શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 155


ਇਤਿ ਪੰਚਮੋ ਰਾਜ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥
eit panchamo raaj samaapatam sat subham sat |

અહીં પાંચમા રાજાના સૌમ્ય શાસનનું વર્ણન સમાપ્ત થાય છે.

ਤੋਮਰ ਛੰਦ ॥ ਤ੍ਵਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
tomar chhand | tvaprasaad |

તારી કૃપાથી તોમર શ્લોક

ਪੁਨ ਭਏ ਮੁਨੀ ਛਿਤ ਰਾਇ ॥
pun bhe munee chhit raae |

પછી મુનિ પૃથ્વીના રાજા બન્યા

ਇਹ ਲੋਕ ਕੇਹਰਿ ਰਾਇ ॥
eih lok kehar raae |

આ દુનિયાનો સિંહ-રાજા.

ਅਰਿ ਜੀਤਿ ਜੀਤਿ ਅਖੰਡ ॥
ar jeet jeet akhandd |

અતૂટ શત્રુઓ પર વિજય મેળવીને,

ਮਹਿ ਕੀਨ ਰਾਜੁ ਪ੍ਰਚੰਡ ॥੧॥੩੨੦॥
meh keen raaj prachandd |1|320|

તેણે પૃથ્વી પર ભવ્ય રીતે શાસન કર્યું.1.320.

ਅਰਿ ਘਾਇ ਘਾਇ ਅਨੇਕ ॥
ar ghaae ghaae anek |

તેણે ઘણા દુશ્મનોને મારી નાખ્યા,

ਰਿਪੁ ਛਾਡੀਯੋ ਨਹੀਂ ਏਕ ॥
rip chhaaddeeyo naheen ek |

અને તેમાંથી એકને પણ જીવતો છોડ્યો નહિ.

ਅਨਖੰਡ ਰਾਜੁ ਕਮਾਇ ॥
anakhandd raaj kamaae |

ત્યારબાદ તેણે અવિરત શાસન કર્યું.

ਛਿਤ ਛੀਨ ਛਤ੍ਰ ਫਿਰਾਇ ॥੨॥੩੨੧॥
chhit chheen chhatr firaae |2|321|

તેણે અન્ય જમીનોનું માપ કાઢ્યું અને તેના માથા પર છત્ર પકડી રાખ્યું.2.321.

ਅਨਖੰਡ ਰੂਪ ਅਪਾਰ ॥
anakhandd roop apaar |

તે શાનદાર અને સંપૂર્ણ સુંદરતાના વ્યક્તિ હતા

ਅਨਮੰਡ ਰਾਜ ਜੁਝਾਰ ॥
anamandd raaj jujhaar |

એક ઉત્સાહી યોદ્ધા-રાજા

ਅਬਿਕਾਰ ਰੂਪ ਪ੍ਰਚੰਡ ॥
abikaar roop prachandd |

મહિમા-અવતાર અને રહિત-રાજા

ਅਨਖੰਡ ਰਾਜ ਅਮੰਡ ॥੩॥੩੨੨॥
anakhandd raaj amandd |3|322|

અવિભાજિત અને અવિનાશી રાજ્યનો સાર્વભૌમ.3.322.

ਬਹੁ ਜੀਤਿ ਜੀਤਿ ਨ੍ਰਿਪਾਲ ॥
bahu jeet jeet nripaal |

ઘણા રાજાઓ પર વિજય મેળવ્યો,

ਬਹੁ ਛਾਡਿ ਕੈ ਸਰ ਜਾਲ ॥
bahu chhaadd kai sar jaal |

અને ઘણા તીર માર્યા,

ਅਰਿ ਮਾਰਿ ਮਾਰਿ ਅਨੰਤ ॥
ar maar maar anant |

અસંખ્ય દુશ્મનોને મારવા,

ਛਿਤ ਕੀਨ ਰਾਜ ਦੁਰੰਤ ॥੪॥੩੨੩॥
chhit keen raaj durant |4|323|

તેણે પૃથ્વી પર અમાપ સામ્રાજ્ય સ્થાપ્યું.4.323.

