श्री दसाम ग्रंथ

पान - 303

ਬਾਤ ਸੁਨੋ ਪਤਿ ਕੀ ਪਤਨੀ ਤੁਮ ਡਾਰ ਦਈ ਦਧਿ ਕੀ ਸਭ ਖਾਰੀ ॥

बात सुनो पति की पतनी तुम डार दई दधि की सभ खारी ॥

नंदाची पत्नी यशोदा हिला म्हणाले की कृष्णाने सर्व पात्रे खाली पाडली

ਕਾਨਹਿ ਕੇ ਡਰ ਤੇ ਹਮ ਚੋਰ ਕੈ ਰਾਖਤ ਹੈ ਚੜਿ ਊਚ ਅਟਾਰੀ ॥

कानहि के डर ते हम चोर कै राखत है चड़ि ऊच अटारी ॥

कृष्णाच्या भीतीमुळे आपण लोणी उंच ठिकाणी ठेवतो.

ਊਖਲ ਕੋ ਧਰਿ ਕੈ ਮਨਹਾ ਪਰ ਖਾਤ ਹੈ ਲੰਗਰ ਦੈ ਕਰਿ ਗਾਰੀ ॥੧੨੪॥

ऊखल को धरि कै मनहा पर खात है लंगर दै करि गारी ॥१२४॥

पण तरीही तो मोर्टारचा आधार घेऊन वर येतो आणि आम्हाला शिव्या देत इतर मुलांसह लोणी खातो.��124.

ਹੋਤ ਨਹੀ ਜਿਹ ਕੇ ਘਰ ਮੈ ਦਧਿ ਦੈ ਕਰਿ ਗਾਰਨ ਸੋਰ ਕਰੈ ਹੈ ॥

होत नही जिह के घर मै दधि दै करि गारन सोर करै है ॥

��हे यशोदा! ज्याच्या घरात लोणी मिळत नाही, तिथे ते आवाज काढतात, वाईट नावाने हाक मारतात

ਜੋ ਲਰਕਾ ਜਨਿ ਕੈ ਖਿਝ ਹੈ ਜਨ ਤੋ ਮਿਲਿ ਸੋਟਨ ਸਾਥ ਮਰੈ ਹੈ ॥

जो लरका जनि कै खिझ है जन तो मिलि सोटन साथ मरै है ॥

जर कोणी त्यांच्यावर रागावला, तर त्यांना मुलगा समजून त्याला त्यांच्या क्लबने मारहाण केली

ਆਇ ਪਰੈ ਜੁ ਤ੍ਰੀਆ ਤਿਹ ਪੈ ਸਿਰ ਕੇ ਤਿਹ ਬਾਰ ਉਖਾਰ ਡਰੈ ਹੈ ॥

आइ परै जु त्रीआ तिह पै सिर के तिह बार उखार डरै है ॥

याशिवाय जर कोणी स्त्री येऊन त्यांना फटकारण्याचा प्रयत्न केला तर त्या सर्वांनी तिचे केस ओढले आणि

ਬਾਤ ਸੁਨੋ ਜਸੁਦਾ ਸੁਤ ਕੀ ਸੁ ਬਿਨਾ ਉਤਪਾਤ ਨ ਕਾਨ੍ਰਹ ਟਰੈ ਹੈ ॥੧੨੫॥

बात सुनो जसुदा सुत की सु बिना उतपात न कान्रह टरै है ॥१२५॥

हे यशोदा! तुमच्या मुलाचे वागणे ऐका, तो संघर्षाशिवाय पालन करत नाही.��125.

ਬਾਤ ਸੁਨੀ ਜਬ ਗੋਪਿਨ ਕੀ ਜਸੁਦਾ ਤਬ ਹੀ ਮਨ ਮਾਹਿ ਖਿਝੀ ਹੈ ॥

बात सुनी जब गोपिन की जसुदा तब ही मन माहि खिझी है ॥

गोपींचे बोलणे ऐकून यशोदेच्या मनात राग आला.

