श्री दसाम ग्रंथ

पान - 194


ਕਾਲ ਪੁਰਖ ਆਗ੍ਯਾ ਤਬ ਦੀਨੀ ॥
काल पुरख आग्या तब दीनी ॥

कालपुरुखांनी मग परवानगी दिली

ਬਿਸਨੁ ਚੰਦ ਸੋਈ ਬਿਧਿ ਕੀਨੀ ॥੨॥
बिसनु चंद सोई बिधि कीनी ॥२॥

मग अचल भगवान विष्णूला आज्ञा केली, त्यांनी आज्ञा केल्याप्रमाणे केले.2.

ਮਨੁ ਹ੍ਵੈ ਰਾਜ ਵਤਾਰ ਅਵਤਰਾ ॥
मनु ह्वै राज वतार अवतरा ॥

मनुने राजा (विष्णू) म्हणून अवतार घेतला.

ਮਨੁ ਸਿਮਿਰਿਤਹਿ ਪ੍ਰਚੁਰ ਜਗਿ ਕਰਾ ॥
मनु सिमिरितहि प्रचुर जगि करा ॥

विष्णूने स्वतःला राजा मनु म्हणून प्रकट केले आणि मनुस्मृतीचा जगात प्रचार केला.

ਸਕਲ ਕੁਪੰਥੀ ਪੰਥਿ ਚਲਾਏ ॥
सकल कुपंथी पंथि चलाए ॥

सर्व पंथांना (जैन) योग्य मार्गावर मार्गदर्शन केले

ਪਾਪ ਕਰਮ ਤੇ ਲੋਗ ਹਟਾਏ ॥੩॥
पाप करम ते लोग हटाए ॥३॥

त्यांनी सर्व भ्रष्ट लोकांना योग्य मार्गावर आणले आणि लोकांना पापी कृत्यांपासून मुक्त होण्यास सांगितले.3.

ਰਾਜ ਅਵਤਾਰ ਭਯੋ ਮਨੁ ਰਾਜਾ ॥
राज अवतार भयो मनु राजा ॥

राजा अवतार (विष्णू) मनु राजा म्हणून प्रकट झाला,

ਸਰਬ ਹੀ ਸਿਰਜੇ ਧਰਮ ਕੇ ਸਾਜਾ ॥
सरब ही सिरजे धरम के साजा ॥

विष्णूने स्वतःला राजा मनु म्हणून अवतार घेतला आणि दगरमाच्या सर्व कृतींची स्थापना केली.

ਪਾਪ ਕਰਾ ਤਾ ਕੋ ਗਹਿ ਮਾਰਾ ॥
पाप करा ता को गहि मारा ॥

(ज्याने) पाप केले, त्याला पकडले आणि मारले.

ਸਕਲ ਪ੍ਰਜਾ ਕਹੁ ਮਾਰਗਿ ਡਾਰਾ ॥੪॥
सकल प्रजा कहु मारगि डारा ॥४॥

जर कोणी पाप केले असेल तर त्याला आता मारले जाईल आणि अशा प्रकारे, राजाने आपल्या सर्व प्रजेला योग्य मार्गावर चालण्यास लावले.4.

ਪਾਪ ਕਰਾ ਜਾ ਹੀ ਤਹ ਮਾਰਸ ॥
पाप करा जा ही तह मारस ॥

जेथे कोणी पाप केले तेथे (त्याला) मारले गेले.

ਸਕਲ ਪ੍ਰਜਾ ਕਹੁ ਧਰਮ ਸਿਖਾਰਸ ॥
सकल प्रजा कहु धरम सिखारस ॥

पापी तात्काळ मारला गेला आणि सर्व विषयांना धर्माच्या सूचना दिल्या गेल्या.

ਨਾਮ ਦਾਨ ਸਬਹੂਨ ਸਿਖਾਰਾ ॥
नाम दान सबहून सिखारा ॥

प्रत्येकाला नामस्मरण आणि दान देण्याची युक्ती शिकवण्यात आली

ਸ੍ਰਾਵਗ ਪੰਥ ਦੂਰ ਕਰਿ ਡਾਰਾ ॥੫॥
स्रावग पंथ दूर करि डारा ॥५॥

आता सर्वांना भगवंताच्या नामाची आणि दानधर्मासारख्या पुण्य कर्मांची सूचना प्राप्त झाली आणि अशा प्रकारे राजाने शरावकांच्या शिस्तीचा त्याग केला.5.

