहेत तर कुठे तलवारी एकत्रितपणे वार करत आहेत.

ਸੈਲ ਸੇ ਰਣਿ ਪੁੰਜ ਕੁੰਜਰ ਸੂਰ ਸੀਸ ਬਖਾਨ ॥
सैल से रणि पुंज कुंजर सूर सीस बखान ॥

एकत्र दिसणारे हत्ती खडकासारखे आहेत आणि योद्ध्यांची डोकी दगडासारखी दिसतात.

ਬਕ੍ਰ ਨਕ੍ਰ ਭੁਜਾ ਸੁ ਸੋਭਿਤ ਚਕ੍ਰ ਸੇ ਰਥ ਚਕ੍ਰ ॥
बक्र नक्र भुजा सु सोभित चक्र से रथ चक्र ॥

वाकडे हात ऑक्टोपससारखे दिसतात आणि रथाची चाके कासवांसारखी असतात.

ਕੇਸ ਪਾਸਿ ਸਿਬਾਲ ਸੋਹਤ ਅਸਥ ਚੂਰ ਸਰਕ੍ਰ ॥੭॥੭੧॥
केस पासि सिबाल सोहत असथ चूर सरक्र ॥७॥७१॥

केस फाट्यासारखे आणि कुजल्यासारखे दिसतात आणि हाडे वाळूसारखी.7.71.

ਸਜਿ ਸਜਿ ਚਲੇ ਹਥਿਆਰਨ ਗਜਿ ਗਜਿ ਗਜੇਾਂਦ੍ਰ ॥
सजि सजि चले हथिआरन गजि गजि गजेांद्र ॥

योद्धे शस्त्रांनी सजलेले आहेत आणि हत्ती पुढे जात असताना गर्जना करत आहेत.

ਬਜਿ ਬਜਿ ਸਬਜ ਬਾਜਨ ਭਜਿ ਭਜਿ ਹਏਾਂਦ੍ਰ ॥
बजि बजि सबज बाजन भजि भजि हएांद्र ॥

घोडेस्वार योद्धे विविध प्रकारच्या वाद्यांच्या आवाजाने वेगाने पुढे जात आहेत.

ਮਾਰ ਮਾਰ ਪੁਕਾਰ ਕੈ ਹਥੀਆਰ ਹਾਥਿ ਸੰਭਾਰ ॥
मार मार पुकार कै हथीआर हाथि संभार ॥

हातात शस्त्रे धरून वीर ओरडत आहेत ‘मार, मार’.

ਧਾਇ ਧਾਇ ਪਰੇ ਨਿਸਾਚ ਬਾਇ ਸੰਖ ਅਪਾਰ ॥੮॥੭੨॥
धाइ धाइ परे निसाच बाइ संख अपार ॥८॥७२॥

अनेक शंख फुंकून राक्षस रणांगणात धावत आहेत.8.72.

ਸੰਖ ਗੋਯਮੰ ਗਜੀਯੰ ਅਰੁ ਸਜੀਯੰ ਰਿਪੁਰਾਜ ॥
संख गोयमं गजीयं अरु सजीयं रिपुराज ॥

शंख आणि शिंगे जोरात वाजवली जात आहेत आणि शत्रूचे सेनापती युद्धासाठी तयार आहेत.

ਭਾਜਿ ਭਾਜਿ ਚਲੇ ਕਿਤੇ ਤਜਿ ਲਾਜ ਬੀਰ ਨਿਲਾਜ ॥
भाजि भाजि चले किते तजि लाज बीर निलाज ॥

कुठेतरी भ्याड आपली लाज सोडून पळून जात आहेत.

ਭੀਮ ਭੇਰੀ ਭੁੰਕੀਅੰ ਅਰੁ ਧੁੰਕੀਅੰ ਸੁ ਨਿਸਾਣ ॥
भीम भेरी भुंकीअं अरु धुंकीअं सु निसाण ॥

मोठ्या आकाराच्या ढोल-ताशांचा आवाज ऐकू येत आहे आणि झेंडे फडकत आहेत.