ਬਹੁ ਰਾਜ ਭਾਗ ਕਮਾਇ ॥
bahu raaj bhaag kamaae |

સમૃદ્ધ રાજ્ય પર લાંબા સમય સુધી શાસન કર્યું,

ਇਮ ਬੋਲੀਓ ਨ੍ਰਿਪਰਾਇ ॥
eim boleeo nriparaae |

રાજાઓના રાજાએ આમ કહ્યું

ਇਕ ਕੀਜੀਐ ਮਖਸਾਲ ॥
eik keejeeai makhasaal |

બલિદાન માટે વેદી તૈયાર કરો,

ਦਿਜ ਬੋਲਿ ਲੇਹੁ ਉਤਾਲ ॥੫॥੩੨੪॥
dij bol lehu utaal |5|324|

���અને બ્રાહ્મણોને જલ્દી બોલાવો.���5.324.

ਦਿਜ ਬੋਲਿ ਲੀਨ ਅਨੇਕ ॥
dij bol leen anek |

ત્યારે ઘણા બ્રાહ્મણોને આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું હતું.

ਗ੍ਰਿਹ ਛਾਡੀਓ ਨਹੀ ਏਕ ॥
grih chhaaddeeo nahee ek |

તેમાંથી કોઈ પણ તેના ઘરે બચ્યું ન હતું.

ਮਿਲਿ ਮੰਤ੍ਰ ਕੀਨ ਬਿਚਾਰ ॥
mil mantr keen bichaar |

મંત્રીઓ અને બ્રાહ્મણો સાથે મંત્રણા શરૂ થઈ.

ਮਤਿ ਮਿਤ੍ਰ ਮੰਤ੍ਰ ਉਚਾਰ ॥੬॥੩੨੫॥
mat mitr mantr uchaar |6|325|

સમજદાર મિત્ર અને મંત્રીઓ મંત્રો પાઠ કરવા લાગ્યા.6.325.

ਤਬ ਬੋਲਿਓ ਨ੍ਰਿਪ ਰਾਇ ॥
tab bolio nrip raae |

ત્યારે રાજાના રાજાએ કહ્યું,

ਕਰਿ ਜਗ ਕੋ ਚਿਤ ਚਾਇ ॥
kar jag ko chit chaae |

મારા મનમાં બલિદાન માટે ઉત્તેજના છે

ਕਿਵ ਕੀਜੀਐ ਮਖਸਾਲ ॥
kiv keejeeai makhasaal |

કયા પ્રકારની બલિદાન વેદી તૈયાર કરવી?

ਕਹੁ ਮੰਤ੍ਰ ਮਿਤ੍ਰ ਉਤਾਲ ॥੭॥੩੨੬॥
kahu mantr mitr utaal |7|326|

���હે મારા મિત્રો, મને જલ્દી કહો.���7.326.

ਤਬ ਮੰਤ੍ਰ ਮਿਤ੍ਰਨ ਕੀਨ ॥
tab mantr mitran keen |

પછી મિત્રોએ એકબીજાની સલાહ લીધી.

ਨ੍ਰਿਪ ਸੰਗ ਯਉ ਕਹਿ ਦੀਨ ॥
nrip sang yau keh deen |

તેઓએ રાજાને આ રીતે કહ્યું:

ਸੁਨਿ ਰਾਜ ਰਾਜ ਉਦਾਰ ॥
sun raaj raaj udaar |

હે ઉદાર રાજા, સાંભળ,

ਦਸ ਚਾਰਿ ਚਾਰਿ ਅਪਾਰ ॥੮॥੩੨੭॥
das chaar chaar apaar |8|327|

���તમે ચૌદ જગતમાં ખૂબ જ સમજદાર છો.8.327.

ਸਤਿਜੁਗ ਮੈ ਸੁਨਿ ਰਾਇ ॥
satijug mai sun raae |

હે રાજા, સત્યયુગમાં સાંભળો.

ਮਖ ਕੀਨ ਚੰਡ ਬਨਾਇ ॥
makh keen chandd banaae |

દેવી ચંડીએ યજ્ઞ કર્યો હતો

ਅਰਿ ਮਾਰ ਕੈ ਮਹਿਖੇਸ ॥
ar maar kai mahikhes |

શત્રુ રાક્ષસ મહિષાસુરનો વધ કરીને,

ਬਹੁ ਤੋਖ ਕੀਨ ਪਸੇਸ ॥੯॥੩੨੮॥
bahu tokh keen pases |9|328|

તેણીએ શિવને ખૂબ જ પ્રસન્ન કર્યા હતા���9.328.

ਮਹਿਖੇਸ ਕਉ ਰਣ ਘਾਇ ॥
mahikhes kau ran ghaae |

યુદ્ધના મેદાનમાં મહિષાસુરનો વધ કર્યા પછી,

ਸਿਰਿ ਇੰਦ੍ਰ ਛਤ੍ਰ ਫਿਰਾਇ ॥
sir indr chhatr firaae |

ઇન્દ્રના મસ્તક ઉપર છત્ર ધારણ કર્યું હતું.

ਕਰਿ ਤੋਖ ਜੋਗਨਿ ਸਰਬ ॥
kar tokh jogan sarab |

તેણીએ તમામ વેમ્પ્સને ખુશ કર્યા હતા,

ਕਰਿ ਦੂਰ ਦਾਨਵ ਗਰਬ ॥੧੦॥੩੨੯॥
kar door daanav garab |10|329|

અને રાક્ષસોના અભિમાનને નષ્ટ કરી દીધું.10.329.

ਮਹਿਖੇਸ ਕਉ ਰਣਿ ਜੀਤਿ ॥
mahikhes kau ran jeet |

યુદ્ધના મેદાનમાં મહિષાસુર પર વિજય મેળવ્યા પછી.

ਦਿਜ ਦੇਵ ਕੀਨ ਅਭੀਤ ॥
dij dev keen abheet |

તેણીએ બ્રાહ્મણો અને દેવતાઓને નિર્ભય બનાવ્યા હતા

ਤ੍ਰਿਦਸੇਸ ਲੀਨ ਬੁਲਾਇ ॥
tridases leen bulaae |

તેણીએ દેવને ઇન્દ્ર કહ્યો,

ਛਿਤ ਛੀਨ ਛਤ੍ਰ ਫਿਰਾਇ ॥੧੧॥੩੩੦॥
chhit chheen chhatr firaae |11|330|

અને મહિષાસુર પાસેથી પૃથ્વી કબજે કરી, તેણીએ તેના માથા પર છત્ર ધારણ કર્યું.11.330.

ਮੁਖਚਾਰ ਲੀਨ ਬੁਲਾਇ ॥
mukhachaar leen bulaae |

તેણીએ ચાર માથાવાળા બ્રહ્માને બોલાવ્યા,

ਚਿਤ ਚਉਪ ਸਿਉ ਜਗ ਮਾਇ ॥
chit chaup siau jag maae |

તેણીની હૃદયની ઇચ્છા સાથે, તેણી (વિશ્વની માતા),

ਕਰਿ ਜਗ ਕੋ ਆਰੰਭ ॥
kar jag ko aaranbh |

યજ્ઞનું પ્રદર્શન શરૂ કર્યું

ਅਨਖੰਡ ਤੇਜ ਪ੍ਰਚੰਡ ॥੧੨॥੩੩੧॥
anakhandd tej prachandd |12|331|

તેણીને અવિભાજ્ય અને શક્તિશાળી કીર્તિ હતી.12.331.

ਤਬ ਬੋਲੀਯੋ ਮੁਖ ਚਾਰ ॥
tab boleeyo mukh chaar |

પછી ચાર માથાવાળા બ્રહ્મા બોલ્યા,

ਸੁਨਿ ਚੰਡਿ ਚੰਡ ਜੁਹਾਰ ॥
sun chandd chandd juhaar |

હે ચંડી, સાંભળ, હું તને પ્રણામ કરું છું.

ਜਿਮ ਹੋਇ ਆਇਸ ਮੋਹਿ ॥
jim hoe aaeis mohi |

���જેમ તમે મને પૂછ્યું છે તેમ,

ਤਿਮ ਭਾਖਊ ਮਤ ਤੋਹਿ ॥੧੩॥੩੩੨॥
tim bhaakhaoo mat tohi |13|332|

તે જ રીતે, હું તને સલાહ આપું છું.���13.322.

ਜਗ ਜੀਅ ਜੰਤ ਅਪਾਰ ॥
jag jeea jant apaar |

વિશ્વના અસંખ્ય માણસો અને જીવો,

ਨਿਜ ਲੀਨ ਦੇਵ ਹਕਾਰ ॥
nij leen dev hakaar |

દેવીએ પોતે તેમને આવવા બોલાવ્યા,

ਅਰਿ ਕਾਟਿ ਕੈ ਪਲ ਖੰਡ ॥
ar kaatt kai pal khandd |

અને તેણીના દુશ્મનોની અંદર તેણીએ તેમને એક ક્ષણમાં કાપી નાખ્યા.

ਪੜਿ ਬੇਦ ਮੰਤ੍ਰ ਉਦੰਡ ॥੧੪॥੩੩੩॥
parr bed mantr udandd |14|333|

તેણીના મોટા અવાજ સાથે તેણીએ વૈદિક મંત્રોનું પઠન કર્યું અને યજ્ઞ કર્યો.14.333.

ਰੂਆਲ ਛੰਦ ॥ ਤ੍ਵਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
rooaal chhand | tvaprasaad |

રૂઆલ સ્ટેન્ઝા બાય ધ ગ્રેસ

ਬੋਲਿ ਬਿਪਨ ਮੰਤ੍ਰ ਮਿਤ੍ਰਨ ਜਗ ਕੀਨ ਅਪਾਰ ॥
bol bipan mantr mitran jag keen apaar |

બ્રાહ્મણોએ શુભ મંત્રોના પાઠ દ્વારા યજ્ઞની શરૂઆત કરી

ਇੰਦ੍ਰ ਅਉਰ ਉਪਿੰਦ੍ਰ ਲੈ ਕੈ ਬੋਲਿ ਕੈ ਮੁਖ ਚਾਰ ॥
eindr aaur upindr lai kai bol kai mukh chaar |

બ્રહ્મા, ઇન્દ્ર અને અન્ય દેવતાઓને પણ આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું હતું.

ਕਉਨ ਭਾਤਨ ਕੀਜੀਐ ਅਬ ਜਗ ਕੋ ਆਰੰਭ ॥
kaun bhaatan keejeeai ab jag ko aaranbh |

"હવે બલિદાન કઈ રીતે શરૂ થશે?" રાજાએ ફરીથી પૂછ્યું,

ਆਜ ਮੋਹਿ ਉਚਾਰੀਐ ਸੁਨਿ ਮਿਤ੍ਰ ਮੰਤ੍ਰ ਅਸੰਭ ॥੧॥੩੩੪॥
aaj mohi uchaareeai sun mitr mantr asanbh |1|334|

ઓ મિત્રો, આ અશક્ય કામમાં આજે મને તમારી સલાહ આપો.���1.334.

ਮਾਸ ਕੇ ਪਲ ਕਾਟਿ ਕੈ ਪੜਿ ਬੇਦ ਮੰਤ੍ਰ ਅਪਾਰ ॥
maas ke pal kaatt kai parr bed mantr apaar |

મિત્રએ સલાહ આપી કે મંત્રોના પઠન સાથે માંસના ટુકડા કરો.

ਅਗਨਿ ਭੀਤਰ ਹੋਮੀਐ ਸੁਨਿ ਰਾਜ ਰਾਜ ਅਬਿਚਾਰ ॥
agan bheetar homeeai sun raaj raaj abichaar |

બલિદાનની અગ્નિમાં બળી જાઓ અને રાજાને અન્ય વિચારો વિના સાંભળવા અને કાર્ય કરવા કહેવામાં આવ્યું

ਛੇਦਿ ਚਿਛੁਰ ਬਿੜਾਰਾਸੁਰ ਧੂਲਿ ਕਰਣਿ ਖਪਾਇ ॥
chhed chichhur birraaraasur dhool karan khapaae |

દેવીએ ચિથર અને બિરાલ નામના રાક્ષસોને મારી નાખ્યા હતા અને ધૂલકરણનો નાશ કર્યો હતો

ਮਾਰ ਦਾਨਵ ਕਉ ਕਰਿਓ ਮਖ ਦੈਤ ਮੇਧ ਬਨਾਇ ॥੨॥੩੩੫॥
maar daanav kau kario makh dait medh banaae |2|335|

રાક્ષસોને માર્યા પછી તેણે રાક્ષસ-બલિદાન કર્યું.2.335.

ਤੈਸ ਹੀ ਮਖ ਕੀਜੀਐ ਸੁਨਿ ਰਾਜ ਰਾਜ ਪ੍ਰਚੰਡ ॥
tais hee makh keejeeai sun raaj raaj prachandd |

હે પરમ પ્રતાપી સાર્વભૌમ, સાંભળો, તમારે તે રીતે યજ્ઞ કરવો જોઈએ

ਜੀਤਿ ਦਾਨਵ ਦੇਸ ਕੇ ਬਲਵਾਨ ਪੁਰਖ ਅਖੰਡ ॥
jeet daanav des ke balavaan purakh akhandd |

હે પરાક્રમી અને સંપૂર્ણ ભગવાન, તેથી દેશના તમામ રાક્ષસો પર વિજય મેળવો

ਤੈਸ ਹੀ ਮਖ ਮਾਰ ਕੈ ਸਿਰਿ ਇੰਦ੍ਰ ਛਤ੍ਰ ਫਿਰਾਇ ॥
tais hee makh maar kai sir indr chhatr firaae |

જે રીતે દેવીએ રાક્ષસોનો સંહાર કરીને ઈન્દ્રના મસ્તક પર છત્ર ધારણ કર્યું હતું.

ਜੈਸ ਸੁਰ ਸੁਖੁ ਪਾਇਓ ਤਿਵ ਸੰਤ ਹੋਹੁ ਸਹਾਇ ॥੩॥੩੩੬॥
jais sur sukh paaeio tiv sant hohu sahaae |3|336|

અને બધા દેવતાઓને ખુશ કર્યા, તેવી જ રીતે તમે સંતોને મદદ કરો.���3.336.

ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਬੋਧ ਸੰਪੂਰਨ ॥
giaan prabodh sanpooran |

બોધ પૂર્ણ.

ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
ik oankaar satigur prasaad |

પ્રભુ એક છે અને તે સાચા ગુરુની કૃપાથી મેળવી શકાય છે.

ਸ੍ਰੀ ਭਗਉਤੀ ਜੀ ਸਹਾਇ ॥
sree bhgautee jee sahaae |

શ્રી ભગવતી જી મદદ:

ਅਥ ਚਉਬੀਸ ਅਉਤਾਰ ਕਥਨੰ ॥
ath chaubees aautaar kathanan |

વિષ્ણુના ચોવીસ અવતાર.

ਪਾਤਿਸਾਹੀ ੧੦ ॥
paatisaahee 10 |

દસમા રાજા (ગુરુ) દ્વારા.

ਤ੍ਵਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥ ਚੌਪਈ ॥
tvaprasaad | chauapee |

તારી કૃપા ચૌપાઈ દ્વારા

ਅਬ ਚਉਬੀਸ ਉਚਰੌ ਅਵਤਾਰਾ ॥
ab chaubees ucharau avataaraa |

હવે હું ચોવીસ અવતારોની અદ્ભુત કામગીરીનું વર્ણન કરું છું.

ਜਿਹ ਬਿਧਿ ਤਿਨ ਕਾ ਲਖਾ ਅਖਾਰਾ ॥
jih bidh tin kaa lakhaa akhaaraa |

જે રીતે મેં એ જ વિઝ્યુઅલાઈઝ કર્યું

ਸੁਨੀਅਹੁ ਸੰਤ ਸਬੈ ਚਿਤ ਲਾਈ ॥
suneeahu sant sabai chit laaee |

હે સંતો તેને ધ્યાનથી સાંભળો.

