શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 1145


ਹੋ ਨਾਹਕ ਜਗ ਕੇ ਮਾਝ ਨ ਜਿਯਰਾ ਦੀਜਿਯੈ ॥੯॥
ho naahak jag ke maajh na jiyaraa deejiyai |9|

સંસારમાં તમારું જીવન વ્યર્થ ન બગાડો. 9.

ਨੇਹ ਬਿਨਾ ਨ੍ਰਿਪ ਹ੍ਵੈ ਹੈ ਗਏ ਬਖਾਨਿਯੈ ॥
neh binaa nrip hvai hai ge bakhaaniyai |

કહેવાય છે કે પ્રેમ વિના દુનિયામાં કેટલા રાજાઓ બની ગયા.

ਖੜਗ ਦਾਨ ਬਿਨ ਕੀਏ ਨ ਜਗ ਮੈ ਜਾਨਿਯੈ ॥
kharrag daan bin kee na jag mai jaaniyai |

ખડગનું દાન કર્યા વિના દુનિયામાં કોઈ જાણીતું નથી.

ਨੇਹ ਕ੍ਰਿਸਨ ਜੂ ਕਿਯੋ ਆਜੁ ਲੌ ਗਾਇਯੈ ॥
neh krisan joo kiyo aaj lau gaaeiyai |

કૃષ્ણજી એ પ્રેમ કર્યો જે આજ સુધી જાણીતો છે

ਹੋ ਨਿਰਖਿ ਜਗਤ ਕੇ ਨਾਥ ਨਾਰਿ ਨਿਹੁਰਾਇਯੈ ॥੧੦॥
ho nirakh jagat ke naath naar nihuraaeiyai |10|

અને તે જગતના સ્વામી છે એમ વિચારીને ગરદન ('નારી') નમેલી છે. 10.

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દ્વિ:

ਮਧੁਰੀ ਮੂਰਤਿ ਮਿਤ ਕੀ ਬਸੀ ਚਿਤ ਮੈ ਚੀਨ ॥
madhuree moorat mit kee basee chit mai cheen |

ચિતમાં સ્થિર થઈને મિત્રનું મધુર સ્વરૂપ

ਬਹੁਰਿ ਨਿਕਾਸੇ ਜਾਇ ਨਹਿ ਨੈਨਾ ਭਏ ਰੰਗੀਨ ॥੧੧॥
bahur nikaase jaae neh nainaa bhe rangeen |11|

પછી દોરી શકાતું નથી. (તેથી) આંખો રંગીન (એટલે લાલ) થઈ ગઈ છે. 11.

ਮਨ ਭਾਵਨ ਕੇ ਨੈਨ ਦੋਊ ਚੁਭੇ ਚਿਤ ਕੇ ਮਾਹਿ ॥
man bhaavan ke nain doaoo chubhe chit ke maeh |

મનને ગમનારની બંને નૈનો (મિત્ર) મનમાં હાજર હોય છે.

ਸੇਲਨ ਜ੍ਯੋਂ ਸਰਕੈ ਪਰੇ ਨਾਹਿ ਨਿਕਾਰੇ ਜਾਹਿ ॥੧੨॥
selan jayon sarakai pare naeh nikaare jaeh |12|

તેઓ ભાલાની જેમ પ્રવેશ્યા છે, તેઓને બહાર કાઢી શકાતા નથી. 12.

ਨੈਨ ਪਿਯਾ ਕੇ ਪਾਰਧੀ ਮਨ ਮੈ ਕਿਯਾ ਨਿਵਾਸ ॥
nain piyaa ke paaradhee man mai kiyaa nivaas |

પ્રિયની આંખો શિકારી છે અને મનમાં વસી ગઈ છે.

ਕਾਢਿ ਕਰੇਜਾ ਲੇਹਿ ਜਨੁ ਯਾ ਤੇ ਅਧਿਕ ਬਿਸ੍ਵਾਸ ॥੧੩॥
kaadt karejaa lehi jan yaa te adhik bisvaas |13|

જાણે લીવર કાઢી નાખવામાં આવ્યું હોય, મને તેના પર ઘણો વિશ્વાસ છે. 13.

