શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 942


ਮੇਹੀਵਾਲ ਅਧਿਕ ਦੁਖੁ ਧਾਰਿਯੋ ॥
meheevaal adhik dukh dhaariyo |

(રાહ જોતા) મેહીનવાલ ખૂબ જ દુઃખી હતા

ਕਹਾ ਸੋਹਨੀ ਰਹੀ ਬਿਚਾਰਿਯੋ ॥
kahaa sohanee rahee bichaariyo |

મહિનવાલ ગભરાઈ ગયો, 'સોહાની ક્યાં ગઈ?'

ਨਦੀ ਬੀਚ ਖੋਜਤ ਬਹੁ ਭਯੋ ॥
nadee beech khojat bahu bhayo |

(તેણે તેને શોધ્યો) નદીમાં ઘણું

ਆਈ ਲਹਿਰ ਡੂਬਿ ਸੋ ਗਯੋ ॥੮॥
aaee lahir ddoob so gayo |8|

તે શોધવા માટે નદીમાં કૂદી પડ્યો, પરંતુ મોજામાં તે ખોવાઈ ગયો.(8)

ਏਕ ਪੁਰਖ ਯਹ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸੁਧਾਰਿਯੋ ॥
ek purakh yah charitr sudhaariyo |

એક માણસે આ પાત્ર ભજવ્યું

ਮੇਹੀਵਾਲ ਸੋਹਨਿਯਹਿ ਮਾਰਿਯੋ ॥
meheevaal sohaniyeh maariyo |

કેટલાકે કહ્યું, મહિનવાલે પોતે જ સોહાનીની હત્યા કરી,

ਕਾਚੋ ਘਟ ਵਾ ਕੋ ਦੈ ਬੋਰਿਯੋ ॥
kaacho ghatt vaa ko dai boriyo |

તેને કાચો વાસણ આપીને ડૂબી ગયો હતો

ਮੇਹੀਵਾਲ ਹੂੰ ਕੋ ਸਿਰ ਤੋਰਿਯੋ ॥੯॥
meheevaal hoon ko sir toriyo |9|

પરંતુ હકીકત એ છે કે, તેને પકાવેલા ઘડા વડે મારી નાખવામાં આવી હતી અને પછી તેનું માથું અથડાવીને તેની હત્યા કરવામાં આવી હતી.(9)(1)

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਪੁਰਖ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਇਕ ਸੌ ਇਕ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੧੦੧॥੧੮੬੫॥ਅਫਜੂੰ॥
eit sree charitr pakhayaane purakh charitre mantree bhoop sanbaade ik sau ik charitr samaapatam sat subham sat |101|1865|afajoon|

રાજા અને મંત્રીની શુભ ચરિત્ર વાર્તાલાપની 101મી ઉપમા, આશીર્વાદ સાથે પૂર્ણ. (101)(1866)

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દોહીરા

ਅਵਧ ਪੁਰੀ ਭੀਤਰ ਬਸੈ ਅਜ ਸੁਤ ਦਸਰਥ ਰਾਵ ॥
avadh puree bheetar basai aj sut dasarath raav |

રાજા અજનો પુત્ર અયોધ્યા નગરીમાં રહેતો હતો.

ਦੀਨਨ ਕੀ ਰਛਾ ਕਰੈ ਰਾਖਤ ਸਭ ਕੋ ਭਾਵ ॥੧॥
deenan kee rachhaa karai raakhat sabh ko bhaav |1|

તે ગરીબો માટે પરોપકારી હતો અને તેના વિષયને પ્રેમ કરતો હતો.(1)

ਦੈਤ ਦੇਵਤਨ ਕੋ ਬਨ੍ਯੋ ਏਕ ਦਿਵਸ ਸੰਗ੍ਰਾਮ ॥
dait devatan ko banayo ek divas sangraam |

એકવાર દેવતાઓ અને દાનવો વચ્ચે યુદ્ધ થયું.

ਬੋਲਿ ਪਠਾਯੋ ਇੰਦ੍ਰ ਨੈ ਲੈ ਦਸਰਥ ਕੋ ਨਾਮ ॥੨॥
bol patthaayo indr nai lai dasarath ko naam |2|

પછી ઇન્દ્ર દેવે રાજા દશરથને મોકલવાનું નક્કી કર્યું.(2)

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોપાઈ

ਦੂਤਹਿ ਕਹਿਯੋ ਤੁਰਤ ਤੁਮ ਜੈਯਹੁ ॥
dooteh kahiyo turat tum jaiyahu |

(ઇન્દ્ર) દેવદૂતને કહ્યું કે તમારે ચાલવું જોઈએ

ਸੈਨ ਸਹਿਤ ਦਸਰਥ ਕੈ ਲ੍ਰਯੈਯਹੁ ॥
sain sahit dasarath kai lrayaiyahu |

તેણે પોતાના રાજદૂતોને કહ્યું, 'જાઓ અને દશરથને લઈ જાઓ.

