શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 205


ਅਧਿਕ ਮੁਨਿਬਰ ਜਉ ਕੀਯੋ ਬਿਧ ਪੂਰਬ ਹੋਮ ਬਨਾਇ ॥
adhik munibar jau keeyo bidh poorab hom banaae |

મોટા ભાગના ઋષિમુનિઓએ વિધિવત રીતે યજ્ઞો કર્યા હતા.

ਜਗ ਕੁੰਡਹੁ ਤੇ ਉਠੇ ਤਬ ਜਗ ਪੁਰਖ ਅਕੁਲਾਇ ॥੫੦॥
jag kunddahu te utthe tab jag purakh akulaae |50|

જ્યારે ઘણા ઋષિઓ અને સંન્યાસીઓએ યોગ્ય રીતે હવન કર્યો, ત્યારે યજ્ઞના ખાડામાંથી ઉત્તેજિત યજ્ઞપુરુષો ઉભા થયા.50.

ਖੀਰ ਪਾਤ੍ਰ ਕਢਾਇ ਲੈ ਕਰਿ ਦੀਨ ਨ੍ਰਿਪ ਕੇ ਆਨ ॥
kheer paatr kadtaae lai kar deen nrip ke aan |

(યગ પુરૂષે) પોતાના હાથમાં ખીરનો વાસણ કાઢ્યો અને રાજાને આવવા દીધો.

ਭੂਪ ਪਾਇ ਪ੍ਰਸੰਨਿ ਭਯੋ ਜਿਮੁ ਦਾਰਦੀ ਲੈ ਦਾਨ ॥
bhoop paae prasan bhayo jim daaradee lai daan |

તેઓના હાથમાં દૂધનો વાસણ હતો, જે તેઓએ રાજાને આપ્યો. રાજા દશરથ તે મેળવીને એટલો પ્રસન્ન થયો, જેવો ગરીબ માણસ ભેટ મેળવીને ખુશ થાય છે.

ਚਤ੍ਰ ਭਾਗ ਕਰਯੋ ਤਿਸੈ ਨਿਜ ਪਾਨ ਲੈ ਨ੍ਰਿਪਰਾਇ ॥
chatr bhaag karayo tisai nij paan lai nriparaae |

દશરથે (ખીર) હાથમાં લીધી અને તેને ચાર ભાગમાં વહેંચી દીધી.

ਏਕ ਏਕ ਦਯੋ ਦੁਹੂ ਤ੍ਰੀਅ ਏਕ ਕੋ ਦੁਇ ਭਾਇ ॥੫੧॥
ek ek dayo duhoo treea ek ko due bhaae |51|

રાજાએ પોતાના હાથે તેને ચાર ભાગમાં વહેંચી દીધો અને એક એક ભાગ બે રાણીને અને બે ભાગ ત્રીજાને આપ્યો.51.

ਗਰਭਵੰਤ ਭਈ ਤ੍ਰਿਯੋ ਤ੍ਰਿਯ ਛੀਰ ਕੋ ਕਰਿ ਪਾਨ ॥
garabhavant bhee triyo triy chheer ko kar paan |

(તે) ખીર પીવાથી, ત્રણેય સ્ત્રીઓ ગર્ભવતી થઈ.

ਤਾਹਿ ਰਾਖਤ ਭੀ ਭਲੋ ਦਸ ਦੋਇ ਮਾਸ ਪ੍ਰਮਾਨ ॥
taeh raakhat bhee bhalo das doe maas pramaan |

એ દૂધ પીતાં રાણીઓ ગર્ભવતી થઈ અને બાર મહિના સુધી એવી જ રહી.

ਮਾਸ ਤ੍ਰਿਉਦਸਮੋ ਚਢਯੋ ਤਬ ਸੰਤਨ ਹੇਤ ਉਧਾਰ ॥
maas triaudasamo chadtayo tab santan het udhaar |

તેરમો મહિનો (જ્યારે તે ચડ્યો, સંતોની લોન માટે

ਰਾਵਣਾਰਿ ਪ੍ਰਗਟ ਭਏ ਜਗ ਆਨ ਰਾਮ ਅਵਤਾਰ ॥੫੨॥
raavanaar pragatt bhe jag aan raam avataar |52|

તેરમા મહિનાની શરૂઆતમાં, રાવણના શત્રુ રામે સંતોની રક્ષા માટે અવતાર લીધો.52.

ਭਰਥ ਲਛਮਨ ਸਤ੍ਰੁਘਨ ਪੁਨਿ ਭਏ ਤੀਨ ਕੁਮਾਰ ॥
bharath lachhaman satrughan pun bhe teen kumaar |

પછી ભરત, લછમન અને શત્રુઘ્ન ત્રણ કુમારો (અન્ય) બન્યા.

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿਨ ਬਾਜੀਯੰ ਨ੍ਰਿਪ ਰਾਜ ਬਾਜਨ ਦੁਆਰ ॥
bhaat bhaatin baajeeyan nrip raaj baajan duaar |

ત્યારબાદ ભરત, લક્ષ્મણ અને શત્રુઘ્ન નામના ત્રણ રાજકુમારોનો જન્મ થયો અને દશરથના મહેલના દ્વાર પર વિવિધ પ્રકારના સંગીતનાં સાધનો વગાડવામાં આવ્યાં.

ਪਾਇ ਲਾਗ ਬੁਲਾਇ ਬਿਪਨ ਦੀਨ ਦਾਨ ਦੁਰੰਤਿ ॥
paae laag bulaae bipan deen daan durant |

બ્રાહ્મણોને બોલાવીને તે (તેમના) પગે પડ્યો અને ઘણી ભિક્ષા આપી.

ਸਤ੍ਰੁ ਨਾਸਤ ਹੋਹਿਗੇ ਸੁਖ ਪਾਇ ਹੈਂ ਸਭ ਸੰਤ ॥੫੩॥
satru naasat hohige sukh paae hain sabh sant |53|

બ્રાહ્મણોના ચરણોમાં નમીને, તેમણે તેમને અસંખ્ય ભેટો આપી અને બધા લોકોને લાગ્યું કે હવે દુશ્મનોનો નાશ થશે અને સંતોને શાંતિ અને આરામ મળશે.53.

ਲਾਲ ਜਾਲ ਪ੍ਰਵੇਸਟ ਰਿਖਬਰ ਬਾਜ ਰਾਜ ਸਮਾਜ ॥
laal jaal pravesatt rikhabar baaj raaj samaaj |

લાલ જાળી પહેરેલા ઘોડાઓ

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿਨ ਦੇਤ ਭਯੋ ਦਿਜ ਪਤਨ ਕੋ ਨ੍ਰਿਪਰਾਜ ॥
bhaat bhaatin det bhayo dij patan ko nriparaaj |

હીરા અને ઝવેરાતના હાર પહેરીને, ઋષિઓ રાજવી મહિમા વધારી રહ્યા છે અને રાજા બે વખત જન્મેલા (દ્વિજ)ને સોના અને ચાંદી માટે દસ્તાવેજો રજૂ કરી રહ્યા છે.

ਦੇਸ ਅਉਰ ਬਿਦੇਸ ਭੀਤਰ ਠਉਰ ਠਉਰ ਮਹੰਤ ॥
des aaur bides bheetar tthaur tthaur mahant |

દેશ-વિદેશમાં મહંતોએ સ્થળે સ્થળે નાચ્યા હતા.

ਨਾਚ ਨਾਚ ਉਠੇ ਸਭੈ ਜਨੁ ਆਜ ਲਾਗ ਬਸੰਤ ॥੫੪॥
naach naach utthe sabhai jan aaj laag basant |54|

વિવિધ સ્થળોના સરદારો તેમનો આનંદ પ્રદર્શિત કરી રહ્યા છે અને બધા લોકો વસંત ઋતુમાં આનંદી લોકોની જેમ નાચી રહ્યા છે.54.

ਕਿੰਕਣੀਨ ਕੇ ਜਾਲ ਭੂਖਤਿ ਬਾਜ ਅਉ ਗਜਰਾਜ ॥
kinkaneen ke jaal bhookhat baaj aau gajaraaj |

ગોકળગાયની જાળીથી શણગારેલા ઘોડા અને હાથીઓ

ਸਾਜ ਸਾਜ ਦਏ ਦਿਜੇਸਨ ਆਜ ਕਉਸਲ ਰਾਜ ॥
saaj saaj de dijesan aaj kausal raaj |

હાથીઓ અને ઘોડાઓ પર ઘંટનું નેટવર્ક સુશોભિત જોવા મળે છે અને આવા હાથી અને ઘોડા રાજાઓએ કૌશલ્યાના પતિ દશરથને રજૂ કર્યા છે.

ਰੰਕ ਰਾਜ ਭਏ ਘਨੇ ਤਹ ਰੰਕ ਰਾਜਨ ਜੈਸ ॥
rank raaj bhe ghane tah rank raajan jais |

જે ગરીબ લોકો મોટા ગરીબ હતા તેઓ રાજા જેવા બની ગયા છે.

ਰਾਮ ਜਨਮਤ ਭਯੋ ਉਤਸਵ ਅਉਧ ਪੁਰ ਮੈ ਐਸ ॥੫੫॥
raam janamat bhayo utasav aaudh pur mai aais |55|

રામના જન્મ પર અયોધ્યામાં એવો તહેવાર આવ્યો છે કે ભેટોથી લદાયેલા ભિખારીઓ રાજા જેવા બની ગયા છે.

ਦੁੰਦਭ ਅਉਰ ਮ੍ਰਿਦੰਗ ਤੂਰ ਤੁਰੰਗ ਤਾਨ ਅਨੇਕ ॥
dundabh aaur mridang toor turang taan anek |

ઢોંસ, મૃદંગા, તૂર, તરંગ અને બીન વગેરે અનેક ઘંટ વગાડતા હતા.

ਬੀਨ ਬੀਨ ਬਜੰਤ ਛੀਨ ਪ੍ਰਬੀਨ ਬੀਨ ਬਿਸੇਖ ॥
been been bajant chheen prabeen been bisekh |

વાંસળી અને વીણાના અવાજની સાથે ડ્રમ અને ક્લેરિયોનેટની ધૂન સંભળાઈ રહી છે.

ਝਾਝ ਬਾਰ ਤਰੰਗ ਤੁਰਹੀ ਭੇਰਨਾਦਿ ਨਿਯਾਨ ॥
jhaajh baar tarang turahee bheranaad niyaan |

ઝાંઝા, બાર, તરંગ, તુરી, ભેરી અને સુતરી નગારા વગાડવામાં આવ્યા હતા.

ਮੋਹਿ ਮੋਹਿ ਗਿਰੇ ਧਰਾ ਪਰ ਸਰਬ ਬਯੋਮ ਬਿਵਾਨ ॥੫੬॥
mohi mohi gire dharaa par sarab bayom bivaan |56|

ઘંટ, વોલરસ અને કેટલડ્રમનો અવાજ સંભળાય છે અને આ અવાજ એટલા આકર્ષક છે કે પ્રભાવિત થઈને દેવતાઓના હવા-વાહનો પૃથ્વી પર આવી રહ્યા છે.56.

ਜਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਬਿਦੇਸ ਦੇਸਨ ਹੋਤ ਮੰਗਲਚਾਰ ॥
jatr tatr bides desan hot mangalachaar |

વિવિધ દેશો અને વિદેશોમાં વાટાઘાટો થઈ.

ਬੈਠਿ ਬੈਠਿ ਕਰੈ ਲਗੇ ਸਬ ਬਿਪ੍ਰ ਬੇਦ ਬਿਚਾਰ ॥
baitth baitth karai lage sab bipr bed bichaar |

અહીં, ત્યાં અને દરેક જગ્યાએ સ્તુતિના ગીતો ગવાય છે અને બ્રાહ્મણોએ વેદોની ચર્ચા શરૂ કરી છે.

ਧੂਪ ਦੀਪ ਮਹੀਪ ਗ੍ਰੇਹ ਸਨੇਹ ਦੇਤ ਬਨਾਇ ॥
dhoop deep maheep greh saneh det banaae |

(લોકો) રાજભવન પર અગરબત્તીમાં પ્રેમનું તેલ રેડતા હતા.

