શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 404


ਸੁ ਨਿਸੰਕ ਤਬੈ ਰਨ ਬੀਚ ਪਰਿਯੋ ਅਰਿ ਕੋ ਬਰ ਕੈ ਹਨਿ ਸੈਨ ਦਯੋ ॥
su nisank tabai ran beech pariyo ar ko bar kai han sain dayo |

કૃષ્ણે ફરીથી ધનુષ્ય અને બાણ હાથમાં લીધા અને યુદ્ધના મેદાનમાં દુશ્મનની સેનાનો નાશ કર્યો

ਧਨੁ ਸੋ ਜਿਮ ਤੂਲਿ ਧੁਨੈ ਧੁਨੀਯਾ ਦਲ ਤ੍ਰਯੋ ਸਿਤ ਬਾਨਨ ਸੋ ਧੁਨਿਯੋ ॥
dhan so jim tool dhunai dhuneeyaa dal trayo sit baanan so dhuniyo |

જે રીતે કપાસના પત્તાંનો પત્તો લગાવે છે, તે જ રીતે કૃષ્ણએ દુશ્મનની સેનાને કાર્ડ આપ્યો

ਬਹੁ ਸ੍ਰਉਨ ਪ੍ਰਵਾਹ ਬਹਿਯੋ ਰਨ ਮੈ ਤਿਹ ਠਾ ਮਨੋ ਆਠਵੋ ਸਿੰਧੁ ਭਯੋ ॥੧੦੬੩॥
bahu sraun pravaah bahiyo ran mai tih tthaa mano aatthavo sindh bhayo |1063|

યુદ્ધના મેદાનમાં આઠમા મહાસાગરની જેમ લોહીનો પ્રવાહ વહી ગયો.1063.

ਇਤ ਤੇ ਹਰਿ ਕੀ ਉਮਡੀ ਪ੍ਰਤਨਾ ਉਤ ਤੇ ਉਮਡਿਯੋ ਨ੍ਰਿਪ ਲੈ ਬਲ ਸੰਗਾ ॥
eit te har kee umaddee pratanaa ut te umaddiyo nrip lai bal sangaa |

આ તરફ કૃષ્ણનું સૈન્ય આગળ વધ્યું અને બીજી બાજુ રાજા જરાસંધ તેની સેના સાથે આગળ વધ્યા.

ਬਾਨ ਕਮਾਨ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਲੈ ਪਾਨਿ ਭਿਰੇ ਕਟਿ ਗੇ ਭਟਿ ਅੰਗ ਪ੍ਰਤੰਗਾ ॥
baan kamaan kripaan lai paan bhire katt ge bhatt ang pratangaa |

યોદ્ધાઓ હાથમાં ધનુષ, તીર અને તલવારો લઈને લડ્યા અને તેમના અંગો કાપવામાં આવ્યા.

ਪਤਿ ਗਿਰੇ ਗਜਿ ਬਾਜ ਕਹੂੰ ਕਹੂੰ ਬੀਰ ਗਿਰੇ ਤਿਨ ਕੇ ਕਹੂੰ ਅੰਗਾ ॥
pat gire gaj baaj kahoon kahoon beer gire tin ke kahoon angaa |

ક્યાંક હાથી અને ઘોડાઓના સ્વામી પડ્યા તો ક્યાંક યોદ્ધાઓના અંગો પડવા લાગ્યા.

ਐਸੇ ਗਏ ਮਿਲਿ ਆਪਸਿ ਮੈ ਦਲ ਜੈਸੇ ਮਿਲੇ ਜਮੁਨਾ ਅਰੁ ਗੰਗਾ ॥੧੦੬੪॥
aaise ge mil aapas mai dal jaise mile jamunaa ar gangaa |1064|

બંને સેનાઓ ગંગા અને યમુનાના એકમાં વિલીનીકરણ જેવી નજીકની લડાઇમાં બંધ હતી.1064.

