श्री दसाम ग्रंथ

पान - 408

ਦੂਸਰ ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਬੀਰ ਕੇ ਬੀਰ ਸਰਾਸਨੁ ਲੈ ਸਰ ਕੋਪ ਭਯੋ ਹੈ ॥

दूसर स्री जदुबीर के बीर सरासनु लै सर कोप भयो है ॥

धनुष, श्रीकृष्णाचा दुसरा नायक, धनुष्यबाणांनी रागावला आहे.

ਧੀਰ ਬਲੀ ਧਨ ਸਿੰਘ ਕੀ ਓਰ ਚਲਾਵਤ ਬਾਨ ਨਿਸੰਕ ਗਯੋ ਹੈ ॥

धीर बली धन सिंघ की ओर चलावत बान निसंक गयो है ॥

कृष्णाचा दुसरा योद्धा, अत्यंत संतप्त होऊन, हातात धनुष्यबाण घेऊन, निःसंकोचपणे, पराक्रमी धनसिंहाच्या दिशेने पुढे निघाला.

ਸ੍ਰੀ ਧਨ ਸਿੰਘ ਲੀਓ ਅਸਿ ਹਾਥਿ ਕਟਿਓ ਅਰਿ ਮਾਥਨ ਡਾਰ ਦਯੋ ਹੈ ॥

स्री धन सिंघ लीओ असि हाथि कटिओ अरि माथन डार दयो है ॥

धनसिंहाने आपली तलवार हातात घेतली आणि शत्रूचे कपाळ चिरून फेकले.

ਕਾਛੀ ਨਿਹਾਰਿ ਸਰੋਵਰ ਤੇ ਪ੍ਰਫੁਲਿਓ ਮਾਨਹੁ ਬਾਰਿਜ ਤੋਰ ਲਯੋ ਹੈ ॥੧੧੦੪॥

काछी निहारि सरोवर ते प्रफुलिओ मानहु बारिज तोर लयो है ॥११०४॥

कुंडातील कमळ पाहून ते एखाद्या सर्वेक्षकासारखे दिसले.1104.

ਮਾਰਿ ਦੁ ਬੀਰਨ ਕੋ ਧਨ ਸਿੰਘ ਸਰਾਸਨ ਲੈ ਦਲ ਕਉ ਤਕਿ ਧਾਯੋ ॥

मारि दु बीरन को धन सिंघ सरासन लै दल कउ तकि धायो ॥

श्रीकृष्णाच्या दोन योद्ध्यांना मारून धनुष्य हाती घेतल्यानंतर त्याने सैन्याला पाहिले आणि हल्ला केला.

ਆਵਤ ਹੀ ਗਜਿ ਬਾਜ ਹਨੇ ਰਥ ਪੈਦਲ ਕਾਟਿ ਘਨੋ ਰਨ ਪਾਯੋ ॥

आवत ही गजि बाज हने रथ पैदल काटि घनो रन पायो ॥

दोन योद्ध्यांना मारून, धनुष्यबाण हातात घेऊन पराक्रमी धनसिंग सैन्यावर पडला आणि त्याने भयंकर युद्ध केले आणि हत्ती, घोडे, सारथी आणि सैनिक पायी कापले.

ਖਗ ਅਲਾਤ ਕੀ ਭਾਤਿ ਫਿਰਿਓ ਖਰ ਸਾਨ ਨ੍ਰਿਪਾਲ ਕੋ ਛਤ੍ਰ ਲਜਾਯੋ ॥

खग अलात की भाति फिरिओ खर सान न्रिपाल को छत्र लजायो ॥

त्याचा खंजीर आगीसारखा लखलखत होता, जो पाहून राजाची छत लाजत होती

ਅਉਰ ਭਲੀ ਉਪਮਾ ਤਿਹ ਕੀ ਲਖਿ ਭੀਖਮ ਕਉ ਹਰਿ ਚਕ੍ਰ ਭ੍ਰਮਾਯੋ ॥੧੧੦੫॥

अउर भली उपमा तिह की लखि भीखम कउ हरि चक्र भ्रमायो ॥११०५॥

तो त्या भीष्मासारखा दिसत होता, ज्याला पाहून कृष्ण आपली चकती फिरवू लागला.1105.

ਬਹੁਰੋ ਧਨ ਸਿੰਘ ਸਰਾਸਨੁ ਲੈ ਰਿਸ ਕੈ ਅਰਿ ਕੇ ਦਲ ਮਾਝਿ ਪਰਿਯੋ ॥

बहुरो धन सिंघ सरासनु लै रिस कै अरि के दल माझि परियो ॥

तेव्हा धनसिंग हातात धनुष्यबाण घेऊन रागाने शत्रूच्या रांगेत घुसला.

