श्री दसाम ग्रंथ

पान - 47


ਬ੍ਰਹਮ ਜਪਿਓ ਅਰੁ ਸੰਭੁ ਥਪਿਓ ਤਹਿ ਤੇ ਤੁਹਿ ਕੋ ਕਿਨਹੂੰ ਨ ਬਚਾਯੋ ॥
ब्रहम जपिओ अरु संभु थपिओ तहि ते तुहि को किनहूं न बचायो ॥

तू ब्रह्मदेवाचे नामस्मरण केलेस आणि शिवलिंगाची स्थापना केलीस, तरीही तुला कोणी वाचवू शकले नाही.

ਕੋਟਿ ਕਰੀ ਤਪਸਾ ਦਿਨ ਕੋਟਿਕ ਕਾਹੂ ਨ ਕੌਡੀ ਕੋ ਕਾਮ ਕਢਾਯੋ ॥
कोटि करी तपसा दिन कोटिक काहू न कौडी को काम कढायो ॥

तुम्ही लाखो दिवस लाखो तपस्या पाळल्या, पण एका गोठ्याच्या किमतीचीही भरपाई मिळू शकली नाही.

ਕਾਮ ਕਾ ਮੰਤ੍ਰ ਕਸੀਰੇ ਕੇ ਕਾਮ ਨ ਕਾਲ ਕੋ ਘਾਉ ਕਿਨਹੂੰ ਨ ਬਚਾਯੋ ॥੯੭॥
काम का मंत्र कसीरे के काम न काल को घाउ किनहूं न बचायो ॥९७॥

सांसारिक इच्छांच्या पूर्ततेसाठी पाठवलेला मंत्र कमीत कमी फायदाही मिळवून देत नाही आणि अशा मंत्रांपैकी एकही मंत्र कालच्या आघातापासून वाचवू शकत नाही.

ਕਾਹੇ ਕੋ ਕੂਰ ਕਰੇ ਤਪਸਾ ਇਨ ਕੀ ਕੋਊ ਕੌਡੀ ਕੇ ਕਾਮ ਨ ਐਹੈ ॥
काहे को कूर करे तपसा इन की कोऊ कौडी के काम न ऐहै ॥

तुम्ही खोट्या तपस्या का करत आहात, कारण ते एका गुराख्याचेही लाभ मिळवून देणार नाहीत.

ਤੋਹਿ ਬਚਾਇ ਸਕੈ ਕਹੁ ਕੈਸੇ ਕੈ ਆਪਨ ਘਾਵ ਬਚਾਇ ਨ ਐਹੈ ॥
तोहि बचाइ सकै कहु कैसे कै आपन घाव बचाइ न ऐहै ॥

(KAL च्या) आघातापासून ते स्वतःला वाचवू शकत नाहीत, ते तुमचे रक्षण कसे करतील?

ਕੋਪ ਕਰਾਲ ਕੀ ਪਾਵਕ ਕੁੰਡ ਮੈ ਆਪਿ ਟੰਗਿਓ ਤਿਮ ਤੋਹਿ ਟੰਗੈ ਹੈ ॥
कोप कराल की पावक कुंड मै आपि टंगिओ तिम तोहि टंगै है ॥

ते सर्व क्रोधाच्या धगधगत्या अग्नीत लटकले आहेत, म्हणून ते तुलाही अशाच प्रकारे फाशी देतील.

ਚੇਤ ਰੇ ਚੇਤ ਅਜੋ ਜੀਅ ਮੈ ਜੜ ਕਾਲ ਕ੍ਰਿਪਾ ਬਿਨੁ ਕਾਮ ਨ ਐਹੈ ॥੯੮॥
चेत रे चेत अजो जीअ मै जड़ काल क्रिपा बिनु काम न ऐहै ॥९८॥

अरे मुर्खा! आता तुझ्या मनात रुंजी घाल. कालच्या कृपेशिवाय तुला कोणाचाही उपयोग होणार नाही.

