श्री दसाम ग्रंथ

पान - 155


ਇਤਿ ਪੰਚਮੋ ਰਾਜ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥
इति पंचमो राज समापतम सतु सुभम सतु ॥

पाचव्या राजाच्या सौम्य नियमाचे वर्णन येथे संपते.

ਤੋਮਰ ਛੰਦ ॥ ਤ੍ਵਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
तोमर छंद ॥ त्वप्रसादि ॥

तोमर श्लोक तुझ्या कृपेने

ਪੁਨ ਭਏ ਮੁਨੀ ਛਿਤ ਰਾਇ ॥
पुन भए मुनी छित राइ ॥

मग मुनी पृथ्वीचा राजा झाला

ਇਹ ਲੋਕ ਕੇਹਰਿ ਰਾਇ ॥
इह लोक केहरि राइ ॥

या जगाचा सिंह-राजा.

ਅਰਿ ਜੀਤਿ ਜੀਤਿ ਅਖੰਡ ॥
अरि जीति जीति अखंड ॥

अतूट शत्रूंवर विजय मिळवून,

ਮਹਿ ਕੀਨ ਰਾਜੁ ਪ੍ਰਚੰਡ ॥੧॥੩੨੦॥
महि कीन राजु प्रचंड ॥१॥३२०॥

त्याने पृथ्वीवर गौरवशाली राज्य केले.1.320.

ਅਰਿ ਘਾਇ ਘਾਇ ਅਨੇਕ ॥
अरि घाइ घाइ अनेक ॥

त्याने अनेक शत्रूंना मारले,

ਰਿਪੁ ਛਾਡੀਯੋ ਨਹੀਂ ਏਕ ॥
रिपु छाडीयो नहीं एक ॥

आणि त्यांच्यापैकी एकालाही जिवंत सोडले नाही.

ਅਨਖੰਡ ਰਾਜੁ ਕਮਾਇ ॥
अनखंड राजु कमाइ ॥

त्यानंतर त्यांनी अखंड राज्य केले.

ਛਿਤ ਛੀਨ ਛਤ੍ਰ ਫਿਰਾਇ ॥੨॥੩੨੧॥
छित छीन छत्र फिराइ ॥२॥३२१॥

त्याने इतर जमिनींचा आकार केला आणि त्याच्या डोक्यावर छत धरला.2.321.

ਅਨਖੰਡ ਰੂਪ ਅਪਾਰ ॥
अनखंड रूप अपार ॥

तो उत्कृष्ट आणि परिपूर्ण सौंदर्याचा माणूस होता

ਅਨਮੰਡ ਰਾਜ ਜੁਝਾਰ ॥
अनमंड राज जुझार ॥

एक अविवेकी योद्धा-राजा

ਅਬਿਕਾਰ ਰੂਪ ਪ੍ਰਚੰਡ ॥
अबिकार रूप प्रचंड ॥

महिमा-अवतार आणि रहित-राजा

ਅਨਖੰਡ ਰਾਜ ਅਮੰਡ ॥੩॥੩੨੨॥
अनखंड राज अमंड ॥३॥३२२॥

अविभाजित आणि अविनाशी राज्याचा सार्वभौम.3.322.

ਬਹੁ ਜੀਤਿ ਜੀਤਿ ਨ੍ਰਿਪਾਲ ॥
बहु जीति जीति न्रिपाल ॥

अनेक राजांना जिंकून,

ਬਹੁ ਛਾਡਿ ਕੈ ਸਰ ਜਾਲ ॥
बहु छाडि कै सर जाल ॥

आणि बरेच बाण सोडले,

ਅਰਿ ਮਾਰਿ ਮਾਰਿ ਅਨੰਤ ॥
अरि मारि मारि अनंत ॥

असंख्य शत्रूंना मारणे,

ਛਿਤ ਕੀਨ ਰਾਜ ਦੁਰੰਤ ॥੪॥੩੨੩॥
छित कीन राज दुरंत ॥४॥३२३॥

त्याने पृथ्वीवर अथांग राज्य स्थापन केले.4.323.

ਬਹੁ ਰਾਜ ਭਾਗ ਕਮਾਇ ॥
बहु राज भाग कमाइ ॥

समृद्ध राज्यावर दीर्घकाळ राज्य केले,

ਇਮ ਬੋਲੀਓ ਨ੍ਰਿਪਰਾਇ ॥
इम बोलीओ न्रिपराइ ॥

राजांचा राजा असे म्हणाला

ਇਕ ਕੀਜੀਐ ਮਖਸਾਲ ॥
इक कीजीऐ मखसाल ॥

यज्ञासाठी वेदी तयार करा,

ਦਿਜ ਬੋਲਿ ਲੇਹੁ ਉਤਾਲ ॥੫॥੩੨੪॥
दिज बोलि लेहु उताल ॥५॥३२४॥

���आणि ब्राह्मणांना पटकन बोलावून घ्या.���5.324.

ਦਿਜ ਬੋਲਿ ਲੀਨ ਅਨੇਕ ॥
दिज बोलि लीन अनेक ॥

तेव्हा अनेक ब्राह्मणांना बोलावण्यात आले.

ਗ੍ਰਿਹ ਛਾਡੀਓ ਨਹੀ ਏਕ ॥
ग्रिह छाडीओ नही एक ॥

त्यापैकी एकही त्याच्या घरी राहिला नाही.

ਮਿਲਿ ਮੰਤ੍ਰ ਕੀਨ ਬਿਚਾਰ ॥
मिलि मंत्र कीन बिचार ॥

मंत्री आणि ब्राह्मणांशी चर्चा सुरू झाली.

ਮਤਿ ਮਿਤ੍ਰ ਮੰਤ੍ਰ ਉਚਾਰ ॥੬॥੩੨੫॥
मति मित्र मंत्र उचार ॥६॥३२५॥

विवेकी मित्र आणि मंत्री मंत्र म्हणू लागले.6.325.

ਤਬ ਬੋਲਿਓ ਨ੍ਰਿਪ ਰਾਇ ॥
तब बोलिओ न्रिप राइ ॥

तेव्हा राजाचा राजा म्हणाला,

ਕਰਿ ਜਗ ਕੋ ਚਿਤ ਚਾਇ ॥
करि जग को चित चाइ ॥

माझ्या मनात त्यागाची प्रेरणा आहे

ਕਿਵ ਕੀਜੀਐ ਮਖਸਾਲ ॥
किव कीजीऐ मखसाल ॥

कोणत्या प्रकारची यज्ञवेदी तयार करावी?

ਕਹੁ ਮੰਤ੍ਰ ਮਿਤ੍ਰ ਉਤਾਲ ॥੭॥੩੨੬॥
कहु मंत्र मित्र उताल ॥७॥३२६॥

���हे माझ्या मित्रांनो, मला लवकर सांगा.���7.326.

ਤਬ ਮੰਤ੍ਰ ਮਿਤ੍ਰਨ ਕੀਨ ॥
तब मंत्र मित्रन कीन ॥

मग मित्रांनी एकमेकांचा सल्ला घेतला.

ਨ੍ਰਿਪ ਸੰਗ ਯਉ ਕਹਿ ਦੀਨ ॥
न्रिप संग यउ कहि दीन ॥

त्यांनी राजाला असे सांगितले:

ਸੁਨਿ ਰਾਜ ਰਾਜ ਉਦਾਰ ॥
सुनि राज राज उदार ॥

हे उदार राजा, ऐका,

ਦਸ ਚਾਰਿ ਚਾਰਿ ਅਪਾਰ ॥੮॥੩੨੭॥
दस चारि चारि अपार ॥८॥३२७॥

*तुम्ही चौदा लोकांमध्ये अत्यंत विवेकी आहात.8.327.

ਸਤਿਜੁਗ ਮੈ ਸੁਨਿ ਰਾਇ ॥
सतिजुग मै सुनि राइ ॥

हे राजा, सत्ययुगात ऐक.