ਗਾਹਿ ਗਾਹਿ ਫਿਰੇ ਫਵਜਨ ਬਾਹਿ ਬਾਹਿ ਗਦਾਣ ॥੯॥੭੩॥
गाहि गाहि फिरे फवजन बाहि बाहि गदाण ॥९॥७३॥

सेना फिरत आहेत आणि त्यांच्या गदा मारत आहेत.9.73.

ਬੀਰ ਕੰਗਨੇ ਬੰਧਹੀ ਅਰੁ ਅਛਰੈ ਸਿਰ ਤੇਲੁ ॥
बीर कंगने बंधही अरु अछरै सिर तेलु ॥

स्वर्गीय दासी स्वतःला शय्या देत आहेत आणि योद्ध्यांना दागिने अर्पण करीत आहेत.

ਬੀਰ ਬੀਨਿ ਬਰੇ ਬਰੰਗਨ ਡਾਰਿ ਡਾਰਿ ਫੁਲੇਲ ॥
बीर बीनि बरे बरंगन डारि डारि फुलेल ॥

आपल्या नायकांची निवड करून, स्वर्गीय स्त्रिया फुलांच्या साराने ओतलेल्या तेलाचा वर्षाव करून त्यांच्याशी विवाहबंधनात बांधल्या जात आहेत.

ਘਾਲਿ ਘਾਲਿ ਬਿਵਾਨ ਲੇਗੀ ਫੇਰਿ ਫੇਰਿ ਸੁ ਬੀਰ ॥
घालि घालि बिवान लेगी फेरि फेरि सु बीर ॥

त्यांनी त्यांच्या सोबत असलेल्या योद्ध्यांना त्यांच्या वाहनात नेले आहे.

ਕੂਦਿ ਕੂਦਿ ਪਰੇ ਤਹਾ ਤੇ ਝਾਗਿ ਝਾਗਿ ਸੁ ਤੀਰ ॥੧੦॥੭੪॥
कूदि कूदि परे तहा ते झागि झागि सु तीर ॥१०॥७४॥

युद्धात नशेत असलेले वीर, वाहनांवरून उडी मारून बाण मारून खाली पडतात.10.74

ਹਾਕਿ ਹਾਕਿ ਲਰੇ ਤਹਾ ਰਣਿ ਰੀਝਿ ਰੀਝਿ ਭਟੇਾਂਦ੍ਰ ॥
हाकि हाकि लरे तहा रणि रीझि रीझि भटेांद्र ॥

रणांगणात आनंदाने जयघोष करीत वीर सेनापतींनी युद्ध केले.

ਜੀਤਿ ਜੀਤਿ ਲਯੋ ਜਿਨੈ ਕਈ ਬਾਰ ਇੰਦ੍ਰ ਉਪੇਾਂਦ੍ਰ ॥
जीति जीति लयो जिनै कई बार इंद्र उपेांद्र ॥

ज्याने अनेक वेळा राजा आणि इतर देवतांच्या सरदारांवर विजय मिळवला होता.

ਕਾਟਿ ਕਾਟਿ ਦਏ ਕਪਾਲੀ ਬਾਟਿ ਬਾਟਿ ਦਿਸਾਨ ॥
काटि काटि दए कपाली बाटि बाटि दिसान ॥

ज्याला दुर्गा (कपाली) ने चिरडले आणि वेगवेगळ्या दिशेने फेकले.

ਡਾਟਿ ਡਾਟਿ ਕਰਿ ਦਲੰ ਸੁਰ ਪਗੁ ਪਬ ਪਿਸਾਨ ॥੧੧॥੭੫॥
डाटि डाटि करि दलं सुर पगु पब पिसान ॥११॥७५॥

आणि ज्यांनी आपल्या हातपायांच्या बळावर पर्वत जमिनीवर आणले होते 11.75.

