શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 1378


ਕਹੂੰ ਘੂੰਮਿ ਭੂੰਮੈ ਪਰੇ ਖੇਤ ਬਾਜੀ ॥
kahoon ghoonm bhoonmai pare khet baajee |

ક્યાંક યુદ્ધના મેદાનમાં ઘોડાઓ ખોરાક ખાઈને જમીન પર પડી રહ્યા હતા.

ਨਿਵਾਜੇ ਝੁਕੈ ਹੈ ਮਨੌ ਕਾਬਿ ਕਾਜੀ ॥੨੬੮॥
nivaaje jhukai hai manau kaab kaajee |268|

(તે આ રીતે દેખાતું હતું) જાણે કાઝીઓ કાબામાં નમાઝ (પઢવા) નમાવી રહ્યા હતા. 268.

ਹਠੀ ਬਧਿ ਗੋਪਾ ਗੁਲਿਤ੍ਰਾਣ ਬਾਕੇ ॥
hatthee badh gopaa gulitraan baake |

હાથી બાંકે યોદ્ધાઓ ગોપ અને ગુલિટ્રાન (લોખંડના મોજા) સાથે તેમની આંગળીઓ પર બાંધે છે.

ਚਲੇ ਕੋਪ ਕੈ ਕੈ ਹਠੀਲੇ ਨਿਸਾਕੇ ॥
chale kop kai kai hattheele nisaake |

અને નિર્ભય ('નિસાકે') ગુસ્સે થઈને આગળ વધ્યો.

ਕਹੂੰ ਚਰਮ ਬਰਮੈ ਗਿਰੇ ਮਰਮ ਛੇਦੇ ॥
kahoon charam baramai gire maram chhede |

ક્યાંક ઢાલ અને બખ્તર વીંધેલાં પડ્યાં હતાં

ਕਹੂੰ ਮਾਸ ਕੇ ਗਿਧ ਲੈ ਗੇ ਲਬੇਦੇ ॥੨੬੯॥
kahoon maas ke gidh lai ge labede |269|

અને ક્યાંક ગીધ માંસના પોટલાં લઈ જઈ રહ્યાં છે. 269.

ਕਹੂੰ ਬੀਰ ਬਾਜੀ ਬਜੰਤ੍ਰੀ ਝਰੇ ਹੈਂ ॥
kahoon beer baajee bajantree jhare hain |

ક્યાંક સૈનિકો, ઘોડાઓ, નગરચી પડ્યા હતા

ਕਹੂੰ ਖੰਡ ਖੰਡ ਹ੍ਵੈ ਸਿਪਾਹੀ ਮਰੇ ਹੈਂ ॥
kahoon khandd khandd hvai sipaahee mare hain |

અને ક્યાંક વિકૃત સૈનિકો મૃત હાલતમાં પડ્યા હતા.

ਕਹੂੰ ਮਤ ਦੰਤੀ ਪਰੇ ਹੈਂ ਪ੍ਰਹਾਰੇ ॥
kahoon mat dantee pare hain prahaare |

ક્યાંક હાથીઓ માર્યા ગયા.

ਗਿਰੇ ਭੂਮਿ ਪਬੈ ਮਨੋ ਬਦ੍ਰ ਮਾਰੇ ॥੨੭੦॥
gire bhoom pabai mano badr maare |270|

(તેઓ એવું દેખાતા હતા) જાણે કે તેઓ વીજળીના અવાજથી તૂટી પડેલા પર્વતો હોય. 270.

ਸਵੈਯਾ ॥
savaiyaa |

સ્વ:

ਕਾਢਿ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਜਬੈ ਗਰਜਿਯੋ ਲਖਿ ਦੇਵ ਅਦੇਵ ਸਭੇ ਡਰਪਾਨੇ ॥
kaadt kripaan jabai garajiyo lakh dev adev sabhe ddarapaane |

જ્યારે (મહા કાલ) હાથમાં કિરપાણ લઈને આવ્યો ત્યારે બધા દેવતાઓ અને દાનવો તેને જોઈને ડરી ગયા.