ਸ੍ਵਾਮਿ ਕੇ ਕਾਜ ਕਉ ਲਾਜ ਭਰੇ ਦੁਹੂੰ ਓਰਨ ਤੇ ਭਟ ਯੌ ਉਮਗੇ ਹੈ ॥
svaam ke kaaj kau laaj bhare duhoon oran te bhatt yau umage hai |

તેમના માલિકો દ્વારા તેમને સોંપાયેલ કાર્યને પૂર્ણ કરવા માટે, બંને બાજુના યોદ્ધાઓ ઉત્સાહપૂર્વક આગળ વધી રહ્યા છે.

ਜੁਧੁ ਕਰਿਯੋ ਰਨ ਕੋਪਿ ਦੁਹੂੰ ਰਸ ਰੁਦ੍ਰ ਹੀ ਕੇ ਪੁਨਿ ਸੰਗ ਪਗੇ ਹੈ ॥
judh kariyo ran kop duhoon ras rudr hee ke pun sang page hai |

બંને બાજુથી, ગુસ્સાથી રંગાયેલા યોદ્ધાઓ વિકરાળ રીતે યુદ્ધ કરી રહ્યા છે,

ਜੂਝਿ ਪਰੇ ਸਮੁਹੇ ਲਰਿ ਕੈ ਰਨ ਕੀ ਛਿਤ ਤੇ ਨਹੀ ਪੈਗ ਭਗੇ ਹੈ ॥
joojh pare samuhe lar kai ran kee chhit te nahee paig bhage hai |

અને એકબીજાનો મુકાબલો નિઃસંકોચ લડે છે

ਉਜਲ ਗਾਤ ਮੈ ਸਾਗ ਲਗੀ ਮਨੋ ਚੰਦਨ ਰੂਖ ਮੈ ਨਾਗ ਲਗੇ ਹੈ ॥੧੦੬੫॥
aujal gaat mai saag lagee mano chandan rookh mai naag lage hai |1065|

શ્વેત શરીરને વીંધતા ભાલા ચંદનના ઝાડને વીંધતા સાપની જેમ દેખાય છે.1065.

ਜੁਧੁ ਕਰਿਯੋ ਰਿਸ ਆਪਸਿ ਮੈ ਦੁਹੂੰ ਓਰਨ ਤੇ ਨਹੀ ਕੋਊ ਟਰੇ ॥
judh kariyo ris aapas mai duhoon oran te nahee koaoo ttare |

બંને બાજુથી, યોદ્ધાઓ ખૂબ જ ક્રોધ સાથે બહાદુરીથી લડ્યા અને તેમાંથી કોઈ પણ તેના પગલાં પાછળ ન આવ્યું.

ਬਰਛੀ ਗਹਿ ਬਾਨ ਕਮਾਨ ਗਦਾ ਅਸਿ ਲੈ ਕਰ ਮੈ ਇਹ ਭਾਤਿ ਟਰੇ ॥
barachhee geh baan kamaan gadaa as lai kar mai ih bhaat ttare |

તેઓ ભાલા, ધનુષ, તીર, ગદા, તલવાર વગેરે વડે ખૂબ સરસ રીતે લડી રહ્યા છે, લડતા લડતા કોઈ નીચે પડી રહ્યું છે,

ਕੋਊ ਜੂਝਿ ਗਿਰੇ ਕੋਊ ਰੀਝਿ ਭਿਰੇ ਛਿਤਿ ਦੇਖਿ ਡਰੇ ਕੋਊ ਧਾਇ ਪਰੇ ॥
koaoo joojh gire koaoo reejh bhire chhit dekh ddare koaoo dhaae pare |

કોઈ પ્રસન્ન થઈ રહ્યું છે, કોઈ યુદ્ધભૂમિ જોઈને ગભરાઈ રહ્યું છે અને કોઈ દોડી રહ્યું છે

ਮਨਿ ਯੌ ਉਪਜੀ ਉਪਮਾ ਰਨ ਦੀਪ ਕੇ ਊਪਰ ਆਇ ਪਤੰਗ ਜਰੇ ॥੧੦੬੬॥
man yau upajee upamaa ran deep ke aoopar aae patang jare |1066|

કવિ કહે છે કે એવું લાગે છે કે જીવાત જેવા યોદ્ધાઓ યુદ્ધના મેદાનમાં માટીના દીવાની જેમ બળી રહ્યા છે.1066.

ਪ੍ਰਿਥਮੇ ਸੰਗਿ ਬਾਨ ਕਮਾਨ ਭਿਰਿਯੋ ਬਰਛੀ ਬਰ ਲੈ ਪੁਨਿ ਭ੍ਰਾਤ ਮੁਰਾਰੀ ॥
prithame sang baan kamaan bhiriyo barachhee bar lai pun bhraat muraaree |

બલરામ પહેલા ધનુષ્ય અને તીરથી લડ્યા અને પછી તેણે પોતાના હાથમાં ભાલો લઈને લડાઈ શરૂ કરી

ਫੇਰਿ ਲਰਿਯੋ ਅਸਿ ਲੈ ਕਰ ਮੈ ਧਸ ਕੈ ਰਿਪੁ ਕੀ ਬਹੁ ਸੈਨ ਸੰਘਾਰੀ ॥
fer lariyo as lai kar mai dhas kai rip kee bahu sain sanghaaree |

પછી તેણે હાથમાં તલવાર લીધી, સેનામાં ઘૂસી રહેલા યોદ્ધાઓને મારી નાખ્યા,

ਫੇਰਿ ਗਦਾ ਗਹਿ ਕੈ ਸੁ ਹਤੇ ਬਹੁਰੋ ਜੁ ਹੁਤੇ ਗਹਿ ਪਾਨਿ ਕਟਾਰੀ ॥
fer gadaa geh kai su hate bahuro ju hute geh paan kattaaree |

પછી તેની ખંજર પકડીને, તેણે તેની ગદા વડે યોદ્ધાઓને નીચે પછાડ્યા

ਐਚਤ ਯੌ ਹਲ ਸੋ ਦਲ ਕੋ ਜਿਮ ਖੈਚਤ ਦੁਇ ਕਰਿ ਝੀਵਰ ਜਾਰੀ ॥੧੦੬੭॥
aaichat yau hal so dal ko jim khaichat due kar jheevar jaaree |1067|

બલરામ પોતાના હળ વડે દુશ્મનની સેનાને પાલખી-વાહકની જેમ ખેંચી રહ્યા છે, જેમ કે બંને હાથ વડે પાણી નાખવાનો પ્રયત્ન કરે છે.1067.

ਜੋ ਭਟ ਸਾਮੁਹੇ ਆਇ ਅਰਿਯੋ ਬਰ ਕੈ ਹਰਿ ਜੂ ਸੋਊ ਮਾਰਿ ਗਿਰਾਯੋ ॥
jo bhatt saamuhe aae ariyo bar kai har joo soaoo maar giraayo |

જે દુશ્મન આગળ આવે છે અને પ્રતિકાર કરે છે, તેને શ્રી કૃષ્ણ બળથી મારી નાખે છે.

ਲਾਜ ਭਰੇ ਜੋਊ ਜੋਰਿ ਭਿਰੇ ਤਿਨ ਤੇ ਕੋਊ ਜੀਵਤ ਜਾਨ ਨ ਪਾਯੋ ॥
laaj bhare joaoo jor bhire tin te koaoo jeevat jaan na paayo |

જે કોઈ યોદ્ધા તેની સામે આવ્યો, કૃષ્ણએ તેને નીચે પછાડ્યો, જે તેની નબળાઈથી શરમાતો હતો, તે ખૂબ જ બળથી લડ્યો, તે પણ ટકી શક્યો નહીં.

ਪੈਠਿ ਤਬੈ ਪ੍ਰਤਨਾ ਅਰਿ ਕੀ ਮਧਿ ਸ੍ਯਾਮ ਘਨੋ ਪੁਨਿ ਜੁਧੁ ਮਚਾਯੋ ॥
paitth tabai pratanaa ar kee madh sayaam ghano pun judh machaayo |

દુશ્મનોના દળોમાં ઘૂસીને, કૃષ્ણએ હિંસક યુદ્ધ લડ્યું

ਸ੍ਰੀ ਬਲਬੀਰ ਸੁ ਧੀਰ ਗਹਿਯੋ ਰਿਪੁ ਕੋ ਸਬ ਹੀ ਦਲੁ ਮਾਰਿ ਭਗਾਯੋ ॥੧੦੬੮॥
sree balabeer su dheer gahiyo rip ko sab hee dal maar bhagaayo |1068|

બલરામ પણ સહનશક્તિ સાથે લડ્યા અને દુશ્મનની સેનાને પછાડી દીધી.1068.