ਫੂਲਿ ਫੂਲਿ ਫਿਰੈ ਸਭੈ ਗਣ ਦੇਵ ਦੇਵਨ ਰਾਇ ॥੫੭॥
fool fool firai sabhai gan dev devan raae |57|

ધૂપ અને માટીના દીવાઓના કારણે રાજાનો મહેલ એટલો પ્રભાવશાળી બની ગયો છે કે ઈન્દ્ર અને દેવતાઓ તેમના આનંદમાં અહીં-તહીં ફરે છે.

ਆਜ ਕਾਜ ਭਏ ਸਬੈ ਇਹ ਭਾਤਿ ਬੋਲਤ ਬੈਨ ॥
aaj kaaj bhe sabai ih bhaat bolat bain |

આજે આપણું બધું કામ થઈ ગયું છે (દેવો એકબીજામાં) આવા શબ્દો બોલતા હતા.

ਭੂੰਮ ਭੂਰ ਉਠੀ ਜਯਤ ਧੁਨ ਬਾਜ ਬਾਜਤ ਗੈਨ ॥
bhoonm bhoor utthee jayat dhun baaj baajat gain |

બધા લોકો કહી રહ્યા છે કે તે દિવસે તેમની બધી મનોકામનાઓ પૂર્ણ થઈ ગઈ છે. પૃથ્વી વિજયના નાદથી ભરાઈ ગઈ છે અને આકાશમાં સંગીતનાં સાધનો વગાડવામાં આવી રહ્યાં છે.

ਐਨ ਐਨ ਧੁਜਾ ਬਧੀ ਸਭ ਬਾਟ ਬੰਦਨਵਾਰ ॥
aain aain dhujaa badhee sabh baatt bandanavaar |

ઠેર ઠેર ધ્વજ લટકાવવામાં આવ્યા હતા અને તમામ માર્ગો પર બંધવારને શણગારવામાં આવ્યો હતો.

ਲੀਪ ਲੀਪ ਧਰੇ ਮਲਯਾਗਰ ਹਾਟ ਪਾਟ ਬਜਾਰ ॥੫੮॥
leep leep dhare malayaagar haatt paatt bajaar |58|

તમામ સ્થળોએ નાના ધ્વજ છે, તમામ માર્ગો પર શુભેચ્છાઓ છે અને તમામ દુકાનો અને બજારો ચંદનથી પ્લાસ્ટર કરવામાં આવ્યા છે.58.

ਸਾਜਿ ਸਾਜਿ ਤੁਰੰਗ ਕੰਚਨ ਦੇਤ ਦੀਨਨ ਦਾਨ ॥
saaj saaj turang kanchan det deenan daan |

ઘોડાઓને સોનાના આભૂષણોથી શણગારવામાં આવ્યા હતા અને ગરીબોને દાનમાં આપવામાં આવ્યા હતા.

ਮਸਤ ਹਸਤਿ ਦਏ ਅਨੇਕਨ ਇੰਦ੍ਰ ਦੁਰਦ ਸਮਾਨ ॥
masat hasat de anekan indr durad samaan |

ગરીબોને સોનાથી સુશોભિત ઘોડાઓ આપવામાં આવે છે અને ઐરાવત (ઇન્દ્રનો હાથી) જેવા નશામાં ધૂત ઘણા હાથીઓ દાનમાં આપવામાં આવે છે.

ਕਿੰਕਣੀ ਕੇ ਜਾਲ ਭੂਖਤ ਦਏ ਸਯੰਦਨ ਸੁਧ ॥
kinkanee ke jaal bhookhat de sayandan sudh |

ગોકળગાયની માળાથી શણગારેલા સારા રથને અર્પણ કરવામાં આવી રહ્યું હતું.

ਗਾਇਨਨ ਕੇ ਪੁਰ ਮਨੋ ਇਹ ਭਾਤਿ ਆਵਤ ਬੁਧ ॥੫੯॥
gaaeinan ke pur mano ih bhaat aavat budh |59|

ઘંટ વડે જડેલા ઘોડા ભેટ તરીકે આપવામાં આવે છે એવું લાગે છે કે ગાયકોના શહેરમાં, સમજદારી જાતે જ આવી રહી છે.59.