ਨੈਨ ਪਿਯਾ ਕੇ ਪਾਲਨੇ ਕਰਿ ਰਾਖੇ ਕਰਤਾਰ ॥
nain piyaa ke paalane kar raakhe karataar |

પ્રીતમના નૈન કરતારે તેને પારણું બનાવી દીધું છે

ਜਿਨ ਮਹਿ ਜਨੁ ਝੂਲਹਿ ਘਨੇ ਹਮ ਸੇ ਬੈਠਿ ਹਜਾਰ ॥੧੪॥
jin meh jan jhooleh ghane ham se baitth hajaar |14|

જેમાં અમારા જેવા હજારો લોકો બેસીને ઝૂલે છે. 14.

ਨੈਨ ਰਸੀਲੇ ਰਸ ਭਰੇ ਝਲਕ ਰਸਨ ਕੀ ਦੇਹਿ ॥
nain raseele ras bhare jhalak rasan kee dehi |

(પ્રિયની) નૈન ખૂબ જ રસદાર અને રસથી ભરેલી હોય છે અને (તમામ પ્રકારના) રસની ઝલક આપે છે.

ਚੰਚਲਾਨ ਕੇ ਚਿਤ ਕੌ ਚਮਕਿ ਚੁਰਾਇ ਲੇਹਿ ॥੧੫॥
chanchalaan ke chit kau chamak churaae lehi |15|

તેઓ મહિલાઓની છબીને ચમકાવીને ચોરી કરે છે. 15.

ਸੋਰਠਾ ॥
soratthaa |

સોર્થ:

ਭਯੋ ਸਕਲ ਤਨ ਪੀਰ ਰਹੀ ਸੰਭਾਰਿ ਨ ਚੀਰ ਕੀ ॥
bhayo sakal tan peer rahee sanbhaar na cheer kee |

પીડા આખા શરીરમાં ફેલાઈ ગઈ છે અને બખ્તર પણ જળવાઈ રહ્યું નથી.

ਬਹਿਯੋ ਰਕਤ ਹ੍ਵੈ ਨੀਰ ਪ੍ਰੇਮ ਪਿਯਾ ਕੀ ਪੀਰ ਤੇ ॥੧੬॥
bahiyo rakat hvai neer prem piyaa kee peer te |16|

તે તેના પ્રિયતમના પ્રેમની પીડાને કારણે પાણીને બદલે (તેની આંખોમાંથી) લોહી પી રહ્યો છે. 16.

ਅੜਿਲ ॥
arril |

અડગ

ਪਰਦੇਸਿਨ ਸੌ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਹੀ ਕਾਹੂੰ ਨਹਿ ਕਰਨੀ ॥
paradesin sau preet kahee kaahoon neh karanee |

(કુમારે સ્ત્રીને કહ્યું) વ્યક્તિએ ક્યારેય વિદેશીઓના પ્રેમમાં ન પડવું જોઈએ.

ਪਰਦੇਸਿਨ ਕੇ ਸਾਥ ਕਹੀ ਨਹਿ ਬਾਤ ਉਚਰਨੀ ॥
paradesin ke saath kahee neh baat ucharanee |

વિદેશીઓ સાથે ક્યારેય વાત પણ ન કરવી જોઈએ.

ਪਰਦੇਸਿਨ ਤ੍ਰਿਯ ਸਾਥ ਕਹੋ ਕ੍ਯਾ ਨੇਹ ਲਗੈਯੈ ॥
paradesin triy saath kaho kayaa neh lagaiyai |

પરદેશી સ્ત્રીને કહે, શું પ્રેમ કરવો જોઈએ.

ਹੋ ਟੂਟਿ ਤਰਕ ਦੈ ਜਾਤ ਬਹੁਰਿ ਆਪਨ ਪਛੁਤੈਯੈ ॥੧੭॥
ho ttoott tarak dai jaat bahur aapan pachhutaiyai |17|

(કારણ કે તે) દોડીને ભાંગી પડે છે અને પછી તેણે પોતે જ પસ્તાવો કરવો પડે છે. 17.

ਪਰਦੇਸੀ ਸੌ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਰੀ ਏਕੈ ਪਲ ਨੀਕੀ ॥
paradesee sau preet karee ekai pal neekee |

(બીજી સ્ત્રી જવાબ આપે છે) વિદેશી સાથે ક્ષણભર માટે કરેલો પ્રેમ પણ સારો છે.

ਪਰਦੇਸੀ ਸੌ ਬੈਨ ਭਲੀ ਭਾਖੀ ਹਸਿ ਹੀ ਕੀ ॥
paradesee sau bain bhalee bhaakhee has hee kee |

વિદેશી સાથે સારી સ્મિત સાથે વાત કરવી શ્રેષ્ઠ છે.

ਪਰਦੇਸੀ ਕੇ ਸਾਥ ਭਲੋ ਪਿਯ ਨੇਹ ਲਗਾਯੋ ॥
paradesee ke saath bhalo piy neh lagaayo |

ઓ ડિયર! વિદેશી સાથે પ્રેમ સારો છે.

ਹੋ ਪਰਮ ਪ੍ਰੀਤਿ ਉਪਜਾਇ ਬ੍ਰਿਥਾ ਜੋਬਨ ਨ ਬਿਤਾਯੋ ॥੧੮॥
ho param preet upajaae brithaa joban na bitaayo |18|

(તેથી, પરદેસના સાથે) ઘણો પ્રેમ બનાવો અને વધુ સમય પસાર કરશો નહીં. 18.

ਹਮ ਸਾਹੁਨ ਕੇ ਪੂਤ ਦੇਸ ਪਰਦੇਸ ਬਿਹਾਰੈ ॥
ham saahun ke poot des parades bihaarai |

(પછી તે માણસે જવાબ આપ્યો) અમે રાજાઓના પુત્ર છીએ અને પરદેશમાં ભટકીએ છીએ.

ਊਚ ਨੀਚ ਕੋਊ ਹੋਇ ਸਕਲ ਅਖਿਯਨਨ ਨਿਹਾਰੈ ॥
aooch neech koaoo hoe sakal akhiyanan nihaarai |

ઊંચો હોય કે નીચો, આપણે બધું જ આપણી આંખોથી જોઈએ છીએ.

ਕਹੋ ਕੁਅਰਿ ਹਮ ਸਾਥ ਨੇਹ ਕਰਿ ਕੈ ਕਸ ਕਰਿ ਹੌ ॥
kaho kuar ham saath neh kar kai kas kar hau |

ઓ કુંવારી! બોલો, મને પ્રેમ કરીને શું કરશો?

ਹੋ ਹਮ ਜੈਹੈਂ ਉਠਿ ਕਹੀ ਬਿਰਹ ਬਾਧੀ ਤੁਮ ਜਰਿ ਹੌ ॥੧੯॥
ho ham jaihain utth kahee birah baadhee tum jar hau |19|

આપણે ઊઠીને ક્યાંક જઈશું અને (તમે) બિરહોનમાં બાંધીને સળગતા રહીશું. 19.

ਰਾਨੀ ਬਾਚ ॥
raanee baach |

રાનીએ કહ્યું:

ਹਮ ਨ ਤਜੈਂ ਪਿਯ ਤੁਮੈ ਕੋਟਿ ਜਤਨਨ ਜੌ ਕਰਿ ਹੌ ॥
ham na tajain piy tumai kott jatanan jau kar hau |

ઓ ડિયર! તું લાખ વાર પ્રયત્ન કરે તો પણ હું તને જવા નહીં દઉં.

ਹਸਿ ਹਸਿ ਬਾਤ ਅਨੇਕ ਕਛੂ ਕੀ ਕਛੂ ਉਚਰਿ ਹੌ ॥
has has baat anek kachhoo kee kachhoo uchar hau |

સારી રીતે હસો અને કંઈક વિશે વાત કરો.

ਹਮ ਰਾਚੀ ਤਵ ਰੂਪ ਰੀਝਿ ਮਨ ਮੈ ਰਹੀ ॥
ham raachee tav roop reejh man mai rahee |

હું તમારા સ્વરૂપમાં લીન છું અને મારા મનમાં પ્રસન્ન થયો છું.

ਹੋ ਇਸਕ ਤਿਹਾਰੇ ਜਰੀ ਜੁਗਿਨਿ ਹ੍ਵੈ ਹੈ ਕਹੀ ॥੨੦॥
ho isak tihaare jaree jugin hvai hai kahee |20|

તારા પ્રેમમાં હું બળીને ક્યાંક જાગી ગયો છું. 20.

ਕਸਿ ਕਰਿ ਰਹੇ ਗੁਮਾਨ ਬੇਗਿ ਉਠਿ ਕੈ ਚਲੋ ॥
kas kar rahe gumaan beg utth kai chalo |

શા માટે તમે આટલા શંકાસ્પદ છો, જલ્દી ઉઠો અને જાઓ.

ਹਾਰ ਸਿੰਗਾਰ ਬਨਾਇ ਭੇਖ ਸਜਿ ਹੈ ਭਲੋ ॥
haar singaar banaae bhekh saj hai bhalo |

ગળાનો હાર સજાવો અને સારા બખ્તર પહેરો.

ਜਾਨਤ ਹੈ ਸਖੀ ਆਜੁ ਜੁ ਪਿਯਹਿ ਨ ਪਾਇ ਹੈ ॥
jaanat hai sakhee aaj ju piyeh na paae hai |

શું તમે જાણો છો કે આજે સખી નહિ પામી શકશે પ્રિયતમ,

ਹੋ ਬੀਸ ਬਿਸ੍ਵੈ ਵਹੁ ਤਰੁਨਿ ਤਰਫਿ ਮਰਿ ਜਾਇ ਹੈ ॥੨੧॥
ho bees bisvai vahu tarun taraf mar jaae hai |21|

(તેથી) ચોક્કસ તે સ્ત્રી યાતનામાં મૃત્યુ પામશે. 21.

ਸੁਨਤ ਤਰੁਨਿ ਕੋ ਬਚਨ ਕੁਅਰ ਮੋਹਿਤ ਭਯੋ ॥
sunat tarun ko bachan kuar mohit bhayo |

સ્ત્રીની વાત સાંભળીને કુંવર મુગ્ધ થઈ ગયો.

ਸਖੀ ਜਿਤੈ ਲੈ ਗਈ ਚਲ੍ਯੋ ਤਿਤ ਕੌ ਗਯੋ ॥
sakhee jitai lai gee chalayo tith kau gayo |

સખી જ્યાં લઈ ગઈ, ત્યાં જ ગઈ.

ਬਿਰਹ ਮੰਜਰੀ ਜਹ ਥੀ ਸਾਜ ਸੁਧਾਰਿ ਕੈ ॥
birah manjaree jah thee saaj sudhaar kai |

જ્યાં તમારા પોતાના હાથથી ફૂલોથી સેજને સુશોભિત કરીને

ਹੋ ਨਿਜੁ ਹਾਥਨ ਸੇਜਿਯਾ ਫੂਲਨ ਕਹ ਡਾਰਿ ਕੈ ॥੨੨॥
ho nij haathan sejiyaa foolan kah ddaar kai |22|

બિરહ મંજરી સુંદર અવસ્થામાં (બેઠેલી) હતી. 22.

ਲਏ ਗੁਰਜ ਕਹ ਹਾਥ ਕੁਅਰ ਆਵਤ ਭਯੋ ॥
le guraj kah haath kuar aavat bhayo |

કુંવર હાથમાં ગદા લઈને ત્યાં આવ્યો

ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਰਾਨੀ ਸੌ ਭੋਗ ਕਮਾਤ ਭਯੋ ॥
bhaat bhaat raanee sau bhog kamaat bhayo |

અને રાણીને દરેક રીતે રીઝવ્યું.

