श्री दसाम ग्रंथ

पान - 324


ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਗਰੜਧ੍ਵਜ ਦੇਖਿ ਤਿਨੈ ਛੁਧਵਾਨ ਕਹਿਯੋ ਮਿਲਿ ਕੈ ਇਹ ਕਾਮ ਕਰਿਉ ਰੇ ॥
गरड़ध्वज देखि तिनै छुधवान कहियो मिलि कै इह काम करिउ रे ॥

श्रीकृष्णजींनी त्यांना (गवळ पोरांना) भुकेले पाहिले आणि सांगितले की (तुम्ही) मिळून हे काम करा.

ਜਾਹੁ ਕਹਿਯੋ ਉਨ ਕੀ ਪਤਨੀ ਪਹਿ ਬਿਪ ਬਡੇ ਮਤਿ ਕੇ ਅਤਿ ਬਉਰੇ ॥
जाहु कहियो उन की पतनी पहि बिप बडे मति के अति बउरे ॥

त्यांना भूक लागलेली पाहून कृष्ण म्हणाले, तुम्ही हे करू शकता: ब्राह्मणांच्या बायकांकडे जा, या ब्राह्मणांची बुद्धी कमी आहे.

ਜਗਿ ਕਰੈ ਜਿਹ ਕਾਰਨ ਕੋ ਅਰੁ ਹੋਮ ਕਰੈ ਜਪੁ ਅਉ ਸਤੁ ਸਉ ਰੇ ॥
जगि करै जिह कारन को अरु होम करै जपु अउ सतु सउ रे ॥

(कारण) ज्यांच्यासाठी ते यज्ञ करतात, होम करतात आणि 'सत्साई' (दुर्गा सप्तशती) म्हणतात,

ਤਾਹੀ ਕੋ ਭੇਦੁ ਨ ਜਾਨਤ ਮੂੜ ਕਹੈ ਮਿਸਟਾਨ ਕੈ ਖਾਨ ਕੋ ਕਉਰੇ ॥੩੧੨॥
ताही को भेदु न जानत मूड़ कहै मिसटान कै खान को कउरे ॥३१२॥

ज्या कारणासाठी ते यज्ञ आणि हवन करतात, या मूर्खांना त्याचे महत्त्व कळत नाही आणि ते गोडाचे कडूत रूपांतर करत आहेत.

ਸਭ ਗੋਪ ਨਿਵਾਇ ਕੈ ਸੀਸ ਚਲੇ ਚਲ ਕੇ ਫਿਰਿ ਬਿਪਨ ਕੇ ਘਰਿ ਆਏ ॥
सभ गोप निवाइ कै सीस चले चल के फिरि बिपन के घरि आए ॥

मस्तक टेकवून गोप पुन्हा ब्राह्मणांच्या घरी पोहोचले

ਜਾਏ ਤਬੈ ਤਿਨ ਕੀ ਪਤਨੀ ਪਹਿ ਕਾਨ੍ਰਹ ਤਬੈ ਛੁਧਵਾਨ ਜਤਾਏ ॥
जाए तबै तिन की पतनी पहि कान्रह तबै छुधवान जताए ॥

ते ब्राह्मणांच्या बायकांना म्हणाले: कृष्णाला खूप भूक लागली आहे.

ਤਉ ਸੁਨਿ ਬਾਤ ਸਭੈ ਪਤਨੀ ਦਿਜ ਠਾਢਿ ਭਈ ਉਠਿ ਆਨੰਦ ਪਾਏ ॥
तउ सुनि बात सभै पतनी दिज ठाढि भई उठि आनंद पाए ॥

हे ऐकून सर्व (ब्राह्मण) बायका उभ्या राहिल्या आणि आनंदी झाल्या.

ਧਾਇ ਚਲੀ ਹਰਿ ਕੇ ਮਿਲਬੇ ਕਹੁ ਆਨੰਦ ਕੈ ਦੁਖ ਦੂਰਿ ਨਸਾਏ ॥੩੧੩॥
धाइ चली हरि के मिलबे कहु आनंद कै दुख दूरि नसाए ॥३१३॥

कृष्णाबद्दल ऐकून बायका खूश झाल्या आणि उठून त्यांचे दुःख दूर करण्यासाठी त्यांना भेटायला धावल्या.३१३.

ਬਿਪਨ ਕੀ ਬਰਜੀ ਨ ਰਹੀ ਤ੍ਰਿਯ ਕਾਨ੍ਰਹਰ ਕੇ ਮਿਲਬੇ ਕਹੁ ਧਾਈ ॥
बिपन की बरजी न रही त्रिय कान्रहर के मिलबे कहु धाई ॥

ब्राह्मणांनी मनाई करूनही बायका थांबल्या नाहीत आणि कृष्णाला भेटायला धावल्या

ਏਕ ਪਰੀ ਉਠਿ ਮਾਰਗ ਮੈ ਇਕ ਦੇਹ ਰਹੀ ਜੀਅ ਦੇਹ ਪੁਜਾਈ ॥
एक परी उठि मारग मै इक देह रही जीअ देह पुजाई ॥

कोणीतरी वाटेत पडले तर कोणी उठून पुन्हा धावले आणि तिचा जीव वाचवत कृष्णाकडे आले

ਤਾ ਛਬਿ ਕੀ ਅਤਿ ਹੀ ਉਪਮਾ ਕਬਿ ਨੈ ਮੁਖ ਤੇ ਇਮ ਭਾਖ ਸੁਨਾਈ ॥
ता छबि की अति ही उपमा कबि नै मुख ते इम भाख सुनाई ॥

कवीने (त्याच्या) चेहऱ्यावरून त्या सौंदर्याचे सुंदर उपमा असे म्हटले आहे

ਜੋਰ ਸਿਉ ਜ੍ਯੋ ਬਹਤੀ ਸਰਤਾ ਨ ਰਹੈ ਹਟਕੀ ਭੁਸ ਭੀਤ ਬਨਾਈ ॥੩੧੪॥
जोर सिउ ज्यो बहती सरता न रहै हटकी भुस भीत बनाई ॥३१४॥

या तमाशाचे वर्णन कवीने असे केले आहे: स्त्रिया पेंढा बंद करून प्रवाहाप्रमाणे वेगाने पुढे सरकल्या.३१४.

ਧਾਇ ਸਭੈ ਹਰਿ ਕੇ ਮਿਲਬੇ ਕਹੁ ਬਿਪਨ ਕੀ ਪਤਨੀ ਬਡਭਾਗਨ ॥
धाइ सभै हरि के मिलबे कहु बिपन की पतनी बडभागन ॥

ब्राह्मणांच्या अत्यंत भाग्यवान बायका कृष्णाला भेटायला गेल्या

ਚੰਦ੍ਰਮੁਖੀ ਮ੍ਰਿਗ ਸੇ ਦ੍ਰਿਗਨੀ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਚਲੀ ਹਰਿ ਕੇ ਪਗ ਲਾਗਨ ॥
चंद्रमुखी म्रिग से द्रिगनी कबि स्याम चली हरि के पग लागन ॥

ते कृष्णाच्या चरणांना स्पर्श करण्यासाठी पुढे गेले, ते चंद्रमुखी आणि डोळस आहेत

ਹੈ ਸੁਭ ਅੰਗ ਸਭੇ ਜਿਨ ਕੇ ਨ ਸਕੈ ਜਿਨ ਕੀ ਬ੍ਰਹਮਾ ਗਨਤਾ ਗਨ ॥
है सुभ अंग सभे जिन के न सकै जिन की ब्रहमा गनता गन ॥

त्यांची अंगे सुंदर आहेत आणि त्यांची संख्या इतकी आहे की ब्रह्मासुद्धा त्यांची गणना करू शकत नाही

ਭਉਨਨ ਤੇ ਸਭ ਇਉ ਨਿਕਰੀ ਜਿਮੁ ਮੰਤ੍ਰ ਪੜ੍ਰਹੇ ਨਿਕਰੈ ਬਹੁ ਨਾਗਨ ॥੩੧੫॥
भउनन ते सभ इउ निकरी जिमु मंत्र पड़्रहे निकरै बहु नागन ॥३१५॥

मंत्रांच्या नियंत्रणाखाली असलेल्या मादी नागांप्रमाणे ते घरातून बाहेर पडले आहेत.315.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਹਰਿ ਕੋ ਆਨਨ ਦੇਖ ਕੈ ਭਈ ਸਭਨ ਕੋ ਚੈਨ ॥
हरि को आनन देख कै भई सभन को चैन ॥

श्रीकृष्णाचा चेहरा पाहून सर्वजण शांत झाले

ਨਿਕਟ ਤ੍ਰਿਯਾ ਕੋ ਪਾਇ ਕੈ ਪਰਤ ਚੈਨ ਪਰ ਮੈਨ ॥੩੧੬॥
निकट त्रिया को पाइ कै परत चैन पर मैन ॥३१६॥

त्या सर्वांना कृष्णाचा चेहरा पाहून सांत्वन मिळाले आणि जवळच्या स्त्रियांना पाहून प्रेमाच्या देवानेही ते सांत्वन दिले.316.

ਸਵੈਯਾ ॥
सवैया ॥

स्वय्या

ਕੋਮਲ ਕੰਜ ਸੇ ਫੂਲ ਰਹੇ ਦ੍ਰਿਗ ਮੋਰ ਕੇ ਪੰਖ ਸਿਰ ਊਪਰ ਸੋਹੈ ॥
कोमल कंज से फूल रहे द्रिग मोर के पंख सिर ऊपर सोहै ॥

त्याचे डोळे नाजूक कमळाच्या फुलासारखे आहेत आणि त्याच्या डोक्यावर मोराची पिसे आकर्षक दिसतात.

ਹੈ ਬਰਨੀ ਸਰ ਸੀ ਭਰੁਟੇ ਧਨੁ ਆਨਨ ਪੈ ਸਸਿ ਕੋਟਿਕ ਕੋਹੈ ॥
है बरनी सर सी भरुटे धनु आनन पै ससि कोटिक कोहै ॥

त्याच्या भुवयांनी लाखो चंद्राप्रमाणे त्याच्या चेहऱ्याचे तेज वाढवले आहे

ਮਿਤ੍ਰ ਕੀ ਬਾਤ ਕਹਾ ਕਹੀਯੇ ਜਿਹ ਕੋ ਪਖਿ ਕੈ ਰਿਪੁ ਕੋ ਮਨ ਮੋਹੈ ॥
मित्र की बात कहा कहीये जिह को पखि कै रिपु को मन मोहै ॥

या मित्र कृष्णाविषयी काय बोलावे, त्याला पाहून शत्रूही मोहित होतो.