ਧਾਇ ਧਾਇ ਸੰਘਾਰੀਅੰ ਰਿਪੁ ਰਾਜ ਬਾਜ ਅਨੰਤ ॥
धाइ धाइ संघारीअं रिपु राज बाज अनंत ॥

शत्रू वेगाने कूच करत आहेत आणि अगणित घोडे मारत आहेत.

ਸ੍ਰੋਣ ਕੀ ਸਰਤਾ ਉਠੀ ਰਣ ਮਧਿ ਰੂਪ ਦੁਰੰਤ ॥
स्रोण की सरता उठी रण मधि रूप दुरंत ॥

आणि रणांगणात रक्ताचा भयंकर प्रवाह वाहत आहे.

ਬਾਣ ਅਉਰ ਕਮਾਣ ਸੈਹਥੀ ਸੂਲ ਤਿਛੁ ਕੁਠਾਰ ॥
बाण अउर कमाण सैहथी सूल तिछु कुठार ॥

धनुष्यबाण, तलवार, त्रिशूळ, कुऱ्हाड या शस्त्रांचा वापर केला जात आहे.

ਚੰਡ ਮੁੰਡ ਹਣੇ ਦੋਊ ਕਰਿ ਕੋਪ ਕਾਲਿ ਕ੍ਰਵਾਰ ॥੧੨॥੭੬॥
चंड मुंड हणे दोऊ करि कोप कालि क्रवार ॥१२॥७६॥

देवी काली प्रचंड क्रोधाने, चंद आणि मुंड दोघांनाही मारून मारली.12.76.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਚੰਡ ਮੁੰਡ ਮਾਰੇ ਦੋਊ ਕਾਲੀ ਕੋਪਿ ਕ੍ਰਵਾਰਿ ॥
चंड मुंड मारे दोऊ काली कोपि क्रवारि ॥

कालीने रागाच्या भरात चंद आणि मुंड या दोघांनाही मारून मारले.

ਅਉਰ ਜਿਤੀ ਸੈਨਾ ਹੁਤੀ ਛਿਨ ਮੋ ਦਈ ਸੰਘਾਰ ॥੧੩॥੭੭॥
अउर जिती सैना हुती छिन मो दई संघार ॥१३॥७७॥

आणि तेथे असलेले सर्व सैन्य तात्काळ नष्ट झाले.१३.७७.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕੇ ਚੰਡੀ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਚੰਡ ਮੁੰਡ ਬਧਹ ਤ੍ਰਿਤਯੋ ਧਿਆਇ ਸੰਪੂਰਨਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤ ॥੩॥
इति स्री बचित्र नाटके चंडी चरित्रे चंड मुंड बधह त्रितयो धिआइ संपूरनम सतु सुभम सत ॥३॥

बचित्तर नाटक.३ मधील चंडी चरित्रातील ‘चाड आणि मुंडाची हत्या’ या शीर्षकाचा तिसरा अध्याय येथे संपतो.

ਅਥ ਰਕਤ ਬੀਰਜ ਜੁਧ ਕਥਨੰ ॥
अथ रकत बीरज जुध कथनं ॥

आता रकत बिराजबरोबरच्या युद्धाचे वर्णन केले आहे:

ਸੋਰਠਾ ॥
सोरठा ॥

सोरठा

ਸੁਨੀ ਭੂਪ ਇਮ ਗਾਥ ਚੰਡ ਮੁੰਡ ਕਾਲੀ ਹਨੇ ॥
सुनी भूप इम गाथ चंड मुंड काली हने ॥

कालीने चंद आणि मुंडाचा वध केल्याची बातमी असुर-राजाने ऐकली.

ਬੈਠ ਭ੍ਰਾਤ ਸੋ ਭ੍ਰਾਤ ਮੰਤ੍ਰ ਕਰਤ ਇਹ ਬਿਧਿ ਭਏ ॥੧॥੭੮॥
बैठ भ्रात सो भ्रात मंत्र करत इह बिधि भए ॥१॥७८॥

मग भाऊ बसले आणि या पद्धतीने ठरवले: 1.78.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਰਕਤਬੀਜ ਤਪ ਭੂਪਿ ਬੁਲਾਯੋ ॥
रकतबीज तप भूपि बुलायो ॥

तेव्हा राजाने (त्याला) रक्तबीज हाक मारली.