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દોહરા

ਭਗੀ ਚਮੂੰ ਚਤੁਰੰਗਨੀ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਨਿਹਾਰੀ ਨੈਨ ॥
bhagee chamoon chaturanganee nripat nihaaree nain |

જરાસંધે પોતે ચાર વિભાગોની પોતાની સેનાને ભાગતી જોઈ.

ਨਿਕਟਿ ਬਿਕਟਿ ਭਟ ਜੋ ਹੁਤੇ ਤਿਨ ਪ੍ਰਤਿ ਬੋਲਿਯੋ ਬੈਨ ॥੧੦੬੯॥
nikatt bikatt bhatt jo hute tin prat boliyo bain |1069|

તેણે તેની નજીક લડતા યોદ્ધાઓને કહ્યું, 1069

ਨ੍ਰਿਪ ਜਰਾਸੰਧਿ ਬਾਚ ਸੈਨਾ ਪ੍ਰਤਿ ॥
nrip jaraasandh baach sainaa prat |

સૈન્યને સંબોધિત રાજા જરાસંધનું ભાષણઃ

ਸਵੈਯਾ ॥
savaiyaa |

સ્વય્યા

ਜੁਧ ਕਰੈ ਘਨਿ ਸ੍ਯਾਮ ਜਹਾ ਤੁਮ ਹੂੰ ਦਲੁ ਲੈ ਉਨ ਓਰਿ ਸਿਧਾਰੋ ॥
judh karai ghan sayaam jahaa tum hoon dal lai un or sidhaaro |

જ્યાં કૃષ્ણ લડી રહ્યા છે, તમે સેના લઈને તે બાજુ જાઓ.

ਬਾਨ ਕਮਾਨ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਗਦਾ ਕਰਿ ਲੈ ਜਦੁਬੀਰ ਕੋ ਦੇਹ ਪ੍ਰਹਾਰੋ ॥
baan kamaan kripaan gadaa kar lai jadubeer ko deh prahaaro |

જે બાજુ પર કૃષ્ણ લડી રહ્યા છે, તમે બધા ત્યાં જઈને ધનુષ, તીર, તલવાર અને ગદા વડે તેમના પર પ્રહાર કરો.

ਜਾਇ ਨ ਜੀਵਤ ਜਾਦਵ ਕੋ ਤਿਨ ਕੋ ਰਨ ਭੂਮਿ ਮੈ ਜਾਇ ਸੰਘਾਰੋ ॥
jaae na jeevat jaadav ko tin ko ran bhoom mai jaae sanghaaro |

કોઈ યાદવને યુદ્ધના મેદાનમાંથી ભાગી જવા દેવામાં આવશે નહીં

ਯੌ ਜਬ ਬੈਨ ਕਹੈ ਨ੍ਰਿਪ ਸੈਨ ਚਲੀ ਚਤੁਰੰਗ ਜਹਾ ਰਨ ਭਾਰੋ ॥੧੦੭੦॥
yau jab bain kahai nrip sain chalee chaturang jahaa ran bhaaro |1070|

તે બધાને મારી નાખો, ��� જ્યારે જરાસંધે આ શબ્દો કહ્યા, ત્યારે સૈન્ય પોતાની જાતને હરોળમાં ગોઠવીને તે તરફ આગળ વધ્યું.1070.

