શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 924


ਜਰਨ ਮਰਨ ਕਾ ਨਿਗ੍ਰਹ ਧਾਰਿਯੋ ॥੬੩॥
jaran maran kaa nigrah dhaariyo |63|

જ્યારે રાજાએ આ જોયું, ત્યારે તેણે આત્મવિલોપન કરવાનું નક્કી કર્યું.(63)

ਚਿਤਾ ਜਰਾਇ ਜਰਨ ਜਬ ਲਾਗ੍ਯੋ ॥
chitaa jaraae jaran jab laagayo |

જ્યારે (રાજા) એક ચિતા પ્રગટાવી અને (તેમાં) સળગવા લાગ્યો,

ਤਬ ਬੈਤਾਲ ਤਹਾ ਤੇ ਜਾਗ੍ਯੋ ॥
tab baitaal tahaa te jaagayo |

જ્યારે જ્વલંત ચિતા તૈયાર હતી, ત્યારે અચાનક બેતાલ, (તેના દરબાર કવિ) દેખાયા.

ਸੰਚਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਤਿਹ ਦੁਹੂੰਨ ਜਿਯਾਯੋ ॥
sanch amrit tih duhoon jiyaayo |

તેણે અમૃત છાંટ્યું અને તે બંનેને પુનર્જીવિત કર્યા

ਨ੍ਰਿਪ ਕੇ ਚਿਤ ਕੋ ਤਾਪੁ ਮਿਟਾਯੋ ॥੬੪॥
nrip ke chit ko taap mittaayo |64|

તેણે તે બંનેના શરીર પર અમૃત છાંટ્યું, તેમને ફરીથી જીવંત કર્યા અને રાજાના દુઃખને દૂર કર્યા.(64)

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દોહીરા

ਸਹਿ ਸੈਥੀ ਪਾਵਕ ਬਰਿਯੋ ਦੁਹੂੰਅਨ ਲਯੋ ਬਚਾਇ ॥
seh saithee paavak bariyo duhoonan layo bachaae |

તેણે તલવારનો માર સહન કર્યો અને પોતાને બાળી નાખવાનું નક્કી કર્યું,

ਕਾਮਾ ਦਈ ਦਿਜੋਤ ਮਹਿ ਧੰਨ੍ਯ ਬਿਕ੍ਰਮਾਰਾਇ ॥੬੫॥
kaamaa dee dijot meh dhanay bikramaaraae |65|

રાજા બિક્રિમ, કામને જીવનનો દાન આપનાર ગુણવાન છે.(65)(l)

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਪੁਰਖ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਇਕਾਨਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੯੧॥੧੬੩੪॥ਅਫਜੂੰ॥
eit sree charitr pakhayaane purakh charitre mantree bhoop sanbaade ikaanavo charitr samaapatam sat subham sat |91|1634|afajoon|

રાજા અને મંત્રીની શુભ ચરિત્રની વાતચીતનું નેવુંમું દૃષ્ટાંત, આશીર્વાદ સાથે પૂર્ણ થયું. (91)(1632)

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોપાઈ

ਦਛਿਨ ਦੇਸ ਬਿਚਛਨ ਨਾਰੀ ॥
dachhin des bichachhan naaree |

દક્ષિણ દેશની મહિલાઓ ઘણી હોશિયાર હોય છે.

ਜੋਗੀ ਗਏ ਭਏ ਘਰ ਬਾਰੀ ॥
jogee ge bhe ghar baaree |

દક્ષિણમાં સ્ત્રીઓ એટલી સુંદર હતી કે ત્યાં જઈને યોગીઓ, તપસ્વીઓ પણ ગૃહસ્થ બની ગયા હતા.

ਮੰਗਲ ਸੈਨ ਰਾਵ ਜਗੁ ਕਹਈ ॥
mangal sain raav jag kahee |

મંગલ સેન નામનો રાજા પ્રખ્યાત હતો

ਸਭ ਅਰਿ ਕੁਲ ਜਾ ਤੇ ਤ੍ਰਿਣ ਗਹਈ ॥੧॥
sabh ar kul jaa te trin gahee |1|

મંગલ સેન તે ભાગનો રાજા હતો અને તમામ દુશ્મનો તેમની શક્તિથી ડરતા હતા.(1)

ਸਰੂਪ ਕਲਾ ਤਾ ਕੀ ਬਰ ਨਾਰੀ ॥
saroop kalaa taa kee bar naaree |

કલા (નામનું) તેની સુંદર પત્ની હતી,

ਮਾਨਹੁ ਮਹਾ ਰੁਦ੍ਰ ਕੀ ਪ੍ਯਾਰੀ ॥
maanahu mahaa rudr kee payaaree |

સરુપ કલા તેમની પત્ની હતી જે (સુપ્રસિદ્ધ) પત્ની જેટલી જ સુંદર હતી

ਤਾ ਸੋ ਨੇਹ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕੋ ਰਹੈ ॥
taa so neh nripat ko rahai |

રાજાને તેના પર ખૂબ પ્રેમ હતો.

