श्री दसाम ग्रंथ

पान - 1368


ਕਹੂੰ ਬੀਰ ਮਾਰੇ ਗਿਰੇ ਭੂਮਿ ਮੋਹੈ ॥੧੩੭॥
कहूं बीर मारे गिरे भूमि मोहै ॥१३७॥

कुठेतरी मारले गेलेले वीर जमिनीवर पडलेले होते. 137.

ਜਿਤੇ ਸ੍ਰੋਨ ਕੇ ਬੂੰਦ ਭੂ ਪੈ ਪਰੇ ਹੈ ॥
जिते स्रोन के बूंद भू पै परे है ॥

रक्ताचे अनेक थेंब जमिनीवर पडले,

ਤਿਤੇ ਦਾਨਵੋ ਰੂਪ ਬਾਕੇ ਧਰੇ ਹੈ ॥
तिते दानवो रूप बाके धरे है ॥

अनेक दिग्गजांनी बँकांचे रूप धारण केले.

ਹਠੀ ਓਰ ਚਾਰੌ ਬਿਖੈ ਆਨਿ ਢੂਕੇ ॥
हठी ओर चारौ बिखै आनि ढूके ॥

(ते) चारही बाजूंनी येतात

ਮਹਾ ਕੋਪ ਕੈ ਮਾਰ ਹੀ ਮਾਰਿ ਕੂਕੈ ॥੧੩੮॥
महा कोप कै मार ही मारि कूकै ॥१३८॥

आणि खूप राग आल्याने तो 'मार, मार' असे ओरडू लागला. 138.

ਜਿਤੇ ਦੈਤ ਆਏ ਤਿਤੇ ਕਾਲ ਮਾਰੇ ॥
जिते दैत आए तिते काल मारे ॥

जेवढे दैत्य आले, ते दुष्काळाने मारले गेले.

ਬਹੇ ਸ੍ਰੋਨ ਕੇ ਭੂਮ ਹੂੰ ਪੈ ਪਨਾਰੇ ॥
बहे स्रोन के भूम हूं पै पनारे ॥

पृथ्वीवर रक्त वाहू लागले.

ਉਠ ਦੈਤ ਬਾਕੇ ਬਲੀ ਸਸਤ੍ਰ ਲੈ ਕੈ ॥
उठ दैत बाके बली ससत्र लै कै ॥

(त्या रक्तातून) पराक्रमी राक्षस चिलखत घेऊन उभे राहिले.

ਦੁਹੂੰ ਓਰ ਤੇ ਮਾਰ ਹੀ ਮਾਰਿ ਕੈ ਕੈ ॥੧੩੯॥
दुहूं ओर ते मार ही मारि कै कै ॥१३९॥

दोन्ही बाजूंनी 'मारो मारो'चे आवाज येऊ लागले. 139.

ਹਠੀ ਬਧਿ ਗੋਪਾ ਗੁਲਿਤ੍ਰਾਨ ਬਾਕੇ ॥
हठी बधि गोपा गुलित्रान बाके ॥

हाती बांके योद्धे गोपे आणि लोखंडी हातमोजे ('गुलिट्रान') घालत.

ਹਠੀਲੇ ਕਟੀਲੇ ਰਜੀਲੇ ਨਿਸਾਕੇ ॥
हठीले कटीले रजीले निसाके ॥

(ते) अतिशय जिद्दी, कठोर (कापण्यास कठीण), कठोर ('राजिले') आणि निर्भय ('निसके') होते.

ਗਦਾ ਹਾਥ ਲੈ ਕੇ ਕਿਤੇ ਬੀਰ ਗਾਜੇ ॥
गदा हाथ लै के किते बीर गाजे ॥

किती शूरवीर हातात गदा घेऊन कूच करत होते.

ਲਰੇ ਆਨਿ ਕੈ ਪੈਗ ਦ੍ਵੈ ਕੈ ਨ ਭਾਜੇ ॥੧੪੦॥
लरे आनि कै पैग द्वै कै न भाजे ॥१४०॥

(ते) युद्धात यायचे आणि दोन पाय मागे ठेवूनही पळत नसत. 140.

ਕਹੂੰ ਬੀਰ ਮਾਰੇ ਬਿਦਾਰੇ ਪਰੇ ਹੈ ॥
कहूं बीर मारे बिदारे परे है ॥

कुठेतरी सैनिक मारले गेले आणि कट पडलेले होते.

ਕਹੂੰ ਖੇਤ ਮੈ ਖਿੰਗ ਖਤ੍ਰੀ ਜਰੇ ਹੈ ॥
कहूं खेत मै खिंग खत्री जरे है ॥

युद्धक्षेत्रात कुठेतरी घोडे आणि छत्र्या पडल्या होत्या.

