શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 1331


ਜਾਹਿ ਤ੍ਰਿਹਾਟਕ ਪੁਰੀ ਬਖਾਨੈ ॥
jaeh trihaattak puree bakhaanai |

તેને ત્રિહાટક પુરી પણ કહેવામાં આવતું હતું

ਦਾਨਵ ਦੇਵ ਜਛ ਸਭ ਜਾਨੈ ॥੧॥
daanav dev jachh sabh jaanai |1|

અને દૈત્યો, દેવતાઓ અને યક્ષો બધા જાણતા હતા. 1.

ਸ੍ਰੀ ਮਹਬੂਬ ਮਤੀ ਤਿਹ ਨਾਰੀ ॥
sree mahaboob matee tih naaree |

મહબૂબ મતી તેમની પત્ની હતી

ਜਿਹ ਸਮ ਸੁੰਦਰਿ ਕਹੂੰ ਨ ਕੁਮਾਰੀ ॥
jih sam sundar kahoon na kumaaree |

તેના જેવી સુંદર બીજી કોઈ કુંવારી નહોતી.

ਦੁਤਿਯ ਨਾਰਿ ਮ੍ਰਿਦੁਹਾਸ ਮਤੀ ਤਿਹ ॥
dutiy naar mriduhaas matee tih |

તેમની બીજી પત્ની મૃદુહાસ મતિ હતી

ਨਹਿ ਸਸਿ ਸਮ ਕਹਿਯਤ ਆਨਨ ਜਿਹ ॥੨॥
neh sas sam kahiyat aanan jih |2|

જેનો ચહેરો ચંદ્ર સમાન ન હતો. 2.

ਸ੍ਰੀ ਮਹਬੂਬ ਮਤੀ ਤਨ ਨ੍ਰਿਪ ਰਤਿ ॥
sree mahaboob matee tan nrip rat |

રાજાને મહબૂબ મતી સાથે પ્રેમ હતો.

ਦੁਤਿਯ ਨਾਰਿ ਪਰ ਨਹਿ ਆਨਨ ਮਤਿ ॥
dutiy naar par neh aanan mat |

પરંતુ તેણે બીજી સ્ત્રીનો સામનો કર્યો ન હતો.

ਅਧਿਕ ਭੋਗ ਤਿਹ ਸਾਥ ਕਮਾਯੋ ॥
adhik bhog tih saath kamaayo |

(તેણે) તેની (મહબૂબ માતી) સાથે ઘણું બધું કર્યું.

ਏਕ ਪੁਤ੍ਰ ਤਾ ਤੇ ਉਪਜਾਯੋ ॥੩॥
ek putr taa te upajaayo |3|

અને તેને એક પુત્ર થયો. 3.

ਦੁਤਿਯ ਨਾਰਿ ਤੇ ਸਾਥ ਨ ਪ੍ਰੀਤਾ ॥
dutiy naar te saath na preetaa |

(તે) બીજી સ્ત્રી સાથે પ્રેમમાં ન હતો.

ਤਾਹਿ ਨ ਬੀਚ ਲ੍ਯਾਵਤ ਚੀਤਾ ॥
taeh na beech layaavat cheetaa |

તે તેને ચિતમાં ન લાવી.

ਸੁਤਵੰਤੀ ਇਕ ਪੁਨਿ ਪਤਿ ਪ੍ਰੀਤ ॥
sutavantee ik pun pat preet |

(મહબૂબ મતી) એક પુત્રી હતી અને બીજી તેના પતિના પ્રેમમાં હતી.

ਅਵਰ ਤ੍ਰਿਯਹਿ ਲ੍ਯਾਵਤ ਨਹਿ ਚੀਤ ॥੪॥
avar triyeh layaavat neh cheet |4|

(એટલે જ) તે બીજી કોઈ સ્ત્રીને ચિતમાં લાવ્યો ન હતો. 4.

ਦੁਤਿਯ ਨਾਰਿ ਤਬ ਅਧਿਕ ਰਿਸਾਈ ॥
dutiy naar tab adhik risaaee |

(રાજાના આ વ્યવહારથી) બીજી સ્ત્રી પછી ખૂબ ગુસ્સે થઈ

ਏਕ ਘਾਤ ਕੀ ਬਾਤ ਬਨਾਈ ॥
ek ghaat kee baat banaaee |

અને યુક્તિ કરવાનું મન બનાવી લીધું.

ਸਿਸ ਕੀ ਗੁਦਾ ਗੋਖਰੂ ਦਿਯਾ ॥
sis kee gudaa gokharoo diyaa |

(તેણે) બાળકના ગુદામાં ભાકરા ('ગોખરુ') આપ્યો.