ਤਾਹਿ ਪਛਾਨਤ ਹੈ ਨ ਮਹਾ ਪਸੁ ਜਾ ਕੋ ਪ੍ਰਤਾਪੁ ਤਿਹੰ ਪੁਰ ਮਾਹੀ ॥
ताहि पछानत है न महा पसु जा को प्रतापु तिहं पुर माही ॥

अरे मूर्ख पशू! ज्याची महिमा तिन्ही लोकांमध्ये पसरलेली आहे, त्याला तू ओळखत नाहीस.

ਪੂਜਤ ਹੈ ਪਰਮੇਸਰ ਕੈ ਜਿਹ ਕੈ ਪਰਸੈ ਪਰਲੋਕ ਪਰਾਹੀ ॥
पूजत है परमेसर कै जिह कै परसै परलोक पराही ॥

ज्यांच्या स्पर्शाने तुला परलोकापासून दूर नेले जाईल, त्यांची तू देव मानून पूजा करतोस.

ਪਾਪ ਕਰੋ ਪਰਮਾਰਥ ਕੈ ਜਿਹ ਪਾਪਨ ਤੇ ਅਤਿ ਪਾਪ ਲਜਾਈ ॥
पाप करो परमारथ कै जिह पापन ते अति पाप लजाई ॥

परमार्थाच्या (सूक्ष्म सत्याच्या) नावाने तू अशी पापे करत आहेस की ते करून मोठे पाप लाजावे लागेल.

ਪਾਇ ਪਰੋ ਪਰਮੇਸਰ ਕੇ ਜੜ ਪਾਹਨ ਮੈ ਪਰਮੇਸਰ ਨਾਹੀ ॥੯੯॥
पाइ परो परमेसर के जड़ पाहन मै परमेसर नाही ॥९९॥

अरे मुर्खा! परमेश्वर-देवाच्या पाया पडा, परमेश्वर दगड-मूर्तींमध्ये नाही.99.

ਮੋਨ ਭਜੇ ਨਹੀ ਮਾਨ ਤਜੇ ਨਹੀ ਭੇਖ ਸਜੇ ਨਹੀ ਮੂੰਡ ਮੁੰਡਾਏ ॥
मोन भजे नही मान तजे नही भेख सजे नही मूंड मुंडाए ॥

मौन पाळण्याने, अभिमानाचा त्याग करून, वेष धारण करून आणि मुंडन करून भगवंताचा साक्षात्कार होऊ शकत नाही.

ਕੰਠਿ ਨ ਕੰਠੀ ਕਠੋਰ ਧਰੈ ਨਹੀ ਸੀਸ ਜਟਾਨ ਕੇ ਜੂਟ ਸੁਹਾਏ ॥
कंठि न कंठी कठोर धरै नही सीस जटान के जूट सुहाए ॥

कठोर तपस्यासाठी कंठी (लाकडापासून बनवलेल्या विविध प्रकारच्या लहान मण्यांची छोटी हार किंवा साधू किंवा तपस्वी यांनी परिधान केल्याने) किंवा डोक्यावर केसांची गाठ बांधून तो साकार होऊ शकत नाही.

ਸਾਚੁ ਕਹੋ ਸੁਨਿ ਲੈ ਚਿਤੁ ਦੈ ਬਿਨੁ ਦੀਨ ਦਿਆਲ ਕੀ ਸਾਮ ਸਿਧਾਏ ॥
साचु कहो सुनि लै चितु दै बिनु दीन दिआल की साम सिधाए ॥

लक्षपूर्वक ऐका, मी तुर्थ बोलतो, परमेश्वराच्या शरणात गेल्याशिवाय लक्ष्य साध्य होणार नाही, जो दीनांवर सदैव दयाळू आहे.

ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਰੇ ਪ੍ਰਭੁ ਪਾਯਤ ਹੈ ਕਿਰਪਾਲ ਨ ਭੀਜਤ ਲਾਡ ਕਟਾਏ ॥੧੦੦॥
प्रीति करे प्रभु पायत है किरपाल न भीजत लाड कटाए ॥१००॥

देव केवळ प्रेमानेच साकार होऊ शकतो, तो सुंता करून प्रसन्न होत नाही.100.

ਕਾਗਦ ਦੀਪ ਸਭੈ ਕਰਿ ਕੈ ਅਰ ਸਾਤ ਸਮੁੰਦ੍ਰਨ ਕੀ ਮਸੁ ਕੈਹੋ ॥
कागद दीप सभै करि कै अर सात समुंद्रन की मसु कैहो ॥

जर सर्व खंड कागदात आणि सात समुद्रांचे शाईत रूपांतर झाले

ਕਾਟਿ ਬਨਾਸਪਤੀ ਸਿਗਰੀ ਲਿਖਬੇ ਹੂੰ ਕੇ ਲੇਖਨ ਕਾਜਿ ਬਨੈਹੋ ॥
काटि बनासपती सिगरी लिखबे हूं के लेखन काजि बनैहो ॥

सर्व झाडे तोडून लेखणीसाठी पेन बनवता येईल

ਸਾਰਸੁਤੀ ਬਕਤਾ ਕਰਿ ਕੈ ਜੁਗ ਕੋਟਿ ਗਨੇਸ ਕੈ ਹਾਥਿ ਲਿਖੈਹੋ ॥
सारसुती बकता करि कै जुग कोटि गनेस कै हाथि लिखैहो ॥

देवी सरस्वतीला वक्ता बनवल्यास आणि गणेश लाखो युगे हाताने लिहिण्यासाठी असतील.

ਕਾਲ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਬਿਨਾ ਬਿਨਤੀ ਨ ਤਊ ਤੁਮ ਕੋ ਪ੍ਰਭ ਨੈਕੁ ਰਿਝੈਹੋ ॥੧੦੧॥
काल क्रिपान बिना बिनती न तऊ तुम को प्रभ नैकु रिझैहो ॥१०१॥

तरीही हे देवा! हे तलवार-तत्पर काल! विनवणीशिवाय कोणीही तुला थोडेसे प्रसन्न करू शकत नाही.101.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਗ੍ਰੰਥੇ ਸ੍ਰੀ ਕਾਲ ਜੀ ਕੀ ਉਸਤਤਿ ਪ੍ਰਿਥਮ ਧਿਆਇ ਸੰਪੂਰਨੰ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੧॥੧੦੧॥
इति स्री बचित्र नाटक ग्रंथे स्री काल जी की उसतति प्रिथम धिआइ संपूरनं सतु सुभम सतु ॥१॥१०१॥

श्री कालचे स्तवन या शीर्षकाने बचित्तर नाटकाचा पहिला अध्याय येथे संपतो.���1.

ਕਵਿ ਬੰਸ ਵਰਣਨ ॥
कवि बंस वरणन ॥

आत्मचरित्र

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਤੁਮਰੀ ਮਹਿਮਾ ਅਪਰ ਅਪਾਰਾ ॥
तुमरी महिमा अपर अपारा ॥

हे परमेश्वरा! तुझी स्तुती सर्वोच्च आणि अनंत आहे,

ਜਾ ਕਾ ਲਹਿਓ ਨ ਕਿਨਹੂੰ ਪਾਰਾ ॥
जा का लहिओ न किनहूं पारा ॥

त्याची मर्यादा कोणालाच कळू शकली नाही.

ਦੇਵ ਦੇਵ ਰਾਜਨ ਕੇ ਰਾਜਾ ॥
देव देव राजन के राजा ॥

हे देवांचा देव आणि राजांचा राजा,

ਦੀਨ ਦਿਆਲ ਗਰੀਬ ਨਿਵਾਜਾ ॥੧॥
दीन दिआल गरीब निवाजा ॥१॥

दीनांचा दयाळू प्रभु आणि दीनांचा रक्षणकर्ता.1.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਮੂਕ ਊਚਰੈ ਸਾਸਤ੍ਰ ਖਟਿ ਪਿੰਗ ਗਿਰਨ ਚੜਿ ਜਾਇ ॥
मूक ऊचरै सासत्र खटि पिंग गिरन चड़ि जाइ ॥

मुका सहा शास्त्रांचा उच्चार करतो आणि पांगळा पर्वत चढतो.

ਅੰਧ ਲਖੈ ਬਧਰੋ ਸੁਨੈ ਜੋ ਕਾਲ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਾਇ ॥੨॥
अंध लखै बधरो सुनै जो काल क्रिपा कराइ ॥२॥

आंधळा पाहतो आणि बहिरे ऐकतो, जर काएल कृपाळू झाला.2.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਕਹਾ ਬੁਧਿ ਪ੍ਰਭ ਤੁਛ ਹਮਾਰੀ ॥
कहा बुधि प्रभ तुछ हमारी ॥

हे देवा! माझी बुद्धी क्षुल्लक आहे.

ਬਰਨਿ ਸਕੈ ਮਹਿਮਾ ਜੁ ਤਿਹਾਰੀ ॥
बरनि सकै महिमा जु तिहारी ॥

ते तुझी स्तुती कशी करू शकते?

ਹਮ ਨ ਸਕਤ ਕਰਿ ਸਿਫਤ ਤੁਮਾਰੀ ॥
हम न सकत करि सिफत तुमारी ॥

तुझी स्तुती करण्यासाठी माझ्याकडे पुरेसे शब्द नाहीत,

ਆਪ ਲੇਹੁ ਤੁਮ ਕਥਾ ਸੁਧਾਰੀ ॥੩॥
आप लेहु तुम कथा सुधारी ॥३॥

तुम्हीच या कथनात सुधारणा करा.3.

ਕਹਾ ਲਗੈ ਇਹੁ ਕੀਟ ਬਖਾਨੈ ॥
कहा लगै इहु कीट बखानै ॥

हा कीटक किती मर्यादेपर्यंत (तुझी स्तुती) चित्रित करू शकतो?

ਮਹਿਮਾ ਤੋਰਿ ਤੁਹੀ ਪ੍ਰਭ ਜਾਨੈ ॥
महिमा तोरि तुही प्रभ जानै ॥

तूच तुझ्या महानतेत सुधारणा कर.

ਪਿਤਾ ਜਨਮ ਜਿਮ ਪੂਤ ਨ ਪਾਵੈ ॥
पिता जनम जिम पूत न पावै ॥

ज्याप्रमाणे मुलगा आपल्या वडिलांच्या जन्माबद्दल काहीही सांगू शकत नाही

ਕਹਾ ਤਵਨ ਕਾ ਭੇਦ ਬਤਾਵੈ ॥੪॥
कहा तवन का भेद बतावै ॥४॥

मग तुझे रहस्य कसे उलगडणार.4.

ਤੁਮਰੀ ਪ੍ਰਭਾ ਤੁਮੈ ਬਨਿ ਆਈ ॥
तुमरी प्रभा तुमै बनि आई ॥

तुझी महानता फक्त तुझीच आहे

ਅਉਰਨ ਤੇ ਨਹੀ ਜਾਤ ਬਤਾਈ ॥
अउरन ते नही जात बताई ॥

त्याचे वर्णन इतरांना करता येत नाही.

ਤੁਮਰੀ ਕ੍ਰਿਆ ਤੁਮ ਹੀ ਪ੍ਰਭ ਜਾਨੋ ॥
तुमरी क्रिआ तुम ही प्रभ जानो ॥

हे परमेश्वरा! तुझे कृत्य फक्त तूच जाणतोस.

ਊਚ ਨੀਚ ਕਸ ਸਕਤ ਬਖਾਨੋ ॥੫॥
ऊच नीच कस सकत बखानो ॥५॥

तुझी उच्च नीच कृत्ये स्पष्ट करण्याचे सामर्थ्य कोणाकडे आहे? ५.

ਸੇਸ ਨਾਗ ਸਿਰ ਸਹਸ ਬਨਾਈ ॥
सेस नाग सिर सहस बनाई ॥

तू शेषनागाच्या एक हजार हुड्या केल्या आहेत

ਦ੍ਵੈ ਸਹੰਸ ਰਸਨਾਹ ਸੁਹਾਈ ॥
द्वै सहंस रसनाह सुहाई ॥

ज्यामध्ये दोन हजार जीभ आहेत.

ਰਟਤ ਅਬ ਲਗੇ ਨਾਮ ਅਪਾਰਾ ॥
रटत अब लगे नाम अपारा ॥

तो आजतागायत तुझ्या अनंत नामांचे पठण करीत आहे

ਤੁਮਰੋ ਤਊ ਨ ਪਾਵਤ ਪਾਰਾ ॥੬॥
तुमरो तऊ न पावत पारा ॥६॥

तरीही त्याला तुझ्या नामाचा अंत माहीत नाही.6.

ਤੁਮਰੀ ਕ੍ਰਿਆ ਕਹਾ ਕੋਊ ਕਹੈ ॥
तुमरी क्रिआ कहा कोऊ कहै ॥

तुझ्या कृत्याबद्दल कोणी काय म्हणेल?

ਸਮਝਤ ਬਾਤ ਉਰਝਿ ਮਤਿ ਰਹੈ ॥
समझत बात उरझि मति रहै ॥

ते समजून घेताना माणूस गोंधळून जातो.

ਸੂਛਮ ਰੂਪ ਨ ਬਰਨਾ ਜਾਈ ॥
सूछम रूप न बरना जाई ॥

तुझे सूक्ष्म रूप अवर्णनीय आहे

ਬਿਰਧੁ ਸਰੂਪਹਿ ਕਹੋ ਬਨਾਈ ॥੭॥
बिरधु सरूपहि कहो बनाई ॥७॥

(म्हणून) मी तुझ्या अचल रूपाबद्दल बोलतो.७.

ਤੁਮਰੀ ਪ੍ਰੇਮ ਭਗਤਿ ਜਬ ਗਹਿਹੋ ॥
तुमरी प्रेम भगति जब गहिहो ॥

जेव्हा मी तुझी प्रेमळ भक्ती पाहीन

ਛੋਰਿ ਕਥਾ ਸਭ ਹੀ ਤਬ ਕਹਿ ਹੋ ॥
छोरि कथा सभ ही तब कहि हो ॥

मग मी सुरुवातीपासूनच्या तुझ्या सर्व उपाख्यानांचे वर्णन करेन.

ਅਬ ਮੈ ਕਹੋ ਸੁ ਅਪਨੀ ਕਥਾ ॥
अब मै कहो सु अपनी कथा ॥

आता मी माझी स्वतःची जीवनकथा सांगते

ਸੋਢੀ ਬੰਸ ਉਪਜਿਆ ਜਥਾ ॥੮॥
सोढी बंस उपजिआ जथा ॥८॥

सोधी कुळ (या जगात) कसे अस्तित्वात आले.8.

ਦੋਹਰਾ ॥
दोहरा ॥

डोहरा

ਪ੍ਰਥਮ ਕਥਾ ਸੰਛੇਪ ਤੇ ਕਹੋ ਸੁ ਹਿਤ ਚਿਤੁ ਲਾਇ ॥
प्रथम कथा संछेप ते कहो सु हित चितु लाइ ॥

माझ्या मनाच्या एकाग्रतेने मी माझी पूर्वीची कथा थोडक्यात सांगत आहे.

ਬਹੁਰਿ ਬਡੋ ਬਿਸਥਾਰ ਕੈ ਕਹਿਹੌ ਸਭੈ ਸੁਨਾਇ ॥੯॥
बहुरि बडो बिसथार कै कहिहौ सभै सुनाइ ॥९॥

त्यानंतर, मी सर्व तपशीलवार सांगेन.9.

ਚੌਪਈ ॥
चौपई ॥

चौपाई

ਪ੍ਰਿਥਮ ਕਾਲ ਜਬ ਕਰਾ ਪਸਾਰਾ ॥
प्रिथम काल जब करा पसारा ॥

सुरुवातीला जेव्हा काएलने जग निर्माण केले

ਓਅੰਕਾਰ ਤੇ ਸ੍ਰਿਸਟਿ ਉਪਾਰਾ ॥
ओअंकार ते स्रिसटि उपारा ॥

हे औमकारा (एक परमेश्वर) द्वारे अस्तित्वात आले.

ਕਾਲਸੈਨ ਪ੍ਰਥਮੈ ਭਇਓ ਭੂਪਾ ॥
कालसैन प्रथमै भइओ भूपा ॥

कल सैन हा पहिला राजा होता

ਅਧਿਕ ਅਤੁਲ ਬਲਿ ਰੂਪ ਅਨੂਪਾ ॥੧੦॥
अधिक अतुल बलि रूप अनूपा ॥१०॥

जो अपार सामर्थ्य आणि सर्वोच्च सौंदर्याचा होता.10.

ਕਾਲਕੇਤੁ ਦੂਸਰ ਭੂਅ ਭਇਓ ॥
कालकेतु दूसर भूअ भइओ ॥

कलकेत हा दुसरा राजा झाला

ਕ੍ਰੂਰਬਰਸ ਤੀਸਰ ਜਗਿ ਠਯੋ ॥
क्रूरबरस तीसर जगि ठयो ॥

आणि कुराबारस, तिसरा.

ਕਾਲਧੁਜ ਚਤੁਰਥ ਨ੍ਰਿਪ ਸੋਹੈ ॥
कालधुज चतुरथ न्रिप सोहै ॥

कलधुज हा चौथा नाता होता

ਜਿਹ ਤੇ ਭਯੋ ਜਗਤ ਸਭ ਕੋ ਹੈ ॥੧੧॥
जिह ते भयो जगत सभ को है ॥११॥

ज्यापासून सर्व जगाची उत्पत्ती झाली. 11.

ਸਹਸਰਾਛ ਜਾ ਕੋ ਸੁਭ ਸੋਹੈ ॥
सहसराछ जा को सुभ सोहै ॥

ज्याचे (शरीर) हजार नेत्रांनी शोभले आहे,

ਸਹਸ ਪਾਦ ਜਾ ਕੇ ਤਨਿ ਮੋਹੈ ॥
सहस पाद जा के तनि मोहै ॥

त्याला हजार डोळे आणि हजार पाय होते.

ਸੇਖ ਨਾਗ ਪਰ ਸੋਇਬੋ ਕਰੈ ॥
सेख नाग पर सोइबो करै ॥

तो शेषनागावर झोपला

ਜਗ ਤਿਹ ਸੇਖਸਾਇ ਉਚਰੈ ॥੧੨॥
जग तिह सेखसाइ उचरै ॥१२॥

म्हणून त्याला शेषाचा स्वामी म्हटले गेले.12.

ਏਕ ਸ੍ਰਵਣ ਤੇ ਮੈਲ ਨਿਕਾਰਾ ॥
एक स्रवण ते मैल निकारा ॥

त्याच्या एका कानातून स्राव बाहेर पडला

ਤਾ ਤੇ ਮਧੁ ਕੀਟਭ ਤਨ ਧਾਰਾ ॥
ता ते मधु कीटभ तन धारा ॥

मधु आणि कैतभ अस्तित्वात आले.