ਆਇ ਗਯੋ ਹਰਿ ਜੀ ਤਬ ਹੀ ਪਿਖਿ ਪੁਤ੍ਰਹਿ ਕੌ ਮਨ ਮਾਹਿ ਰਿਝੀ ਹੈ ॥

आइ गयो हरि जी तब ही पिखि पुत्रहि कौ मन माहि रिझी है ॥

पण कृष्णा घरी आल्यावर त्याला पाहून तिला आनंद झाला

ਬੋਲ ਉਠੇ ਨੰਦ ਲਾਲ ਤਬੈ ਇਹ ਗਵਾਰ ਖਿਝਾਵਨ ਮੋਹਿ ਗਿਝੀ ਹੈ ॥

बोल उठे नंद लाल तबै इह गवार खिझावन मोहि गिझी है ॥

तेव्हा कृष्णजी बोलले, आई! हे वाक्य मला त्रासदायक आहे

ਮਾਤ ਕਹਾ ਦਧਿ ਦੋਸੁ ਲਗਾਵਤ ਮਾਰ ਬਿਨਾ ਇਹ ਨਾਹਿ ਸਿਝੀ ਹੈ ॥੧੨੬॥

मात कहा दधि दोसु लगावत मार बिना इह नाहि सिझी है ॥१२६॥

येताना कृष्ण म्हणाला, या दूधवाल्या मला खूप त्रास देतात, फक्त दह्यासाठी माझ्यावर आरोप करतात, मारल्याशिवाय बरं होणार नाही.

ਮਾਤ ਕਹਿਯੋ ਅਪਨੇ ਸੁਤ ਕੋ ਕਹੁ ਕਿਉ ਕਰਿ ਤੋਹਿ ਖਿਝਾਵਤ ਗੋਪੀ ॥

मात कहियो अपने सुत को कहु किउ करि तोहि खिझावत गोपी ॥

आई आपल्या मुलाला म्हणाली, गोपी तुला कसा त्रास देतो?

ਮਾਤ ਸੌ ਬਾਤ ਕਹੀ ਸੁਤ ਯੌ ਕਰਿ ਸੋ ਗਹਿ ਭਾਗਤ ਹੈ ਮੁਹਿ ਟੋਪੀ ॥

मात सौ बात कही सुत यौ करि सो गहि भागत है मुहि टोपी ॥

आईने मुलाला विचारले, “ठीक आहे बेटा! मला सांग, या गोपी तुला कशा त्रास देतात?�� तेव्हा मुलगा आईला म्हणाला, ��हे सर्व माझी टोपी घेऊन पळून जातात.

ਡਾਰ ਕੈ ਨਾਸ ਬਿਖੈ ਅੰਗੁਰੀ ਸਿਰਿ ਮਾਰਤ ਹੈ ਮੁਝ ਕੋ ਵਹ ਥੋਪੀ ॥

डार कै नास बिखै अंगुरी सिरि मारत है मुझ को वह थोपी ॥

मग ती माझ्या नाकात बोट घालते आणि माझ्या डोक्यावर थप्पड मारते.

ਨਾਕ ਘਸਾਇ ਹਸਾਇ ਉਨੈ ਫਿਰਿ ਲੇਤ ਤਬੈ ਵਹ ਦੇਤ ਹੈ ਟੋਪੀ ॥੧੨੭॥

नाक घसाइ हसाइ उनै फिरि लेत तबै वह देत है टोपी ॥१२७॥

ते माझे नाक बंद करतात, माझ्या डोक्यावर प्रहार करतात आणि नंतर माझे नाक चोळल्यानंतर आणि माझी चेष्टा केल्यावर माझी टोपी परत करतात.

ਜਸੁਧਾ ਬਾਚ ਗੋਪਿਨ ਸੋ ॥

जसुधा बाच गोपिन सो ॥

गोपींना उद्देशून यशोदेचे भाषण:

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

स्वय्या

ਮਾਤ ਖਿਝੀ ਉਨ ਗੋਪਿਨ ਕੋ ਤੁਮ ਕਿਉ ਸੁਤ ਮੋਹਿ ਖਿਝਾਵਤ ਹਉ ਰੀ ॥

मात खिझी उन गोपिन को तुम किउ सुत मोहि खिझावत हउ री ॥

आई (जसोधा) त्यांच्यावर रागावली आणि (म्हणू लागली) का नाही! तू माझ्या मुलाला का त्रास देतोस?