ਰਥਿ ਕਾਟਿ ਘਨੇ ਗਜ ਬਾਜ ਹਨੇ ਨਹੀ ਜਾਤ ਗਨੇ ਇਹ ਭਾਤਿ ਲਰਿਯੋ ॥

रथि काटि घने गज बाज हने नही जात गने इह भाति लरियो ॥

त्याने इतके भयंकर युद्ध केले की तुटलेले रथ आणि कापलेले हत्ती आणि घोडे मोजता येणार नाहीत.

ਜਮਲੋਕੁ ਸੁ ਬੀਰ ਕਿਤੇ ਪਠਏ ਹਰਿ ਓਰ ਚਲਿਯੋ ਅਤਿ ਕੋਪ ਭਰਿਯੋ ॥

जमलोकु सु बीर किते पठए हरि ओर चलियो अति कोप भरियो ॥

त्याने अनेक योद्ध्यांना यमाच्या निवासस्थानी पाठवले आणि मग रागाच्या भरात त्याने कृष्णाकडे कूच केले

ਮੁਖ ਮਾਰ ਹੀ ਮਾਰ ਪੁਕਾਰਿ ਪਰਿਯੋ ਦਲੁ ਜਾਦਵ ਕੋ ਸਿਗਰੋ ਬਿਡਰਿਯੋ ॥੧੧੦੬॥

मुख मार ही मार पुकारि परियो दलु जादव को सिगरो बिडरियो ॥११०६॥

त्याने तोंडातून ‘मार, मार’ असे ओरडले आणि त्याला पाहताच यादवांच्या सैन्याचे तुकडे झाले.1106.

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

डोहरा

ਧਨ ਸਿੰਘ ਸੈਨਾ ਜਾਦਵੀ ਦੀਨੀ ਘਨੀ ਖਪਾਇ ॥

धन सिंघ सैना जादवी दीनी घनी खपाइ ॥

(जेव्हा) धनसिंहाने यादवांच्या मोठ्या सैन्याचा पराभव केला.

ਤਬ ਬ੍ਰਿਜਭੂਖਨ ਕੋਪਿ ਭਰਿ ਬੋਲਿਯੋ ਨੈਨ ਤਚਾਇ ॥੧੧੦੭॥

तब ब्रिजभूखन कोपि भरि बोलियो नैन तचाइ ॥११०७॥

धनसिंहाने यादवांच्या सैन्याचा पुष्कळ नाश केला, त्यानंतर कृष्ण अत्यंत संतप्त झाला आणि डोळे उघडून म्हणाला,1107

ਕਾਨੁ ਬਾਚ ਸੈਨਾ ਪ੍ਰਤਿ ॥

कानु बाच सैना प्रति ॥

कृष्णाचे सैन्याला उद्देशून भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

स्वय्या

ਦੇਖਤ ਹੋ ਭਟ ਠਾਢੇ ਕਹਾ ਹਮ ਜਾਨਤ ਹੈ ਤੁਮ ਪਉਰਖ ਹਾਰਿਯੋ ॥

देखत हो भट ठाढे कहा हम जानत है तुम पउरख हारियो ॥

��हे शूर योद्धांनो! तू का उभा आहेस? मला माहित आहे की तू तुझी हिंमत गमावली आहेस

ਸ੍ਰੀ ਧਨ ਸਿੰਘ ਕੇ ਬਾਨ ਛੁਟੇ ਸਭ ਹੂੰ ਰਨ ਮੰਡਲ ਤੇ ਪਗ ਟਾਰਿਯੋ ॥

स्री धन सिंघ के बान छुटे सभ हूं रन मंडल ते पग टारियो ॥

धनसिंहाने बाण सोडले तेव्हा तुम्ही रणांगणातून पाय मागे घ्यायला लागलात.

ਸਿੰਘ ਕੇ ਅਗ੍ਰਜ ਜੈਸੇ ਅਜਾ ਗਨ ਐਸੇ ਭਜੇ ਨਹਿ ਸਸਤ੍ਰ ਸੰਭਾਰਿਯੋ ॥

सिंघ के अग्रज जैसे अजा गन ऐसे भजे नहि ससत्र संभारियो ॥

��आणि आपल्या शस्त्रांबाबत बेफिकीर होऊन सिंहापुढे शेळ्यांचा मेळावाल्याप्रमाणे पळत सुटलात.

ਕਾਇਰ ਹੁਇ ਤਿਹ ਪੇਖਿ ਡਰੇ ਨਹਿ ਆਪ ਮਰੇ ਉਨ ਕਉ ਨਹੀ ਮਾਰਿਯੋ ॥੧੧੦੮॥

काइर हुइ तिह पेखि डरे नहि आप मरे उन कउ नही मारियो ॥११०८॥

तुम्ही डरपोक झाला आहात आणि त्याला पाहून घाबरला आहात, तुम्ही स्वतः मेला नाही किंवा त्याला मारले नाही.��1108.

ਯੌ ਸੁਨਿ ਕੈ ਹਰਿ ਕੀ ਬਤੀਯਾ ਭਟ ਦਾਤਨ ਪੀਸ ਕੈ ਕ੍ਰੋਧ ਭਰੇ ॥

यौ सुनि कै हरि की बतीया भट दातन पीस कै क्रोध भरे ॥

श्रीकृष्णाचे असे बोलणे ऐकून सुरवीर दात खात रागाने भरला.

ਧਨੁ ਬਾਨ ਸੰਭਾਰ ਕੈ ਧਾਇ ਪਰੇ ਧਨ ਸਿੰਘਹੁੰ ਤੇ ਨਹੀ ਨੈਕੁ ਡਰੇ ॥

धनु बान संभार कै धाइ परे धन सिंघहुं ते नही नैकु डरे ॥

कृष्णाचे हे शब्द ऐकून योद्धे मोठ्या रागाने दात खाऊ लागले आणि धनसिंहाला किंचितही न घाबरता त्यांनी आपले धनुष्य, बाण काढले आणि त्याच्यावर तुटून पडले.

ਧਨ ਸਿੰਘ ਸਰਾਸਨੁ ਲੈ ਕਰਿ ਮੈ ਕਟਿ ਦੈਤਨ ਕੇ ਸਿਰ ਭੂਮਿ ਪਰੇ ॥

धन सिंघ सरासनु लै करि मै कटि दैतन के सिर भूमि परे ॥

धनसिंगने धनुष्य हातात घेतले, त्या राक्षसांचे मुंडके कापले आणि जमिनीवर फेकले.

ਮਨੋ ਪਉਨ ਕੋ ਪੁੰਜ ਬਹਿਯੋ ਲਗ ਕੇ ਫੁਲਵਾਰੀ ਮੈ ਟੂਟ ਕੈ ਫੂਲਿ ਝਰੈ ॥੧੧੦੯॥

मनो पउन को पुंज बहियो लग के फुलवारी मै टूट कै फूलि झरै ॥११०९॥

धनसिंहानेही धनुष्यबाण हातात घेतले आणि दुसऱ्या बाजूने यादव सैन्याच्या हल्ल्यामुळे राक्षसांची मुंडके चिरून बागेतील फुलांप्रमाणे जमिनीवर पडली. जोरदार वारा वाहणे

ਕਬਿਤੁ ॥

कबितु ॥

कबिट

ਕੋਪ ਭਰੇ ਆਏ ਭਟ ਗਿਰੇ ਰਨਿ ਭੂਮਿ ਕਟਿ ਜੁਧ ਕੇ ਨਿਪਟ ਸਮੁਹਾਇ ਸਿੰਘ ਧਨ ਸੋ ॥

कोप भरे आए भट गिरे रनि भूमि कटि जुध के निपट समुहाइ सिंघ धन सो ॥

योद्धे प्रचंड संतापाने आले आणि धनसिंहाशी लढताना त्याच्यासमोर तुटून पडू लागले.

ਆਯੁਧ ਲੈ ਪਾਨ ਮੈ ਨਿਦਾਨ ਕੋ ਸਮਰ ਜਾਨਿ ਅਉਰ ਦਉਰ ਪਰੇ ਬੀਰਤਾ ਬਢਾਇ ਮਨ ਸੋ ॥

आयुध लै पान मै निदान को समर जानि अउर दउर परे बीरता बढाइ मन सो ॥

हातात धनुष्यबाण धरून ते निर्णायक युद्ध समजून वीरगतीने त्याच्यापुढे धावत आले.

ਕੋਪ ਧਨ ਸਿੰਘ ਲੈ ਸਰਾਸਨ ਸੁ ਬਾਨ ਤਾਨਿ ਜੁਦੇ ਕਰ ਡਾਰੇ ਸੀਸ ਤਿਨ ਹੀ ਕੇ ਤਨ ਸੋ ॥

कोप धन सिंघ लै सरासन सु बान तानि जुदे कर डारे सीस तिन ही के तन सो ॥

धनसिंग देखील अत्यंत क्रोधित होऊन, धनुष्य आणि बाण हातात घेऊन, त्यांनी त्यांची डोकी त्यांच्या सोंडेपासून वेगळी केली.

ਮਾਨਹੁ ਬਸੁੰਧਰਾ ਕੀ ਧੀਰਤਾ ਨਿਹਾਰ ਇੰਦ੍ਰ ਕੀਨੀ ਨਿਜ ਪੂਜਾ ਅਰਬਿੰਦ ਪੁਹਪਨ ਸੋ ॥੧੧੧੦॥

मानहु बसुंधरा की धीरता निहार इंद्र कीनी निज पूजा अरबिंद पुहपन सो ॥१११०॥

असे वाटले की पृथ्वीची सहनशक्ती पाहून इंद्र तिची पूजा करत आहेत, पुष्प अर्पण करीत आहेत.1110.

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

स्वय्या

ਸ੍ਰੀ ਧਨ ਸਿੰਘ ਅਯੋਧਨ ਮੈ ਅਤਿ ਕੋਪ ਕੀਯੋ ਬਹੁਤੇ ਭਟ ਮਾਰੇ ॥

स्री धन सिंघ अयोधन मै अति कोप कीयो बहुते भट मारे ॥

युद्धात प्रचंड रागाच्या भरात धनसिंहाने अनेक योद्धे मारले

ਅਉਰ ਜਿਤੇ ਬਰ ਆਵਤ ਹੇ ਸੁ ਹਨੇ ਜਨੁ ਮਾਰੁਤ ਮੇਘ ਬਿਡਾਰੇ ॥

अउर जिते बर आवत हे सु हने जनु मारुत मेघ बिडारे ॥

त्याच्या समोर जे इतर आले, त्यांनी त्या सर्वांचा नाश केला, जसे वाऱ्याच्या फटक्याने ढगांचे तुकडे होतात.

ਜਾਦਵ ਕੇ ਦਲ ਕੇ ਗਜ ਕੇ ਹਲਕੇ ਦਲ ਕੇ ਹਲਕੇ ਕਰਿ ਡਾਰੇ ॥

जादव के दल के गज के हलके दल के हलके करि डारे ॥

त्याने आपल्या प्रचंड सामर्थ्याने यादव सैन्यातील असंख्य हत्ती आणि घोडे कमी केले.

ਝੂਮਿ ਗਿਰੇ ਇਕ ਯੌ ਧਰਨੀ ਮਨੋ ਇੰਦ੍ਰ ਕੇ ਬਜ੍ਰ ਲਗੇ ਗਿਰ ਭਾਰੇ ॥੧੧੧੧॥

झूमि गिरे इक यौ धरनी मनो इंद्र के बज्र लगे गिर भारे ॥११११॥

ते योद्धे पर्वताप्रमाणे पृथ्वीवर पडले होते, ज्यांचे पंख इंद्राच्या वज्राने छाटले होते.1111.

ਕੋਪ ਭਰੇ ਅਸਿ ਪਾਨਿ ਧਰੇ ਧਨ ਸਿੰਘ ਅਰੇ ਗਜਰਾਜ ਸੰਘਾਰੇ ॥

कोप भरे असि पानि धरे धन सिंघ अरे गजराज संघारे ॥

आपली तलवार हातात धरून धनसिंहाने मोठ्या रागात अनेक मोठ्या हत्तींना मारले

ਅਉਰ ਜਿਤੇ ਗਜ ਪੁੰਜ ਹੁਤੇ ਡਰ ਮਾਨਿ ਭਜੇ ਅਤਿ ਹੀ ਧੁਜਵਾਰੇ ॥

अउर जिते गज पुंज हुते डर मानि भजे अति ही धुजवारे ॥

बॅनर असलेले उर्वरित सर्व रथ घाबरून पळून गेले

ਤਾ ਛਬਿ ਕੀ ਉਪਮਾ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਮਨ ਮੈ ਸੁ ਬਿਚਾਰ ਉਚਾਰੇ ॥

ता छबि की उपमा कबि स्याम कहै मन मै सु बिचार उचारे ॥

कवी श्याम म्हणतात, त्यांच्या प्रतिमेची उपमा असा विचार करून मनातून सांगता येईल.

ਮਾਨਹੁ ਇੰਦ੍ਰ ਕੇ ਆਗਮ ਤੇ ਡਰ ਭੂ ਧਰ ਕੈ ਧਰਿ ਪੰਖ ਪਧਾਰੇ ॥੧੧੧੨॥

मानहु इंद्र के आगम ते डर भू धर कै धरि पंख पधारे ॥१११२॥

कवी म्हणतो की, तो दृश्य त्याला इंद्रदेवाचा दृष्टीकोन ओळखून पर्वतांचे पंख उडून जाताना दिसले.1112.

ਜੁਧ ਕੀਯੋ ਧਨ ਸਿੰਘ ਘਨੋ ਤਿਹ ਕੇ ਕੋਊ ਸਾਮੁਹਿ ਬੀਰ ਨ ਆਯੋ ॥

जुध कीयो धन सिंघ घनो तिह के कोऊ सामुहि बीर न आयो ॥

धनसिंगने एक भयानक युद्ध पुकारले आणि कोणीही त्याचा सामना करू शकला नाही

ਸੋ ਰਨਿ ਕੋਪ ਸਿਉ ਆਨਿ ਪਰਿਯੋ ਨਹੀ ਜਾਨ ਦੀਯੋ ਸੋਈ ਮਾਰਿ ਗਿਰਾਯੋ ॥

सो रनि कोप सिउ आनि परियो नही जान दीयो सोई मारि गिरायो ॥

जो कोणी त्याच्या समोर आला, धनसिंगने रागाच्या भरात त्याचा खून केला

ਦਾਸਰਥੀ ਦਲ ਸਿਉ ਜਿਮਿ ਰਾਵਨ ਰੋਸ ਭਰਿਯੋ ਅਤਿ ਜੁਧ ਮਚਾਯੋ ॥

दासरथी दल सिउ जिमि रावन रोस भरियो अति जुध मचायो ॥

रावणाने रामाच्या सैन्याशी भयंकर युद्ध सुरू केल्याचे दिसून आले

ਤੈਸੇ ਭਿਰਿਯੋ ਧਨ ਸਿੰਘ ਬਲੀ ਹਨਿ ਕੈ ਚਤੁਰੰਗ ਚਮੂੰ ਪੁਨਿ ਧਾਯੋ ॥੧੧੧੩॥

तैसे भिरियो धन सिंघ बली हनि कै चतुरंग चमूं पुनि धायो ॥१११३॥

अशा प्रकारे लढून, सैन्याच्या चार तुकड्यांचा नाश करून पुन्हा पुढे सरसावले जावे.1113.

ਟੇਰਿ ਕਹਿਯੋ ਧਨ ਸਿੰਘ ਬਲੀ ਰਨ ਤ੍ਯਾਗ ਸੁਨੋ ਹਰਿ ਭਾਜਿ ਨ ਜਈਯੈ ॥

टेरि कहियो धन सिंघ बली रन त्याग सुनो हरि भाजि न जईयै ॥

पराक्रमी धनसिंह मोठ्याने ओरडत म्हणाला, हे कृष्णा! आता मैदान सोडून पळून जाऊ नका

ਤਾ ਤੇ ਸੰਭਾਰ ਕੇ ਆਨਿ ਭਿਰੋ ਨਿਜ ਲੋਕਨ ਕੋ ਬਿਰਥਾ ਨ ਕਟਈਯੈ ॥

ता ते संभार के आनि भिरो निज लोकन को बिरथा न कटईयै ॥

तू तू ये आणि माझ्याशी युद्ध कर आणि तुझ्या लोकांना निरुपयोगी मारून टाकू नकोस

ਹੇ ਬਲਿਦੇਵ ਸਰਾਸਨੁ ਲੈ ਹਮ ਸੋ ਸਮੁਹਾਇ ਕੈ ਜੁਧ ਕਰਈਯੈ ॥

हे बलिदेव सरासनु लै हम सो समुहाइ कै जुध करईयै ॥

हे बलदेव! धनुष्य घे आणि युद्धात माझा सामना कर.

ਸੰਗਰ ਕੇ ਸਮ ਅਉਰ ਕਛੂ ਨਹੀ ਯਾ ਤੇ ਦੁਹੂੰ ਜਗ ਮੈ ਜਸੁ ਪਈਯੈ ॥੧੧੧੪॥

संगर के सम अउर कछू नही या ते दुहूं जग मै जसु पईयै ॥१११४॥

हे बलराम ! तुम्हीही तुमच्या हातात धनुष्यबाण घेऊन माझ्याशी युद्ध करा, कारण युद्धासारखे दुसरे काहीही नाही, ज्याद्वारे या आणि पुढील जगात प्रशंसा मिळते.��1114.