ਬਰਨਤ ਸ੍ਯਾਮ ਜਥਾਮਤਿ ਭਾਈ ॥੧॥
baranat sayaam jathaamat bhaaee |1|

કવિ શ્યામ તેનું વર્ણન કરે છે અથવા તેની પોતાની સમજ મુજબ.1.

ਜਬ ਜਬ ਹੋਤਿ ਅਰਿਸਟਿ ਅਪਾਰਾ ॥
jab jab hot arisatt apaaraa |

જ્યારે પણ અસંખ્ય અત્યાચારીઓ જન્મ લે છે,

ਤਬ ਤਬ ਦੇਹ ਧਰਤ ਅਵਤਾਰਾ ॥
tab tab deh dharat avataaraa |

પછી ભગવાન ભૌતિક સ્વરૂપે પ્રગટ થાય છે

ਕਾਲ ਸਬਨ ਕੋ ਪੇਖਿ ਤਮਾਸਾ ॥
kaal saban ko pekh tamaasaa |

કાલ (વિનાશક ભગવાન) બધાના નાટકને સ્કેન કરે છે,

ਅੰਤਹਕਾਲ ਕਰਤ ਹੈ ਨਾਸਾ ॥੨॥
antahakaal karat hai naasaa |2|

અને છેવટે બધાનો નાશ કરે છે.2.

ਕਾਲ ਸਭਨ ਕਾ ਕਰਤ ਪਸਾਰਾ ॥
kaal sabhan kaa karat pasaaraa |

કાલ (વિનાશક ભગવાન) બધાના વિસ્તરણનું કારણ બને છે

ਅੰਤ ਕਾਲਿ ਸੋਈ ਖਾਪਨਿਹਾਰਾ ॥
ant kaal soee khaapanihaaraa |

એ જ લૌકિક ભગવાન આખરે બધાનો નાશ કરે છે

ਆਪਨ ਰੂਪ ਅਨੰਤਨ ਧਰਹੀ ॥
aapan roop anantan dharahee |

તે પોતાની જાતને અસંખ્ય સ્વરૂપોમાં પ્રગટ કરે છે,

ਆਪਹਿ ਮਧਿ ਲੀਨ ਪੁਨਿ ਕਰਹੀ ॥੩॥
aapeh madh leen pun karahee |3|

અને પોતે જ બધાને પોતાની અંદર ભેળવી દે છે.3.

ਇਨ ਮਹਿ ਸ੍ਰਿਸਟਿ ਸੁ ਦਸ ਅਵਤਾਰਾ ॥
ein meh srisatt su das avataaraa |

આ સૃષ્ટિમાં જગત અને દસ અવતારનો સમાવેશ થાય છે

ਜਿਨ ਮਹਿ ਰਮਿਆ ਰਾਮੁ ਹਮਾਰਾ ॥
jin meh ramiaa raam hamaaraa |

તેમની અંદર આપણા પ્રભુ વ્યાપ્ત છે

ਅਨਤ ਚਤੁਰਦਸ ਗਨਿ ਅਵਤਾਰੁ ॥
anat chaturadas gan avataar |

દસ ઉપરાંત અન્ય ચૌદ અવતારો પણ ગણાય છે

ਕਹੋ ਜੁ ਤਿਨ ਤਿਨ ਕੀਏ ਅਖਾਰੁ ॥੪॥
kaho ju tin tin kee akhaar |4|

અને હું તે બધાની કામગીરીનું વર્ણન કરું છું.4.

ਕਾਲ ਆਪਨੋ ਨਾਮ ਛਪਾਈ ॥
kaal aapano naam chhapaaee |

કાલ (ટેમ્પોરલ ભગવાન) તેનું નામ છુપાવે છે,

ਅਵਰਨ ਕੇ ਸਿਰਿ ਦੇ ਬੁਰਿਆਈ ॥
avaran ke sir de buriaaee |

અને અન્યના માથા પર ખલનાયકતા લાદે છે