ਬਾਜ ਸਾਜ ਦਏ ਇਤੇ ਜਿਹ ਪਾਈਐ ਨਹੀ ਪਾਰ ॥
baaj saaj de ite jih paaeeai nahee paar |

ઘોડા અને માલ-સામાન એટલો બધો અપાયો કે કોઈ અંત જ ન મળી શકે.

ਦਯੋਸ ਦਯੋਸ ਬਢੈ ਲਗਯੋ ਰਨਧੀਰ ਰਾਮਵਤਾਰ ॥
dayos dayos badtai lagayo ranadheer raamavataar |

રાજાએ એક તરફ અસંખ્ય ઘોડા અને હાથી ભેટમાં આપ્યા અને બીજી તરફ રામ દિવસે દિવસે વધવા લાગ્યા.

ਸਸਤ੍ਰ ਸਾਸਤ੍ਰਨ ਕੀ ਸਭੈ ਬਿਧ ਦੀਨ ਤਾਹਿ ਸੁਧਾਰ ॥
sasatr saasatran kee sabhai bidh deen taeh sudhaar |

શાસ્ત્ર અને શાસ્ત્રની તમામ પદ્ધતિઓ તેમને સમજાવવામાં આવી.

ਅਸਟ ਦਯੋਸਨ ਮੋ ਗਏ ਲੈ ਸਰਬ ਰਾਮਕੁਮਾਰ ॥੬੦॥
asatt dayosan mo ge lai sarab raamakumaar |60|

તેમને શસ્ત્રો અને ધાર્મિક ગ્રંથોની તમામ જરૂરી શાણપણ શીખવવામાં આવી હતી અને રામ આઠ દિવસમાં (એટલે કે ખૂબ જ ટૂંકા ગાળામાં) બધું શીખી ગયા હતા.

ਬਾਨ ਪਾਨ ਕਮਾਨ ਲੈ ਬਿਹਰੰਤ ਸਰਜੂ ਤੀਰ ॥
baan paan kamaan lai biharant sarajoo teer |

હાથમાં ધનુષ અને તીર લઈને (ચારેય ભાઈઓ) સુરજુ નદીના કિનારે ચાલતા હતા.

ਪੀਤ ਪੀਤ ਪਿਛੋਰ ਕਾਰਨ ਧੀਰ ਚਾਰਹੁੰ ਬੀਰ ॥
peet peet pichhor kaaran dheer chaarahun beer |

તેઓ સરયુ નદીના કિનારે ફરવા લાગ્યા અને ચારેય ભાઈઓએ પીળાં પાંદડાં અને પતંગિયાં ભેગાં કર્યાં.

ਬੇਖ ਬੇਖ ਨ੍ਰਿਪਾਨ ਕੇ ਬਿਹਰੰਤ ਬਾਲਕ ਸੰਗ ॥
bekh bekh nripaan ke biharant baalak sang |

રાજાઓના વેશ ધારણ કરીને બધા ભાઈઓ બાળકો સાથે મુસાફરી કરતા.

ਭਾਤਿ ਭਾਤਨ ਕੇ ਧਰੇ ਤਨ ਚੀਰ ਰੰਗ ਤਰੰਗ ॥੬੧॥
bhaat bhaatan ke dhare tan cheer rang tarang |61|

બધા રાજકુમારોને એકસાથે ફરતા જોઈને સરયુના એહ તરંગોએ અનેક રંગીન વસ્ત્રો પ્રદર્શિત કર્યા.61.

ਐਸਿ ਬਾਤ ਭਈ ਇਤੈ ਉਹ ਓਰ ਬਿਸ੍ਵਾਮਿਤ੍ਰ ॥
aais baat bhee itai uh or bisvaamitr |

આ પ્રકારની વાત અહીં અને બીજી બાજુ (જંગલમાં) વિશ્વામિત્ર બની રહી હતી

ਜਗ ਕੋ ਸੁ ਕਰਿਯੋ ਅਰੰਭਨ ਤੋਖਨਾਰਥ ਪਿਤ੍ਰ ॥
jag ko su kariyo aranbhan tokhanaarath pitr |

આ બધું આ તરફ ચાલતું હતું અને બીજી બાજુ વિશ્વામિત્રે પોતાની મેણની પૂજા માટે યજ્ઞ શરૂ કર્યો.