ਅਮਿਤ ਦਰਬੁ ਦੇ ਤਹਾ ਪਠਾਯੋ ॥
अमित दरबु दे तहा पठायो ॥

तेव्हा राजाने रकत बीजाला बोलावून त्याला प्रचंड संपत्ती देऊन पाठवले.

ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਦਈ ਬਿਰੂਥਨ ਸੰਗਾ ॥
बहु बिधि दई बिरूथन संगा ॥

त्याच्याबरोबर मोठी फौज ('बिरुथन')ही होती.

ਹੈ ਗੈ ਰਥ ਪੈਦਲ ਚਤੁਰੰਗਾ ॥੨॥੭੯॥
है गै रथ पैदल चतुरंगा ॥२॥७९॥

त्याला विविध प्रकारचे सैन्य देखील देण्यात आले होते, जे चौपट होते: घोडे, हत्ती, रथ आणि पायी.2.79.

ਰਕਤਬੀਜ ਦੈ ਚਲਿਯੋ ਨਗਾਰਾ ॥
रकतबीज दै चलियो नगारा ॥

रकत-बीज नगारा वाजवत गेला

ਦੇਵ ਲੋਗ ਲਉ ਸੁਨੀ ਪੁਕਾਰਾ ॥
देव लोग लउ सुनी पुकारा ॥

रकत बीजने आपला कर्णा वाजवून कूच केले, जे देवांच्या वस्तीतही ऐकू येत होते.

ਕੰਪੀ ਭੂਮਿ ਗਗਨ ਥਹਰਾਨਾ ॥
कंपी भूमि गगन थहराना ॥

पृथ्वी हादरली आणि आकाश थरथरू लागले.

ਦੇਵਨ ਜੁਤਿ ਦਿਵਰਾਜ ਡਰਾਨਾ ॥੩॥੮੦॥
देवन जुति दिवराज डराना ॥३॥८०॥

पृथ्वी हादरली आणि आकाश कंप पावले, राजासहित सर्व देवता भयाने भरून गेले.3.80.

ਧਵਲਾ ਗਿਰਿ ਕੇ ਜਬ ਤਟ ਆਇ ॥
धवला गिरि के जब तट आइ ॥

जेव्हा (ते राक्षस) कैलास पर्वताजवळ आले

ਦੁੰਦਭਿ ਢੋਲ ਮ੍ਰਿਦੰਗ ਬਜਾਏ ॥
दुंदभि ढोल म्रिदंग बजाए ॥

जेव्हा ते कैलास पर्वताजवळ आले तेव्हा त्यांनी तुतारी, ढोल-ताशा आणि टाळ वाजवले.

ਜਬ ਹੀ ਸੁਨਾ ਕੁਲਾਹਲ ਕਾਨਾ ॥
जब ही सुना कुलाहल काना ॥

(देवीने) त्यांच्या कानांनी त्यांचे रडणे ऐकताच (त्यामुळे देवी)

ਉਤਰੀ ਸਸਤ੍ਰ ਅਸਤ੍ਰ ਲੈ ਨਾਨਾ ॥੪॥੮੧॥
उतरी ससत्र असत्र लै नाना ॥४॥८१॥

जेव्हा देवतांनी त्यांच्या कानांनी आवाज ऐकला तेव्हा देवी दुर्गा अनेक शस्त्रे आणि शस्त्रे घेऊन पर्वतावर उतरली.4.81.

ਛਹਬਰ ਲਾਇ ਬਰਖੀਯੰ ਬਾਣੰ ॥
छहबर लाइ बरखीयं बाणं ॥

(त्याने) बाणांचा मारा केला

ਬਾਜ ਰਾਜ ਅਰੁ ਗਿਰੇ ਕਿਕਾਣੰ ॥
बाज राज अरु गिरे किकाणं ॥

देवीने अखंड पावसाप्रमाणे बाणांचा वर्षाव केला, ज्यामुळे घोडे आणि त्यांचे स्वार खाली पडले.

ਢਹਿ ਢਹਿ ਪਰੇ ਸੁਭਟ ਸਿਰਦਾਰਾ ॥
ढहि ढहि परे सुभट सिरदारा ॥

चांगले योद्धे आणि सैनिक पडू लागले,

ਜਨੁ ਕਰ ਕਟੈ ਬਿਰਛ ਸੰਗ ਆਰਾ ॥੫॥੮੨॥
जनु कर कटै बिरछ संग आरा ॥५॥८२॥

अनेक योद्धे आणि त्यांचे सरदार पडले, जणू काही झाडेच कापली गेली.5.82.

ਜੇ ਜੇ ਸਤ੍ਰ ਸਾਮੁਹੇ ਭਏ ॥
जे जे सत्र सामुहे भए ॥

जे शत्रूसमोर आले (देवीचे),

ਬਹੁਰ ਜੀਅਤ ਗ੍ਰਿਹ ਕੇ ਨਹੀ ਗਏ ॥
बहुर जीअत ग्रिह के नही गए ॥

ते शत्रू हो तिच्यासमोर आले, ते पुन्हा जिवंत त्यांच्या घरी परत येऊ शकले नाहीत.

ਜਿਹ ਪਰ ਪਰਤ ਭਈ ਤਰਵਾਰਾ ॥
जिह पर परत भई तरवारा ॥

ज्याच्यावर (देवाची) तलवार वार झाली

ਇਕਿ ਇਕਿ ਤੇ ਭਏ ਦੋ ਦੋ ਚਾਰਾ ॥੬॥੮੩॥
इकि इकि ते भए दो दो चारा ॥६॥८३॥

ज्यांना तलवारीने वार केले होते, ते दोन अर्ध्या किंवा चार चतुर्थांशांमध्ये खाली पडले.6.83.

ਭੁਜੰਗ ਪ੍ਰਯਾਤ ਛੰਦ ॥
भुजंग प्रयात छंद ॥

भुजंग प्रार्थना श्लोक

ਝਿਮੀ ਤੇਜ ਤੇਗੰ ਸੁਰੋਸੰ ਪ੍ਰਹਾਰੰ ॥
झिमी तेज तेगं सुरोसं प्रहारं ॥

तिने रागावून ती तलवार मारली आहे

ਖਿਮੀ ਦਾਮਿਨੀ ਜਾਣ ਭਾਦੋ ਮਝਾਰੰ ॥
खिमी दामिनी जाण भादो मझारं ॥

तो भादोन महिन्यात विजेसारखा लखलखतो.

ਉਦੇ ਨਦ ਨਾਦੰ ਕੜਕੇ ਕਮਾਣੰ ॥
उदे नद नादं कड़के कमाणं ॥

धनुष्याचा झणझणीत आवाज वाहत्या प्रवाहाच्या आवाजासारखा दिसतो.

ਮਚਿਯੋ ਲੋਹ ਕ੍ਰੋਹੰ ਅਭੂਤੰ ਭਯਾਣੰ ॥੭॥੮੪॥
मचियो लोह क्रोहं अभूतं भयाणं ॥७॥८४॥

आणि पोलादी शस्त्रे मोठ्या रागाने मारली गेली आहेत, जी अद्वितीय आणि भयानक दिसतात.7.84.

ਬਜੇ ਭੇਰਿ ਭੇਰੀ ਜੁਝਾਰੇ ਝਣੰਕੇ ॥
बजे भेरि भेरी जुझारे झणंके ॥

लढाईत ढोल-ताशांचा आवाज येतो आणि योद्धे आपली शस्त्रे चमकवतात.