શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 1172


ਜਛ ਕਿੰਨ੍ਰਜਾ ਜਹਾ ਸੁਹਾਵੈ ॥
jachh kinrajaa jahaa suhaavai |

યક્ષ અને કિન્નરોની સ્ત્રીઓ ત્યાં શોભી રહી હતી.

ਉਰਗਿ ਗੰਧ੍ਰਬੀ ਗੀਤਨ ਗਾਵੈ ॥੩੩॥
aurag gandhrabee geetan gaavai |33|

નાગ અને ગંધારબાની સ્ત્રીઓ ગીતો ગાતી હતી. 33.

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દ્વિ:

ਇਹ ਛਲ ਸੌ ਰਾਜਾ ਛਲਾ ਸਪਤ ਕੁਅਰਿ ਤਿਹ ਠੌਰ ॥
eih chhal sau raajaa chhalaa sapat kuar tih tthauar |

આમ ત્યાં (તે) સાત કુમારિકાઓએ રાજાને છેતર્યો.

ਯਹ ਪ੍ਰਸੰਗ ਪੂਰਨ ਭਯੋ ਚਲੀ ਕਥਾ ਤਬ ਔਰ ॥੩੪॥
yah prasang pooran bhayo chalee kathaa tab aauar |34|

આ કેસ પૂરો થયો, હવે બીજી વાર્તા ચાલુ છે. 34.

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਤਿਹ ਸੁੰਦਰੀ ਨ੍ਰਿਪ ਕਹ ਭਜ੍ਯੋ ਸੁਧਾਰ ॥
bhaat bhaat tih sundaree nrip kah bhajayo sudhaar |

તે સુંદરીઓએ રાજા સાથે એકબીજાનો આનંદ માણ્યો

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਕ੍ਰੀੜਤ ਭਈ ਕੋਕ ਬਿਚਾਰ ਬਿਚਾਰ ॥੩੫॥
bhaat bhaat kreerrat bhee kok bichaar bichaar |35|

અને (કોક શાસ્ત્રની પદ્ધતિઓ) પર વિચાર કર્યા પછી તેણે અનેક પ્રકારની રમતો કરી. 35.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਛਪਨ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੫੬॥੪੮੨੭॥ਅਫਜੂੰ॥
eit sree charitr pakhayaane triyaa charitre mantree bhoop sanbaade doe sau chhapan charitr samaapatam sat subham sat |256|4827|afajoon|

શ્રી ચારિત્રોપાખ્યાનના ત્રિય ચરિત્રના મંત્રી ભૂપ સંબદના 256મા ચરિત્રનું અહીં સમાપન છે, બધું જ શુભ છે. 256.4827. ચાલે છે

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોવીસ:

ਨੀਲ ਕੇਤੁ ਰਾਜਾ ਇਕ ਭਾਰੋ ॥
neel ket raajaa ik bhaaro |

જ્યાં પુહપાવતી નગર ખીલતું હતું

ਪੁਹਪਵਤੀ ਜਿਹ ਨਗਰੁਜਿਯਾਰੋ ॥
puhapavatee jih nagarujiyaaro |

(ત્યાં) નીલ કેતુ નામનો એક મહાન રાજા હતો.

ਮੰਜ੍ਰਿ ਬਚਿਤ੍ਰ ਤਵਨ ਕੀ ਦਾਰਾ ॥
manjr bachitr tavan kee daaraa |

બચિત્રા મંજરી તેમની પત્ની હતી.

ਰਤਿ ਪਤਿ ਕੀ ਤ੍ਰਿਯ ਕੋ ਅਵਤਾਰਾ ॥੧॥
rat pat kee triy ko avataaraa |1|

(ધારો કે) કામદેવની પત્ની રતિનો અવતાર છે. 1.

ਸ੍ਰੀ ਅਲਿਗੁੰਜ ਮਤੀ ਦੁਹਿਤਾ ਤਿਹ ॥
sree aligunj matee duhitaa tih |

તેમની પુત્રીનું નામ અલીગંજ માટી હતું

ਛਬਿ ਜੀਤੀ ਸਸਿ ਪੁੰਜਨ ਕੀ ਜਿਹ ॥
chhab jeetee sas punjan kee jih |

જેમણે ચંદ્રના કિરણ-જાળાની છબી પર વિજય મેળવ્યો હતો.

ਤੇਜ ਅਪਾਰ ਕਹਾ ਨਹਿ ਜਾਈ ॥
tej apaar kahaa neh jaaee |

તેમની અપાર દીપ્તિનું વર્ણન કરી શકાતું નથી.

ਆਪੁ ਹਾਥ ਜਗਦੀਸ ਬਨਾਈ ॥੨॥
aap haath jagadees banaaee |2|

(એવું લાગતું હતું કે) જગદીશે પોતે બનાવ્યું હતું. 2.

ਸ੍ਰੀ ਮਨਿ ਤਿਲਕੁ ਕੁਅਰ ਇਕ ਰਾਜਾ ॥
sree man tilak kuar ik raajaa |

કુંવર તિલક મણિ નામનો એક રાજા હતો.

ਰਾਜ ਪਾਟ ਵਾਹੀ ਕਹ ਛਾਜਾ ॥
raaj paatt vaahee kah chhaajaa |

રાજ-પાટ તેને પ્રેમ કરતા.

ਅਪ੍ਰਮਾਨ ਦੁਤਿ ਕਹੀ ਨ ਜਾਈ ॥
apramaan dut kahee na jaaee |

(તેની) અજોડ સુંદરતા વર્ણવી શકાતી નથી.

ਲਖਿ ਛਬਿ ਭਾਨ ਰਹਤ ਉਰਝਾਈ ॥੩॥
lakh chhab bhaan rahat urajhaaee |3|

સૂર્ય પણ (તેની) છબી જોઈને મૂંઝાઈ જતો. 3.

ਬਿਜੈ ਛੰਦ ॥
bijai chhand |

બિજય ચંદ:

ਸ੍ਰੀ ਅਲਿਗੁੰਜ ਮਤੀ ਸਖਿ ਪੁੰਜ ਲੀਏ ਇਕ ਕੁੰਜ ਬਿਹਾਰਨ ਆਈ ॥
sree aligunj matee sakh punj lee ik kunj bihaaran aaee |

અલીગંજ માતી (તેણીની) સખીઓ (વેલાથી સુશોભિત) ની ટુકડી સાથે 'કુંજ' (એટલે બગીચો) ની મુલાકાત લેવા આવી હતી.

ਰੂਪ ਅਲੋਕ ਬਿਲੋਕਿ ਮਹੀਪ ਕੋ ਸੋਕ ਨਿਵਾਰਿ ਰਹੀ ਉਰਝਾਈ ॥
roop alok bilok maheep ko sok nivaar rahee urajhaaee |

(ત્યાં) રાજાના અતીન્દ્રિય સ્વરૂપને જોઈને તે મુગ્ધ થઈ ગઈ, (તેના મનની) પીડા દૂર કરી.

ਦੇਖਿ ਪ੍ਰਭਾ ਸਕੁਚੈ ਜਿਯ ਮੈ ਤਊ ਜੋਰਿ ਰਹੀ ਦ੍ਰਿਗ ਬਾਧਿ ਢਿਠਾਈ ॥
dekh prabhaa sakuchai jiy mai taoo jor rahee drig baadh dtitthaaee |

તેની સુંદરતા જોઈને તે મનમાં શરમાતી હતી, પરંતુ તેમ છતાં તે હિંમતવાન બનીને (તેની) આંખો સાથે લડતી રહી.

ਧਾਮ ਗਈ ਮਨ ਹੁਆਂ ਹੀ ਰਹਿਯੋ ਜਨੁ ਜੂਪ ਹਰਾਇ ਜੁਆਰੀ ਕੀ ਨ੍ਰਯਾਈ ॥੪॥
dhaam gee man huaan hee rahiyo jan joop haraae juaaree kee nrayaaee |4|

(તે) ઘરે ગઈ, પણ મન ત્યાં જ રહ્યું, હારી ગયેલા જુગારની જેમ (ધનના રૂપમાં મન ત્યાં જ રહ્યું) 4.

ਧਾਮਨ ਜਾਇ ਸਖੀ ਇਕ ਸੁੰਦਰੀ ਨੈਨ ਕੀ ਸੈਨਨ ਤੀਰ ਬੁਲਾਈ ॥
dhaaman jaae sakhee ik sundaree nain kee sainan teer bulaaee |

(તે) સુંદરી ઘરે ગઈ અને આંખ મીંચીને એક સખીને બોલાવી.