ਗ੍ਰਿਹ ਕੇ ਸਕਲ ਕਾਮ ਤਜ ਆਵੈ ॥
grih ke sakal kaam taj aavai |

(તેણે) ઘરનું બધું કામ છોડીને આવવું જોઈએ

ਹਮਰੀ ਦਿਸਿ ਹ੍ਵੈ ਜੁਧੁ ਮਚਾਵੈ ॥੩॥
hamaree dis hvai judh machaavai |3|

'અને તેને કહો કે તે તેના તમામ કાર્યો છોડીને આવે અને અમારા વતી લડવા જાય.'(3)

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દોહીરા

ਦੂਤ ਸਤਕ੍ਰਿਤ ਜੋ ਪਠਿਯੋ ਸੋ ਦਸਰਥ ਪੈ ਆਇ ॥
doot satakrit jo patthiyo so dasarath pai aae |

રાજદૂત, સતકૃત, દશરથની રાહ જોવા માટે સાથે ગયો.

ਜੋ ਤਾ ਸੋ ਸ੍ਵਾਮੀ ਕਹਿਯੋ ਸੋ ਤਿਹ ਕਹਿਯੋ ਸੁਨਾਇ ॥੪॥
jo taa so svaamee kahiyo so tih kahiyo sunaae |4|

અને તેના માસ્ટરે જે પણ આદેશ આપ્યો, તે તેણે પહોંચાડ્યો. (4)

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોપાઈ

ਬਾਸਵ ਕਹਿਯੋ ਸੁ ਤਾਹਿ ਸੁਨਾਯੋ ॥
baasav kahiyo su taeh sunaayo |

ઇન્દ્ર ('બસવા') એ જે કહ્યું હતું, તે તેણે (દશરથે) સાંભળ્યું.

ਸੋ ਸੁਨਿ ਭੇਦ ਕੇਕਈ ਪਾਯੋ ॥
so sun bhed kekee paayo |

તેને (રાજા)ને જે કંઈ કહેવામાં આવ્યું અને જણાવવામાં આવ્યું, તે કૈકેયી (દશરથની પત્ની)ને પણ ગુપ્ત રીતે ખબર પડી.

ਚਲੇ ਚਲੋ ਰਹਿ ਹੌ ਤੌ ਰਹਿ ਹੌ ॥
chale chalo reh hau tau reh hau |

(દશરથને કોઈએ કહ્યું કે તું) જા તો હું તારી સાથે જઈશ, તું રહે તો હું રહીશ.

ਨਾਤਰ ਦੇਹ ਅਗਨਿ ਮੈ ਦਹਿ ਹੌ ॥੫॥
naatar deh agan mai deh hau |5|

(તેણીએ રાજાને કહ્યું)) 'હું પણ તમારી સાથે જઈશ, અને જો તમે (મને તમારી સાથે ન લઈ જાઓ) તો હું મારા શરીરને અગ્નિમાં બાળી નાખીશ.

ਤ੍ਰਿਯ ਕੋ ਮੋਹ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਸੌ ਭਾਰੋ ॥
triy ko moh nripat sau bhaaro |

કૈકાઈને રાજા સાથે ખૂબ પ્રેમ હતો.

ਤਿਹ ਸੰਗ ਲੈ ਉਹ ਓਰਿ ਪਧਾਰੋ ॥
tih sang lai uh or padhaaro |

સ્ત્રી રાજાને પ્રેમ કરતી હતી અને રાજા રાણીને ખૂબ જ પ્રેમ કરતા હતા, તેણે ઉમેર્યું, 'લડાઈ દરમિયાન હું તમારી સેવા કરીશ,

ਬਾਲ ਕਹਿਯੋ ਸੇਵਾ ਤਵ ਕਰਿਹੋ ॥
baal kahiyo sevaa tav kariho |

કૈકાઈએ કહ્યું (હું તમારી સેવા કરીશ).

ਜੂਝੋ ਨਾਥ ਪਾਵਕਹਿ ਬਰਿਹੋ ॥੬॥
joojho naath paavakeh bariho |6|

'અને, મારા ગુરુ, જો તમે મૃત્યુ પામશો, તો હું તમારી સાથે મારા શરીર (અગ્નિમાં) બલિદાન આપીને સતી બનીશ.' (6)

ਅਵਧ ਰਾਜ ਤਹ ਤੁਰਤ ਸਿਧਾਯੋ ॥
avadh raaj tah turat sidhaayo |

અયોધ્યાના રાજા તરત જ ચાલ્યા ગયા

ਸੁਰ ਅਸੁਰਨ ਜਹ ਜੁਧ ਮਚਾਯੋ ॥
sur asuran jah judh machaayo |

અયોધ્યાના રાજાએ તરત જ તે તરફ કૂચ કરી જ્યાં દેવતાઓ અને દાનવો વચ્ચે લડાઈ ચાલી રહી હતી.