ਆਇਸ ਪਾਵਤ ਹੀ ਨ੍ਰਿਪ ਕੋ ਘਨ ਜਿਉ ਉਮਡੇ ਭਟ ਓਘ ਘਟਾ ਘਟ ॥
aaeis paavat hee nrip ko ghan jiau umadde bhatt ogh ghattaa ghatt |

રાજાનો આદેશ મળતા જ યોદ્ધાઓ વાદળોની જેમ આગળ વધ્યા

ਬਾਨਨ ਬੂੰਦਨ ਜਿਉ ਬਰਖੇ ਚਪਲਾ ਅਸਿ ਕੀ ਧੁਨਿ ਹੋਤ ਸਟਾ ਸਟ ॥
baanan boondan jiau barakhe chapalaa as kee dhun hot sattaa satt |

તીર વરસાદના ટીપાંની જેમ વરસ્યા હતા અને તલવારો પ્રકાશની જેમ ચમકી હતી

ਭੂਮਿ ਪਰੇ ਇਕ ਸਾਸ ਭਰੇ ਇਕ ਜੂਝਿ ਮਰੇ ਰਨਿ ਅੰਗ ਕਟਾ ਕਟ ॥
bhoom pare ik saas bhare ik joojh mare ran ang kattaa katt |

કોઈ ધરતી પર શહીદ થઈ ગયું છે, કોઈએ લાંબો નિસાસો નાખ્યો છે અને કોઈનું અંગ કપાઈ ગયું છે.

ਘਾਇਲ ਏਕ ਪਰੇ ਰਨ ਮੈ ਮੁਖ ਮਾਰ ਹੀ ਮਾਰ ਪੁਕਾਰਿ ਰਟਾ ਰਟ ॥੧੦੭੧॥
ghaaeil ek pare ran mai mukh maar hee maar pukaar rattaa ratt |1071|

કોઈ વ્યક્તિ ઘાયલ થઈને જમીન પર પડેલો છે, પરંતુ તેમ છતાં તે વારંવાર બૂમો પાડી રહ્યો છે.

ਜਦੁਬੀਰ ਸਰਾਸਨ ਲੈ ਕਰਿ ਮੈ ਰਿਪੁ ਬੀਰ ਜਿਤੇ ਰਨ ਮਾਝਿ ਸੰਘਾਰੇ ॥
jadubeer saraasan lai kar mai rip beer jite ran maajh sanghaare |

કૃષ્ણે ધનુષ્ય અને બાણ હાથમાં લીધા, યુદ્ધના મેદાનમાં હાજર તમામ યોદ્ધાઓને પછાડી દીધા.

ਮਤਿ ਕਰੀ ਬਰ ਬਾਜ ਹਨੇ ਰਥ ਕਾਟਿ ਰਥੀ ਬਿਰਥੀ ਕਰਿ ਡਾਰੇ ॥
mat karee bar baaj hane rath kaatt rathee birathee kar ddaare |

તેણે નશામાં ધૂત હાથીઓ અને ઘોડાઓને મારી નાખ્યા અને ઘણા સારથિઓને તેમના રથથી વંચિત કર્યા.

ਘਾਇਲ ਦੇਖ ਕੈ ਕਾਇਰ ਜੇ ਡਰੁ ਮਾਨਿ ਰਨੇ ਛਿਤਿ ਤ੍ਯਾਗਿ ਸਿਧਾਰੇ ॥
ghaaeil dekh kai kaaeir je ddar maan rane chhit tayaag sidhaare |

ઘાયલ યોદ્ધાઓને જોઈને કાયર યુદ્ધભૂમિ છોડીને ભાગ્યા

ਸ੍ਰੀ ਹਰਿ ਪੁੰਨ ਕੇ ਅਗ੍ਰਜ ਮਾਨਹੁ ਪਾਪਨ ਕੇ ਬਹੁ ਪੁੰਜ ਪਧਾਰੇ ॥੧੦੭੨॥
sree har pun ke agraj maanahu paapan ke bahu punj padhaare |1072|

તેઓ ગુણોના મૂર્ત સ્વરૂપ એટલે કે કૃષ્ણ સમક્ષ ચાલી રહેલા સામૂહિક પાપોની જેમ દેખાયા.1072.

ਸੀਸ ਕਟੇ ਕਿਤਨੇ ਰਨ ਮੈ ਮੁਖ ਤੇ ਤੇਊ ਮਾਰ ਹੀ ਮਾਰ ਪੁਕਾਰੈ ॥
sees katte kitane ran mai mukh te teaoo maar hee maar pukaarai |

યુદ્ધમાં જેટલાં પણ માથાં કાપવામાં આવ્યાં હતાં, તે બધા મોંમાંથી ‘મારી નાખો, મારી નાખો’ એવી બૂમો પાડી રહ્યા છે.

ਦਉਰਤ ਬੀਚ ਕਬੰਧ ਫਿਰੈ ਜਹ ਸ੍ਯਾਮ ਲਰੈ ਤਿਹ ਓਰਿ ਪਧਾਰੈ ॥
daurat beech kabandh firai jah sayaam larai tih or padhaarai |

માથા વગરની થડ દોડી રહી છે અને તે બાજુ આગળ વધી રહી છે જ્યાં કૃષ્ણ લડી રહ્યા છે

ਜੋ ਭਟ ਆਇ ਭਿਰੈ ਇਨ ਸੋ ਤਿਨ ਕਉ ਹਰਿ ਜਾਨ ਕੈ ਘਾਇ ਪ੍ਰਹਾਰੈ ॥
jo bhatt aae bhirai in so tin kau har jaan kai ghaae prahaarai |

જે યોદ્ધાઓ આ માથા વગરની થડ સાથે લડી રહ્યા છે, આ ડાળીઓ, તેમને કૃષ્ણ માનીને, તેમના પર પ્રહારો કરે છે.

ਜੋ ਗਿਰਿ ਭੂਮਿ ਪਰੈ ਮਰ ਕੈ ਕਰ ਤੇ ਕਰਵਾਰ ਨ ਭੂ ਪਰ ਡਾਰੈ ॥੧੦੭੩॥
jo gir bhoom parai mar kai kar te karavaar na bhoo par ddaarai |1073|

જેઓ ધરતી પર પડી રહ્યા છે, તેમની તલવાર પણ ધરતી પર પડી રહી છે.1073.

ਕਬਿਤੁ ॥
kabit |

કબિટ

ਕੋਪ ਅਤਿ ਭਰੇ ਰਨ ਭੂਮਿ ਤੇ ਨ ਟਰੇ ਦੋਊ ਰੀਝਿ ਰੀਝਿ ਲਰੇ ਦਲ ਦੁੰਦਭੀ ਬਜਾਇ ਕੈ ॥
kop at bhare ran bhoom te na ttare doaoo reejh reejh lare dal dundabhee bajaae kai |

બંને પક્ષો ગુસ્સામાં છે, તેઓ યુદ્ધના મેદાનમાંથી તેમના પગલાં પાછળ હટતા નથી અને તેમના નાના ડ્રમ્સ પર વગાડતા ઉત્સાહમાં લડી રહ્યા છે.

ਦੇਵ ਦੇਖੈ ਖਰੇ ਗਨ ਜਛ ਜਸੁ ਰਰੇ ਨਭ ਤੇ ਪੁਹਪ ਢਰੇ ਮੇਘ ਬੂੰਦਨ ਜਿਉ ਆਇ ਕੈ ॥
dev dekhai khare gan jachh jas rare nabh te puhap dtare megh boondan jiau aae kai |

દેવતાઓ બધું જોઈ રહ્યા છે અને યક્ષો સ્તુતિના ગીતો ગાઈ રહ્યા છે, આકાશમાંથી વરસાદના ટીપાંની જેમ પુષ્પો વરસી રહ્યા છે.

ਕੇਤੇ ਜੂਝਿ ਮਰੇ ਕੇਤੇ ਅਪਛਰਨ ਬਰੇ ਕੇਤੇ ਗੀਧਨਨ ਚਰੇ ਕੇਤੇ ਗਿਰੇ ਘਾਇ ਖਾਇ ਕੈ ॥
kete joojh mare kete apachharan bare kete geedhanan chare kete gire ghaae khaae kai |

ઘણા યોદ્ધાઓ મરી રહ્યા છે અને ઘણા સ્વર્ગીય કન્યાઓ દ્વારા લગ્ન કર્યા છે