ਮਖ ਕੀਨ ਚੰਡ ਬਨਾਇ ॥
मख कीन चंड बनाइ ॥

चंडी देवीने यज्ञ केला होता

ਅਰਿ ਮਾਰ ਕੈ ਮਹਿਖੇਸ ॥
अरि मार कै महिखेस ॥

शत्रू महिषासुराचा वध करून,

ਬਹੁ ਤੋਖ ਕੀਨ ਪਸੇਸ ॥੯॥੩੨੮॥
बहु तोख कीन पसेस ॥९॥३२८॥

तिने शिवाला खूप प्रसन्न केले होते 9.328.

ਮਹਿਖੇਸ ਕਉ ਰਣ ਘਾਇ ॥
महिखेस कउ रण घाइ ॥

रणांगणात महिषासुराचा वध केल्यावर इ.स.

ਸਿਰਿ ਇੰਦ੍ਰ ਛਤ੍ਰ ਫਿਰਾਇ ॥
सिरि इंद्र छत्र फिराइ ॥

इंद्राच्या डोक्यावर शामियाना धरला होता.

ਕਰਿ ਤੋਖ ਜੋਗਨਿ ਸਰਬ ॥
करि तोख जोगनि सरब ॥

तिने सर्व व्हॅम्प्सला संतुष्ट केले होते,

ਕਰਿ ਦੂਰ ਦਾਨਵ ਗਰਬ ॥੧੦॥੩੨੯॥
करि दूर दानव गरब ॥१०॥३२९॥

आणि राक्षसांचा अभिमान नाहीसा केला.10.329.

ਮਹਿਖੇਸ ਕਉ ਰਣਿ ਜੀਤਿ ॥
महिखेस कउ रणि जीति ॥

रणांगणात महिषासुरावर विजय मिळविल्यानंतर.

ਦਿਜ ਦੇਵ ਕੀਨ ਅਭੀਤ ॥
दिज देव कीन अभीत ॥

तिने ब्राह्मण आणि देवांना निर्भय केले होते

ਤ੍ਰਿਦਸੇਸ ਲੀਨ ਬੁਲਾਇ ॥
त्रिदसेस लीन बुलाइ ॥

तिने देवाला इंद्र म्हटले,

ਛਿਤ ਛੀਨ ਛਤ੍ਰ ਫਿਰਾਇ ॥੧੧॥੩੩੦॥
छित छीन छत्र फिराइ ॥११॥३३०॥

आणि महिषासुरापासून पृथ्वी हिरावून घेत तिने त्याच्या डोक्यावर छत धारण केला.11.330.

ਮੁਖਚਾਰ ਲੀਨ ਬੁਲਾਇ ॥
मुखचार लीन बुलाइ ॥

तिने चतुर्मुखी ब्रह्मा म्हटले,

ਚਿਤ ਚਉਪ ਸਿਉ ਜਗ ਮਾਇ ॥
चित चउप सिउ जग माइ ॥

तिच्या मनाच्या इच्छेने, ती (जगाची आई),

ਕਰਿ ਜਗ ਕੋ ਆਰੰਭ ॥
करि जग को आरंभ ॥

त्यागाचे प्रदर्शन सुरू केले

ਅਨਖੰਡ ਤੇਜ ਪ੍ਰਚੰਡ ॥੧੨॥੩੩੧॥
अनखंड तेज प्रचंड ॥१२॥३३१॥

तिला अविभाज्य आणि शक्तिशाली वैभव होते.12.331.

ਤਬ ਬੋਲੀਯੋ ਮੁਖ ਚਾਰ ॥
तब बोलीयो मुख चार ॥

तेव्हा चतुर्मुखी ब्रह्मदेव बोलले,

ਸੁਨਿ ਚੰਡਿ ਚੰਡ ਜੁਹਾਰ ॥
सुनि चंडि चंड जुहार ॥

हे चंडी, ऐक, मी तुला नमन करतो.

ਜਿਮ ਹੋਇ ਆਇਸ ਮੋਹਿ ॥
जिम होइ आइस मोहि ॥

जसं तू मला विचारलंस,

ਤਿਮ ਭਾਖਊ ਮਤ ਤੋਹਿ ॥੧੩॥੩੩੨॥
तिम भाखऊ मत तोहि ॥१३॥३३२॥

����तसेच मी तुम्हाला सल्ला देतो.���13.322.

ਜਗ ਜੀਅ ਜੰਤ ਅਪਾਰ ॥
जग जीअ जंत अपार ॥

जगातील असंख्य प्राणी आणि प्राणी,

ਨਿਜ ਲੀਨ ਦੇਵ ਹਕਾਰ ॥
निज लीन देव हकार ॥

देवीने स्वतः त्यांना येण्यासाठी बोलावले,

ਅਰਿ ਕਾਟਿ ਕੈ ਪਲ ਖੰਡ ॥
अरि काटि कै पल खंड ॥

आणि तिने तिच्या शत्रूंना एका क्षणात कापले.

ਪੜਿ ਬੇਦ ਮੰਤ੍ਰ ਉਦੰਡ ॥੧੪॥੩੩੩॥
पड़ि बेद मंत्र उदंड ॥१४॥३३३॥

तिच्या मोठ्या आवाजाने तिने वैदिक मंत्रांचे पठण केले आणि यज्ञ केला.14.333.

ਰੂਆਲ ਛੰਦ ॥ ਤ੍ਵਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
रूआल छंद ॥ त्वप्रसादि ॥

कृपेने ROOAAL STANZA

ਬੋਲਿ ਬਿਪਨ ਮੰਤ੍ਰ ਮਿਤ੍ਰਨ ਜਗ ਕੀਨ ਅਪਾਰ ॥
बोलि बिपन मंत्र मित्रन जग कीन अपार ॥

ब्राह्मणांनी शुभ मंत्रांच्या पठणाने यज्ञकार्यास सुरुवात केली

ਇੰਦ੍ਰ ਅਉਰ ਉਪਿੰਦ੍ਰ ਲੈ ਕੈ ਬੋਲਿ ਕੈ ਮੁਖ ਚਾਰ ॥
इंद्र अउर उपिंद्र लै कै बोलि कै मुख चार ॥

ब्रह्मा, इंद्र आणि इतर देवांनाही आमंत्रित केले होते.

ਕਉਨ ਭਾਤਨ ਕੀਜੀਐ ਅਬ ਜਗ ਕੋ ਆਰੰਭ ॥
कउन भातन कीजीऐ अब जग को आरंभ ॥

"आता यज्ञ कशा प्रकारे सुरू होईल?" राजाने पुन्हा विचारले,

ਆਜ ਮੋਹਿ ਉਚਾਰੀਐ ਸੁਨਿ ਮਿਤ੍ਰ ਮੰਤ੍ਰ ਅਸੰਭ ॥੧॥੩੩੪॥
आज मोहि उचारीऐ सुनि मित्र मंत्र असंभ ॥१॥३३४॥

मित्रांनो, आज या अशक्य कामात मला तुमचा सल्ला द्या.���1.334.

ਮਾਸ ਕੇ ਪਲ ਕਾਟਿ ਕੈ ਪੜਿ ਬੇਦ ਮੰਤ੍ਰ ਅਪਾਰ ॥
मास के पल काटि कै पड़ि बेद मंत्र अपार ॥

मित्राने सल्ला दिला की मंत्रांच्या पठणासोबत मांसाचे तुकडे करावेत.

