શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 1267


ਬ੍ਰਹਮਾ ਕਰੀ ਬਿਸਨ ਕੀ ਸੇਵਾ ॥
brahamaa karee bisan kee sevaa |

બ્રહ્માએ વિષ્ણુની સેવા કરી,

ਤਾ ਤੇ ਭਏ ਕ੍ਰਿਸਨ ਜਗ ਦੇਵਾ ॥੧॥
taa te bhe krisan jag devaa |1|

ત્યારે જગતદેવ શ્રી કૃષ્ણ પ્રગટ થયા. 1.

ਮੁਰ ਦਾਨਵ ਕੋ ਕੰਸ ਵਤਾਰਾ ॥
mur daanav ko kans vataaraa |

કંસ મુર રાક્ષસનો અવતાર હતો.

ਕਰਤ ਪੂਰਬ ਲੌ ਦ੍ਰੋਹ ਸੰਭਾਰਾ ॥
karat poorab lau droh sanbhaaraa |

(તેને) પાછલા જન્મની શત્રુતા યાદ આવી.

ਵਾ ਕੇ ਕਰਤ ਹਨਨ ਕੇ ਦਾਵੈ ॥
vaa ke karat hanan ke daavai |

તે તેને (કૃષ્ણ) મારવાનો દાવો કરતો હતો.

ਨਿਤਪ੍ਰਤਿ ਆਸੁਰਨ ਤਹਾ ਪਠਾਵੈ ॥੨॥
nitaprat aasuran tahaa patthaavai |2|

અને દરરોજ તે ત્યાં દિગ્ગજો મોકલતો હતો. 2.

ਪ੍ਰਥਮ ਪੂਤਨਾ ਕ੍ਰਿਸਨ ਸੰਘਾਰੀ ॥
pratham pootanaa krisan sanghaaree |

પ્રથમ પુતનાને કૃષ્ણ દ્વારા મારવામાં આવ્યો હતો.

ਪੁਨਿ ਸਕਟਾਸੁਰ ਦੇਹ ਉਧਾਰੀ ॥
pun sakattaasur deh udhaaree |

પછી શક્તિસુર (રાક્ષસ)ના શરીરને ઉછીના (એટલે કે-મારી નાખ્યું) અને તેને યમલોકમાં મોકલ્યું.

ਬਹੁਰਿ ਬਕਾਸੁਰ ਅਸੁਰ ਸੰਘਾਰਿਯੋ ॥
bahur bakaasur asur sanghaariyo |

પછી બકાસુરે દૈત્યનો વધ કર્યો

ਬ੍ਰਿਖਭਾਸੁਰ ਕੇ ਬ੍ਰਿਖਨ ਉਪਾਰਿਯੋ ॥੩॥
brikhabhaasur ke brikhan upaariyo |3|

અને બ્રિખભાસુરના શિંગડા ('બ્રિખાના') ઉખેડી નાખ્યા. 3.

ਆਘਾਸੁਰ ਕੋ ਅਘ ਨਿਵਰਤ ਕਰਿ ॥
aaghaasur ko agh nivarat kar |

અઘાસુરના પાપો ('આગા') દૂર કર્યા.

ਪੁਨਿ ਕੇਸੀ ਮਾਰਿਯੋ ਚਰਨਨ ਧਰਿ ॥
pun kesee maariyo charanan dhar |

પછી કેસી (વિશાળ)ને પગથી પકડીને મારી નાખવામાં આવ્યો.

ਬਹੁਰਿ ਬ੍ਰਹਮ ਕਹ ਚਰਿਤ ਦਿਖਾਯੋ ॥
bahur braham kah charit dikhaayo |

પછી તેણે બ્રહ્માને (પોતાનું) કૌટક બતાવ્યું.

ਧਰਿ ਕਰਿ ਪਰ ਗਿਰ ਇੰਦ੍ਰ ਹਰਾਯੋ ॥੪॥
dhar kar par gir indr haraayo |4|

તેણે પોતાના હાથ પરનો પર્વત ઊંચકીને ઈન્દ્રને હરાવ્યા. 4.

ਨੰਦਹਿ ਛੀਨ ਬਰਨ ਤੇ ਲ੍ਯਾਯੋ ॥
nandeh chheen baran te layaayo |

નંદાને વરુણથી દૂર લાવ્યો.

ਸੰਦੀਪਨ ਕੇ ਸੁਤਹਿ ਮਿਲਾਯੋ ॥
sandeepan ke suteh milaayo |

સાંદીપનના પુત્રો સાથે જોડાયા.

ਦਾਵਾਨਲ ਤੇ ਗੋਪ ਉਬਾਰੇ ॥
daavaanal te gop ubaare |

દાવાનલમાંથી બહાર નીકળેલા લોકોને બચાવ્યા

ਗੋਪਨ ਸੌ ਬ੍ਰਿਜ ਕਰੇ ਅਖਾਰੇ ॥੫॥
gopan sau brij kare akhaare |5|

અને બ્રજભૂમિમાં તેમણે ગ્વાલાઓ સાથે અખાડા બનાવ્યા. 5.

ਕੁਬਲਯਾ ਗਜ ਕੋ ਦਾਤ ਲਯੋ ਹਰਿ ॥
kubalayaa gaj ko daat layo har |

કુવાલિયાએ હાથીના દાંત કાઢ્યા.

ਚਾਡੂਰਹਿ ਮੁਸਟਕਹਿ ਪ੍ਰਹਰਿ ਕਰਿ ॥
chaaddooreh musattakeh prahar kar |

ચંદુરને મુક્કો માર્યો.

ਪਕਰਿ ਕੇਸ ਤੇ ਕੰਸ ਪਛਾਰਾ ॥
pakar kes te kans pachhaaraa |

તેણે કેસોને પકડીને કંસને માત આપી.

ਉਪ੍ਰਸੈਨ ਸਿਰ ਛਤ੍ਰਹਿ ਢਾਰਾ ॥੬॥
auprasain sir chhatreh dtaaraa |6|

તેણે ઉગ્રસૈનના માથા પર છત્ર ફેરવ્યું. 6.

ਜਰਾਸਿੰਧੁ ਕੀ ਚਮੂੰ ਸੰਘਾਰੀ ॥
jaraasindh kee chamoon sanghaaree |

જરાસંધની સેનાનો નાશ કર્યો.

ਸੰਖ ਲਯੋ ਸੰਖਾਸੁਰ ਮਾਰੀ ॥
sankh layo sankhaasur maaree |

સાંઠાસુરને મારીને સાંઈને લઈ લીધો.

ਨਗਰ ਦ੍ਵਾਰਿਕਾ ਕੀਯਾ ਪ੍ਰਵੇਸਾ ॥
nagar dvaarikaa keeyaa pravesaa |

દેશોના રાજાઓને હરાવીને

ਦੇਸ ਦੇਸ ਕੇ ਜੀਤਿ ਨਰੇਸਾ ॥੭॥
des des ke jeet naresaa |7|

દ્વારિકા શહેરમાં પ્રવેશ કર્યો. 7.

ਦੰਤਬਕ੍ਰ ਨਰਕਾਸੁਰ ਘਾਯੋ ॥
dantabakr narakaasur ghaayo |

દંતબક્ર અને નરકાસુરનો વધ કર્યો.

ਸੋਰਹ ਸਹਸ ਬਧੂ ਬਰਿ ਲ੍ਯਾਯੋ ॥
sorah sahas badhoo bar layaayo |

સોળ હજાર સ્ત્રીઓ સાથે લગ્ન કર્યા.

ਪਾਰਜਾਤ ਸੁਰ ਪੁਰ ਤੇ ਲ੍ਰਯਾਯਾ ॥
paarajaat sur pur te lrayaayaa |

પરજાત સ્વર્ગમાંથી તલવાર લાવ્યો.

ਬਿੰਦ੍ਰਾਬਨ ਮਹਿ ਖੇਲ ਦਿਖਾਯਾ ॥੮॥
bindraaban meh khel dikhaayaa |8|

બિન્દ્રાબનમાં રચાયેલી લીલા. 8.

ਪੰਡ੍ਵਨ ਕੀ ਜਿਨ ਕਰੀ ਜਿਤਾਰੀ ॥
panddvan kee jin karee jitaaree |

તેણે પાંડવોને હરાવ્યા.

ਦ੍ਰੁਪਦ ਸੁਤਾ ਕੀ ਲਾਜ ਉਬਾਰੀ ॥
drupad sutaa kee laaj ubaaree |

દ્રૌપતિની લોજ સાચવી.

ਸਭ ਕੌਰਵ ਕੇ ਦਲਹਿ ਖਪਾਈ ॥
sabh kauarav ke daleh khapaaee |

કૌરવોના સમગ્ર પક્ષનો નાશ કર્યો.

ਸੰਤਹਿ ਆਂਚ ਨ ਲਾਗਨ ਪਾਈ ॥੯॥
santeh aanch na laagan paaee |9|

સંતોને વેદના (વેદના) કરવાની છૂટ ન હતી. 9.