ਕਰੈ ਸੋਈ ਜੋਈ ਵਹ ਕਹੈ ॥੨॥
karai soee joee vah kahai |2|

શિવ. રાજા તેણીને સઘન પ્રેમ કરતા હતા અને તેણીની ઇચ્છા મુજબ તેમની ફરજો નિભાવતા હતા.(2)

ਰੁਆਮਲ ਛੰਦ ॥
ruaamal chhand |

રૂઆમલ છંદ

ਰੰਗ ਮਹਲ ਬਿਖੈ ਹੁਤੇ ਨਰ ਰਾਇ ਤਵਨੈ ਕਾਲ ॥
rang mahal bikhai hute nar raae tavanai kaal |

જ્યારે રાજા મહેલમાં હતો,

ਰੂਪ ਪ੍ਰਭਾ ਬਿਰਾਜਤੀ ਤਹ ਸੁੰਦਰੀ ਲੈ ਬਾਲ ॥
roop prabhaa biraajatee tah sundaree lai baal |

જ્યારે રાજા મહેલમાં હતા ત્યારે રૂપ પ્રભા તેના સાથીઓ સાથે ત્યાં આવતી હતી.

ਕਾਨ੍ਰਹਰੇ ਨਾਦ ਔ ਨਫੀਰੀ ਬੇਨੁ ਬੀਨ ਮ੍ਰਿਦੰਗ ॥
kaanrahare naad aau nafeeree ben been mridang |

રણશિંગડા, વીણા, વાંસળી અને મૃદંગા જેવા વાદ્યો કાનડે રાગના અવાજ સાથે વગાડવામાં આવે છે.

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿਨ ਕੇ ਕੁਲਾਹਲ ਹੋਤ ਨਾਨਾ ਰੰਗ ॥੩॥
bhaat bhaatin ke kulaahal hot naanaa rang |3|

રાગ કાનરાની સંગીતની નોંધો નફીરીસ પર મધુર રીતે વગાડવામાં આવી હતી, વાંસળી અને આનંદની વર્ષા કરવામાં આવી હતી.(3)

ਏਕ ਨਟੂਆ ਤਹ ਰਹੈ ਤਿਹ ਬਿਸੁਨ ਦਤ੍ਵਾ ਨਾਮ ॥
ek nattooaa tah rahai tih bisun datvaa naam |

ત્યાં એક ચારણ રહેતો હતો જે બિશન દત્ત તરીકે જાણીતો હતો.

ਰਾਵ ਜੂ ਤਾ ਕੌ ਨਚਾਵਤ ਰਹੈ ਆਠੌ ਜਾਮ ॥
raav joo taa kau nachaavat rahai aatthau jaam |

જેમને રાજાએ આખો દિવસ નૃત્ય કરવા મજબુર કર્યા હતા.

ਅਮਿਤ ਰੂਪ ਬਿਲੋਕਿ ਤਾ ਕੌ ਰਾਨਿਯਹਿ ਨਿਜੁ ਨੈਨ ॥
amit roop bilok taa kau raaniyeh nij nain |

જ્યારે રાણીએ તેને પોતાની આંખોથી જોયો.

ਹ੍ਵੈ ਗਿਰੀ ਬਿਸੰਭਾਰ ਭੂ ਪੈ ਬਧੀ ਸਾਯਕ ਮੈਨ ॥੪॥
hvai giree bisanbhaar bhoo pai badhee saayak main |4|

તેણી વાસનાથી પ્રભાવિત હતી અને જમીન પર સપાટ પડી ગઈ હતી.(4)

ਤੋਮਰ ਛੰਦ ॥
tomar chhand |

તોમર છંદ

ਰਾਨਿਯਿਹ ਸਖੀ ਪਠਾਇ ॥
raaniyih sakhee patthaae |

રાણીએ સખીને મોકલી

ਸੋ ਲਯੋ ਧਾਮ ਬੁਲਾਇ ॥
so layo dhaam bulaae |

રાણીએ તેની દાસી મોકલી અને તેને પોતાના ઘરે બોલાવી.