ਅਗਨਿ ਭੀਤਰ ਹੋਮੀਐ ਸੁਨਿ ਰਾਜ ਰਾਜ ਅਬਿਚਾਰ ॥
अगनि भीतर होमीऐ सुनि राज राज अबिचार ॥

यज्ञात जाळून राजाला इतर कोणताही विचार न करता ऐकून वागण्यास सांगितले होते

ਛੇਦਿ ਚਿਛੁਰ ਬਿੜਾਰਾਸੁਰ ਧੂਲਿ ਕਰਣਿ ਖਪਾਇ ॥
छेदि चिछुर बिड़ारासुर धूलि करणि खपाइ ॥

देवीने चिथर आणि बिराल नावाच्या राक्षसांचा वध करून धूलकरणाचा नाश केला होता

ਮਾਰ ਦਾਨਵ ਕਉ ਕਰਿਓ ਮਖ ਦੈਤ ਮੇਧ ਬਨਾਇ ॥੨॥੩੩੫॥
मार दानव कउ करिओ मख दैत मेध बनाइ ॥२॥३३५॥

राक्षसांना मारल्यानंतर तिने राक्षस-यज्ञ केला.2.335.

ਤੈਸ ਹੀ ਮਖ ਕੀਜੀਐ ਸੁਨਿ ਰਾਜ ਰਾਜ ਪ੍ਰਚੰਡ ॥
तैस ही मख कीजीऐ सुनि राज राज प्रचंड ॥

हे परम तेजस्वी सार्वभौम, ऐका, अशा प्रकारे यज्ञ करावा

ਜੀਤਿ ਦਾਨਵ ਦੇਸ ਕੇ ਬਲਵਾਨ ਪੁਰਖ ਅਖੰਡ ॥
जीति दानव देस के बलवान पुरख अखंड ॥

हे पराक्रमी आणि परिपूर्ण परमेश्वरा, म्हणून देशातील सर्व राक्षसांवर विजय मिळवा

ਤੈਸ ਹੀ ਮਖ ਮਾਰ ਕੈ ਸਿਰਿ ਇੰਦ੍ਰ ਛਤ੍ਰ ਫਿਰਾਇ ॥
तैस ही मख मार कै सिरि इंद्र छत्र फिराइ ॥

ज्याप्रमाणे देवीने दैत्यांचा वध करून इंद्राच्या मस्तकावर छत धारण केला होता.

ਜੈਸ ਸੁਰ ਸੁਖੁ ਪਾਇਓ ਤਿਵ ਸੰਤ ਹੋਹੁ ਸਹਾਇ ॥੩॥੩੩੬॥
जैस सुर सुखु पाइओ तिव संत होहु सहाइ ॥३॥३३६॥

���आणि सर्व देवांना प्रसन्न केले, त्याचप्रमाणे तुम्ही संतांना मदत करा.���3.336.

ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਬੋਧ ਸੰਪੂਰਨ ॥
गिआन प्रबोध संपूरन ॥

आत्मज्ञान पूर्ण ।

ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
ੴ सतिगुर प्रसादि ॥

परमेश्वर एकच आहे आणि तो खऱ्या गुरूंच्या कृपेने प्राप्त होऊ शकतो.

ਸ੍ਰੀ ਭਗਉਤੀ ਜੀ ਸਹਾਇ ॥
स्री भगउती जी सहाइ ॥

श्री भगवती जी मदत:

ਅਥ ਚਉਬੀਸ ਅਉਤਾਰ ਕਥਨੰ ॥
अथ चउबीस अउतार कथनं ॥

विष्णूचे चोवीस अवतार.

ਪਾਤਿਸਾਹੀ ੧੦ ॥
पातिसाही १० ॥

दहाव्या राजाने (गुरु).

ਤ੍ਵਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥ ਚੌਪਈ ॥
त्वप्रसादि ॥ चौपई ॥

तुझ्या कृपेने चौपाई

ਅਬ ਚਉਬੀਸ ਉਚਰੌ ਅਵਤਾਰਾ ॥
अब चउबीस उचरौ अवतारा ॥

आता मी चोवीस अवतारांच्या अद्भुत कामगिरीचे वर्णन करतो.

ਜਿਹ ਬਿਧਿ ਤਿਨ ਕਾ ਲਖਾ ਅਖਾਰਾ ॥
जिह बिधि तिन का लखा अखारा ॥

ज्या प्रकारे मी तेच व्हिज्युअलाइज केले

ਸੁਨੀਅਹੁ ਸੰਤ ਸਬੈ ਚਿਤ ਲਾਈ ॥
सुनीअहु संत सबै चित लाई ॥

हे संतांनो ते लक्षपूर्वक ऐका.