ਬਜ੍ਰ ਬਾਨ ਬਿਛੂਆ ਜਹ ਬਰਖੈ ॥
bajr baan bichhooaa jah barakhai |

જ્યાં બાજરી અને વીંછી જેવા તીરો (પેશ્કબ જેવા) વરસતા હતા

ਕੁਪਿ ਕੁਪਿ ਬੀਰ ਧਨੁਹਿਯਨ ਕਰਖੈ ॥੭॥
kup kup beer dhanuhiyan karakhai |7|

જ્યાં પથ્થર જેવા કઠણ ધનુષ્ય અને ઝેરી વીંછી જેવા તીર વરસાવી રહ્યા હતા અને બહાદુરો તેમને ખેંચી રહ્યા હતા.(7)

ਭੁਜੰਗ ਛੰਦ ॥
bhujang chhand |

ભુજંગ છંદ

ਬਧੇ ਗੋਲ ਗਾੜੇ ਚਲਿਯੋ ਬਜ੍ਰਧਾਰੀ ॥
badhe gol gaarre chaliyo bajradhaaree |

બજ્રધારી (ઇન્દ્ર) પોતાની સેના એકઠી કરીને ત્યાં ગયા

ਬਜੈ ਦੇਵ ਦਾਨਵ ਜਹਾ ਹੀ ਹਕਾਰੀ ॥
bajai dev daanav jahaa hee hakaaree |

જ્યાં દેવતાઓ અને દૈત્યો એકબીજાની પૂજા કરતા હતા.

ਗਜੈ ਕੋਟਿ ਜੋਧਾ ਮਹਾ ਕੋਪ ਕੈ ਕੈ ॥
gajai kott jodhaa mahaa kop kai kai |

યોદ્ધાઓ ભારે ગુસ્સાથી ગર્જના કરી રહ્યા હતા

ਪਰੈ ਆਨਿ ਕੈ ਬਾਢਵਾਰੀਨ ਲੈ ਕੈ ॥੮॥
parai aan kai baadtavaareen lai kai |8|

અને એકબીજા પર તલવારો વડે હુમલો કરી રહ્યા હતા. 8.

ਭਜੇ ਦੇਵ ਦਾਨੋ ਅਨਿਕ ਬਾਨ ਮਾਰੇ ॥
bhaje dev daano anik baan maare |

દાનવોની સેનાના તીરોથી દેવતાઓ ભાગી ગયા

ਚਲੇ ਛਾਡਿ ਕੈ ਇੰਦਰ ਕੇ ਬੀਰ ਭਾਰੇ ॥
chale chhaadd kai indar ke beer bhaare |

અને ઈન્દ્રના મહાન યોદ્ધાઓ (યુદ્ધભૂમિમાંથી) સરકી ગયા.

ਰਹਿਯੋ ਏਕ ਠਾਢੋ ਤਹਾ ਬਜ੍ਰਧਾਰੀ ॥
rahiyo ek tthaadto tahaa bajradhaaree |

માત્ર એક ઇન્દ્ર ('બજ્રધારી') ત્યાં રહી ગયો.

ਪਰਿਯੋ ਤਾਹਿ ਸੋ ਰਾਵ ਤਹਿ ਮਾਰ ਭਾਰੀ ॥੯॥
pariyo taeh so raav teh maar bhaaree |9|

તેની સાથે ભારે યુદ્ધ થયું અને રાજા (દશરથ) પણ ઘણું લડ્યા.9.

ਇਤੈ ਇੰਦ੍ਰ ਰਾਜਾ ਉਤੈ ਦੈਤ ਭਾਰੇ ॥
eitai indr raajaa utai dait bhaare |

અહીં ઇન્દ્ર અને રાજા (દશરથ) હતા અને મજબૂત દૈત્યો હતા.

ਹਟੇ ਨ ਹਠੀਲੇ ਮਹਾ ਰੋਹ ਵਾਰੇ ॥
hatte na hattheele mahaa roh vaare |

એક તરફ ઈન્દ્ર દેવ હતા અને બીજી તરફ ઉગ્ર દાનવો.

ਲਯੋ ਘੇਰਿ ਤਾ ਕੋ ਚਹੂੰ ਓਰ ਐਸੇ ॥
layo gher taa ko chahoon or aaise |

તેણે ચારે બાજુથી આ રીતે તેમને ઘેરી લીધા

ਮਨੋ ਪਵਨ ਉਠੈ ਘਟਾ ਘੋਰ ਜੈਸੇ ॥੧੦॥
mano pavan utthai ghattaa ghor jaise |10|

જેમ પવન ધૂળના તોફાનને ઢાંકી દે છે તેમ તેઓએ ઈન્દ્રને ઘેરી લીધો.(10)