શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 816


ਜਾਨੁਕ ਸੋਕ ਦੂਰਿ ਕਰਿ ਡਾਰੇ ॥੨॥
jaanuk sok door kar ddaare |2|

મંત્રીએ રાજા સાથે વાતચીત કરી જેથી કરીને તેમની મુશ્કેલીઓ દૂર કરી શકાય.(2)

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દોહીરા

ਇਕ ਜੋਗੀ ਬਨ ਮੈ ਹੁਤੋ ਦ੍ਰੁਮ ਮੈ ਕੁਟੀ ਬਨਾਇ ॥
eik jogee ban mai huto drum mai kuttee banaae |

એક યોગી ઝાડના થડની અંદરની ઝૂંપડીમાં જંગલમાં રહેતા હતા. દ્વારા

ਏਕ ਸਾਹ ਕੀ ਸੁਤਾ ਕੋ ਲੈ ਗ੍ਯੋ ਮੰਤ੍ਰ ਚਲਾਇ ॥੩॥
ek saah kee sutaa ko lai gayo mantr chalaae |3|

કેટલાક મંત્રોચ્ચારથી તેણે શાહની પુત્રીનું અપહરણ કર્યું હતું.(3)

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોપાઈ

ਕਾਸਿਕਾਰ ਕੋ ਸਾਹਿਕ ਜਨਿਯਤ ॥
kaasikaar ko saahik janiyat |

એક શાહ કાસીકરનો રહેવાસી હતો

ਸਹਜ ਕਲਾ ਤਿਹ ਸੁਤਾ ਬਖਨਿਯਤ ॥
sahaj kalaa tih sutaa bakhaniyat |

વેપારી કાસીકર તરીકે ઓળખાતો હતો અને તેની પુત્રીનું નામ સહજ કાલા હતું.

ਤਾ ਕੋ ਹਰਿ ਜੋਗੀ ਲੈ ਗਯੋ ॥
taa ko har jogee lai gayo |

જોગી તેને હરાવીને લઈ ગયો

ਰਾਖਤ ਏਕ ਬਿਰਛ ਮੈ ਭਯੋ ॥੪॥
raakhat ek birachh mai bhayo |4|

યોગીએ તેને લઈ જઈને જંગલમાં એક ઝાડમાં મૂકી દીધી હતી.(4)

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દોહીરા

ਕਰੀ ਕਿਵਾਰੀ ਬਿਰਛ ਕੀ ਖੋਦਿ ਕਿਯੋ ਤਿਹ ਗ੍ਰੇਹ ॥
karee kivaaree birachh kee khod kiyo tih greh |

ઝાડમાં તેણે એક ઘર કોતર્યું હતું જેમાં બારી હતી.

ਰਾਤਿ ਦਿਵਸ ਤਾ ਕੌ ਭਜੈ ਅਧਿਕ ਬਢਾਇ ਸਨੇਹ ॥੫॥
raat divas taa kau bhajai adhik badtaae saneh |5|

યોગીએ દિવસ-રાત તેણીને પ્રેમ કર્યો.(5)

ਮਾਰਿ ਕਿਵਰਿਯਾ ਬਿਰਛ ਕੀ ਆਪਿ ਨਗਰ ਮੈ ਆਇ ॥
maar kivariyaa birachh kee aap nagar mai aae |

દરવાજો બંધ કરીને તે દિવસ દરમિયાન શહેરમાં ભીખ માંગવા જતો હતો,

ਮਾਗਿ ਭਿਛਾ ਨਿਸਿ ਕੇ ਸਮੈ ਰਹਤ ਤਿਸੀ ਦ੍ਰੁਮ ਜਾਇ ॥੬॥
maag bhichhaa nis ke samai rahat tisee drum jaae |6|

અને સાંજે ઝાડ પર પાછા આવો.(6)

ਜਾਇ ਤਹਾ ਆਪਨ ਕਰੈ ਹਾਥਨ ਕੋ ਤਤਕਾਰ ॥
jaae tahaa aapan karai haathan ko tatakaar |

પાછા ફરતી વખતે તેણે હંમેશા તાળીઓ પાડી અને છોકરી,

ਸੁਨਤ ਸਬਦ ਤਾਕੀ ਤਰੁਨਿ ਛੋਰਤ ਕਰਨ ਕਿਵਾਰ ॥੭॥
sunat sabad taakee tarun chhorat karan kivaar |7|

અવાજ સાંભળીને પોતાના હાથે દરવાજો ખોલ્યો.(7)

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોપાઈ

ਐਸੀ ਭਾਤਿ ਨਿਤ੍ਯ ਜਡ ਕਰੈ ॥
aaisee bhaat nitay jadd karai |

(તે) મૂર્ખ રોજ આમ કરતો હતો

ਮਧੁਰ ਮਧੁਰ ਧੁਨਿ ਬੈਨੁ ਉਚਰੈ ॥
madhur madhur dhun bain ucharai |

દરરોજ તે આવો અભિનય કરતો અને (સમય પસાર કરવા) વાંસળી પર મધુર સંગીત વગાડતો.

ਰਾਜ ਕਲਾ ਬਿਨਸੀ ਸਭ ਗਾਵੈ ॥
raaj kalaa binasee sabh gaavai |

(તે) ગાતા હતા કે તમામ રાજ્ય કળા સમાપ્ત થઈ ગઈ છે

ਸਹਜ ਕਲਾ ਬਿਨਸੀ ਨ ਸੁਨਾਵੈ ॥੮॥
sahaj kalaa binasee na sunaavai |8|

તેમ છતાં તેણે તેના તમામ યોગિક પરાક્રમો દર્શાવ્યા, સહજ કલાએ ક્યારેય ટિપ્પણી કરી ન હતી.(8)

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દોહીરા

ਤਿਹੀ ਨਗਰ ਮੈ ਅਤਿ ਚਤੁਰ ਹੁਤੋ ਪੁਤ੍ਰ ਇਕ ਭੂਪ ॥
tihee nagar mai at chatur huto putr ik bhoop |

શહેરમાં રાજાનો ચતુર પુત્ર રહેતો હતો.

ਬਲ ਗੁਨ ਬਿਕ੍ਰਮ ਇੰਦ੍ਰ ਸਮ ਸੁੰਦਰ ਕਾਮ ਸਰੂਪ ॥੯॥
bal gun bikram indr sam sundar kaam saroop |9|

તે ઈન્દ્ર જેવા ગુણો અને શક્તિથી સંપન્ન હતા અને કામદેવના જુસ્સાથી સંપન્ન હતા.(9)

ਸੁਰੀ ਆਸੁਰੀ ਕਿੰਨ੍ਰਨੀ ਗੰਧਰਬੀ ਕਿਨ ਮਾਹਿ ॥
suree aasuree kinranee gandharabee kin maeh |

દેવતાઓની પત્નીઓ, રાક્ષસો, આકાશી સંગીતકારો, હિંદુઓ અને

ਹਿੰਦੁਨੀ ਤੁਰਕਾਨੀ ਸਭੈ ਹੇਰਿ ਰੂਪ ਬਲਿ ਜਾਹਿ ॥੧੦॥
hindunee turakaanee sabhai her roop bal jaeh |10|

મુસ્લિમો, તે બધા તેના વૈભવ અને વશીકરણથી પ્રભાવિત થયા હતા.(10)

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોપાઈ

ਨ੍ਰਿਪ ਸੁਤ ਤਾ ਕੇ ਪਾਛੇ ਧਾਯੋ ॥
nrip sut taa ke paachhe dhaayo |

(એક દિવસ) રાજાનો પુત્ર તેની પાછળ ગયો (જોગી),

ਤਿਨ ਜੁਗਯਹਿ ਕਛੁ ਭੇਦ ਨ ਪਾਯੋ ॥
tin jugayeh kachh bhed na paayo |

તેને જાણ કર્યા વિના, રાજાનો પુત્ર યોગીની પાછળ ગયો.

ਜਬ ਵਹ ਜਾਇ ਬਿਰਛ ਮੈ ਬਰਿਯੋ ॥
jab vah jaae birachh mai bariyo |

જ્યારે તે (જોગી) બ્રિચમાં પ્રવેશ્યો,

ਤਬ ਛਿਤ ਪਤਿ ਸੁਤ ਦ੍ਰੁਮ ਪਰ ਚਰਿਯੋ ॥੧੧॥
tab chhit pat sut drum par chariyo |11|

જ્યારે યોગી ઝાડમાં પ્રવેશ્યા, ત્યારે રાજાનો પુત્ર ઝાડ પર ચઢ્યો.(11)

ਭਯੋ ਪ੍ਰਾਤ ਜੋਗੀ ਪੁਰ ਆਯੋ ॥
bhayo praat jogee pur aayo |

પરોઢિયે જોગી નગર ગયા.

ਉਤਰਿ ਭੂਪ ਸੁਤ ਤਾਲ ਬਜਾਯੋ ॥
autar bhoop sut taal bajaayo |

બીજે દિવસે સવારે જ્યારે યોગી નગરમાં ગયા ત્યારે રાજાનો પુત્ર નીચે આવ્યો અને તાળીઓ પાડી.

ਛੋਰਿ ਕਿਵਾਰ ਕੁਅਰਿ ਤਿਨ ਦੀਨੋ ॥
chhor kivaar kuar tin deeno |

પેલી સ્ત્રીએ દરવાજો ખોલ્યો.

ਤਾ ਸੌ ਕੁਅਰ ਭੋਗ ਦ੍ਰਿੜ ਕੀਨੋ ॥੧੨॥
taa sau kuar bhog drirr keeno |12|

અને, પછી, હિંમતભેર, રાજકુમારે તેની સાથે પ્રેમ કર્યો.(l2)

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દોહીરા

ਲੇਹਜ ਪੇਹਜ ਭਛ ਸੁਭ ਭੋਜਨ ਭਲੋ ਖਵਾਇ ॥
lehaj pehaj bhachh subh bhojan bhalo khavaae |

તેણે તેણીને ઘણી સ્વાદિષ્ટ વાસણો પીરસ્યા.

ਤਾ ਸੌ ਰਤਿ ਮਾਨਤ ਭਯੋ ਹ੍ਰਿਦੈ ਹਰਖ ਉਪਜਾਇ ॥੧੩॥
taa sau rat maanat bhayo hridai harakh upajaae |13|

તે ખૂબ જ ખુશ હતો અને ફરીથી તેની સાથે પ્રેમ કર્યો.(13)

ਤਾ ਤ੍ਰਿਯ ਕੋ ਜੋ ਚਿਤ ਹੁਤੋ ਨ੍ਰਿਪ ਸੁਤ ਲਿਯੋ ਚੁਰਾਇ ॥
taa triy ko jo chit huto nrip sut liyo churaae |

રાજકુમારે તેના હૃદયને ખૂબ જ કબજે કર્યું.

ਤਾ ਦਿਨ ਤੇ ਤਿਹ ਜੋਗਿਯਹਿ ਚਿਤ ਤੇ ਦਿਯੋ ਭੁਲਾਇ ॥੧੪॥
taa din te tih jogiyeh chit te diyo bhulaae |14|

ત્યારથી મહિલાએ યોગીની અવગણના કરી.(l4)

ਅੜਿਲ ॥
arril |

એરિલ

ਭਲੋ ਹੇਰਿ ਕਰਿ ਬੁਰੌ ਨ ਕਬਹੁ ਨਿਹਾਰਿਯੈ ॥
bhalo her kar burau na kabahu nihaariyai |

જ્યારે કંઈક અનુકૂળ ઉપલબ્ધ હોય, ત્યારે પ્રતિકૂળને અવગણવામાં આવે છે,

ਚਤੁਰ ਪੁਰਖੁ ਕੋ ਪਾਇ ਨ ਮੂਰਖ ਚਿਤਾਰਿਯੈ ॥
chatur purakh ko paae na moorakh chitaariyai |

અને જ્ઞાનીઓ દ્વારા તેની કાળજી લેવામાં આવતી નથી.

ਧਨੀ ਚਤੁਰ ਅਰੁ ਤਰੁਨਿ ਤਰੁਨਿ ਜੋ ਪਾਇ ਹੈ ॥
dhanee chatur ar tarun tarun jo paae hai |

શા માટે એક મહિલા, એક શ્રીમંત અને સમજદાર યુવક મેળવવા માટે જશે

ਹੋ ਬਿਰਧ ਕੁਰੂਪ ਨਿਧਨ ਜੜ ਪੈ ਕਿਯੋ ਜਾਇ ਹੈ ॥੧੫॥
ho biradh kuroop nidhan jarr pai kiyo jaae hai |15|

એક સિમ્પલટન, ગરીબ અને મૂર્ખ વૃદ્ધ માણસ, (15)

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દોહીરા

ਸਾਹ ਸੁਤਾ ਤਾ ਸੌ ਕਹਿਯੋ ਸੰਗ ਚਲਹੁ ਲੈ ਮੋਹਿ ॥
saah sutaa taa sau kahiyo sang chalahu lai mohi |

શાહની પુત્રીએ રાજકુમારને વિનંતી કરી કે તેણી તેને પોતાની સાથે લઈ જાય,

ਭੋਗ ਕਰੋਗੀ ਜੋਗ ਤਜਿ ਅਧਿਕ ਰਿਝੈਹੋ ਤੋਹਿ ॥੧੬॥
bhog karogee jog taj adhik rijhaiho tohi |16|

'હું યોગીનો ત્યાગ કરીશ અને તમારી સાથે પ્રખર પ્રેમ કરીશ.'(16)

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોપાઈ

ਤਬ ਮੈ ਚਲੌ ਸੰਗ ਲੈ ਤੋ ਕੌ ॥
tab mai chalau sang lai to kau |

(રાજ કુમારે કહ્યું) પછી હું તને મારી સાથે લઈ જઈશ,

ਜੁਗਯਹਿ ਬੋਲਿ ਮਾਨੁ ਹਿਤ ਮੋ ਕੌ ॥
jugayeh bol maan hit mo kau |

(રાજકુમારે કહ્યું,) 'હા, જો તમે યોગીને મારા માટે બોલાવશો તો હું તમને મારી સાથે લઈ જઈશ.

ਆਖਿ ਮੂੰਦਿ ਦੋਊ ਬੀਨ ਬਜੈਯੈ ॥
aakh moond doaoo been bajaiyai |

(તે) બંને આંખો બંધ રાખીને બીન ફૂંકશે

ਮੋਰੇ ਕਰ ਕੇ ਤਾਲਿ ਦਿਵੈਯੈ ॥੧੭॥
more kar ke taal divaiyai |17|

'પોતાની બંને આંખો બંધ કરીને અને તાળીઓના ગડગડાટ સાથે પ્રેમની ધૂન કોણ વગાડશે.'(17)

ਆਖਿ ਮੂੰਦਿ ਦੋਊ ਬੀਨ ਬਜਾਈ ॥
aakh moond doaoo been bajaaee |

(સ્ત્રીએ રાજકુમારના કહેવા પ્રમાણે કામ કર્યું) બંને આંખો બંધ કરીને (જોગીએ) બીન વગાડ્યું.

ਤਿਹ ਤ੍ਰਿਯ ਘਾਤ ਭਲੀ ਲਖਿ ਪਾਈ ॥
tih triy ghaat bhalee lakh paaee |

(યોજના મુજબ) મહિલાઓને એક શુભ ક્ષણ મળી, જ્યારે

ਨ੍ਰਿਪ ਸੁਤ ਕੇ ਸੰਗ ਭੋਗ ਕਮਾਯੋ ॥
nrip sut ke sang bhog kamaayo |

(તેણે) રાજ કુમાર સાથે સંબંધ રાખ્યો.

ਚੋਟ ਚਟਾਕਨ ਤਾਲ ਦਿਵਾਯੋ ॥੧੮॥
chott chattaakan taal divaayo |18|

રાજાના પુત્ર સાથે પ્રેમ કરતી વખતે યોગીએ તેની આંખો બંધ રાખી અને પ્રેમની ધૂન વગાડી.(18)

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દોહીરા

ਅਤਿ ਰਤਿ ਕਰਿ ਤਾ ਕੋ ਲਿਯੋ ਅਪਨੇ ਹੈ ਕਰਿ ਸ੍ਵਾਰ ॥
at rat kar taa ko liyo apane hai kar svaar |

રાજકુમારે, અંતે, ઝાડની પાછળનો દરવાજો બંધ કરી દીધો.

ਨਗਰ ਸਾਲ ਪੁਰ ਕੋ ਗਯੋ ਬਿਰਛ ਕਿਵਰਿਯਹਿ ਮਾਰਿ ॥੧੯॥
nagar saal pur ko gayo birachh kivariyeh maar |19|

મહિલાને પોતાની સાથે લઈને, તે ઘોડા પર બેઠો અને શહેર તરફ રવાના થયો.(19)

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਪੰਚਮੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੫॥੧੨੦॥ਅਫਜੂੰ॥
eit sree charitr pakhayaane triyaa charitre mantree bhoop sanbaade panchamo charitr samaapatam sat subham sat |5|120|afajoon|

રાજા અને મંત્રીની શુભ ચરિત્ર વાર્તાલાપની પાંચમી ઉપમા, આશીર્વાદ સાથે પૂર્ણ. (5)(120).

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દોહીરા

ਬੰਦਿਸਾਲ ਕੋ ਭੂਪ ਤਬ ਨਿਜੁ ਸੁਤ ਦਿਯੋ ਪਠਾਇ ॥
bandisaal ko bhoop tab nij sut diyo patthaae |

રાજાએ પુત્રને જેલમાં પૂર્યો હતો.

ਭੋਰ ਹੋਤ ਮੰਤ੍ਰੀ ਸਹਿਤ ਬਹੁਰੋ ਲਿਯੌ ਬੁਲਾਇ ॥੧॥
bhor hot mantree sahit bahuro liyau bulaae |1|

અને બીજા દિવસે વહેલી સવારે તેણે તેને બોલાવ્યો.

ਪੁਨਿ ਮੰਤ੍ਰੀ ਐਸੇ ਕਹੀ ਏਕ ਤ੍ਰਿਯਾ ਕੀ ਬਾਤ ॥
pun mantree aaise kahee ek triyaa kee baat |

ત્યારે મંત્રીએ તેમને એક મહિલાની વાર્તા સંભળાવી.

ਸੋ ਸੁਨਿ ਨ੍ਰਿਪ ਰੀਝਤ ਭਯੋ ਕਹੋ ਕਹੋ ਮੁਹਿ ਤਾਤ ॥੨॥
so sun nrip reejhat bhayo kaho kaho muhi taat |2|

વાર્તા સાંભળીને, રાજા મોહિત થયા, અને તેને ફરીથી કહેવાની વિનંતી કરી.(2)

ਏਕ ਬਧੂ ਥੀ ਜਾਟ ਕੀ ਦੂਜੇ ਬਰੀ ਗਵਾਰ ॥
ek badhoo thee jaatt kee dooje baree gavaar |

એક ખેડૂતને એક (સુંદર) પત્ની હતી, તેણીને તે મૂર્ખ માણસ દ્વારા કચડી નાખવામાં આવી હતી.

ਖੇਲਿ ਅਖੇਟਕ ਨ੍ਰਿਪਤਿ ਇਕ ਆਨਿ ਭਯੋ ਤਿਹ ਯਾਰ ॥੩॥
khel akhettak nripat ik aan bhayo tih yaar |3|

પરંતુ શિકારની રમતમાં એક રાજા તેના પ્રેમમાં પડ્યો.(3)

ਅੜਿਲ ॥
arril |

એરિલ

ਲੰਗ ਚਲਾਲਾ ਕੋ ਇਕ ਰਾਇ ਬਖਾਨਿਯੈ ॥
lang chalaalaa ko ik raae bakhaaniyai |

તે લેંગ ચલાલા શહેરનો બહાદુર શાસક હતો

ਮਧੁਕਰ ਸਾਹ ਸੁ ਬੀਰ ਜਗਤ ਮੈ ਜਾਨਿਯੈ ॥
madhukar saah su beer jagat mai jaaniyai |

અને મધુકર શાહ તરીકે ઓળખાતા હતા.

ਮਾਲ ਮਤੀ ਜਟਿਯਾ ਸੌ ਨੇਹੁ ਲਗਾਇਯੋ ॥
maal matee jattiyaa sau nehu lagaaeiyo |

તેને માલ માટી નામની ખેડૂત છોકરી સાથે પ્રેમ થઈ ગયો હતો.