ਆਨਿ ਪ੍ਰਲੈ ਦਿਨ ਸੋ ਪ੍ਰਗਟ੍ਯੋ ਸਿਤ ਸਾਇਕ ਲੈ ਅਸਿਕੇਤੁ ਰਿਸਾਨੇ ॥
aan pralai din so pragattayo sit saaeik lai asiket risaane |

અસિકેતુ (મહાન વય) પ્રલયના દિવસની જેમ ધનુષ્ય લહેરાતા દેખાયા.

ਫੂਕ ਭਏ ਮੁਖ ਸੂਖਿ ਗਈ ਥੁਕਿ ਜੋਰਿ ਹਥਿਯਾਰ ਕਰੋਰਿ ਪਰਾਨੇ ॥
fook bhe mukh sookh gee thuk jor hathiyaar karor paraane |

(બધાના) ચહેરા નિસ્તેજ થઈ ગયા (નિસ્તેજ થઈ ગયા), થૂંક સુકાઈ ગયા, અને લાખો લોકો હથિયાર લઈને ભાગી ગયા (આમ).

ਮਾਨਹੁ ਸਾਵਨ ਕੇ ਬਦਰਾ ਸੁਨਿ ਮਾਰੁਤਿ ਕੀ ਘਹਰੈ ਭਹਰਾਨੇ ॥੨੭੧॥
maanahu saavan ke badaraa sun maarut kee ghaharai bhaharaane |271|

જાણે સાબુને બદલે પવનનો અવાજ સાંભળતા હોય (તેઓ ઉડી ગયા) 271.

ਡਾਕਿ ਅਚੈ ਕਹੂੰ ਸ੍ਰੋਨ ਡਕਾਡਕ ਪ੍ਰੇਤ ਪਿਸਾਚ ਕਹੂੰ ਕਿਲਕਾਰੈਂ ॥
ddaak achai kahoon sron ddakaaddak pret pisaach kahoon kilakaarain |

ક્યાંક પોસ્ટમેન લોહી પી રહ્યા હતા તો ક્યાંક પિશાચ અને ભૂત ચીસો પાડી રહ્યા હતા.

ਬਾਜਤ ਹੈ ਕਹੂੰ ਡੌਰੂ ਡਮਾਡਮ ਭੈਰਵ ਭੂਤ ਕਹੂੰ ਭਭਕਾਰੈਂ ॥
baajat hai kahoon ddauaroo ddamaaddam bhairav bhoot kahoon bhabhakaarain |

ક્યાંક ડોરુ ઢોલ વગાડતા હતા તો ક્યાંક ભૂત-પ્રેતની બૂમો પાડી રહી હતી.

ਜੰਗ ਮ੍ਰਿਦੰਗ ਉਪੰਗ ਬਜੈ ਕਹੂੰ ਭੀਖਨ ਸੀ ਰਨ ਭੇਰਿ ਭਕਾਰੈਂ ॥
jang mridang upang bajai kahoon bheekhan see ran bher bhakaarain |

ક્યાંક સાંઈ ('યુદ્ધ') મૃદંગો, ઉપાંગ વગાડવામાં આવી રહ્યા હતા અને ક્યાંક યુદ્ધમાં યોદ્ધાઓમાંથી ભાઈભાઈનો ઉગ્ર (અવાજ) સંભળાતો હતો.

ਆਨਿ ਅਰੈ ਕਹੂੰ ਬੀਰ ਚਟਾਪਟ ਕੋਪਿ ਕਟਾਕਟ ਘਾਇ ਪ੍ਰਹਾਰੈਂ ॥੨੭੨॥
aan arai kahoon beer chattaapatt kop kattaakatt ghaae prahaarain |272|

ક્યાંક યોદ્ધાઓ અચાનક આવીને અટકી ગયા હતા અને ગુસ્સાથી પ્રહારો કરીને ઘા મારતા હતા. 272.