ਤਜਿ ਕੈ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਕੀ ਕਾਨਿ ॥
taj kai nripat kee kaan |

રાજા ગમે તે હોય

ਤਾ ਸੌ ਰਮੀ ਰੁਚਿ ਮਾਨਿ ॥੫॥
taa sau ramee ruch maan |5|

રાજાની પ્રતિષ્ઠાને અવગણીને, તેણીએ તેની સાથે પ્રેમસંબંધ બાંધ્યો.(5)

ਤਿਹ ਅਮਿਤ ਰੂਪ ਨਿਹਾਰਿ ॥
tih amit roop nihaar |

તેના અત્યંત સુંદર સ્વરૂપને જોઈને

ਸਿਵ ਸਤ੍ਰੁ ਗਯੋ ਸਰ ਮਾਰਿ ॥
siv satru gayo sar maar |

તેની આત્યંતિક સુંદરતાએ તેના દ્વારા કામદેવનું તીક્ષ્ણ તીર માર્યું હતું.

ਤਬ ਲੌ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਗਯੋ ਆਇ ॥
tab lau nripat gayo aae |

એટલામાં રાજા આવ્યો

ਅਬਲਾ ਅਧਿਕ ਦੁਖ ਪਾਇ ॥੬॥
abalaa adhik dukh paae |6|

તે દરમિયાન, રાજા દેખાયા.(6)

ਤਬ ਕਿਯੋ ਇਹੈ ਉਪਾਇ ॥
tab kiyo ihai upaae |

પછી તેણે આ માપ કાઢ્યું.

ਇਕ ਦੇਗ ਲਈ ਮੰਗਾਇ ॥
eik deg lee mangaae |

તેણી આ રીતે આગળ વધી: તેણીએ તેના માટે રસોઈનું મોટું પાત્ર મોકલ્યું,

ਤਾ ਪੈ ਤਵਾ ਕੌ ਦੀਨ ॥
taa pai tavaa kau deen |

મેં તેને થમ્બ્સ અપ આપ્યો.

ਕੋਊ ਸਕੈ ਤਾਹਿ ਨ ਚੀਨ ॥੭॥
koaoo sakai taeh na cheen |7|

અને તેને ઢાંકણ વડે ઢાંકી દીધું જેથી કોઈ અંદર જોઈ ન શકે.(7)

ਜਾ ਮੈ ਘਨੌ ਜਲ ਪਰੈ ॥
jaa mai ghanau jal parai |

તેમાં ઘણું પાણી હતું.

ਤਰ ਕੌ ਨ ਬੂੰਦਿਕ ਢਰੈ ॥
tar kau na boondik dtarai |

(તે બોલી) 'મેં તેમાં પાણી ભર્યું છે અને તેમાંથી એક ટીપું ટપકતું નથી,

ਤਾ ਮੈ ਗੁਲਾਬਹਿ ਪਾਇ ॥
taa mai gulaabeh paae |

તેમાં ગુલાબ (અર્ક) નાખીને

ਕਾਢਿਯੌ ਪਤਿਹਿ ਦਿਖਰਾਇ ॥੮॥
kaadtiyau patihi dikharaae |8|

'મેં તેમાં ગુલાબ નાખ્યા છે' અને પછી તેણે તેના પતિને ગુલાબજળ આપ્યું.(8)

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દોહીરા

ਸੀਂਚ੍ਰਯੋ ਵਹੈ ਗੁਲਾਬ ਲੈ ਪਤਿ ਕੀ ਪਗਿਯਾ ਮਾਹਿ ॥
seenchrayo vahai gulaab lai pat kee pagiyaa maeh |

તેણે થોડું ગુલાબજળ લીધું અને તેના પતિની પાઘડી પર છાંટ્યું.

ਛਿਰਕਿ ਸਭਨ ਪਹਿ ਕਾਢਿਯੌ ਭੇਦ ਲਹਿਯੋ ਜੜ ਨਾਹਿ ॥੯॥
chhirak sabhan peh kaadtiyau bhed lahiyo jarr naeh |9|

ગુલાબજળના ફુવારાઓ હેઠળ તેણીએ તેને બહાર કાઢ્યો અને કોઈ વાસ્તવિક રહસ્યને સ્વીકારી શક્યું નહીં.

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોપાઈ