श्री दसाम ग्रंथ

पान - 125


ਸੰਜਾਤੇ ਠਣਿਕਾਰੇ ਤੇਗੀਂ ਉਬਰੇ ॥
संजाते ठणिकारे तेगीं उबरे ॥

चिलखतावर तलवारीचे प्रहार केल्याने खळबळ उडते.

ਘਾੜ ਘੜਨਿ ਠਠਿਆਰੇ ਜਾਣਿ ਬਣਾਇ ਕੈ ॥੩੫॥
घाड़ घड़नि ठठिआरे जाणि बणाइ कै ॥३५॥

असे दिसते की टिंकर हातोड्याच्या वाराने भांडी तयार करत आहेत.35.

ਸਟ ਪਈ ਜਮਧਾਣੀ ਦਲਾਂ ਮੁਕਾਬਲਾ ॥
सट पई जमधाणी दलां मुकाबला ॥

यमाच्या वाहनाच्या नर म्हशीच्या चापाने आच्छादलेला कर्णा वाजला, तेव्हा सैन्याने एकमेकांवर हल्ला केला.

ਘੂਮਰ ਬਰਗ ਸਤਾਣੀ ਦਲ ਵਿਚਿ ਘਤੀਓ ॥
घूमर बरग सताणी दल विचि घतीओ ॥

(देवी) युद्धभूमीत उड्डाण आणि गोंधळाचे कारण होते.

ਸਣੇ ਤੁਰਾ ਪਲਾਣੀ ਡਿਗਣ ਸੂਰਮੇ ॥
सणे तुरा पलाणी डिगण सूरमे ॥

योद्धे त्यांच्या घोडे आणि खोगीरांसह पडतात.

ਉਠਿ ਉਠਿ ਮੰਗਣਿ ਪਾਣੀ ਘਾਇਲ ਘੂਮਦੇ ॥
उठि उठि मंगणि पाणी घाइल घूमदे ॥

घायाळ उठतात आणि हिंडताना पाणी मागतात.

ਏਵਡੁ ਮਾਰਿ ਵਿਹਾਣੀ ਉਪਰ ਰਾਕਸਾਂ ॥
एवडु मारि विहाणी उपर राकसां ॥

असुरांवर असे मोठे संकट कोसळले.

ਬਿਜਲ ਜਿਉ ਝਰਲਾਣੀ ਉਠੀ ਦੇਵਤਾ ॥੩੬॥
बिजल जिउ झरलाणी उठी देवता ॥३६॥

या बाजूने देवी गडगडणाऱ्या विजेसारखी उठली.36.

ਪਉੜੀ ॥
पउड़ी ॥

पौरी

ਚੋਬੀ ਧਉਸ ਉਭਾਰੀ ਦਲਾਂ ਮੁਕਾਬਲਾ ॥
चोबी धउस उभारी दलां मुकाबला ॥

ढोलकीने तुतारी वाजवली आणि सैन्याने एकमेकांवर हल्ला केला.

ਸਭੋ ਸੈਨਾ ਮਾਰੀ ਪਲ ਵਿਚਿ ਦਾਨਵੀ ॥
सभो सैना मारी पल विचि दानवी ॥

सर्व राक्षसांची सेना एका क्षणात मारली गेली.

ਦੁਰਗਾ ਦਾਨੋ ਮਾਰੇ ਰੋਹ ਬਢਾਇ ਕੈ ॥
दुरगा दानो मारे रोह बढाइ कै ॥

अत्यंत क्रोधित होऊन दुर्गेने राक्षसांचा वध केला.

ਸਿਰ ਵਿਚ ਤੇਗ ਵਗਾਈ ਸ੍ਰਣਵਤ ਬੀਜ ਦੇ ॥੩੭॥
सिर विच तेग वगाई स्रणवत बीज दे ॥३७॥

तिने स्रानवत बीजाच्या डोक्यावर तलवारीचा वार केला.

ਅਗਣਤ ਦਾਨੋ ਭਾਰੇ ਹੋਏ ਲੋਹੂਆ ॥
अगणत दानो भारे होए लोहूआ ॥

असंख्य पराक्रमी राक्षस रक्ताने माखले होते.

ਜੋਧੇ ਜੇਡ ਮੁਨਾਰੇ ਅੰਦਰਿ ਖੇਤ ਦੈ ॥
जोधे जेड मुनारे अंदरि खेत दै ॥

रणांगणात त्या मिनार-असुरांसारखे

ਦੁਰਗਾ ਨੋ ਲਲਕਾਰੇ ਆਵਣ ਸਾਹਮਣੇ ॥
दुरगा नो ललकारे आवण साहमणे ॥

ते दुर्गेला आव्हान देत तिच्यासमोर आले.

ਦੁਰਗਾ ਸਭ ਸੰਘਾਰੇ ਰਾਕਸ ਆਂਵਦੇ ॥
दुरगा सभ संघारे राकस आंवदे ॥

दुर्गेने येणाऱ्या सर्व राक्षसांचा वध केला.

ਰਤੂ ਦੇ ਪਰਨਾਲੇ ਤਿਨ ਤੇ ਭੁਇ ਪਏ ॥
रतू दे परनाले तिन ते भुइ पए ॥

त्यांच्या शरीरातून रक्ताचे नळ जमिनीवर पडले.

ਉਠੇ ਕਾਰਣਿਆਰੇ ਰਾਕਸ ਹੜਹੜਾਇ ॥੩੮॥
उठे कारणिआरे राकस हड़हड़ाइ ॥३८॥

त्यांच्यातून काही सक्रिय राक्षस हसतमुखाने बाहेर पडतात.38.

ਧਗਾ ਸੰਗਲੀਆਲੀ ਸੰਘਰ ਵਾਇਆ ॥
धगा संगलीआली संघर वाइआ ॥

मंत्रमुग्ध कर्णे आणि बिगुल वाजले.

ਬਰਛੀ ਬੰਬਲੀਆਲੀ ਸੂਰੇ ਸੰਘਰੇ ॥
बरछी बंबलीआली सूरे संघरे ॥

योद्धे चपळांनी सजलेले खंजीर घेऊन लढले.

ਭੇੜਿ ਮਚਿਆ ਬੀਰਾਲੀ ਦੁਰਗਾ ਦਾਨਵੀਂ ॥
भेड़ि मचिआ बीराली दुरगा दानवीं ॥

दुर्गा आणि डेमो यांच्यात शौर्याचे युद्ध झाले.

ਮਾਰ ਮਚੀ ਮੁਹਰਾਲੀ ਅੰਦਰਿ ਖੇਤ ਦੈ ॥
मार मची मुहराली अंदरि खेत दै ॥

रणांगणात प्रचंड विध्वंस झाला होता.

ਜਣ ਨਟ ਲਥੇ ਛਾਲੀ ਢੋਲਿ ਬਜਾਇ ਕੈ ॥
जण नट लथे छाली ढोलि बजाइ कै ॥

कलाकारांनी ढोल वाजवत युद्धक्षेत्रात उडी घेतल्याचे दिसून येते.

ਲੋਹੂ ਫਾਥੀ ਜਾਲੀ ਲੋਥੀ ਜਮਧੜੀ ॥
लोहू फाथी जाली लोथी जमधड़ी ॥

मृतदेहात घुसलेला खंजीर रक्ताने माखलेला मासा जाळ्यात अडकल्यासारखा वाटतो.

ਘਣ ਵਿਚਿ ਜਿਉ ਛੰਛਾਲੀ ਤੇਗਾਂ ਹਸੀਆਂ ॥
घण विचि जिउ छंछाली तेगां हसीआं ॥

ढगांमध्ये विजेप्रमाणे तलवारी चमकत होत्या.

ਘੁਮਰਆਰ ਸਿਆਲੀ ਬਣੀਆਂ ਕੇਜਮਾਂ ॥੩੯॥
घुमरआर सिआली बणीआं केजमां ॥३९॥

हिवाळा-धुक्याप्रमाणे तलवारींनी (रणांगण) झाकले आहे.39.

ਧਗਾ ਸੂਲੀ ਬਜਾਈਆਂ ਦਲਾਂ ਮੁਕਾਬਲਾ ॥
धगा सूली बजाईआं दलां मुकाबला ॥

ढोल-ताशांच्या कडकडाटात तुतारी वाजवली गेली आणि सैन्याने एकमेकांवर हल्ले केले.

ਧੂਹਿ ਮਿਆਨੋ ਲਈਆਂ ਜੁਆਨੀ ਸੂਰਮੀ ॥
धूहि मिआनो लईआं जुआनी सूरमी ॥

तरूण योद्ध्यांनी त्यांच्या खपल्यातून तलवारी बाहेर काढल्या.

ਸ੍ਰਣਵਤ ਬੀਜ ਬਧਾਈਆਂ ਅਗਣਤ ਸੂਰਤਾਂ ॥
स्रणवत बीज बधाईआं अगणत सूरतां ॥

स्रानवत बीजाने स्वतःला असंख्य रूपांमध्ये वाढवले.

ਦੁਰਗਾ ਸਉਹੇਂ ਆਈਆਂ ਰੋਹ ਬਢਾਇ ਕੈ ॥
दुरगा सउहें आईआं रोह बढाइ कै ॥

जो अत्यंत संतप्त होऊन दुर्गासमोर आला.

ਸਭਨੀ ਆਣ ਵਗਾਈਆਂ ਤੇਗਾਂ ਧੂਹ ਕੈ ॥
सभनी आण वगाईआं तेगां धूह कै ॥

या सर्वांनी आपापल्या तलवारी बाहेर काढल्या आणि वार केले.

ਦੁਰਗਾ ਸਭ ਬਚਾਈਆਂ ਢਾਲ ਸੰਭਾਲ ਕੈ ॥
दुरगा सभ बचाईआं ढाल संभाल कै ॥

दुर्गेने स्वतःची ढाल काळजीपूर्वक धरून सर्वांपासून स्वतःला वाचवले.

ਦੇਵੀ ਆਪ ਚਲਾਈਆਂ ਤਕਿ ਤਕਿ ਦਾਨਵੀ ॥
देवी आप चलाईआं तकि तकि दानवी ॥

मग देवीने स्वतः दैत्यांकडे लक्ष देऊन तलवारीवर वार केले.

ਲੋਹੂ ਨਾਲਿ ਡੁਬਾਈਆਂ ਤੇਗਾਂ ਨੰਗੀਆਂ ॥
लोहू नालि डुबाईआं तेगां नंगीआं ॥

तिने आपल्या नग्न तलवारी रक्ताने माखल्या.

ਸਾਰਸੁਤੀ ਜਨੁ ਨਾਈਆਂ ਮਿਲ ਕੈ ਦੇਵੀਆਂ ॥
सारसुती जनु नाईआं मिल कै देवीआं ॥

देवींनी एकत्र जमून सरस्वती नदीत स्नान केल्याचे दिसून आले.

ਸਭੇ ਮਾਰ ਗਿਰਾਈਆਂ ਅੰਦਰਿ ਖੇਤ ਦੈ ॥
सभे मार गिराईआं अंदरि खेत दै ॥

देवीने रणांगणात मारून जमिनीवर फेकले आहे (स्रानवत बीजाचे सर्व प्रकार).

ਤਿਦੂੰ ਫੇਰਿ ਸਵਾਈਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸੂਰਤਾਂ ॥੪੦॥
तिदूं फेरि सवाईआं होईआं सूरतां ॥४०॥

त्यानंतर लगेचच फॉर्म पुन्हा मोठ्या प्रमाणात वाढले.40.

ਪਉੜੀ ॥
पउड़ी ॥

पौरी

ਸੂਰੀ ਸੰਘਰਿ ਰਚਿਆ ਢੋਲ ਸੰਖ ਨਗਾਰੇ ਵਾਇ ਕੈ ॥
सूरी संघरि रचिआ ढोल संख नगारे वाइ कै ॥

ढोल, शंख आणि कर्णे वाजवत, योद्ध्यांनी युद्धाला सुरुवात केली आहे.

ਚੰਡ ਚਿਤਾਰੀ ਕਾਲਕਾ ਮਨ ਬਾਹਲਾ ਰੋਸ ਬਢਾਇ ਕੈ ॥
चंड चितारी कालका मन बाहला रोस बढाइ कै ॥

अत्यंत क्रोधित होऊन चंडीला तिच्या मनात कालीची आठवण झाली.

ਨਿਕਲੀ ਮਥਾ ਫੋੜਿ ਕੈ ਜਨ ਫਤੇ ਨੀਸਾਣ ਬਜਾਇ ਕੈ ॥
निकली मथा फोड़ि कै जन फते नीसाण बजाइ कै ॥

ती चंडीच्या कपाळाला चिरडून, तुतारी वाजवत आणि विजयाची पताका फडकवत बाहेर आली.

ਜਾਗ ਸੁ ਜੰਮੀ ਜੁਧ ਨੂੰ ਜਰਵਾਣਾ ਜਣ ਮਰੜਾਇ ਕੈ ॥
जाग सु जंमी जुध नूं जरवाणा जण मरड़ाइ कै ॥

स्वतःला प्रकट केल्यावर, तिने युद्धासाठी कूच केले, जसे की शिवाकडून प्रकट झालेल्या बीरभद्रा.

ਦਲ ਵਿਚਿ ਘੇਰਾ ਘਤਿਆ ਜਣ ਸੀਂਹ ਤੁਰਿਆ ਗਣਿਣਾਇ ਕੈ ॥
दल विचि घेरा घतिआ जण सींह तुरिआ गणिणाइ कै ॥

रणांगणाने तिला वेढले होते आणि ती गर्जना करणाऱ्या सिंहासारखी फिरत होती.

ਆਪ ਵਿਸੂਲਾ ਹੋਇਆ ਤਿਹੁ ਲੋਕਾਂ ਤੇ ਖੁਨਸਾਇ ਕੈ ॥
आप विसूला होइआ तिहु लोकां ते खुनसाइ कै ॥

(राक्षस-राजा) स्वत: तिन्ही लोकांवर क्रोध प्रदर्शित करताना खूप दुःखात होते.

ਰੋਹ ਸਿਧਾਇਆਂ ਚਕ੍ਰ ਪਾਨ ਕਰ ਨਿੰਦਾ ਖੜਗ ਉਠਾਇ ਕੈ ॥
रोह सिधाइआं चक्र पान कर निंदा खड़ग उठाइ कै ॥

दुर्गा, क्रोधित होऊन, कूच केली, तिची चकती हातात धरली आणि तलवार उगारली.

ਅਗੈ ਰਾਕਸ ਬੈਠੇ ਰੋਹਲੇ ਤੀਰੀ ਤੇਗੀ ਛਹਬਰ ਲਾਇ ਕੈ ॥
अगै राकस बैठे रोहले तीरी तेगी छहबर लाइ कै ॥

तेथे तिच्या आधी रागावलेले भुते होते, तिने राक्षसांना पकडले आणि खाली पाडले.

ਪਕੜ ਪਛਾੜੇ ਰਾਕਸਾਂ ਦਲ ਦੈਤਾਂ ਅੰਦਰਿ ਜਾਇ ਕੈ ॥
पकड़ पछाड़े राकसां दल दैतां अंदरि जाइ कै ॥

राक्षसांच्या सैन्यात जाऊन तिने राक्षसांना पकडले आणि खाली पाडले.

ਬਹੁ ਕੇਸੀ ਪਕੜਿ ਪਛਾੜਿਅਨਿ ਤਿਨ ਅੰਦਰਿ ਧੂਮ ਰਚਾਇ ਕੈ ॥
बहु केसी पकड़ि पछाड़िअनि तिन अंदरि धूम रचाइ कै ॥

तिने त्यांना केसांतून पकडून खाली फेकले आणि त्यांच्या सैन्यात गोंधळ निर्माण केला.

ਬਡੇ ਬਡੇ ਚੁਣ ਸੂਰਮੇ ਗਹਿ ਕੋਟੀ ਦਏ ਚਲਾਇ ਕੈ ॥
बडे बडे चुण सूरमे गहि कोटी दए चलाइ कै ॥

तिने आपल्या धनुष्याच्या कोपऱ्यातून बलाढ्य सेनानींना पकडले आणि फेकले