ਐਸੀ ਬਿਲੋਕਿ ਕੈ ਮਾਰਿ ਮਚੀ ਭਟ ਕੋਪ ਭਰੇ ਅਰਿ ਓਰ ਚਹੈਂ ॥
aaisee bilok kai maar machee bhatt kop bhare ar or chahain |

આવું ભયંકર યુદ્ધ જોઈને દુશ્મન પક્ષના યોદ્ધાઓ ક્રોધથી ભરાઈ ગયા

ਬਰਛੇ ਅਰੁ ਬਾਨ ਕਮਾਨ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਗਦਾ ਬਰਛੀ ਤਿਰਸੂਲ ਗਹੈਂ ॥
barachhe ar baan kamaan kripaan gadaa barachhee tirasool gahain |

ભાલો, બાણ, ધનુષ્ય, કિરપાણ, ગદા, ભાલા ત્રિશુલ ધારણ કરે છે

ਅਰਿ ਪੈ ਅਰਰਾਇ ਕੈ ਘਾਇ ਕਰੈ ਨ ਟਰੈ ਬਹੁ ਤੀਰ ਸਰੀਰ ਸਹੈਂ ॥
ar pai araraae kai ghaae karai na ttarai bahu teer sareer sahain |

તેઓ બૂમો પાડતા દુશ્મન પર હુમલો કરતા હતા અને ઘણા તીરોની આડશ સહન કરીને પીછેહઠ કરતા ન હતા.

ਪੁਰਜੇ ਪੁਰਜੇ ਤਨ ਤੇ ਰਨ ਮੈ ਦੁਖ ਤੇ ਤਨ ਮੈ ਮੁਖ ਤੇ ਨ ਕਹੈਂ ॥੨੭੩॥
puraje puraje tan te ran mai dukh te tan mai mukh te na kahain |273|

(તેમના) મૃતદેહો યુદ્ધના મેદાનમાં ટુકડાઓમાં (પડતા) હતા, પરંતુ તેઓ તેમના મોં દ્વારા દુઃખ વ્યક્ત કરતા ન હતા. 273.

ਅੜਿਲ ॥
arril |

અડગ

ਪੀਸ ਪੀਸ ਕਰਿ ਦਾਤ ਦੁਬਹਿਯਾ ਧਾਵਹੀਂ ॥
pees pees kar daat dubahiyaa dhaavaheen |

(વિશાળ) બંને હાથ વડે ચાલતા શસ્ત્રો દાંત પીસવા અને હુમલો કરવા માટે વપરાય છે

ਬਜ੍ਰ ਬਾਨ ਬਿਛੂਅਨ ਕੇ ਬਿਸਿਖ ਲਗਾਵਹੀਂ ॥
bajr baan bichhooan ke bisikh lagaavaheen |

અને બાજરી તીર, વીંછી અને બાણ મારતા.

ਟੂਕ ਟੂਕ ਹੈ ਮਰਤ ਨ ਪਗੁ ਪਾਛੇ ਟਰੈਂ ॥
ttook ttook hai marat na pag paachhe ttarain |

ટોટ મરી રહ્યો હતો પણ પાછો ખસતો નહોતો.

ਹੋ ਚਟਪਟ ਆਨਿ ਬਰੰਗਨਿ ਤਿਨ ਪੁਰਖਨ ਬਰੈਂ ॥੨੭੪॥
ho chattapatt aan barangan tin purakhan barain |274|

તે માણસોને અચાનક ઝાડા થઈ ગયા. 274.

ਚਾਬਿ ਚਾਬਿ ਕਰਿ ਓਠ ਦੁਬਹਿਯਾ ਰਿਸਿ ਭਰੇ ॥
chaab chaab kar otth dubahiyaa ris bhare |

દુભિયા (યોદ્ધા) ક્રોધથી ભરેલો

ਟੂਕ ਟੂਕ ਹ੍ਵੈ ਗਿਰੇ ਨ ਪਗੁ ਪਾਛੇ ਪਰੇ ॥
ttook ttook hvai gire na pag paachhe pare |

તેઓ ટુકડામાં પડ્યા, પરંતુ (તેમના) પગ પાછળ ન પડ્યા.

ਜੂਝਿ ਜੂਝਿ ਰਨ ਗਿਰਤ ਸੁਭਟ ਸਮੁਹਾਇ ਕੈ ॥
joojh joojh ran girat subhatt samuhaae kai |

યોદ્ધાઓ લડતા અને યુદ્ધમાં પડતા

ਹੋ ਬਸੇ ਸ੍ਵਰਗ ਮੋ ਜਾਇ ਪਰਮ ਸੁਖ ਪਾਇ ਕੈ ॥੨੭੫॥
ho base svarag mo jaae param sukh paae kai |275|

અને ઘણું સુખ મેળવીને સ્વર્ગમાં રહેતા હતા. 275.

ਸਵੈਯਾ ॥
savaiyaa |

સ્વ:

ਕੋਪ ਘਨਾ ਕਰਿ ਕੈ ਅਸੁਰਾਰਦਨ ਕਾਢਿ ਕ੍ਰਿਪਾਨਨ ਕੌ ਰਨ ਧਾਏ ॥
kop ghanaa kar kai asuraaradan kaadt kripaanan kau ran dhaae |

દેવો (ખાસ કરીને: અહીં 'રાક્ષસો' હોવા જોઈએ) ખૂબ ગુસ્સે થયા, તેમની કિર્પાન કાઢીને યુદ્ધભૂમિમાં ભાગી ગયા.

ਹਾਕਿ ਹਥਿਯਾਰਨ ਲੈ ਉਮਡੇ ਰਨ ਕੌ ਤਜਿ ਕੈ ਪਗੁ ਦ੍ਵੈ ਨ ਪਰਾਏ ॥
haak hathiyaaran lai umadde ran kau taj kai pag dvai na paraae |

નિષ્ઠાપૂર્વક અને સશસ્ત્ર, તેઓ યુદ્ધના મેદાનમાં દોડી ગયા અને બે ડગલાં પણ પીછેહઠ કર્યા નહીં.

ਮਾਰ ਹੀ ਮਾਰਿ ਪੁਕਾਰਿ ਹਠੀ ਘਨ ਜ੍ਯੋਂ ਗਰਜੇ ਨ ਕਛੂ ਡਰ ਪਾਏ ॥
maar hee maar pukaar hatthee ghan jayon garaje na kachhoo ddar paae |

તેઓ નિર્ભયતાથી 'મારો' 'મારો'ના બૂમો પાડતા હતા.

ਮਾਨਹੁ ਸਾਵਨ ਕੀ ਰਿਤੁ ਮੈ ਘਨ ਬੂੰਦਨ ਜ੍ਯੋਂ ਸਰ ਤ੍ਯੋਂ ਬਰਖਾਏ ॥੨੭੬॥
maanahu saavan kee rit mai ghan boondan jayon sar tayon barakhaae |276|

(એવું લાગતું હતું કે) જાણે સાવન ઋતુમાં ડાળીઓમાંથી પડતાં ટીપાં જેવાં તીર વરસાવી રહ્યાં હતાં. 276.

ਧੂਲ ਜਟਾਯੁ ਤੇ ਅਦਿਕ ਸੂਰ ਸਭੈ ਉਮਡੇ ਕਰ ਆਯੁਧ ਲੈ ਕੈ ॥
dhool jattaay te adik soor sabhai umadde kar aayudh lai kai |

ધૂળ, જટાયુ વગેરે બધા યોદ્ધાઓ શસ્ત્રો લઈને આવ્યા.

ਕੋਪ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਲਏ ਕਰ ਬਾਨ ਮਹਾ ਹਠ ਠਾਨਿ ਬਡੀ ਰਿਸਿ ਕੈ ਕੈ ॥
kop kripaan le kar baan mahaa hatth tthaan baddee ris kai kai |

તે મહાન હઠીલા લોકો ખૂબ ગુસ્સે થયા અને તેમના હાથમાં તીર અને તલવારો લીધા.

ਚੌਪਿ ਚੜੇ ਚਹੂੰ ਓਰਨ ਤੇ ਬਰਿਯਾਰ ਬਡੇ ਦੋਊ ਨੈਨ ਤਚੈ ਕੈ ॥
chauap charre chahoon oran te bariyaar badde doaoo nain tachai kai |

ચારે બાજુથી મોટા યોદ્ધાઓ તાકી આંખો સાથે આવ્યા

ਆਨਿ ਅਰੇ ਖੜਗਾਧੁਜ ਸੌ ਨ ਚਲੇ ਪਗੁ ਦ੍ਵੈ ਬਿਮੁਖਾਹਵ ਹ੍ਵੈ ਕੈ ॥੨੭੭॥
aan are kharragaadhuj sau na chale pag dvai bimukhaahav hvai kai |277|

અને તે આવ્યો અને ખરગધુજ (મહાન યુગ) સાથે યુદ્ધ કર્યું અને યુદ્ધભૂમિનો સામનો કર્યા વિના બે ડગલાં પણ ચાલ્યા નહીં (એટલે કે પાછળ હટ્યા નહીં). 277.

ਭਾਰੀ ਪ੍ਰਤਾਪ ਭਰੇ ਮਨ ਮੈ ਭਟ ਧਾਇ ਪਰੇ ਬਿਬਿਧਾਯੁਧ ਲੀਨੇ ॥
bhaaree prataap bhare man mai bhatt dhaae pare bibidhaayudh leene |

તેમના મનમાં ખૂબ જ ઉત્તેજના સાથે, યોદ્ધાઓએ વિવિધ પ્રકારના બખ્તર લીધા અને અલગ પડી ગયા.

ਕੌਚ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਕਸੇ ਸਭ ਸਾਜਨ ਓਠਨ ਚਾਬਿ ਬਡੀ ਰਿਸਿ ਕੀਨੇ ॥
kauach kripaan kase sabh saajan otthan chaab baddee ris keene |

કવચ, કિરપાણ વગેરે બધા શણગારેલા અને અત્યંત ક્રોધિત થઈને હોઠ ચાવતા ઉપર આવ્યા.

ਆਛੇ ਕੁਲਾਨ ਬਿਖੈ ਉਪਜੇ ਸਭ ਕੌਨਹੂੰ ਬਾਤ ਬਿਖੈ ਨਹਿ ਹੀਨੇ ॥
aachhe kulaan bikhai upaje sabh kauanahoon baat bikhai neh heene |

તે બધા સારા કુળમાં જન્મેલા અને કોઈ પણ બાબતમાં ઉતરતા ન હતા.

ਜੂਝਿ ਗਿਰੇ ਖੜਗਾਧੁਜ ਸੌ ਲਰਿ ਸ੍ਰੋਨਿਤ ਸੋ ਸਿਗਰੇ ਅੰਗ ਭੀਨੇ ॥੨੭੮॥
joojh gire kharragaadhuj sau lar sronit so sigare ang bheene |278|

તેઓ ખરગધુજ (મહાન યુગ) સાથે લડતા પડ્યા અને તેમના તમામ અંગો લોહીથી લથપથ થઈ ગયા. 278.

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોવીસ:

ਇਹ ਬਿਧਿ ਕੋਪ ਕਾਲ ਜਬ ਭਰਾ ॥
eih bidh kop kaal jab bharaa |

આમ જ્યારે કલા ક્રોધથી ભરાઈ ગઈ,

ਦੁਸਟਨ ਕੋ ਛਿਨ ਮੈ ਬਧੁ ਕਰਾ ॥
dusattan ko chhin mai badh karaa |

(તેથી તેણે) દુષ્ટોને ડંખમાં મારી નાખ્યા.