श्री दसाम ग्रंथ

पान - 1191


ਰਾਜਾ ਕੀ ਜਾਘੈ ਗਹਿ ਲੀਨੀ ॥
राजा की जाघै गहि लीनी ॥

(चुकून त्याने) राजाचे पाय धरले

ਬਲ ਸੋ ਐਂਚਿ ਆਪੁ ਤਰ ਕੀਨੀ ॥੧੪॥
बल सो ऐंचि आपु तर कीनी ॥१४॥

आणि जबरदस्तीने खाली खेचले. 14.

ਤਬ ਨ੍ਰਿਪ ਜਗਾ ਕੋਪ ਕਰਿ ਭਾਰਾ ॥
तब न्रिप जगा कोप करि भारा ॥

तेव्हा राजाला खूप राग आला आणि तो जागा झाला

ਚੋਰ ਚੋਰ ਕਹਿ ਖੜਗ ਸੰਭਾਰਾ ॥
चोर चोर कहि खड़ग संभारा ॥

आणि चोराने (त्याची) तलवार चोरली.

ਰਾਨੀ ਜਗੀ ਹਾਥ ਗਹਿ ਲੀਨਾ ॥
रानी जगी हाथ गहि लीना ॥

राणीही उठली आणि (तिने) राजाचा हात धरला.

ਯੌ ਜੜ ਕੌ ਪ੍ਰਤਿ ਉਤਰ ਦੀਨਾ ॥੧੫॥
यौ जड़ कौ प्रति उतर दीना ॥१५॥

त्या मूर्खाने (राजा) असे उत्तर दिले. १५.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दुहेरी:

ਤੀਰਥ ਨਿਮਿਤ ਆਯੋ ਹੁਤੋ ਯਹ ਢਾਕਾ ਕੋ ਰਾਇ ॥
तीरथ निमित आयो हुतो यह ढाका को राइ ॥

ढाक्याचा हा राजा तीर्थयात्रेसाठी आला होता.

ਕਹਾ ਪ੍ਰਥਮ ਨ੍ਰਿਪ ਪਦ ਪਰਸਿ ਬਹੁਰਿ ਅਨੈਹੋ ਜਾਇ ॥੧੬॥
कहा प्रथम न्रिप पद परसि बहुरि अनैहो जाइ ॥१६॥

आधी राजाच्या पायाला स्पर्श करून मग आंघोळीला जाईन असे तो म्हणायचा. 16.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चोवीस:

ਤੁਮਰੇ ਪਗ ਪਰਸਨ ਕੇ ਕਾਜਾ ॥
तुमरे पग परसन के काजा ॥

हे राजन! ते तुझ्या चरणी आहेत

ਇਹ ਕਾਰਨ ਆਯੋ ਇਹ ਰਾਜਾ ॥
इह कारन आयो इह राजा ॥

तो इथे फक्त स्पर्श करायला आला होता.

ਤਿਹ ਨ ਹਨੋ ਇਹ ਬਹੁ ਧਨ ਦੀਜੈ ॥
तिह न हनो इह बहु धन दीजै ॥

मारू नका, पण भरपूर पैसे द्या

ਚਰਨ ਲਗਾ ਪਤਿ ਬਿਦਾ ਕਰੀਜੈ ॥੧੭॥
चरन लगा पति बिदा करीजै ॥१७॥

आणि हे पतीदेव! पायांना स्पर्श करून निरोप घ्या. १७.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दुहेरी:

ਬਿਦਾ ਕਿਯਾ ਨ੍ਰਿਪ ਦਰਬ ਦੈ ਤਾ ਕੋ ਚਰਨ ਲਗਾਇ ॥
बिदा किया न्रिप दरब दै ता को चरन लगाइ ॥

राजाने त्याला त्याच्या पायाशी बसवून पुष्कळ पैसे देऊन निरोप दिला.

