श्री दसाम ग्रंथ

पान - 63


ਵਹੈ ਕਾਲ ਘਾਯੰ ॥੩੩॥
वहै काल घायं ॥३३॥

कोट लेहारचा सरदार मृत्यूने जप्त केला.33.

ਰਣੰ ਤਿਆਗਿ ਭਾਗੇ ॥
रणं तिआगि भागे ॥

(अखेर राजा) रणांगण सोडून पळून गेला.

ਸਬੈ ਤ੍ਰਾਸ ਪਾਗੇ ॥
सबै त्रास पागे ॥

रणांगणातून डोंगरी लोक पळून गेले, सर्व घाबरले.

ਭਈ ਜੀਤ ਮੇਰੀ ॥
भई जीत मेरी ॥

मी पूर्ण केले

ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਾਲ ਕੇਰੀ ॥੩੪॥
क्रिपा काल केरी ॥३४॥

शाश्वत परमेश्वराच्या (KAL) कृपेने मला विजय मिळाला.34.

ਰਣੰ ਜੀਤਿ ਆਏ ॥
रणं जीति आए ॥

युद्ध जिंकून (आम्ही परत आलो).

ਜਯੰ ਗੀਤ ਗਾਏ ॥
जयं गीत गाए ॥

आम्ही विजयानंतर परतलो आणि विजयाची गाणी गायली.

ਧਨੰਧਾਰ ਬਰਖੇ ॥
धनंधार बरखे ॥

पैशांचा पाऊस पडला,

ਸਬੈ ਸੂਰ ਹਰਖੇ ॥੩੫॥
सबै सूर हरखे ॥३५॥

आनंदाने भरलेल्या योद्धांवर मी संपत्तीचा वर्षाव केला.35.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਜੁਧ ਜੀਤ ਆਏ ਜਬੈ ਟਿਕੈ ਨ ਤਿਨ ਪੁਰ ਪਾਵ ॥
जुध जीत आए जबै टिकै न तिन पुर पाव ॥

विजयानंतर मी परत आलो तेव्हा पांवट्याला राहिलो नाही.

ਕਾਹਲੂਰ ਮੈ ਬਾਧਿਯੋ ਆਨਿ ਅਨੰਦਪੁਰ ਗਾਵ ॥੩੬॥
काहलूर मै बाधियो आनि अनंदपुर गाव ॥३६॥

मी काहलूरला आलो आणि आनंदपूर गाव वसवले.36.

ਜੇ ਜੇ ਨਰ ਤਹ ਨ ਭਿਰੇ ਦੀਨੇ ਨਗਰ ਨਿਕਾਰ ॥
जे जे नर तह न भिरे दीने नगर निकार ॥

जे सैन्यात सामील झाले नाहीत, त्यांना शहरातून बाहेर काढण्यात आले.

ਜੇ ਤਿਹ ਠਉਰ ਭਲੇ ਭਿਰੇ ਤਿਨੈ ਕਰੀ ਪ੍ਰਤਿਪਾਰ ॥੩੭॥
जे तिह ठउर भले भिरे तिनै करी प्रतिपार ॥३७॥

आणि जे शौर्याने लढले त्यांना माझे संरक्षण मिळाले 37.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਬਹਤ ਦਿਵਸ ਇਹ ਭਾਤਿ ਬਿਤਾਏ ॥
बहत दिवस इह भाति बिताए ॥

असेच बरेच दिवस गेले.

ਸੰਤ ਉਬਾਰਿ ਦੁਸਟ ਸਭ ਘਾਏ ॥
संत उबारि दुसट सभ घाए ॥

अशाप्रकारे बरेच दिवस गेले, संतांचे रक्षण झाले आणि दुष्ट लोक मारले गेले.

ਟਾਗ ਟਾਗ ਕਰਿ ਹਨੇ ਨਿਦਾਨਾ ॥
टाग टाग करि हने निदाना ॥

त्यांनी त्या मूर्खांना फाशी दिली,

ਕੂਕਰ ਜਿਮਿ ਤਿਨ ਤਜੇ ਪ੍ਰਾਨਾ ॥੩੮॥
कूकर जिमि तिन तजे प्राना ॥३८॥

अत्याचारी लोकांना शेवटी फाशी देण्यात आली, त्यांनी कुत्र्यांप्रमाणे शेवटचा श्वास घेतला.38.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਗ੍ਰੰਥੇ ਰਾਜ ਸਾਜ ਕਥਨੰ ਭੰਗਾਣੀ ਜੁਧ ਬਰਨਨੰ ਨਾਮ ਅਸਟਮੋ ਧਿਆਇ ਸਮਾਪਤੰ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੮॥੩੨੦॥
इति स्री बचित्र नाटक ग्रंथे राज साज कथनं भंगाणी जुध बरननं नाम असटमो धिआइ समापतं सतु सुभम सतु ॥८॥३२०॥

‘भांगणीच्या लढाईचे वर्णन’ या शीर्षकाच्या बचित्तर नाटकाच्या आठव्या प्रकरणाचा शेवट..8.320.