ਚੌਰਾਸੀ ਆਸਨ ਦ੍ਰਿੜ ਕਰੇ ਬਨਾਇ ਕਰਿ ॥
chauaraasee aasan drirr kare banaae kar |

ચોર્યાસી આસનો સારી રીતે કર્યા

ਹੋ ਕਾਮ ਕਲਾ ਕੀ ਰੀਤ ਸੁ ਪ੍ਰੀਤ ਰਚਾਇ ਕਰ ॥੨੩॥
ho kaam kalaa kee reet su preet rachaae kar |23|

અને પ્રેમથી કામ-કલાનું અનુષ્ઠાન કર્યું હતું. 23.

ਤਬ ਲਗ ਤਾ ਕੌ ਨ੍ਰਿਪਤ ਨਿਕਸਿਯੋ ਆਇ ਕਰ ॥
tab lag taa kau nripat nikasiyo aae kar |

ત્યાં સુધીમાં તેનો રાજા આવી પહોંચ્યો.

ਕਰਿਯੋ ਗਦਾ ਕੋ ਘਾਇ ਸੁ ਕੁਅਰ ਰਿਸਾਇ ਕਰਿ ॥
kariyo gadaa ko ghaae su kuar risaae kar |

કુંવરે ગુસ્સામાં તેને ગદા વડે માર્યો (માર્યો).

ਏਕ ਚੋਟ ਭੇ ਮਾਰਿ ਜਬੈ ਰਾਜਾ ਲਿਯੋ ॥
ek chott bhe maar jabai raajaa liyo |

(તે) જ્યારે તેણે રાજાને એક જ પ્રહારથી મારી નાખ્યો

ਹੋ ਤਬ ਅਬਲਾ ਤਿਨ ਚਰਿਤ ਕਹੌ ਜਿਹ ਬਿਧ ਕਿਯੋ ॥੨੪॥
ho tab abalaa tin charit kahau jih bidh kiyo |24|

તો તે સ્ત્રીએ કયું પાત્ર ભજવ્યું હતું, તે કહે છે. 24.

ਗਿਰੇ ਮਹਲ ਕੇ ਤਰੇ ਨ੍ਰਿਪਤ ਕਹ ਡਾਰਿ ਕੈ ॥
gire mahal ke tare nripat kah ddaar kai |

રાજાને (a) ભાંગી પડેલા મહેલની નીચે ફેંકવો

ਉਠੀ ਊਚ ਸੁਰ ਭਏ ਕੂਕ ਕਹ ਮਾਰਿ ਕੈ ॥
autthee aooch sur bhe kook kah maar kai |

રાની જોરથી બૂમો પાડતી ઊભી થઈ.

ਕਰ ਕਰ ਰੋਦਨ ਅਧਿਕ ਧਰਨ ਗਿਰ ਗਿਰ ਪਰੀ ॥
kar kar rodan adhik dharan gir gir paree |

ખૂબ રડ્યા પછી તે જમીન પર પડી ગઈ

ਹੋ ਮਰਿਯੋ ਹਮਾਰੋ ਰਾਜ ਦੈਵ ਗਤਿ ਕਾ ਕਰੀ ॥੨੫॥
ho mariyo hamaaro raaj daiv gat kaa karee |25|

(અને કહેવા લાગ્યો) મારો રાજા મરી ગયો, હે ભગવાન! તમે શું કર્યું છે? 25.

ਮਰਿਯੋ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਸੁਨਿ ਲੋਗ ਪਹੂਚ੍ਯੋ ਆਇ ਕੈ ॥
mariyo nripat sun log pahoochayo aae kai |

રાજાના મૃત્યુની વાત સાંભળીને લોકો આવ્યા.

ਖੋਦਿ ਮਹਲ ਤੇ ਦੇਖੈ ਕਹਾ ਉਚਾਇ ਕੈ ॥
khod mahal te dekhai kahaa uchaae kai |

મહેલ ખોદીને, તેણે (રાજાને) જોયો અને તેને બહાર કાઢ્યો.

ਟੂਟ ਟਾਟ ਸਿਰ ਗਯੋ ਨ ਇਕ ਅਸਤੁ ਉਬਰਿਯੋ ॥
ttoott ttaatt sir gayo na ik asat ubariyo |

(તેનું) માથું વિખેરાઈ ગયું હતું અને એક પણ હાડકું બચ્યું ન હતું.

ਦੇਖਹੁ ਨਾਰਿ ਚਰਿਤ੍ਰ ਕਹਾ ਇਹ ਠਾ ਕਰਿਯੋ ॥੨੬॥
dekhahu naar charitr kahaa ih tthaa kariyo |26|

સ્ત્રીના પાત્રને જુઓ, (તેણે) અહીં શું કર્યું છે. 26.

ਧਾਮ ਤਰੇ ਦਬਿ ਮਰਿਯੋ ਸਭਨ ਨ੍ਰਿਪ ਜਾਨਿਯੋ ॥
dhaam tare dab mariyo sabhan nrip jaaniyo |

બધા સમજી ગયા કે રાજા ભાંગી પડ્યો અને મહેલની નીચે મૃત્યુ પામ્યો.

ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਨ ਕਿਨਹੂੰ ਮੂੜ ਪਛਾਨਿਯੋ ॥
bhed abhed na kinahoon moorr pachhaaniyo |

કોઈ મૂર્ખ ભેદ ઓળખી શક્યો નહીં.

ਪਰਜਾ ਪਟੁਕਨ ਬਾਧਿ ਸਿਰਨ ਪਰ ਆਇ ਕੈ ॥
parajaa pattukan baadh siran par aae kai |

લોકો (અફસોસ વ્યક્ત કરવા) માથે પાટો બાંધીને આવ્યા હતા.

ਹੋ ਰਾਨੀ ਨਿਤਪ੍ਰਤਿ ਭਜ੍ਯੋ ਮਿਤ੍ਰ ਸੁਖ ਪਾਇ ਕੈ ॥੨੭॥
ho raanee nitaprat bhajayo mitr sukh paae kai |27|

રાની રોજ મિત્રા સાથે ખુશીથી રમતી. 27.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਦੋਇ ਸੌ ਇਕਤਾਲੀਸ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੪੧॥੪੫੦੦॥ਅਫਜੂੰ॥
eit sree charitr pakhayaane triyaa charitre mantree bhoop sanbaade doe sau ikataalees charitr samaapatam sat subham sat |241|4500|afajoon|

શ્રી ચારિત્રોપાખ્યાનના ત્રિય ચરિત્રના મંત્રી ભૂપ સંબદના 241મા ચરિત્રનું અહીં સમાપન છે, બધું જ શુભ છે. 241.4500. ચાલે છે

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોવીસ:

ਸੁਭਟਾਵਤੀ ਨਗਰ ਇਕ ਦਛਿਨ ॥
subhattaavatee nagar ik dachhin |

દક્ષિણમાં સુભાતવતી નામનું નગર હતું.

ਛਤ੍ਰ ਕੇਤੁ ਨ੍ਰਿਪ ਰਾਜ ਬਿਚਛਨ ॥
chhatr ket nrip raaj bichachhan |

(ત્યાં) રાજા છત્ર કેતુ અત્યંત જ્ઞાની રાજા હતો.

ਰੂਪ ਮੰਜਰੀ ਤਾ ਕੀ ਰਾਨੀ ॥
roop manjaree taa kee raanee |

તેનું સ્વરૂપ મંજરી નામની રાણી હતું

ਸੁੰਦਰਿ ਸਕਲ ਭਵਨ ਮੈ ਜਾਨੀ ॥੧॥
sundar sakal bhavan mai jaanee |1|

જે તમામ લોકોમાં સુંદર માનવામાં આવતી હતી. 1.

ਅੜਿਲ ॥
arril |

અડગ