ਇਹ ਛਲ ਸੌ ਮੂਰਖ ਛਲਾ ਸਕਾ ਨ ਛਲ ਕੋ ਪਾਇ ॥੧੮॥
इह छल सौ मूरख छला सका न छल को पाइ ॥१८॥

या युक्तीने (राणीने) मूर्ख राजाला फसवले, (पण) त्याला ती युक्ती समजली नाही. १८.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਪੈਸਠਿ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੬੫॥੫੦੭੦॥ਅਫਜੂੰ॥
इति स्री चरित्र पख्याने त्रिया चरित्रे मंत्री भूप संबादे दोइ सौ पैसठि चरित्र समापतम सतु सुभम सतु ॥२६५॥५०७०॥अफजूं॥

श्री चरित्रोपाख्यानातील त्रिचरित्रातील मंत्री भूप संबदाच्या २६५ व्या चरित्राची सांगता येथे आहे, सर्व शुभ आहे. २६५.५०७०. चालते

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चोवीस:

ਸੁਮਤਿ ਸੈਨ ਇਕ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਸੁਨਾ ਬਰ ॥
सुमति सैन इक न्रिपति सुना बर ॥

सुमती सेन नावाचा एक मोठा राजा होता.

ਦੁਤਿਯ ਦਿਵਾਕਰ ਕਿਧੌ ਕਿਰਨਿਧਰ ॥
दुतिय दिवाकर किधौ किरनिधर ॥

(असे वाटले) दुसरा सूर्य किंवा चंद्र असावा.

ਸਮਰ ਮਤੀ ਰਾਨੀ ਗ੍ਰਿਹ ਤਾ ਕੇ ॥
समर मती रानी ग्रिह ता के ॥

त्याच्या घरी समर मती नावाची राणी होती

ਸੁਰੀ ਆਸੁਰੀ ਸਮ ਨਹਿ ਜਾ ਕੇ ॥੧॥
सुरी आसुरी सम नहि जा के ॥१॥

देव स्त्रिया आणि मानवी स्त्रिया अशा नव्हत्या. १.

ਸ੍ਰੀ ਰਨਖੰਭ ਕਲਾ ਦੁਹਿਤਾ ਤਿਹ ॥
स्री रनखंभ कला दुहिता तिह ॥

त्याला एक मुलगी होती (रणखंभा कला नावाची).

ਜੀਤਿ ਲਈ ਸਸਿ ਅੰਸ ਕਲਾ ਜਿਹ ॥
जीति लई ससि अंस कला जिह ॥

ज्याने चंद्राच्या कलांवर विजय मिळवला होता.

ਨਿਰਖਿ ਭਾਨ ਜਿਹ ਪ੍ਰਭਾ ਰਹਤ ਦਬਿ ॥
निरखि भान जिह प्रभा रहत दबि ॥

त्याचे सौंदर्य पाहून सूर्यही दडपून जायचा.

ਸੁਰੀ ਆਸੁਰਿਨ ਕੀ ਨਹਿ ਸਮ ਛਬਿ ॥੨॥
सुरी आसुरिन की नहि सम छबि ॥२॥

देव स्त्रिया आणि दानव स्त्रियांचे सौंदर्य (तिच्या) सारखे नव्हते.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

दुहेरी:

ਤਰੁਨਿ ਭਈ ਤਰੁਨੀ ਜਬੈ ਅਧਿਕ ਸੁਖਨ ਕੇ ਸੰਗ ॥
तरुनि भई तरुनी जबै अधिक सुखन के संग ॥

जेव्हा राज कुमारी आनंदाने मोठी झाली

ਲਰਿਕਾਪਨ ਮਿਟਿ ਜਾਤ ਭਯੋ ਦੁੰਦਭਿ ਦਿਯੋ ਅਨੰਗ ॥੩॥
लरिकापन मिटि जात भयो दुंदभि दियो अनंग ॥३॥

मग तिचे बालपण संपले आणि कामदेवने नगारा वाजवला (म्हणजे ती तरुण झाली).

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चोवीस:

ਚਾਰਿ ਭ੍ਰਾਤ ਤਾ ਕੇ ਬਲਵਾਨਾ ॥
चारि भ्रात ता के बलवाना ॥

त्याला चार अतिशय मजबूत भाऊ होते.