ਕਹੂੰ ਮਤ ਦੰਤੀ ਕਹੂੰ ਉਸਟ ਮਾਰੇ ॥
कहूं मत दंती कहूं उसट मारे ॥

कुठेतरी मेलेले हत्ती आणि उंट होते

ਬਿਰਾਜੈ ਕਹੂੰ ਨਗਨ ਖੰਡੇ ਕਟਾਰੇ ॥੧੪੧॥
बिराजै कहूं नगन खंडे कटारे ॥१४१॥

आणि कुठेतरी उघडे अवशेष आणि काठ्या होत्या. 141.

ਕਹੂੰ ਖੋਲ ਖਾਡੇ ਗਿਰੇ ਭੂਮਿ ਸੋਹੈ ॥
कहूं खोल खाडे गिरे भूमि सोहै ॥

कुठेतरी तलवारीचे लोट जमिनीवर पडलेले होते.

ਕਹੂੰ ਬੀਰ ਬਾਨੀ ਪਰੇ ਭੂਮਿ ਮੋਹੈ ॥
कहूं बीर बानी परे भूमि मोहै ॥

कुठेतरी प्रमुख ('बाणी') योद्धे जमिनीवर पडलेले होते आणि मोहित झाले होते.

ਕਹੂੰ ਸ੍ਵਾਰ ਮਾਰੇ ਫਿਰੈ ਬਾਜ ਛੂਟੈ ॥
कहूं स्वार मारे फिरै बाज छूटै ॥

कुठेतरी घोडे त्यांच्या स्वारांच्या मृत्यूमुळे सैल पळत होते.

ਕਿਤੇ ਛੈਲ ਛੋਰੇ ਕਿਤੇ ਦੁਸਟ ਲੂਟੈ ॥੧੪੨॥
किते छैल छोरे किते दुसट लूटै ॥१४२॥

कुठेतरी चोर तर कुठे दुष्ट (शत्रू) पडलेले होते. 142.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चोवीस:

ਇਹ ਬਿਧਿ ਤਹਾ ਭਯੋ ਸੰਗ੍ਰਾਮਾ ॥
इह बिधि तहा भयो संग्रामा ॥

तेथे असे युद्ध झाले

ਨਿਰਖਤ ਦੇਵ ਦਾਨਵੀ ਬਾਮਾ ॥
निरखत देव दानवी बामा ॥

ज्यांच्याकडे देव-दैत्यांच्या बायका बघत होत्या.

ਕੇਤਿਕ ਕਰੀ ਕਰਨ ਬਿਨੁ ਭਏ ॥
केतिक करी करन बिनु भए ॥

कान नसलेले किती हत्ती झाले

ਪ੍ਰਾਪਤ ਦੁਸਟ ਨਿਧਨ ਕਹ ਗਏ ॥੧੪੩॥
प्रापत दुसट निधन कह गए ॥१४३॥

आणि दुष्ट लोक मेले. 143.

ਮਾਰਹਿ ਮਾਰਿ ਮਹਾ ਸੂਰ ਕੂਕਹਿ ॥
मारहि मारि महा सूर कूकहि ॥

महान योद्धे ओरडत होते 'मारा' 'मार'

ਕਾਢਿ ਕਾਢਿ ਦਾਤਨ ਕਹ ਢੂਕਹਿ ॥
काढि काढि दातन कह ढूकहि ॥

आणि दात पडत होते.

ਬਾਜਹਿ ਢੋਲ ਮ੍ਰਿਦੰਗ ਨਗਾਰੇ ॥
बाजहि ढोल म्रिदंग नगारे ॥

ढोल, मृदंग, जंग,

ਜੰਗ ਮਚੰਗ ਉਪੰਗ ਜੁਝਾਰੇ ॥੧੪੪॥
जंग मचंग उपंग जुझारे ॥१४४॥

माचांग, उपांग आणि युद्धाची घंटा वाजत होती. 144.

ਜਿਹ ਤਨ ਕਾਲ ਬਿਸਿਖ ਕੀ ਮਾਰੈ ॥
जिह तन काल बिसिख की मारै ॥

ज्याच्या अंगावर काळा बाण मारायचा.

ਤਾ ਕਹ ਤਹੀ ਚੂਰ ਕਰਿ ਡਾਰੈ ॥
ता कह तही चूर करि डारै ॥

त्याला तिथे चिरडायचे.

ਜਾ ਕਰ ਕੋਪਿ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਪ੍ਰਹਾਰਤ ॥
जा कर कोपि क्रिपान प्रहारत ॥

ज्यावर तो रागाने तलवारीचा वार करायचा.

ਤਿਹ ਕਾ ਮੂੰਡ ਕਾਟਿ ਹੀ ਡਾਰਤ ॥੧੪੫॥
तिह का मूंड काटि ही डारत ॥१४५॥

त्याचे डोके कापले जायचे. 145.