ਜੇ ਜੇ ਭਾਜਿ ਦੂਰ ਕਹੁ ਗਏ ॥
जे जे भाजि दूर कहु गए ॥

जे दूरच्या देशात पळून गेले,

ਸ੍ਰਾਵਗ ਧਰਮਿ ਸੋਊ ਰਹਿ ਗਏ ॥
स्रावग धरमि सोऊ रहि गए ॥

मनु राजाच्या राज्यातून जे लोक पळून गेले होते, ते फक्त शारावक धर्माचे पालन करणारे राहिले.

ਅਉਰ ਪ੍ਰਜਾ ਸਬ ਮਾਰਗਿ ਲਾਈ ॥
अउर प्रजा सब मारगि लाई ॥

बाकी सर्व लोकांना धर्माच्या मार्गावर लावले

ਕੁਪੰਥ ਪੰਥ ਤੇ ਸੁਪੰਥ ਚਲਾਈ ॥੬॥
कुपंथ पंथ ते सुपंथ चलाई ॥६॥

उरलेल्या सर्व विषयांनी धर्माचा मार्ग अवलंबला आणि चुकीच्या मार्गाचा त्याग करून धर्ममार्ग प्राप्त केला.6.

ਰਾਜ ਅਵਤਾਰ ਭਯੋ ਮਨੁ ਰਾਜਾ ॥
राज अवतार भयो मनु राजा ॥

(अशा प्रकारे) मनु राजा झाला (राजा-अवतार म्हणून),

ਕਰਮ ਧਰਮ ਜਗ ਮੋ ਭਲੁ ਸਾਜਾ ॥
करम धरम जग मो भलु साजा ॥

राजा मनु हा विष्णूचा अवतार होता आणि त्याने धर्माच्या कृतींचा प्रचार योग्य पद्धतीने केला.

ਸਕਲ ਕੁਪੰਥੀ ਪੰਥ ਚਲਾਏ ॥
सकल कुपंथी पंथ चलाए ॥

सर्व कुत्सितांना योग्य मार्गावर मार्गदर्शन केले

ਪਾਪ ਕਰਮ ਤੇ ਧਰਮ ਲਗਾਏ ॥੭॥
पाप करम ते धरम लगाए ॥७॥

त्यांनी सर्व चुकीच्या मूल्यांच्या अनुयायांना योग्य मार्गावर आणले आणि लोकांना धर्माकडे आणले, जे नंतर पापी कृतीत लीन झाले होते.7.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਪੰਥ ਕੁਪੰਥੀ ਸਬ ਲਗੇ ਸ੍ਰਾਵਗ ਮਤ ਭਯੋ ਦੂਰ ॥
पंथ कुपंथी सब लगे स्रावग मत भयो दूर ॥

चुकीच्या मार्गावर चालणारे सर्वजण योग्य मार्गावर जाऊ लागले आणि या मार्गाने शार्वक धर्म मागे पडला.

ਮਨੁ ਰਾਜਾ ਕੋ ਜਗਤ ਮੋ ਰਹਿਯੋ ਸੁਜਸੁ ਭਰਪੂਰ ॥੮॥
मनु राजा को जगत मो रहियो सुजसु भरपूर ॥८॥

या कार्यासाठी, मनु राजाला संपूर्ण जगात खूप आदर होता.8.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕੇ ਗ੍ਰੰਥੇ ਮਨੁ ਰਾਜਾ ਅਵਤਾਰ ਸੋਲ੍ਰਹਵਾ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੧੬॥
इति स्री बचित्र नाटके ग्रंथे मनु राजा अवतार सोल्रहवा समापतम सतु सुभम सतु ॥१६॥

या कार्यासाठी, राजा मनु हा मनु होता, जो बचित्तर बटक मधील सोळावा अवतार होता.16.

ਅਥ ਧਨੰਤਰ ਬੈਦ ਅਵਤਾਰ ਕਥਨੰ ॥
अथ धनंतर बैद अवतार कथनं ॥

आता धनांतर वैद नावाच्या अवताराचे वर्णन सुरू होते:

ਸ੍ਰੀ ਭਗਉਤੀ ਜੀ ਸਹਾਇ ॥
स्री भगउती जी सहाइ ॥

श्री भगौती जी (आद्य भगवान) सहाय्यक होऊ द्या.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਸਭ ਧਨਵੰਤ ਭਏ ਜਗ ਲੋਗਾ ॥
सभ धनवंत भए जग लोगा ॥

जगातील सर्व लोक श्रीमंत झाले

ਏਕ ਨ ਰਹਾ ਤਿਨੋ ਤਨ ਸੋਗਾ ॥
एक न रहा तिनो तन सोगा ॥

सर्व जगातील लोक श्रीमंत झाले आणि त्यांच्या शरीरावर आणि मनावर कोणतीही चिंता राहिली नाही.