ਸੂਰਬੀਰ ਸਭ ਸਸਤ੍ਰ ਨਿਧਾਨਾ ॥
सूरबीर सभ ससत्र निधाना ॥

(ते) सर्व शूर आणि चिलखत संपन्न होते.

ਤੇਜਵਾਨ ਦੁਤਿਮਾਨ ਅਤੁਲ ਬਲ ॥
तेजवान दुतिमान अतुल बल ॥

(ते) अतिशय वेगवान, सुंदर आणि अविश्वसनीय ताकदीचे होते.

ਅਰਿ ਅਨੇਕ ਜੀਤੇ ਜਿਹ ਦਲਿ ਮਲਿ ॥੪॥
अरि अनेक जीते जिह दलि मलि ॥४॥

त्याने अनेक शत्रूंचा पराभव केला. 4.

ਸਾਰਦੂਲ ਧੁਜ ਨਾਹਰ ਧੁਜ ਭਨ ॥
सारदूल धुज नाहर धुज भन ॥

सार्दुल धुज, नहर धुज,

ਸਿੰਘ ਕੇਤੁ ਹਰਿ ਕੇਤੁ ਮਹਾ ਮਨ ॥
सिंघ केतु हरि केतु महा मन ॥

सिंह केतू आणि हरी केतू खूप महान होते.

ਚਾਰੌ ਸੂਰਬੀਰ ਬਲਵਾਨਾ ॥
चारौ सूरबीर बलवाना ॥

ते चार योद्धे अतिशय बलवान होते.

ਮਾਨਤ ਸਤ੍ਰੁ ਸਕਲ ਜਿਹ ਆਨਾ ॥੫॥
मानत सत्रु सकल जिह आना ॥५॥

सर्वांनी त्यांच्या अधीनतेला शत्रू मानले. ५.

ਚਾਰੌ ਕੁਅਰਿ ਪੜਨ ਕੇ ਕਾਜਾ ॥
चारौ कुअरि पड़न के काजा ॥

चार राजकुमारांना शिकवायला

ਦਿਜ ਇਕ ਬੋਲਿ ਪਠਾਯੋ ਰਾਜਾ ॥
दिज इक बोलि पठायो राजा ॥

राजाने ब्राह्मण बोलावले.

ਭਾਖ੍ਰਯਾਦਿਕ ਬ੍ਯਾਕਰਨ ਪੜੇ ਜਿਨ ॥
भाख्रयादिक ब्याकरन पड़े जिन ॥

भाष्य, व्याकरण वगैरे कोणी वाचले होते

ਔਗਾਹਨ ਸਭ ਕਿਯ ਪੁਰਾਨ ਤਿਨ ॥੬॥
औगाहन सभ किय पुरान तिन ॥६॥

आणि ज्याने सर्व पुराणांचा अभ्यास केला होता. 6.

ਅਧਿਕ ਦਰਬ ਨ੍ਰਿਪ ਬਰ ਤਿਹ ਦੀਯਾ ॥
अधिक दरब न्रिप बर तिह दीया ॥

महान राजाने त्याला भरपूर पैसा दिला

ਬਿਬਿਧ ਬਿਧਨ ਕਰਿ ਆਦਰ ਕੀਯਾ ॥
बिबिध बिधन करि आदर कीया ॥

आणि अत्यंत आदरणीय.

ਸੁਤਾ ਸਹਿਤ ਸੌਪੇ ਸੁਤ ਤਿਹ ਘਰ ॥
सुता सहित सौपे सुत तिह घर ॥

त्याने आपल्या चार मुलांना आपल्या मुलीसह त्याच्या घरी पाठवले आणि म्हणाला,

ਕਛੁ ਬਿਦ੍ਯਾ ਦਿਜਿ ਦੇਹੁ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਿ ॥੭॥
कछु बिद्या दिजि देहु क्रिपा करि ॥७॥

हे महान विद्वान! कृपया त्यांना थोडे शिक्षण द्या. ७.

ਜਬ ਤੇ ਤਹ ਪੜਬੇ ਕਹ ਆਵੈ ॥
जब ते तह पड़बे कह आवै ॥

जेव्हा ते तिथे शिकायला येतात