ਇਹ ਬਿਧਿ ਭਯੋ ਭਯਾਨਕ ਜੁਧਾ ॥
इह बिधि भयो भयानक जुधा ॥

असे भयंकर युद्ध झाले.

ਉਪਜਾ ਕਛੁਕ ਕਾਲ ਕੇ ਕ੍ਰਧਾ ॥
उपजा कछुक काल के क्रधा ॥

कालही जरा रागावला.

ਕੇਸਨ ਤੇ ਗਹਿ ਅਸੁਰ ਪਛਾਰੇ ॥
केसन ते गहि असुर पछारे ॥

(त्याने) राक्षसांना केसांनी धरून उखडून टाकले

ਕਾਢਿ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਏਕ ਹਨਿ ਡਾਰੇ ॥੧੪੬॥
काढि क्रिपान एक हनि डारे ॥१४६॥

आणि किरपाण काढून काहींची हत्या केली. 146.

ਮਾਰੇ ਅਧਿਕ ਤਾਹਿ ਦਾਨਵ ਰਨ ॥
मारे अधिक ताहि दानव रन ॥

तेथे रणांगणात अनेक दिग्गज मारले गेले.

ਟੂਕ ਟੂਕ ਹ੍ਵੈਗੇ ਤਿਨ ਕੇ ਤਨ ॥
टूक टूक ह्वैगे तिन के तन ॥

त्यांच्या मृतदेहाचे तुकडे झाले.

ਤਊ ਮਾਰ ਹੀ ਮਾਰਿ ਪੁਕਾਰਤ ॥
तऊ मार ही मारि पुकारत ॥

तरीही ते 'मारो मारो' ओरडत होते.

ਪਾਛੇ ਪਾਵ ਏਕ ਨਹਿ ਡਾਰਤ ॥੧੪੭॥
पाछे पाव एक नहि डारत ॥१४७॥

ते एक पाऊलही पाळले नाहीत. 147.

ਕੇਤਿਕ ਘੂਮਿ ਗਿਰਤ ਹੈ ਘਾਇਲ ॥
केतिक घूमि गिरत है घाइल ॥

घुमेरी खाऊन अनेकजण पडत होते

ਪਰਤ ਭਏ ਭੂ ਤਰ ਹ੍ਵੈ ਹਾਇਲ ॥
परत भए भू तर ह्वै हाइल ॥

आणि ते भयानक रूपात ('गारा') पृथ्वीवर पडत होते.

ਤਊ ਜੁਧ ਕੋ ਤ੍ਯਾਗਿ ਨ ਭਜਹੀ ॥
तऊ जुध को त्यागि न भजही ॥

(तरीही) त्यांनी युद्ध सोडून पळ काढला नाही,

ਜਬ ਲਗਿ ਦੁਸਟ ਪ੍ਰਾਨ ਨਹਿ ਤਜਹੀ ॥੧੪੮॥
जब लगि दुसट प्रान नहि तजही ॥१४८॥

जोपर्यंत दुष्ट आत्मे सोडले नाहीत. 148.

ਗੁਰਜ ਗੋਫਨੈ ਕਿਤਕ ਸੰਭਾਰੈ ॥
गुरज गोफनै कितक संभारै ॥

अनेकजण गुरज आणि गोफ घेऊन जात होते.

ਕੇਤਿਕ ਕਸਿ ਕਸਿ ਬਾਨ ਪ੍ਰਹਾਰੈ ॥
केतिक कसि कसि बान प्रहारै ॥

किती घट्ट बाण मारत होते.

ਕਿਤੇ ਤਮਕਿ ਰਨ ਤੁਰੀ ਨਚਾਵੈ ॥
किते तमकि रन तुरी नचावै ॥

शेतात घोडे किती जबरदस्त नाचत होते.

ਚਟਪਟ ਸੁਭਟ ਜੂਝਿ ਰਨ ਜਾਵੈ ॥੧੪੯॥
चटपट सुभट जूझि रन जावै ॥१४९॥

वाळवंटात किती वीर लढत होते. 149.

ਕਿਤਕ ਤਮਕਿ ਰਨ ਤੁਰੀ ਨਚਾਵਤ ॥
कितक तमकि रन तुरी नचावत ॥

रणांगणात किती घोडे नाचत होते

ਮਾਰਿ ਮਾਰਿ ਧੁਨਿ ਕਿਤਕ ਉਘਾਵਤ ॥
मारि मारि धुनि कितक उघावत ॥

आणि 'मारो मारो'च्या सुरात किती गर्जना करत होते.

ਮੰਡਹਿ ਮਹਾ ਕਾਲ ਸੌ ਜੁਧਾ ॥
मंडहि महा काल सौ जुधा ॥

(तो) मनात खूप राग येणे

ਹ੍ਵੈ ਹ੍ਵੈ ਅਧਿਕ ਚਿਤ ਮਹਿ ਕ੍ਰੁਧਾ ॥੧੫੦॥
ह्वै ह्वै अधिक चित महि क्रुधा ॥१५०॥

ते महाकालाशी लढत असत. 150.

ਜੇਤਿਕ ਸੁਭਟ ਕੋਪਿ ਕਰਿ ਆਏ ॥
जेतिक सुभट कोपि करि आए ॥

जितके योद्धे रागाने (पुढे) आले,

ਮਹਾ ਕਾਲ ਤੇਤੇ ਈ ਖਪਾਏ ॥
महा काल तेते ई खपाए ॥

महायुग जेवढे सेवन केले.

ਤਿਨ ਕੋ ਮੇਦ ਮਾਸ ਭੂਅ ਪਰਾ ॥
तिन को मेद मास भूअ परा ॥

त्यांची फळे आणि मांस जमिनीवर पडले.

ਬਹੁ ਅਸੁਰਨ ਤਾ ਤੇ ਬਪੁ ਧਰਾ ॥੧੫੧॥
बहु असुरन ता ते बपु धरा ॥१५१॥

त्याच्यापेक्षा अनेक दिग्गजांनी शरीर धारण केले. १५१.

ਮਹਾ ਕਾਲ ਤੇ ਦਏ ਖਪਾਇ ॥
महा काल ते दए खपाइ ॥

मोठे वय त्यांना ग्रासले

ਸ੍ਰੋਨਤ ਸੋ ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਰਹੀ ਛਾਇ ॥
स्रोनत सो प्रिथवी रही छाइ ॥

आणि पृथ्वी रक्ताने माखली होती.

ਤਿਹ ਤੇ ਅਮਿਤ ਅਸੁਰ ਉਠਿ ਢੂਕੇ ॥
तिह ते अमित असुर उठि ढूके ॥

त्याच्यापासून इतर असंख्य दिग्गज उठले

ਮਾਰਹਿ ਮਾਰਿ ਦਸੌ ਦਿਸਿ ਕੂਕੇ ॥੧੫੨॥
मारहि मारि दसौ दिसि कूके ॥१५२॥

आणि दहा दिशांनी 'मारो मारो' रडायला लागली. १५२.

ਕੇਤਿਕ ਕੀ ਬਾਹਨ ਕਟਿ ਡਾਰਾ ॥
केतिक की बाहन कटि डारा ॥

किती हात कापले गेले?

ਕਰੇ ਰੁੰਡ ਬਿਨੁ ਮੁੰਡ ਹਜਾਰਾ ॥
करे रुंड बिनु मुंड हजारा ॥

आणि डोके नसलेले हजारो शरीर.

ਕੇਤਿਕ ਚੀਰ ਅਧੌ ਅਧ ਡਾਰੇ ॥
केतिक चीर अधौ अध डारे ॥

किती तडे पडले.

ਨਾਚਤ ਭੂਤ ਪ੍ਰੇਤ ਮਤਵਾਰੇ ॥੧੫੩॥
नाचत भूत प्रेत मतवारे ॥१५३॥

भूत-प्रेत एकत्र नाचू लागले. १५३.

ਜੇ ਤਿਨ ਕੇ ਸਿਰਿ ਬਹੀ ਕ੍ਰਿਪਾਨੈ ॥
जे तिन के सिरि बही क्रिपानै ॥

जे गेले त्यांच्या डोक्यावर,

ਅਰਧ ਅਰਧ ਹ੍ਵੈ ਜੂਝੇ ਜ੍ਵਾਨੈ ॥
अरध अरध ह्वै जूझे ज्वानै ॥

त्यातील निम्मे तरुण मारले गेले.

ਗਜ ਬਾਜੀ ਲੋਟਤ ਕਹੂੰ ਭੂ ਪਰ ॥
गज बाजी लोटत कहूं भू पर ॥

कुठेतरी घोडे, हत्ती जमिनीवर लुटत होते

ਸੁੰਭਨ ਸਬਦ ਸੁਨਾ ਅਵਨੀ ਤਰ ॥੧੫੪॥
सुंभन सबद सुना अवनी तर ॥१५४॥

आणि जमिनीखाली खूरांचा आवाज ऐकू आला. १५४.

ਗਿਰਿ ਗਿਰਿ ਪਰੇ ਕਹੂੰ ਘਾਯਲ ਰਨ ॥
गिरि गिरि परे कहूं घायल रन ॥

कुठेतरी रणांगणात (योद्धे) खाली पडत होते.

ਭਾਜਿ ਚਲੇ ਕਈ ਹੋਇ ਬਿਮਨ ਮਨ ॥
भाजि चले कई होइ बिमन मन ॥

अनेक जण हताश होऊन (रणातून) पळून गेले होते.