ਬਰਨਤ ਸ੍ਯਾਮ ਜਥਾਮਤਿ ਭਾਈ ॥੧॥
बरनत स्याम जथामति भाई ॥१॥

कवी श्याम हे कथन करत आहेत किंवा स्वतःच्या आकलनानुसार.1.

ਜਬ ਜਬ ਹੋਤਿ ਅਰਿਸਟਿ ਅਪਾਰਾ ॥
जब जब होति अरिसटि अपारा ॥

जेव्हा जेव्हा असंख्य अत्याचारी जन्म घेतात,

ਤਬ ਤਬ ਦੇਹ ਧਰਤ ਅਵਤਾਰਾ ॥
तब तब देह धरत अवतारा ॥

मग परमेश्वर भौतिक रूपाने प्रकट होतो

ਕਾਲ ਸਬਨ ਕੋ ਪੇਖਿ ਤਮਾਸਾ ॥
काल सबन को पेखि तमासा ॥

काल (विध्वंसक परमेश्वर) सर्वांचे नाटक स्कॅन करतो,

ਅੰਤਹਕਾਲ ਕਰਤ ਹੈ ਨਾਸਾ ॥੨॥
अंतहकाल करत है नासा ॥२॥

आणि शेवटी सर्वांचा नाश करतो.2.

ਕਾਲ ਸਭਨ ਕਾ ਕਰਤ ਪਸਾਰਾ ॥
काल सभन का करत पसारा ॥

काल (संहारक परमेश्वर) सर्वांचा विस्तार घडवून आणतो

ਅੰਤ ਕਾਲਿ ਸੋਈ ਖਾਪਨਿਹਾਰਾ ॥
अंत कालि सोई खापनिहारा ॥

तोच लौकिक परमेश्वर शेवटी सर्वांचा नाश करतो

ਆਪਨ ਰੂਪ ਅਨੰਤਨ ਧਰਹੀ ॥
आपन रूप अनंतन धरही ॥

तो स्वतःला असंख्य रूपात प्रकट करतो,

ਆਪਹਿ ਮਧਿ ਲੀਨ ਪੁਨਿ ਕਰਹੀ ॥੩॥
आपहि मधि लीन पुनि करही ॥३॥

आणि स्वतःच सर्व आपल्यात विलीन करतो.3.

ਇਨ ਮਹਿ ਸ੍ਰਿਸਟਿ ਸੁ ਦਸ ਅਵਤਾਰਾ ॥
इन महि स्रिसटि सु दस अवतारा ॥

या सृष्टीत जग आणि दहा अवतार सामावलेले आहेत

ਜਿਨ ਮਹਿ ਰਮਿਆ ਰਾਮੁ ਹਮਾਰਾ ॥
जिन महि रमिआ रामु हमारा ॥

त्यांच्यामध्ये आपला परमेश्वर व्यापलेला आहे

ਅਨਤ ਚਤੁਰਦਸ ਗਨਿ ਅਵਤਾਰੁ ॥
अनत चतुरदस गनि अवतारु ॥

दहा व्यतिरिक्त, इतर चौदा अवतार देखील गणले जातात

ਕਹੋ ਜੁ ਤਿਨ ਤਿਨ ਕੀਏ ਅਖਾਰੁ ॥੪॥
कहो जु तिन तिन कीए अखारु ॥४॥

आणि मी त्या सर्वांच्या कामगिरीचे वर्णन करतो.4.

ਕਾਲ ਆਪਨੋ ਨਾਮ ਛਪਾਈ ॥
काल आपनो नाम छपाई ॥

काल (लौकिक भगवान) त्याचे नाव लपवतात,

ਅਵਰਨ ਕੇ ਸਿਰਿ ਦੇ ਬੁਰਿਆਈ ॥
अवरन के सिरि दे बुरिआई ॥

आणि इतरांच्या डोक्यावर खलनायकीपणा लादतो