ਬੋਲਤ ਹੋ ਅਪਨੇ ਮੁਖ ਤੇ ਹਮਰੇ ਧਨ ਹੈ ਦਧਿ ਦਾਮ ਸੁ ਗਉ ਰੀ ॥

बोलत हो अपने मुख ते हमरे धन है दधि दाम सु गउ री ॥

यशोदा माता रागाने त्या गोपींना म्हणाली, ‘तुम्ही माझ्या मुलाला का त्रास देता? दही, गाय आणि संपत्ती फक्त तुझ्याच घरात आहे आणि ते कुणाला मिळाले नाही, अशी फुशारकी तुम्ही तोंडाने काढता.

ਮੂੜ ਅਹੀਰ ਨ ਜਾਨਤ ਹੈ ਬਢਿ ਬੋਲਤ ਹੋ ਸੁ ਰਹੋ ਤੁਮ ਠਉ ਰੀ ॥

मूड़ अहीर न जानत है बढि बोलत हो सु रहो तुम ठउ री ॥

��हे मूर्ख दुधातील दासी! तुम्ही काहीही विचार न करता बोलत राहा, इथेच थांबा आणि मी तुम्हाला योग्य ठरवेन

ਕਾਨਹਿ ਸਾਧ ਬਿਨਾ ਅਪਰਾਧਹਿ ਬੋਲਹਿਾਂਗੀ ਜੁ ਭਈ ਕਛੁ ਬਉਰੀ ॥੧੨੮॥

कानहि साध बिना अपराधहि बोलहिांगी जु भई कछु बउरी ॥१२८॥

कृष्ण हा खूप साधा आहे, जर तुम्ही त्याला काहीही दोष न देता काही बोलाल तर तुम्हाला वेडे समजाल.��128.

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

डोहरा

ਬਿਨਤੀ ਕੈ ਜਸੁਦਾ ਤਬੈ ਦੋਊ ਦਏ ਮਿਲਾਇ ॥

बिनती कै जसुदा तबै दोऊ दए मिलाइ ॥

तेव्हा यशोदेने कृष्ण आणि गोपी दोघांनाही उपदेश करून दोन्ही पक्षांना शांती प्रस्थापित केली

ਕਾਨ੍ਰਹ ਬਿਗਾਰੈ ਸੇਰ ਦਧਿ ਲੇਹੁ ਮਨ ਕੁ ਤੁਮ ਆਇ ॥੧੨੯॥

कान्रह बिगारै सेर दधि लेहु मन कु तुम आइ ॥१२९॥

ती गोपींना म्हणाली, जर कृष्णाने तुमच्या दुधाचा एक द्रष्टा मातीत टाकला तर तुम्ही येऊन माझ्याकडून एक मूंड घ्या.

ਗੋਪੀ ਬਾਚ ਜਸੋਧਾ ਸੋ ॥

गोपी बाच जसोधा सो ॥

यशोदेला उद्देशून गोपींचे भाषण:

ਦੋਹਰਾ ॥

दोहरा ॥

डोहरा

ਤਬ ਗੋਪੀ ਮਿਲਿ ਯੋ ਕਹੀ ਮੋਹਨ ਜੀਵੈ ਤੋਹਿ ॥

तब गोपी मिलि यो कही मोहन जीवै तोहि ॥

तेव्हा गोपी जसोधाला भेटल्या आणि म्हणाल्या, "तुझा मोहन चिरंजीव हो.

ਯਾਹਿ ਦੇਹਿ ਹਮ ਖਾਨ ਦਧਿ ਸਭ ਮਨਿ ਕਰੈ ਨ ਕ੍ਰੋਹਿ ॥੧੩੦॥

याहि देहि हम खान दधि सभ मनि करै न क्रोहि ॥१३०॥

तेव्हा गोपी म्हणाल्या, हे यशोदा आई! तुमचा लाडका मुलगा युगानुयुगे जगो, आम्ही स्वतः त्याला दुधाची खाण देऊ आणि आमच्या मनात कधीही दुष्ट विचार येणार नाही.��130.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਗ੍ਰੰਥੇ ਕ੍ਰਿਸਨਾਵਤਾਰੇ ਮਾਖਨ ਚੁਰੈਬੋ ਬਰਨਨੰ ॥

इति स्री बचित्र नाटक ग्रंथे क्रिसनावतारे माखन चुरैबो बरननं ॥

बचितर नाटकातील कृष्ण अवतारातील लोणी चोरण्याचे वर्णन.

ਅਥ ਜਸੁਧਾ ਕੋ ਬਿਸਵ ਸਾਰੀ ਮੁਖ ਪਸਾਰਿ ਦਿਖੈਬੋ ॥

अथ जसुधा को बिसव सारी मुख पसारि दिखैबो ॥

आता पूर्णपणे तोंड उघडून कृष्ण आपली आई यशोदेला संपूर्ण विश्व दाखवतो

ਸਵੈਯਾ ॥

सवैया ॥

स्वय्या

ਗੋਪੀ ਗਈ ਅਪੁਨੇ ਗ੍ਰਿਹ ਮੈ ਤਬ ਤੇ ਹਰਿ ਜੀ ਇਕ ਖੇਲ ਮਚਾਈ ॥

गोपी गई अपुने ग्रिह मै तब ते हरि जी इक खेल मचाई ॥

जेव्हा गोपी आपापल्या घरी गेल्या तेव्हा कृष्णाने एक नवीन शो दाखवला

ਸੰਗਿ ਲਯੋ ਅਪੁਨੇ ਮੁਸਲੀ ਧਰ ਦੇਖਤ ਤਾ ਮਿਟੀਆ ਇਨ ਖਾਈ ॥

संगि लयो अपुने मुसली धर देखत ता मिटीआ इन खाई ॥

तो बलरामांना बरोबर घेऊन खेळू लागला, नाटक सुरू असताना बलरामांच्या लक्षात आले की कृष्ण माती खात आहे

ਭੋਜਨ ਖਾਨਹਿ ਕੋ ਤਜਿ ਖੇਲੈ ਸੁ ਗੁਵਾਰ ਚਲੇ ਘਰ ਕੋ ਸਭ ਧਾਈ ॥

भोजन खानहि को तजि खेलै सु गुवार चले घर को सभ धाई ॥

ਜਾਇ ਹਲੀ ਸੁ ਕਹਿਓ ਜਸੁਧਾ ਪਹਿ ਬਾਤ ਵਹੈ ਤਿਨ ਖੋਲਿ ਸੁਨਾਈ ॥੧੩੧॥

जाइ हली सु कहिओ जसुधा पहि बात वहै तिन खोलि सुनाई ॥१३१॥

नाटक सोडून सर्व दूधवाल्यांची मुले जेवायला आपापल्या घरी आली, तेव्हा बलरामांनी शांतपणे आई यशोदेला कृष्णाने माती खात असल्याचे सांगितले.131.

ਮਾਤ ਗਹਿਯੋ ਰਿਸ ਕੈ ਸੁਤ ਕੋ ਤਬ ਲੈ ਛਿਟੀਆ ਤਨ ਤਾਹਿ ਪ੍ਰਹਾਰਿਯੋ ॥

मात गहियो रिस कै सुत को तब लै छिटीआ तन ताहि प्रहारियो ॥

आईने रागाने कृष्णाला धरले आणि काठी घेऊन त्याला मारायला सुरुवात केली

ਤਉ ਮਨ ਮਧਿ ਡਰਿਯੋ ਹਰਿ ਜੀ ਜਸੁਧਾ ਜਸੁਧਾ ਕਰਿ ਕੈ ਜੁ ਪੁਕਾਰਿਯੋ ॥

तउ मन मधि डरियो हरि जी जसुधा जसुधा करि कै जु पुकारियो ॥

तेव्हा कृष्ण मनात घाबरला आणि ओरडला, यशोदा माता! यशोदा आई!��

ਦੇਖਹੁ ਆਇ ਸਬੈ ਮੁਹਿ ਕੋ ਮੁਖ ਮਾਤ ਕਹਿਯੋ ਤਬ ਤਾਤ ਪਸਾਰਿਯੋ ॥

देखहु आइ सबै मुहि को मुख मात कहियो तब तात पसारियो ॥

आई म्हणाली, ‘तुम्ही सगळे या आणि त्याच्या तोंडात बघा

ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੈ ਤਿਨ ਆਨਨ ਮੈ ਸਭ ਹੀ ਧਰ ਮੂਰਤਿ ਬਿਸਵ ਦਿਖਾਰਿਯੋ ॥੧੩੨॥

स्याम कहै तिन आनन मै सभ ही धर मूरति बिसव दिखारियो ॥१३२॥

�� जेव्हा आईने त्याला तोंड दाखवायला सांगितले तेव्हा कृष्णाने तोंड उघडले कवी म्हणतो की कृष्णाने त्याच वेळी आपल्या तोंडात संपूर्ण विश्व त्यांना दाखवले.132.