ਅਥ ਨਉਦਨ ਕਾ ਜੁਧ ਬਰਨਨੰ ॥
अथ नउदन का जुध बरननं ॥

नादौनच्या लढाईचे वर्णन येथे सुरू होते:

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਬਹੁਤ ਕਾਲ ਇਹ ਭਾਤਿ ਬਿਤਾਯੋ ॥
बहुत काल इह भाति बितायो ॥

असाच बराच वेळ गेला.

ਮੀਆ ਖਾਨ ਜੰਮੂ ਕਹ ਆਯੋ ॥
मीआ खान जंमू कह आयो ॥

अशात बराच वेळ गेला, मियाँ खान (दिल्लीहून) जम्मूला आला (महसूल गोळा करण्यासाठी).

ਅਲਿਫ ਖਾਨ ਨਾਦੌਣ ਪਠਾਵਾ ॥
अलिफ खान नादौण पठावा ॥

(त्याने) अल्फ खानला नादौन येथे पाठवले.

ਭੀਮਚੰਦ ਤਨ ਬੈਰ ਬਢਾਵਾ ॥੧॥
भीमचंद तन बैर बढावा ॥१॥

त्याने अलीफ खानला नादौन येथे पाठवले, ज्याने भीम चंद (कहलूरचा प्रमुख) यांच्याशी वैर निर्माण केले.

ਜੁਧ ਕਾਜ ਨ੍ਰਿਪ ਹਮੈ ਬੁਲਾਯੋ ॥
जुध काज न्रिप हमै बुलायो ॥

राजाने आम्हाला (अल्फ खानशी) लढायला बोलावले.

ਆਪਿ ਤਵਨ ਕੀ ਓਰ ਸਿਧਾਯੋ ॥
आपि तवन की ओर सिधायो ॥

भीम चनादने मला मदतीसाठी बोलावले आणि स्वतः (शत्रूला) सामोरे गेला.

ਤਿਨ ਕਠਗੜ ਨਵਰਸ ਪਰ ਬਾਧੋ ॥
तिन कठगड़ नवरस पर बाधो ॥

अल्फखानने नवरसावर लाकडी किल्ला (समोरचा) बांधला.

ਤੀਰ ਤੁਫੰਗ ਨਰੇਸਨ ਸਾਧੋ ॥੨॥
तीर तुफंग नरेसन साधो ॥२॥

अलीफ खानने नवरसाच्या टेकडीचा लाकडी किल्ला तयार केला. टेकडीच्या सरदाराने त्यांचे बाण आणि तोफाही तयार केल्या.

ਭੁਜੰਗ ਪ੍ਰਯਾਤ ਛੰਦ ॥
भुजंग प्रयात छंद ॥

भुजंग श्लोक

ਤਹਾ ਰਾਜ ਸਿੰਘ ਬਲੀ ਭੀਮ ਚੰਦੰ ॥
तहा राज सिंघ बली भीम चंदं ॥

तेथे पराक्रमी राजा राजसिंह भीमचंद सोबत

ਚੜਿਓ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਮਹਾ ਤੇਜਵੰਦੰ ॥
चड़िओ राम सिंघ महा तेजवंदं ॥

शूर भीमचंद सोबत होते राज सिंह, नामवंत राम सिंह,

ਸੁਖੰਦੇਵ ਗਾਜੀ ਜਸਰੋਟ ਰਾਜੰ ॥
सुखंदेव गाजी जसरोट राजं ॥

जसरोतचा तेजस्वी राजा सुखदेव

ਚੜੇ ਕ੍ਰੁਧ ਕੀਨੇ ਕਰੇ ਸਰਬ ਕਾਜੰ ॥੩॥
चड़े क्रुध कीने करे सरब काजं ॥३॥

आणि जसरोतचे सुखदेव गाजी, संतापाने भरलेले होते आणि त्यांनी त्यांचे कार्य उत्साहाने सांभाळले.3.

ਪ੍ਰਿਥੀਚੰਦ ਚਢਿਓ ਡਢੇ ਡਢਵਾਰੰ ॥
प्रिथीचंद चढिओ डढे डढवारं ॥

धडधाकट पृथ्वीचंद धधवालिया चढले.

ਚਲੇ ਸਿਧ ਹੁਐ ਕਾਰ ਰਾਜੰ ਸੁਧਾਰੰ ॥
चले सिध हुऐ कार राजं सुधारं ॥

दधवारचे शूर पृथ्वीचंदही आपल्या राज्याच्या कारभाराची व्यवस्था करून तेथे आले.

ਕਰੀ ਢੂਕ ਢੋਅੰ ਕਿਰਪਾਲ ਚੰਦੰ ॥
करी ढूक ढोअं किरपाल चंदं ॥

कृपाल चंद यांनी जवळून हल्ला केला

ਹਟਾਏ ਸਬੇ ਮਾਰਿ ਕੈ ਬੀਰ ਬ੍ਰਿੰਦੰ ॥੪॥
हटाए सबे मारि कै बीर ब्रिंदं ॥४॥

किरपाल चंद (कनराचा) दारुगोळा घेऊन आला आणि त्याने माघारी नेले आणि (भीमचंदचे) अनेक योद्धे मारले.

ਦੁਤੀਯ ਢੋਅ ਢੂਕੇ ਵਹੈ ਮਾਰਿ ਉਤਾਰੀ ॥
दुतीय ढोअ ढूके वहै मारि उतारी ॥

दुसऱ्यांदा स्पर्धेसाठी अनुकूल, (त्यांना) खाली पाडले.

ਖਰੇ ਦਾਤ ਪੀਸੇ ਛੁਭੈ ਛਤ੍ਰਧਾਰੀ ॥
खरे दात पीसे छुभै छत्रधारी ॥

दुसऱ्यांदा भीमचंदच्या सैन्याने प्रगती केली तेव्हा त्यांना (भीमचंदच्या साथीदारांच्या) मोठ्या दु:खात खाली पाडले गेले.

ਉਤੈ ਵੈ ਖਰੇ ਬੀਰ ਬੰਬੈ ਬਜਾਵੈ ॥
उतै वै खरे बीर बंबै बजावै ॥

तेथे ते योद्धे ओरडत होते.

ਤਰੇ ਭੂਪ ਠਾਢੇ ਬਡੋ ਸੋਕੁ ਪਾਵੈ ॥੫॥
तरे भूप ठाढे बडो सोकु पावै ॥५॥

टेकडीवरील योद्धे कर्णे वाजवत होते, तर खाली असलेले सरदार पश्चातापाने भरलेले होते.5.

ਤਬੈ ਭੀਮਚੰਦੰ ਕੀਯੋ ਕੋਪ ਆਪੰ ॥
तबै भीमचंदं कीयो कोप आपं ॥

तेव्हा भीमचंद स्वतः रागावला

ਹਨੂਮਾਨ ਕੈ ਮੰਤ੍ਰ ਕੋ ਮੁਖਿ ਜਾਪੰ ॥
हनूमान कै मंत्र को मुखि जापं ॥

तेव्हा भीमचंद प्रचंड संतापाने भरून आले आणि हनुमानाचे मंत्र म्हणू लागले.

ਸਬੈ ਬੀਰ ਬੋਲੈ ਹਮੈ ਭੀ ਬੁਲਾਯੰ ॥
सबै बीर बोलै हमै भी बुलायं ॥

सर्व योद्ध्यांना बोलावून आम्हालाही बोलावले.

ਤਬੈ ਢੋਅ ਕੈ ਕੈ ਸੁ ਨੀਕੈ ਸਿਧਾਯੰ ॥੬॥
तबै ढोअ कै कै सु नीकै सिधायं ॥६॥

त्याने आपल्या सर्व योद्ध्यांना बोलावले आणि मलाही बोलावले. मग सगळे जमले आणि हल्ल्यासाठी प्रगत झाले.6.

ਸਬੈ ਕੋਪ ਕੈ ਕੈ ਮਹਾ ਬੀਰ ਢੂਕੈ ॥
सबै कोप कै कै महा बीर ढूकै ॥

सर्व महान योद्धे रागाने पुढे सरसावले

ਚਲੈ ਬਾਰਿਬੈ ਬਾਰ ਕੋ ਜਿਉ ਭਭੂਕੈ ॥
चलै बारिबै बार को जिउ भभूकै ॥

सर्व महान योद्धे कोरड्या तणांच्या कुंपणावर ज्वालासारखे प्रचंड संतापाने पुढे निघाले.

ਤਹਾ ਬਿਝੁੜਿਆਲੰ ਹਠਿਯੋ ਬੀਰ ਦਿਆਲੰ ॥
तहा बिझुड़िआलं हठियो बीर दिआलं ॥

वीर दयाल चंद, ज्यांना तिथे गुंडगिरी करण्यात आली

ਉਠਿਯੋ ਸੈਨ ਲੈ ਸੰਗਿ ਸਾਰੀ ਕ੍ਰਿਪਾਲੰ ॥੭॥
उठियो सैन लै संगि सारी क्रिपालं ॥७॥

मग दुसऱ्या बाजूने बिझरवालचा शूर राजा दयाल त्याच्या सर्व सैन्यासह राजा किरपालसह पुढे गेला.७.

ਮਧੁਭਾਰ ਛੰਦ ॥
मधुभार छंद ॥

मधुभार श्लोक

ਕੁਪਿਓ ਕ੍ਰਿਪਾਲ ॥
कुपिओ क्रिपाल ॥

कृपाल चंद संतापले.

ਨਚੇ ਮਰਾਲ ॥
नचे मराल ॥

किरपाल चनाडला प्रचंड राग आला. घोडे नाचले.

ਬਜੇ ਬਜੰਤ ॥
बजे बजंत ॥

युद्धाच्या घंटा वाजू लागल्या

ਕਰੂਰੰ ਅਨੰਤ ॥੮॥
करूरं अनंत ॥८॥

आणि पाईप वाजवले गेले ज्याने एक भयानक दृश्य सादर केले.8.

ਜੁਝੰਤ ਜੁਆਣ ॥
जुझंत जुआण ॥

योद्धे लढू लागले,

ਬਾਹੈ ਕ੍ਰਿਪਾਣ ॥
बाहै क्रिपाण ॥

योद्धे लढले आणि त्यांच्या तलवारीवर वार केले.

ਜੀਅ ਧਾਰਿ ਕ੍ਰੋਧ ॥
जीअ धारि क्रोध ॥

मनात राग येणे

ਛਡੇ ਸਰੋਘ ॥੯॥
छडे सरोघ ॥९॥

संतापाने त्यांनी बाणांचा वर्षाव केला.9.

ਲੁਝੈ ਨਿਦਾਣ ॥
लुझै निदाण ॥

(कोण) लढा,

ਤਜੰਤ ਪ੍ਰਾਣ ॥
तजंत प्राण ॥

लढणाऱ्या सैनिकांनी मैदानात पडून सुटकेचा नि:श्वास सोडला.

ਗਿਰ ਪਰਤ ਭੂਮਿ ॥
गिर परत भूमि ॥

ते जमिनीवर पडतात

ਜਣੁ ਮੇਘ ਝੂਮਿ ॥੧੦॥
जणु मेघ झूमि ॥१०॥

ते पडले. पृथ्वीवर ढगांच्या गर्जनाप्रमाणे.10.

ਰਸਾਵਲ ਛੰਦ ॥
रसावल छंद ॥

रसवल श्लोक

ਕ੍ਰਿਪਾਲ ਕੋਪਿਯੰ ॥
क्रिपाल कोपियं ॥

कृपाल चंद संतापला.

ਹਠੀ ਪਾਵ ਰੋਪਿਯੰ ॥
हठी पाव रोपियं ॥

किरपाल चंद प्रचंड रागाने शेतात खंबीरपणे उभे राहिले.

ਸਰੋਘੰ ਚਲਾਏ ॥
सरोघं चलाए ॥

खूप बाण सोडा

ਬਡੇ ਬੀਰ ਘਾਏ ॥੧੧॥
बडे बीर घाए ॥११॥

आपल्या बाणांनी त्याने महान योद्धे मारले.11.

ਹਣੈ ਛਤ੍ਰਧਾਰੀ ॥
हणै छत्रधारी ॥

छत्रधारी (राजा) मारला,

ਲਿਟੇ ਭੂਪ ਭਾਰੀ ॥
लिटे भूप भारी ॥

जमिनीवर मृत पडलेल्या प्रमुखाला त्याने ठार मारले.

ਮਹਾ ਨਾਦ ਬਾਜੇ ॥
महा नाद बाजे ॥

शिंगे वाजत होती