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਭਛਤ ਪਕਵਾਨਾ ॥
भाति भाति भछत पकवाना ॥

ते वेगवेगळे पदार्थ खायचे.

ਉਪਜਤ ਰੋਗ ਦੇਹ ਤਿਨ ਨਾਨਾ ॥੧॥
उपजत रोग देह तिन नाना ॥१॥

ते विविध प्रकारचे पदार्थ खाऊ लागले आणि परिणामी त्यांना विविध प्रकारचे आजार होऊ लागले.१.

ਰੋਗਾਕੁਲ ਸਭ ਹੀ ਭਏ ਲੋਗਾ ॥
रोगाकुल सभ ही भए लोगा ॥

सर्व लोक रोगाने ग्रस्त होते

ਉਪਜਾ ਅਧਿਕ ਪ੍ਰਜਾ ਕੋ ਸੋਗਾ ॥
उपजा अधिक प्रजा को सोगा ॥

सर्व लोक आपापल्या व्याधींमुळे चिंताग्रस्त झाले आणि प्रजा अत्यंत व्याकूळ झाली.

ਪਰਮ ਪੁਰਖ ਕੀ ਕਰੀ ਬਡਾਈ ॥
परम पुरख की करी बडाई ॥

(मग सर्वांनी मिळून) त्या परमात्म्याची स्तुती केली

ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰੀ ਤਿਨ ਪਰ ਹਰਿ ਰਾਈ ॥੨॥
क्रिपा करी तिन पर हरि राई ॥२॥

ते सर्व अचल परमेश्वराची स्तुती करतात आणि तो सर्वांवर कृपाळू होतो.2.

ਬਿਸਨ ਚੰਦ ਕੋ ਕਹਾ ਬੁਲਾਈ ॥
बिसन चंद को कहा बुलाई ॥

सडके (कालपुरुख) विष्णूला म्हणाले-

ਧਰ ਅਵਤਾਰ ਧਨੰਤਰ ਜਾਈ ॥
धर अवतार धनंतर जाई ॥

विष्णूला परात्पर भगवानांनी बोलावले आणि धन्वंतराच्या रूपात प्रकट होण्याचा आदेश दिला.

ਆਯੁਰਬੇਦ ਕੋ ਕਰੋ ਪ੍ਰਕਾਸਾ ॥
आयुरबेद को करो प्रकासा ॥

'आयुर्वेद' प्रकट करा

ਰੋਗ ਪ੍ਰਜਾ ਕੋ ਕਰਿਯਹੁ ਨਾਸਾ ॥੩॥
रोग प्रजा को करियहु नासा ॥३॥

आयुर्वेदाचा प्रसार करून प्रजेच्या व्याधींचा नाश करण्यासही सांगितले.३.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਤਾ ਤੇ ਦੇਵ ਇਕਤ੍ਰ ਹੁਐ ਮਥਯੋ ਸਮੁੰਦ੍ਰਹਿ ਜਾਇ ॥
ता ते देव इकत्र हुऐ मथयो समुंद्रहि जाइ ॥

तेव्हा सर्व देवांनी एकत्र येऊन समुद्रमंथन केले.

ਰੋਗ ਬਿਨਾਸਨ ਪ੍ਰਜਾ ਹਿਤ ਕਢਯੋ ਧਨੰਤਰ ਰਾਇ ॥੪॥
रोग बिनासन प्रजा हित कढयो धनंतर राइ ॥४॥

आणि प्रजेच्या कल्याणासाठी आणि त्यांच्या व्याधींच्या नाशासाठी त्यांनी सागरातून धनांतर प्राप्त केले.4.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਆਯੁਰਬੇਦ ਤਿਨ ਕੀਯੋ ਪ੍ਰਕਾਸਾ ॥
आयुरबेद तिन कीयो प्रकासा ॥

त्या धनंतरीने 'आयुर्वेद' जगाला प्रगट केला

ਜਗ ਕੇ ਰੋਗ ਕਰੇ ਸਬ ਨਾਸਾ ॥
जग के रोग करे सब नासा ॥

त्यांनी आयुर्वेदाचा प्रसार केला आणि संपूर्ण जगातून व्याधी नष्ट केल्या.

ਬਈਦ ਸਾਸਤ੍ਰ ਕਹੁ ਪ੍ਰਗਟ ਦਿਖਾਵਾ ॥
बईद सासत्र कहु प्रगट दिखावा ॥

वैदिक साहित्य प्रकट केले.