ਤਾ ਤੇ ਅਧਿਕ ਦੁਖਿਤ ਤਿਹ ਕਿਯਾ ॥੫॥
taa te adhik dukhit tih kiyaa |5|

આનાથી તે ખૂબ જ દુઃખી થયો. 5.

ਬਾਲਕ ਅਧਿਕ ਦੁਖਾਤੁਰ ਭਯੋ ॥
baalak adhik dukhaatur bhayo |

બાળક દુઃખથી ખૂબ જ ઉત્તેજિત થઈ ગયું

ਰੋਵਤ ਧਾਮ ਮਾਤ ਕੇ ਗਯੋ ॥
rovat dhaam maat ke gayo |

અને રડતી રડતી માતાના ઘરે આવી.

ਨਿਰਖਿ ਤਾਤ ਮਾਤਾ ਦੁਖ ਪਾਯੋ ॥
nirakh taat maataa dukh paayo |

માતા પોતાના પુત્ર ('તાત')ને જોઈને ખૂબ જ દુઃખી થઈ.

ਭਲੀ ਭਲੀ ਧਾਯਾਨ ਮੰਗਾਯੋ ॥੬॥
bhalee bhalee dhaayaan mangaayo |6|

અને સારી સારી દાયણો બોલાવવામાં આવી. 6.

ਇਹ ਚਰਿਤ੍ਰ ਬਾਲਹਿ ਦੁਖ ਦਿਯੋ ॥
eih charitr baaleh dukh diyo |

આ પાત્ર સાથે, માતા (બાળકની) પીડાય છે

ਆਪਨ ਭੇਸ ਧਾਇ ਕੋ ਕਿਯੋ ॥
aapan bhes dhaae ko kiyo |

અને મિડવાઇફનો વેશ ધારણ કર્યો હતો.

ਕਿਯਾ ਸਵਤਿ ਕੇ ਧਾਮ ਪਯਾਨਾ ॥
kiyaa savat ke dhaam payaanaa |

(પછી) સોનકનના ઘરે ગયો.

ਭੇਦ ਨਾਰਿ ਕਿਨਹੂੰ ਨ ਪਛਾਨਾ ॥੭॥
bhed naar kinahoon na pachhaanaa |7|

પરંતુ તે સ્ત્રીનું રહસ્ય કોઈ સમજી શક્યું નહીં.7.

ਔਖਧ ਏਕ ਹਾਥ ਮੈ ਲਈ ॥
aauakhadh ek haath mai lee |

(તેણે) હાથમાં દવા લીધી.

ਸਿਸੁ ਕੀ ਪ੍ਰਥਮ ਮਾਤ ਕੌ ਦਈ ॥
sis kee pratham maat kau dee |

પ્રથમ બાળકની માતાને આપવામાં આવે છે.

ਬਰੀ ਖਾਤ ਰਾਨੀ ਮਰਿ ਗਈ ॥
baree khaat raanee mar gee |

ગોળી ('બારી') લેતાની સાથે જ રાની મૃત્યુ પામી.

ਸ੍ਵਛ ਸੁਘਰਿ ਰਾਨੀ ਫਿਰਿ ਅਈ ॥੮॥
svachh sughar raanee fir aee |8|

(તે) સ્વચ્છ અને સુંદર રાણી ફરી ઘરે આવી. 8.

ਨਿਜੁ ਗ੍ਰਿਹ ਆਇ ਭੇਸ ਨ੍ਰਿਪ ਤ੍ਰਿਯ ਧਰਿ ॥
nij grih aae bhes nrip triy dhar |

તે ઘરે આવ્યો અને રાણીનો વેશ ધારણ કર્યો

ਜਾਤਿ ਭਈ ਅਪਨੀ ਸਵਿਤਨ ਘਰ ॥
jaat bhee apanee savitan ghar |

અને તેના સુતા ઘરે ગયો.

ਸਿਸੁ ਕੋ ਕਾਢਿ ਗੋਖਰੂ ਡਾਰੋ ॥
sis ko kaadt gokharoo ddaaro |

તેણે બાળકનો ગાલ કાઢી નાખ્યો.

ਤਾਹਿ ਸੁਘਰਿ ਤਿਹ ਸੁਤ ਕਰਿ ਪਾਰੋ ॥੯॥
taeh sughar tih sut kar paaro |9|

પછી તે બાળકને તે સુંદર સ્ત્રી દ્વારા પુત્ર તરીકે ઉછેરવામાં આવ્યું. 9.

ਇਹ ਛਲ ਸੋ ਸਵਤਿਨ ਕਹ ਮਾਰਾ ॥
eih chhal so savatin kah maaraa |

આ યુક્તિથી (તેણે) સૂનારને મારી નાખ્યો

ਸਿਸਹੁ ਜਾਨਿ ਸੁਤ ਲਿਯੋ ਉਬਾਰਾ ॥
sisahu jaan sut liyo ubaaraa |

અને બાળકને પુત્રની જેમ ઉછેર્યો.

ਨ੍ਰਿਪਹ ਸੰਗ ਪੁਨਿ ਕਰਿ ਲਿਯ ਪ੍ਯਾਰਾ ॥
nripah sang pun kar liy payaaraa |

(તે) ફરીથી રાજાના પ્રેમમાં પડી.

ਭੇਦ ਅਭੇਦ ਨ ਕਿਨੂੰ ਬਿਚਾਰਾ ॥੧੦॥
bhed abhed na kinoo bichaaraa |10|

પરંતુ આ તફાવત કોઈ સમજી શક્યું નહીં. 10.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਤੀਨ ਸੌ ਅਠਹਤਰਿ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩੭੮॥੬੮੧੮॥ਅਫਜੂੰ॥
eit sree charitr pakhayaane triyaa charitre mantree bhoop sanbaade teen sau atthahatar charitr samaapatam sat subham sat |378|6818|afajoon|

શ્રી ચારિત્રોપાખ્યાનના ત્રિય ચરિત્રના મંત્રી ભૂપ સંવાદનો 378મો અધ્યાય અહીં પૂરો થાય છે, બધું જ શુભ છે.378.6818. ચાલે છે

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોવીસ:

ਸੁਨ ਰਾਜਾ ਇਕ ਔਰ ਪ੍ਰਸੰਗਾ ॥
sun raajaa ik aauar prasangaa |

ઓ રાજન! બીજો કિસ્સો સાંભળો,

ਜਿਹ ਬਿਧਿ ਭਯੋ ਨਰੇਸੁਰ ਸੰਗਾ ॥
jih bidh bhayo naresur sangaa |

રાજા સાથે જે પ્રકારનું થયું.

ਮ੍ਰਿਦੁਲਾ ਦੇ ਤਿਹ ਨਾਰਿ ਭਨਿਜੈ ॥
mridulaa de tih naar bhanijai |

મૃદુલાની (દેઈ) તેની પત્ની કહેવાતી.

ਇੰਦ੍ਰ ਚੰਦ੍ਰ ਪਟਤਰ ਤਿਹ ਦਿਜੈ ॥੧॥
eindr chandr pattatar tih dijai |1|

તેમની સરખામણી ઈન્દ્ર અને ચંદ્ર સાથે કરવામાં આવી હતી. 1.

ਅੜਿਲ ॥
arril |

અડગ

ਸ੍ਰੀ ਸੁਪ੍ਰਭਾ ਦੇ ਤਾ ਕੀ ਸੁਤਾ ਬਖਾਨਿਯੈ ॥
sree suprabhaa de taa kee sutaa bakhaaniyai |

તેમની પુત્રીનું નામ સુપ્રભા (દેઈ) હતું.

ਮਹਾ ਸੁੰਦਰੀ ਲੋਕ ਚਤੁਰਦਸ ਜਾਨਿਯੈ ॥
mahaa sundaree lok chaturadas jaaniyai |

તે ચૌદ લોકોમાં સૌથી મોટી સુંદરતા માનવામાં આવતી હતી.

ਜੋ ਸਹਚਰਿ ਤਾ ਕੌ ਭਰਿ ਨੈਨ ਨਿਹਾਰਹੀ ॥
jo sahachar taa kau bhar nain nihaarahee |

જે સખી તેને સારી નજરે જોતી હતી,

ਹੋ ਪਰੀ ਪਦੁਮਨੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤ ਸੁ ਵਾਹਿ ਬਿਚਾਰਹੀ ॥੨॥
ho paree padumanee prakrit su vaeh bichaarahee |2|

તેથી તે તેને પરી અથવા પદ્મણીનું સ્વરૂપ માનતી હતી. 2.

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોવીસ:

ਹਾਟਕਪੁਰ ਤਿਨ ਕੋ ਦਿਸਿ ਦਛਿਨ ॥
haattakapur tin ko dis dachhin |

તેમનું હટકપુર (નગર) દક્ષિણ બાજુએ હતું

ਰਾਜ ਕਰਤ ਤੇ ਤਹਾ ਬਿਚਛਨ ॥
raaj karat te tahaa bichachhan |

જ્યાં તે શાણો (રાજા) શાસન કરતો હતો.

ਤਿਹ ਪੁਰ ਏਕ ਸਾਹ ਕੋ ਪੁਤ੍ਰ ॥
tih pur ek saah ko putr |

તે શહેરમાં એક શાહનો પુત્ર (રહેતો) હતો.

ਜਨੁ ਕਰਿ ਬਿਧਨਾ ਠਟਾ ਚਰਿਤ੍ਰ ॥੩॥
jan kar bidhanaa tthattaa charitr |3|

(એટલું સુંદર હતું) જાણે કલાકારે નકલી પાત્ર બનાવ્યું હોય. 3.

ਬ੍ਰਯਾਘ੍ਰ ਕੇਤੁ ਤਿਹ ਨਾਮ ਕਹਿਜੈ ॥
brayaaghr ket tih naam kahijai |

તેનું નામ બ્યાઘર કેતુ હતું.

ਛਤ੍ਰ ਜਾਤਿ ਰਘੁਬੰਸ ਭਨਿਜੈ ॥
chhatr jaat raghubans bhanijai |

તેઓ રઘુબન જ્ઞાતિની છત્રછાયા ગણાતા હતા.

ਪ੍ਰਗਟ ਜਾਨੁ ਅਵਤਾਰ ਅਨੰਗਾ ॥
pragatt jaan avataar anangaa |

તે શાહના પુત્રને આવું (સુંદર) શરીર હતું,

ਐਸੋ ਸਾਹ ਪੁਤ੍ਰ ਕੋ ਅੰਗਾ ॥੪॥
aaiso saah putr ko angaa |4|

જાણે કામદેવનો અવતાર પ્રગટ થયો. 4.

ਲਾਗੀ ਲਗਨ ਤਵਨ ਪਰ ਬਾਲਾ ॥
laagee lagan tavan par baalaa |

(તે) રાજ કુમારીનો જુસ્સો તેમની સાથે જોડાયેલો હતો.

ਸਖੀ ਪਠੀ ਇਕ ਤਹਾ ਰਿਸਾਲਾ ॥
sakhee patthee ik tahaa risaalaa |

તેણે એક જ્ઞાની ઋષિને ત્યાં મોકલ્યા.

ਸੋ ਚਲਿ ਗਈ ਕੁਅਰ ਕੇ ਧਾਮਾ ॥
so chal gee kuar ke dhaamaa |

તે શાહના પુત્રના ઘરે ગઈ હતી

ਜਿਮਿ ਤਿਮਿ ਤਾਹਿ ਪ੍ਰਬੋਧ੍ਰਯੋ ਬਾਮਾ ॥੫॥
jim tim taeh prabodhrayo baamaa |5|

(અને તે) સ્ત્રીએ તેને કેવી રીતે સમજાવ્યું. 5.

ਜਾਤ ਭਈ ਤਾ ਕਹ ਲੈ ਤਹਾ ॥
jaat bhee taa kah lai tahaa |

તેણીને ત્યાં લઈ ગઈ,

ਮਾਰਗ ਕੁਅਰਿ ਬਿਲੋਕਤ ਜਹਾ ॥
maarag kuar bilokat jahaa |

જ્યાં રાજ કુમારી પોતાનો રસ્તો જોઈ રહી હતી.

ਨਿਰਖਤ ਨੈਨ ਗਰੇ ਲਪਟਾਈ ॥
nirakhat nain gare lapattaaee |

જલદી તેણે (તેને) તેની આંખોથી જોયો, તેણે તેને ગળે લગાડ્યો

ਸੇਜਾਸਨ ਪਰ ਲਿਯੋ ਚੜਾਈ ॥੬॥
sejaasan par liyo charraaee |6|

અને ઋષિના આસન પર ચઢી ગયો. 6.

ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਕਰੀ ਤਵਨ ਸੌ ਕ੍ਰੀੜਾ ॥
bahu bidh karee tavan sau kreerraa |

તેની સાથે ખૂબ સારી રીતે રમ્યા

ਕਾਮਨਿ ਕਾਮ ਨਿਵਾਰੀ ਪੀੜਾ ॥
kaaman kaam nivaaree peerraa |

અને રાજ કુમારીએ તેના દુઃખમાંથી મુક્તિ મેળવી.

ਨਿਸੁ ਦਿਨ ਧਾਮ ਬਾਮ ਤਿਹ ਰਾਖਾ ॥
nis din dhaam baam tih raakhaa |

રાજ કુમારીએ તેને રાત-દિવસ ઘરમાં રાખ્યો હતો

ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਤਨ ਭੇਦ ਨ ਭਾਖਾ ॥੭॥
maat pitaa tan bhed na bhaakhaa |7|

અને માતા-પિતાને પણ કોઈ ગુપ્ત વાત ન કહી.7.

ਤਬ ਲੌ ਬ੍ਯਾਹਿ ਦਯੋ ਤਿਹ ਤਾਤੈ ॥
tab lau bayaeh dayo tih taatai |

ત્યાં સુધીમાં પિતાએ તેની સાથે લગ્ન કરી લીધા.

ਭੂਲਿ ਗਈ ਵਾ ਕੌ ਵੈ ਬਾਤੈ ॥
bhool gee vaa kau vai baatai |

તે બધી વાતો ભૂલી ગયો.