ਕਾਢ ਦਯੋ ਅਤਿ ਹੀ ਧਨ ਵਾ ਕਹ ਭਾਤਿ ਅਨੇਕਨ ਸੌ ਸਮੁਝਾਈ ॥
kaadt dayo at hee dhan vaa kah bhaat anekan sau samujhaaee |

(તેને) ઘણા પૈસા આપ્યા અને ઘણી રીતે સમજાવ્યા.

ਪਾਇ ਪਰੀ ਮਨੁਹਾਰਿ ਕਰੀ ਭੁਜ ਹਾਥ ਧਰੀ ਬਹੁਤੈ ਘਿਘਿਆਈ ॥
paae paree manuhaar karee bhuj haath dharee bahutai ghighiaaee |

(તેના) પગ પર પડ્યો, વિનંતી કરી અને તેના હાથ પર હાથ મૂક્યો અને ભારે અવાજ કર્યો.

ਮੀਤ ਮਿਲਾਇ ਕਿ ਮੋਹੁ ਨ ਪਾਇ ਹੈ ਜਿਯ ਜੁ ਹੁਤੀ ਕਹਿ ਤੋਹਿ ਸੁਨਾਈ ॥੫॥
meet milaae ki mohu na paae hai jiy ju hutee keh tohi sunaaee |5|

મને એક મિત્ર આપો, નહીં તો મને એક નહીં મળે. મારા મનમાં જે હતું તે મેં તમને કહી દીધું છે. 5.

ਜੋਗਿਨ ਹੈ ਬਸਿਹੌ ਬਨ ਮੈ ਸਖਿ ਭੂਖਨ ਛੋਰਿ ਬਿਭੂਤਿ ਚੜੈ ਹੌ ॥
jogin hai basihau ban mai sakh bhookhan chhor bibhoot charrai hau |

ઓ સખી! હું જાગીશ અને બનમાં મારી જાતને ફેલાવીશ અને ઘરેણાં ઉતારીશ અને વિભૂતિ (ધુમાડો રાખ) મળ લઈશ.

ਅੰਗਨ ਮੈ ਸਜਿਹੌ ਭਗਵੇ ਪਟ ਹਾਥ ਬਿਖੈ ਗਡੂਆ ਗਹਿ ਲੈਹੌ ॥
angan mai sajihau bhagave patt haath bikhai gaddooaa geh laihau |

હું મારા શરીરને કેસરી કપડાથી સજાવીશ અને હાથમાં માળા પકડીશ.

ਨੈਨਨ ਕੀ ਪੁਤਰੀਨ ਕੇ ਪਤ੍ਰਨ ਬਾਕੀ ਬਿਲੋਕਨਿ ਮਾਗਿ ਅਘੈਹੌ ॥
nainan kee putareen ke patran baakee bilokan maag aghaihau |

આંખોના વિદ્યાર્થીઓના વાસણો (વહાણ, ખાપર) બનાવશે, અને હું તેને જોવા માટે વિનંતી કરીશ (તેમને પ્રાપ્ત કરીને).

ਦੇਹਿ ਛੁਟੋ ਕ੍ਯੋਨ ਨ ਆਯੁ ਘਟੋ ਪਿਯ ਐਸੀ ਘਟਾਨ ਮੈ ਜਾਨ ਨ ਦੈ ਹੌ ॥੬॥
dehi chhutto kayon na aay ghatto piy aaisee ghattaan mai jaan na dai hau |6|

ભલે મારું શરીર ન મરી જાય અને મારી ઉંમર ઘટે, પણ આવા સમયે પણ (હું) જવા નહીં દઉં. 6.

ਏਕਤੁ ਬੋਲਤ ਮੋਰ ਕਰੋਰਿਨ ਦੂਸਰੇ ਕੋਕਿਲ ਕਾਕੁ ਹਕਾਰੈਂ ॥
ekat bolat mor karorin doosare kokil kaak hakaarain |

એક તરફ કરોડો મોર વાતો કરી રહ્યા છે અને બીજી તરફ કોયલ અને કાગડા બૂમ પાડી રહ્યા છે.

ਦਾਦਰ ਦਾਹਤ ਹੈ ਹਿਯ ਕੌ ਅਰੁ ਪਾਨੀ ਪਰੈ ਛਿਤ ਮੇਘ ਫੁਹਾਰੈ ॥
daadar daahat hai hiy kau ar paanee parai chhit megh fuhaarai |

દેડકા (ડી ટ્રાન ટ્રાન) હૃદયને બાળી રહ્યું છે. પર્યાયથી ધરતી પર પાણીનો ફુવારો પડી રહ્યો છે.

ਝਿੰਗ੍ਰ ਕਰੈ ਝਰਨਾ ਉਰ ਮਾਝ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਕਿ ਬਿਦਲਤਾ ਚਮਕਾਰੈ ॥
jhingr karai jharanaa ur maajh kripaan ki bidalataa chamakaarai |

તીડ હૃદયને વીંધે છે અને કિરપાનની જેમ વીજળી ચમકે છે.

ਪ੍ਰਾਨ ਬਚੇ ਇਹ ਕਾਰਨ ਤੇ ਪਿਯ ਆਸ ਲਗੈ ਨਹਿ ਆਜ ਪਧਾਰੈ ॥੭॥
praan bache ih kaaran te piy aas lagai neh aaj padhaarai |7|

(મારું) જીવન એ હકીકતથી બચી ગયું છે કે પ્રિયના આગમનની આશા છે (પરંતુ પ્રિય) હજી આવી નથી.7.

ਅੜਿਲ ॥
arril |

અડગ

ਅਤਿ ਬ੍ਯਾਕੁਲ ਜਬ ਕੁਅਰਿ ਸੁਘਰਿ ਸਹਚਰਿ ਲਹੀ ॥
at bayaakul jab kuar sughar sahachar lahee |

જ્યારે તે ઋષિએ કુમારીને જોઈને ખૂબ જ વ્યથિત થઈ ગયા

ਕਾਨ ਲਾਗਿ ਕੋ ਬਾਤ ਬਿਹਸਿ ਐਸੇ ਕਹੀ ॥
kaan laag ko baat bihas aaise kahee |

પછી હસીને કાન પાસે વાત કરી

ਚਤੁਰਿ ਦੂਤਿਕਾ ਤਹ ਇਕ ਅਬੈ ਪਠਾਇਯੈ ॥
chatur dootikaa tah ik abai patthaaeiyai |

કે હવે તેની પાસે એક ચાલાક સંદેશવાહક મોકલો

ਹੋ ਸ੍ਰੀ ਮਨਿ ਤਿਲਕ ਕੁਅਰ ਕੌ ਭੇਦ ਮੰਗਾਇਯੈ ॥੮॥
ho sree man tilak kuar kau bhed mangaaeiyai |8|

અને કુંવર તિલક મણિને રહસ્ય પૂછો. 8.

ਸੁਨਤ ਮਨੋਹਰ ਬਾਤ ਅਧਿਕ ਮੀਠੀ ਲਗੀ ॥
sunat manohar baat adhik meetthee lagee |

(કુમારી) આવી સુખદ વાતો સાંભળીને પ્રસન્ન થયા

ਬਿਰਹਿ ਅਗਨਿ ਕੀ ਜ੍ਵਾਲ ਕੁਅਰਿ ਕੇ ਜਿਯ ਜਗੀ ॥
bireh agan kee jvaal kuar ke jiy jagee |

અને કુમારીના હૃદયમાં વિયોગની આગ પ્રજ્વલિત થઈ.

ਚਤੁਰਿ ਸਖੀ ਇਕ ਬੋਲਿ ਪਠਾਈ ਮੀਤ ਤਨ ॥
chatur sakhee ik bol patthaaee meet tan |

એક ચતુર સખીને બોલાવીને મિત્રાને મોકલવામાં આવી.

ਹੋ ਜਿਯ ਜਾਨੀ ਮੁਹਿ ਰਾਖਿ ਜਾਨਿ ਪਿਯ ਪ੍ਰਾਨ ਧਨ ॥੯॥
ho jiy jaanee muhi raakh jaan piy praan dhan |9|

(અને એમ કહીને મોકલ્યો) હે હૃદયની વાત જાણનારા! મારો અમૂલ્ય ખજાનો રાખો (એટલે સાચવો) 9.

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દ્વિ: