श्री दसाम ग्रंथ

पान - 401


ਸਾਜਿਯੋ ਕਵਚ ਨਿਖੰਗ ਧਨੁਖ ਬਾਨੁ ਲੈ ਰਥਿ ਚਢਿਯੋ ॥੧੦੩੪॥
साजियो कवच निखंग धनुख बानु लै रथि चढियो ॥१०३४॥

जरासंधच्या सैन्याच्या चारही तुकड्या तयार झाल्या आणि स्वत: राजा आपले चिलखत, तरंग, धनुष्यबाण इत्यादी घेऊन रथावर आरूढ झाला.1034.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਜੋਰਿ ਚਮੂੰ ਸਬ ਮੰਤ੍ਰ ਲੈ ਤਬ ਯੌ ਰਨ ਸਾਜ ਸਮਾਜ ਬਨਾਯੋ ॥
जोरि चमूं सब मंत्र लै तब यौ रन साज समाज बनायो ॥

आपल्या सैन्याच्या चारही तुकड्या आणि मंत्र्यांना सोबत घेऊन राजाने भयंकर युद्ध सुरू केले.

ਤੇਈਸ ਛੂਹਨ ਲੈ ਦਲ ਸੰਗਿ ਬਜਾਇ ਕੈ ਬੰਬ ਤਹਾ ਕਹੁ ਧਾਯੋ ॥
तेईस छूहन लै दल संगि बजाइ कै बंब तहा कहु धायो ॥

तो त्याच्या तेवीस मोठ्या सैन्याच्या तुकड्यांसह भयंकर गडगडाटासह पुढे सरकला.

ਬੀਰ ਬਡੇ ਸਮ ਰਾਵਨ ਕੇ ਤਿਨ ਕਉ ਸੰਗ ਲੈ ਮਰਿਬੇ ਕਹੁ ਆਯੋ ॥
बीर बडे सम रावन के तिन कउ संग लै मरिबे कहु आयो ॥

तो वीरांसारख्या बलाढ्य रावणासह पोहोचला

ਮਾਨਹੁ ਕਾਲ ਪ੍ਰਲੈ ਦਿਨ ਬਾਰਿਧ ਫੈਲ ਪਰਿਯੋ ਜਲੁ ਯੌ ਦਲੁ ਛਾਯੋ ॥੧੦੩੫॥
मानहु काल प्रलै दिन बारिध फैल परियो जलु यौ दलु छायो ॥१०३५॥

विसर्जनाच्या वेळी त्याचे सैन्य समुद्रासारखे पसरले होते.1035.

ਨਗ ਮਾਨਹੁ ਨਾਗ ਬਡੇ ਤਿਹ ਮੈ ਮਛੁਰੀ ਪੁਨਿ ਪੈਦਲ ਕੀ ਬਲ ਜੇਤੀ ॥
नग मानहु नाग बडे तिह मै मछुरी पुनि पैदल की बल जेती ॥

प्रचंड योद्धे पर्वत आणि शेषनागासारखे शक्तिशाली आहेत

ਚਕ੍ਰ ਮਨੋ ਰਥ ਚਕ੍ਰ ਬਨੇ ਉਪਜੀ ਕਵਿ ਕੈ ਮਨ ਮੈ ਕਹੀ ਤੇਤੀ ॥
चक्र मनो रथ चक्र बने उपजी कवि कै मन मै कही तेती ॥

जरासंधाचे पायी चालणारे सैन्य समुद्रातील माशासारखे आहे, सैन्याच्या रथांची चाके तीक्ष्ण चकतीसारखी आहेत.

ਹੈ ਭਏ ਬੋਚਨ ਤੁਲਿ ਮਨੋ ਲਹਰੈ ਬਹਰੈ ਬਰਛੀ ਦੁਤਿ ਸੇਤੀ ॥
है भए बोचन तुलि मनो लहरै बहरै बरछी दुति सेती ॥

आणि सैनिकांचे खंजीर आणि त्यांची हालचाल समुद्रातील मगरींसारखी आहे

ਸਿੰਧੁ ਕਿਧੌ ਦਲ ਸੰਧਿ ਜਰਾ ਰਹਿਗੀ ਮਥੁਰਾ ਜਾ ਤਿਹ ਮਧ ਬਰੇਤੀ ॥੧੦੩੬॥
सिंधु किधौ दल संधि जरा रहिगी मथुरा जा तिह मध बरेती ॥१०३६॥

जरासंधचे सैन्य समुद्रासारखे आहे आणि या विशाल सैन्यापुढे मातुरा एका लहान बेटासारखे आहे.1036.

ਜੋ ਬਲ ਬੰਡ ਬਡੇ ਦਲ ਮੈ ਤਿਹ ਅਗ੍ਰ ਕਥਾ ਮਹਿ ਨਾਮ ਕਹੈ ਹਉ ॥
जो बल बंड बडे दल मै तिह अग्र कथा महि नाम कहै हउ ॥

पुढील कथेत (या) सैन्यातील पराक्रमी योद्ध्यांची नावे सांगेन.

ਜੋ ਸੰਗਿ ਸ੍ਯਾਮ ਲਰੈ ਰਿਸ ਕੈ ਤਿਨ ਕੇ ਜਸ ਕੋ ਮੁਖ ਤੇ ਉਚਰੈ ਹਉ ॥
जो संगि स्याम लरै रिस कै तिन के जस को मुख ते उचरै हउ ॥

आगामी कथेत मी त्या महान वीरांची नावे सांगितली आहेत, ज्यांनी क्रोधाने कृष्णाशी युद्ध केले आणि त्यांची स्तुती केली.

ਜੇ ਬਲਿਭਦ੍ਰ ਕੇ ਸੰਗਿ ਭਿਰੇ ਤਿਨ ਕਉ ਕਥ ਕੈ ਪ੍ਰਭ ਲੋਕ ਰਿਝੈ ਹਉ ॥
जे बलिभद्र के संगि भिरे तिन कउ कथ कै प्रभ लोक रिझै हउ ॥

मी बलभद्राबरोबर लढणाऱ्यांचाही उल्लेख करून लोकांना प्रसन्न केले आहे

ਤ੍ਯਾਗ ਸਭੈ ਗ੍ਰਿਹ ਲਾਲਚ ਕੋ ਹਰਿ ਕੇ ਹਰਿ ਕੇ ਹਰਿ ਕੇ ਗੁਨ ਗੈ ਹਉ ॥੧੦੩੭॥
त्याग सभै ग्रिह लालच को हरि के हरि के हरि के गुन गै हउ ॥१०३७॥

आता मी सर्व प्रकारच्या लोभाचा त्याग करून सिंहसदृश कृष्णाची स्तुती करीन.1037.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਜਦੁਬੀਰਨ ਸਬ ਹੂੰ ਸੁਨੀ ਦੂਤ ਕਹੀ ਜਬ ਆਇ ॥
जदुबीरन सब हूं सुनी दूत कही जब आइ ॥

जेव्हा देवदूत आला आणि बोलला आणि यदुबंशीच्या सर्व योद्धांनी ऐकले,

ਮਿਲਿ ਸਬ ਹੂੰ ਨ੍ਰਿਪ ਕੇ ਸਦਨ ਮੰਤ੍ਰ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ਜਾਇ ॥੧੦੩੮॥
मिलि सब हूं न्रिप के सदन मंत्र बिचारियो जाइ ॥१०३८॥

जेव्हा दूताने हल्ल्याची माहिती दिली तेव्हा यादव कुळातील सर्व लोकांनी ते ऐकले आणि ते सर्वजण एकत्र जमून राजाच्या घरी परिस्थितीचे विचार करायला गेले.1038.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਤੇਈਸ ਛੂਹਨ ਲੈ ਦਲ ਸੰਗਿ ਚਢਿਯੋ ਹਮ ਪੈ ਅਤਿ ਹੀ ਭਰਿ ਰੋਹੈ ॥
तेईस छूहन लै दल संगि चढियो हम पै अति ही भरि रोहै ॥

राजाने सांगितले की, आपल्या अफाट सैन्याच्या तेवीस तुकड्या सोबत घेऊन जरासंधाने आपल्यावर मोठ्या रागाने हल्ला केला आहे.

ਜਾਇ ਲਰੈ ਅਰਿ ਕੇ ਸਮੁਹੇ ਇਹ ਲਾਇਕ ਯਾ ਪੁਰ ਮੈ ਅਬ ਕੋ ਹੈ ॥
जाइ लरै अरि के समुहे इह लाइक या पुर मै अब को है ॥

शत्रूचा मुकाबला करू शकणारा या शहरात कोण आहे

ਜੋ ਭਜਿ ਹੈ ਡਰੁ ਮਾਨਿ ਘਨੋ ਰਿਸ ਕੈ ਸਬ ਕੋ ਤਬ ਮਾਰਤ ਸੋ ਹੈ ॥
जो भजि है डरु मानि घनो रिस कै सब को तब मारत सो है ॥

जर आपण पळून गेलो तर आपली इज्जत गमवावी लागेल आणि रागाच्या भरात ते आम्हा सर्वांना ठार मारतील, म्हणून जरासंधच्या सैन्याशी न डगमगता लढावे लागेल.

ਤਾ ਤੇ ਨਿਸੰਕ ਭਿਰੋ ਇਨ ਸੋ ਜਿਤ ਹੈ ਤੁ ਭਲੋ ਮ੍ਰਿਤ ਏ ਜਸੁ ਹੋ ਹੈ ॥੧੦੩੯॥
ता ते निसंक भिरो इन सो जित है तु भलो म्रित ए जसु हो है ॥१०३९॥

कारण जर आपण जिंकलो तर ते आपल्यासाठी चांगले होईल आणि आपण मेलो तर आपल्याला सन्मान मिळेल.1039.

ਤਉ ਜਦੁਬੀਰ ਕਹਿਯੋ ਉਠਿ ਕੈ ਰਿਸਿ ਬੀਚ ਸਭਾ ਅਪੁਨੇ ਬਲ ਸੋ ॥
तउ जदुबीर कहियो उठि कै रिसि बीच सभा अपुने बल सो ॥

तेव्हा श्रीकृष्ण उठले आणि रागाने सभेला म्हणाले,

ਅਬ ਕੋ ਬਲਵੰਡ ਬਡੋ ਹਮ ਮੈ ਚਲਿ ਆਗੇ ਹੀ ਜਾਇ ਲਰੈ ਦਲ ਸੋ ॥
अब को बलवंड बडो हम मै चलि आगे ही जाइ लरै दल सो ॥

तेव्हा कृष्ण दरबारात उभा राहिला आणि म्हणाला, आपल्यामध्ये शत्रूशी युद्ध करू शकेल इतका शक्तिशाली कोण आहे?

ਅਪਨੋ ਬਲ ਧਾਰਿ ਸੰਘਾਰ ਕੈ ਦਾਨਵ ਦੂਰ ਕਰੈ ਸਭ ਭੂ ਤਲ ਸੋ ॥
अपनो बल धारि संघार कै दानव दूर करै सभ भू तल सो ॥

आणि सामर्थ्य धारण करून, तो या पृथ्वीवरून राक्षसांना दूर करू शकतो

ਬਹੁ ਭੂਤ ਪਿਸਾਚਨ ਕਾਕਨਿ ਡਾਕਨਿ ਤੋਖ ਕਰੈ ਪਲ ਮੈ ਪਲ ਸੋ ॥੧੦੪੦॥
बहु भूत पिसाचन काकनि डाकनि तोख करै पल मै पल सो ॥१०४०॥

तो भूत, पिशाच्च आणि पिशाच इत्यादींना आपले देह अर्पण करू शकतो आणि रणांगणात शहीद झालेल्या लोकांना संतुष्ट करू शकतो.���1040.

ਜਬ ਯਾ ਬਿਧਿ ਸੋ ਜਦੁਬੀਰ ਕਹਿਯੋ ਕਿਨਹੂੰ ਮਨ ਮੈ ਨਹੀ ਧੀਰ ਧਰਿਯੋ ॥
जब या बिधि सो जदुबीर कहियो किनहूं मन मै नही धीर धरियो ॥

असे कृष्णाने सांगितल्यावर सर्वांच्या सहनशक्तीचा पाढा सुटला

ਹਰਿ ਦੇਖਿ ਤਬੈ ਮੁਖਿ ਬਾਇ ਰਹੇ ਸਭ ਹੂੰ ਭਜਬੇ ਕਹੁ ਚਿਤ ਕਰਿਯੋ ॥
हरि देखि तबै मुखि बाइ रहे सभ हूं भजबे कहु चित करियो ॥

कृष्णाला पाहून त्यांचे तोंड उघडले आणि ते सर्व पळून जाण्याचा विचार करू लागले

ਜੋਊ ਮਾਨ ਹੁਤੋ ਮਨਿ ਛਤ੍ਰਿਨ ਕੇ ਸੋਊ ਓਰਨਿ ਕੀ ਸਮ ਤੁਲ ਗਰਿਯੋ ॥
जोऊ मान हुतो मनि छत्रिन के सोऊ ओरनि की सम तुल गरियो ॥

तमाम क्षत्रियांची मान पावसातल्या गारांसारखी वितळून गेली

ਕੋਊ ਜਾਇ ਨ ਸਾਮੁਹੈ ਸਤ੍ਰਨ ਕੇ ਨ੍ਰਿਪ ਨੇ ਮੁਖ ਤੇ ਬਿਧਿ ਯਾ ਉਚਰਿਯੋ ॥੧੦੪੧॥
कोऊ जाइ न सामुहै सत्रन के न्रिप ने मुख ते बिधि या उचरियो ॥१०४१॥

शत्रूशी लढण्याइतके धैर्य कोणीही दाखवू शकले नाही आणि राजाची इच्छा पूर्ण करण्यासाठी धैर्याने पुढे आले.1041.

ਕਿਨਹੂੰ ਨਹਿ ਧੀਰਜੁ ਬਾਧਿ ਸਕਿਯੋ ਲਰਬੇ ਤੇ ਡਰੇ ਸਭ ਕੋ ਮਨੁ ਭਾਜਿਯੋ ॥
किनहूं नहि धीरजु बाधि सकियो लरबे ते डरे सभ को मनु भाजियो ॥

कोणीही आपली सहनशक्ती टिकवू शकले नाही आणि प्रत्येकाचे मन युद्धाच्या कल्पनेपासून दूर गेले

ਭਾਜਨ ਕੀ ਸਬ ਹੂੰ ਬਿਧ ਕੀ ਕਿਨਹੂੰ ਨਹੀ ਕੋਪਿ ਸਰਾਸਨੁ ਸਾਜਿਯੋ ॥
भाजन की सब हूं बिध की किनहूं नही कोपि सरासनु साजियो ॥

रागाच्या भरात कोणीही धनुष्यबाण धरू शकले नाही आणि त्यामुळे लढाईची कल्पना सोडली आणि सर्वांनी पळून जाण्याची योजना आखली.

ਯੌ ਹਰਿ ਜੂ ਪੁਨਿ ਬੋਲਿ ਉਠਿਓ ਗਜ ਕੋ ਬਧਿ ਕੈ ਜਿਮ ਕੇਹਰਿ ਗਾਜਿਯੋ ॥
यौ हरि जू पुनि बोलि उठिओ गज को बधि कै जिम केहरि गाजियो ॥

हे पाहून कृष्ण हत्तीला मारल्यानंतर सिंहासारखा गडगडला

ਅਉਰ ਭਲੀ ਉਪਮਾ ਉਪਜੀ ਧੁਨਿ ਕੋ ਸੁਨ ਕੈ ਘਨ ਸਾਵਨ ਲਾਜਿਯੋ ॥੧੦੪੨॥
अउर भली उपमा उपजी धुनि को सुन कै घन सावन लाजियो ॥१०४२॥

त्याला गडगडताना पाहून सावन महिन्यातील ढगांनाही लाज वाटली.1042.

ਕਾਨ੍ਰਹ ਜੂ ਬਾਚ ॥
कान्रह जू बाच ॥

कृष्णाचे भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਰਾਜ ਨ ਚਿੰਤ ਕਰੋ ਮਨ ਮੈ ਹਮਹੂੰ ਦੋਊ ਭ੍ਰਾਤ ਸੁ ਜਾਇ ਲਰੈਗੇ ॥
राज न चिंत करो मन मै हमहूं दोऊ भ्रात सु जाइ लरैगे ॥

�हे राजा! चिंता न करता नियम

ਬਾਨ ਕਮਾਨ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਗਦਾ ਗਹਿ ਕੈ ਰਨ ਭੀਤਰ ਜੁਧ ਕਰੈਗੇ ॥
बान कमान क्रिपान गदा गहि कै रन भीतर जुध करैगे ॥

आम्ही दोघे भाऊ धनुष्यबाण, तलवार, गदा इत्यादि घेऊन एक भयंकर युद्ध लढायला जाऊ.

ਜੋ ਹਮ ਊਪਰਿ ਕੋਪ ਕੈ ਆਇ ਹੈ ਤਾਹਿ ਕੇ ਅਸਤ੍ਰ ਸਿਉ ਪ੍ਰਾਨ ਹਰੈਗੇ ॥
जो हम ऊपरि कोप कै आइ है ताहि के असत्र सिउ प्रान हरैगे ॥

जो कोणी आमचा सामना करेल, आम्ही त्याला आमच्या शस्त्रांनी नष्ट करू

ਪੈ ਉਨ ਕੋ ਮਰਿ ਹੈ ਡਰ ਹੈ ਨਹੀ ਆਹਵ ਤੇ ਪਗ ਦੁਇ ਨ ਟਰੈਗੇ ॥੧੦੪੩॥
पै उन को मरि है डर है नही आहव ते पग दुइ न टरैगे ॥१०४३॥

आम्ही त्याचा पराभव करू आणि दोन पावले मागेही जाणार नाही.���1043.

ਇਉ ਕਹਿ ਕੈ ਯੌ ਦੋਊ ਠਾਢ ਭਏ ਚਲ ਕੈ ਨਿਜੁ ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਪਹਿ ਆਏ ॥
इउ कहि कै यौ दोऊ ठाढ भए चल कै निजु मात पिता पहि आए ॥

असे बोलून दोन्ही भाऊ उभे राहिले आणि आई-वडिलांकडे आले.

ਆਵਤ ਹੀ ਦੁਹੂੰ ਹਾਥਨ ਜੋਰਿ ਕੈ ਪਾਇਨ ਊਪਰ ਮਾਥ ਲੁਡਾਏ ॥
आवत ही दुहूं हाथन जोरि कै पाइन ऊपर माथ लुडाए ॥

असे बोलून दोन्ही भाऊ उभे राहिले आणि त्यांच्या आई-वडिलांकडे आले, त्यांच्यापुढे त्यांनी नतमस्तक झाले.

ਮੋਹੁ ਬਢਿਯੋ ਬਸੁਦੇਵ ਅਉ ਦੇਵਕੀ ਲੈ ਅਪੁਨੇ ਸੁਤ ਕੰਠਿ ਲਗਾਏ ॥
मोहु बढियो बसुदेव अउ देवकी लै अपुने सुत कंठि लगाए ॥

त्यांना पाहताच वासुदेव आणि देवकी यांचा आघात वाढला आणि त्यांनी दोन्ही पुत्रांना आपल्या मिठीत घेतले.

ਜੀਤਹੁਗੇ ਤੁਮ ਦੈਤਨ ਸਿਉ ਭਜਿ ਹੈ ਅਰਿ ਜ੍ਯੋ ਘਨ ਬਾਤ ਉਡਾਏ ॥੧੦੪੪॥
जीतहुगे तुम दैतन सिउ भजि है अरि ज्यो घन बात उडाए ॥१०४४॥

ते म्हणाले, "तुम्ही राक्षसांवर विजय मिळवाल आणि वाऱ्यापुढे ढग पळतात तसे ते पळून जातील." 1044.

ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਕਉ ਪ੍ਰਨਾਮ ਦੋਊ ਕਰਿ ਕੈ ਤਜਿ ਧਾਮ ਸੁ ਬਾਹਰਿ ਆਏ ॥
मात पिता कउ प्रनाम दोऊ करि कै तजि धाम सु बाहरि आए ॥

आई-वडिलांसमोर नतमस्तक होऊन दोन्ही वीर घर सोडून बाहेर आले

ਆਵਤ ਹੀ ਸਭ ਆਯੁਧ ਲੈ ਪੁਰ ਬੀਰ ਜਿਤੇ ਸਭ ਹੀ ਸੁ ਬੁਲਾਏ ॥
आवत ही सभ आयुध लै पुर बीर जिते सभ ही सु बुलाए ॥

बाहेर आल्यावर त्यांनी सर्व शस्त्रे घेतली आणि सर्व योद्ध्यांना बोलावले

ਦਾਨ ਘਨੇ ਦਿਜ ਕਉ ਦਏ ਸ੍ਯਾਮ ਦੁਹੂੰ ਮਿਲਿ ਆਨੰਦ ਚਿਤ ਬਢਾਏ ॥
दान घने दिज कउ दए स्याम दुहूं मिलि आनंद चित बढाए ॥

ब्राह्मणांना दानधर्मात पुष्कळ भेटी दिल्या आणि ते मनाने खूप प्रसन्न झाले

ਆਸਿਖ ਦੇਤ ਭਏ ਦਿਜ ਇਉ ਗ੍ਰਿਹ ਆਇ ਹੋ ਜੀਤਿ ਘਨੇ ਅਰਿ ਘਾਏ ॥੧੦੪੫॥
आसिख देत भए दिज इउ ग्रिह आइ हो जीति घने अरि घाए ॥१०४५॥

त्यांनी दोन्ही भावांना आशीर्वाद दिला आणि म्हणाले, ''तुम्ही शत्रूंना मारून सुरक्षितपणे तुमच्या घरी परत जाल.'' 1045.