ਸਭ ਸੂਚਨਤਾ ਜੌ ਕਰਿ ਜੈਯੈ ॥
sabh soochanataa jau kar jaiyai |

જો બધી માહિતી આપવામાં આવે તો,

ਗ੍ਰੰਥ ਬਢਨ ਤੇ ਅਧਿਕ ਡਰੈਯੈ ॥
granth badtan te adhik ddaraiyai |

જેથી શાસ્ત્રોક્ત મોટા થવાનો ભય રહે છે.

ਤਾ ਤੇ ਥੋਰੀ ਕਥਾ ਉਚਾਰੀ ॥
taa te thoree kathaa uchaaree |

તો થોડી વાત (અર્થ - ટૂંકી વાત) કરવામાં આવી છે.

ਚੂਕ ਹੋਇ ਕਬਿ ਲੇਹੁ ਸੁਧਾਰੀ ॥੧੦॥
chook hoe kab lehu sudhaaree |10|

(જ્યાં) ભૂલ થઈ છે, (તે) કવિઓએ તેને સુધારવી જોઈએ. 10.

ਅਬ ਮੈ ਕਹਤ ਕਥਾ ਰੁਕਮਨੀ ॥
ab mai kahat kathaa rukamanee |

હવે હું રુક્મિણીની વાર્તા કહું છું

ਜਿਹ ਛਲ ਬਰਿਯੋ ਕ੍ਰਿਸਨ ਸੋ ਧਨੀ ॥
jih chhal bariyo krisan so dhanee |

જેણે કૃષ્ણ જેવા પતિ સાથે છેતરપિંડી કરીને લગ્ન કર્યા હતા.

ਲਿਖਿ ਪਤਿਯਾ ਦਿਜ ਹਾਥ ਪਠਾਈ ॥
likh patiyaa dij haath patthaaee |

(તેણે) પત્ર લખીને બ્રાહ્મણને મોકલ્યો

ਕਹਿਯਹੁ ਮਹਾਰਾਜ ਤਨ ਜਾਈ ॥੧੧॥
kahiyahu mahaaraaj tan jaaee |11|

(અને કહ્યું કે) મહારાજ (શ્રી કૃષ્ણ) પાસે જઈને કહો. 11.

ਸਵੈਯਾ ॥
savaiyaa |

સ્વ:

ਬ੍ਯਾਹ ਬਦ੍ਯੋ ਸਿਸਪਾਲ ਭਏ ਸੁਈ ਜੋਰਿ ਬਰਾਤ ਬਿਯਾਹਨ ਆਏ ॥
bayaah badayo sisapaal bhe suee jor baraat biyaahan aae |

મારા લગ્ન શિશુપાલ સાથે નક્કી છે. તે લગ્નની પાર્ટી માટે આવ્યો છે.

ਹੌ ਅਟਕੀ ਮਧਸੂਦਨ ਸੌ ਜਿਨ ਕੀ ਛਬਿ ਹਾਟਕ ਹੇਰਿ ਹਿਰਾਏ ॥
hau attakee madhasoodan sau jin kee chhab haattak her hiraae |

(પરંતુ) હું મધુસુદના પર મોહિત છું, જેની મૂર્તિ પણ સોનું ('હાટોન') છીનવી લેવામાં આવે છે.

ਚਾਤ੍ਰਿਕ ਕੀ ਜਿਮਿ ਪ੍ਯਾਸ ਘਟੇ ਨ ਬਿਨਾ ਘਨ ਸੇ ਘਨ ਸ੍ਯਾਮ ਸੁਹਾਏ ॥
chaatrik kee jim payaas ghatte na binaa ghan se ghan sayaam suhaae |

જેમ ચાત્રિકની તરસ બદલ્યા વિના છીપાતી નથી (તેવી જ મારી તરસ છે) ઘન શ્યામ ધન્ય છે (સંતોષિત છે).

ਹਾਰੀ ਗਿਰੀ ਨ ਹਿਰਿਯੋ ਹਿਯ ਕੋ ਦੁਖ ਹੇਰਿ ਰਹੀ ਨ ਹਹਾ ਹਰਿ ਆਏ ॥੧੨॥
haaree giree na hiriyo hiy ko dukh her rahee na hahaa har aae |12|

(હું) હારમાં પડ્યો છું, પણ હૃદયની પીડા દૂર થઈ નથી. હું જોઉં છું, પણ હાય કૃષ્ણ ન આવ્યા. 12.

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોવીસ: