શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 300

ਨੰਦ ਕੇ ਧਾਮ ਗਯੋ ਤਬ ਹੀ ਬਹੁ ਆਦਰ ਤਾਹਿ ਕਰਿਯੋ ਨੰਦ ਰਾਨੀ ॥

nand ke dhaam gayo tab hee bahu aadar taeh kariyo nand raanee |

વાસુદેવની વાતને સ્વીકારીને બ્રાહ્મણ ગર્ગ ઝડપથી ગોકુળ જવા નીકળ્યો અને નંદના ઘરે પહોંચ્યો, જ્યાં નંદની પત્નીએ તેમનું ઉષ્માભર્યું સ્વાગત કર્યું.

ਨਾਮੁ ਸੁ ਕ੍ਰਿਸਨ ਕਹਿਓ ਇਹ ਕੋ ਕਰਿ ਮਾਨ ਲਈ ਇਹ ਬਾਤ ਬਖਾਨੀ ॥

naam su krisan kahio ih ko kar maan lee ih baat bakhaanee |

બ્રાહ્મણે છોકરાને કૃષ્ણ નામ આપ્યું, જે બધાએ સ્વીકાર્યું, પછી તેણે છોકરાના જન્મની તારીખ અને સમયનો અભ્યાસ કરીને, છોકરાના જીવનમાં આવનારી રહસ્યમય ઘટનાઓ દર્શાવી.96.

ਲਾਇ ਲਗੰਨ ਨਛਤ੍ਰਨ ਸੋਧਿ ਕਹੀ ਸਮਝਾਇ ਅਕਥ ਕਹਾਨੀ ॥੯੬॥

laae lagan nachhatran sodh kahee samajhaae akath kahaanee |96|

(ગર્ગ) ખંતનો ઉપયોગ કરીને અને નક્ષત્રોમાં ફેરફાર કરીને અકથિત વાર્તા (કૃષ્ણની) સંભળાવી. 96.

ਦੋਹਰਾ ॥

doharaa |

દોહરા

ਕ੍ਰਿਸਨ ਨਾਮ ਤਾ ਕੋ ਧਰਿਯੋ ਗਰਗਹਿ ਮਨੈ ਬਿਚਾਰਿ ॥

krisan naam taa ko dhariyo garageh manai bichaar |

ગર્ગાએ મનમાં વિચાર્યું અને તેનું નામ 'ક્રિસન' રાખ્યું.

ਸਿਆਮ ਪਲੋਟੈ ਪਾਇ ਜਿਹ ਇਹ ਸਮ ਮਨੋ ਮੁਰਾਰਿ ॥੯੭॥

siaam palottai paae jih ih sam mano muraar |97|

ગર્ગે મનમાં વિચાર્યું અને છોકરાને કૃષ્ણનું નામ આપ્યું અને છોકરાએ પગ ઊંચો કર્યો ત્યારે પંડિતને લાગ્યું કે તે વિષ્ણુ જેવો છે.97.

ਸੁਕਲ ਬਰਨ ਸਤਿਜੁਗਿ ਭਏ ਪੀਤ ਬਰਨ ਤ੍ਰੇਤਾਇ ॥

sukal baran satijug bhe peet baran tretaae |

સતયુગમાં, સફેદ રંગનો (હંસાવતાર) બન્યો અને ત્રેતામાં, પીળા રંગનો (બખ્તરધારી રામ બન્યો).

ਪੀਤ ਬਰਨ ਪਟ ਸਿਆਮ ਤਨ ਨਰ ਨਾਹਨਿ ਕੇ ਨਾਹਿ ॥੯੮॥

peet baran patt siaam tan nar naahan ke naeh |98|

કાળો રંગ સતયુગનું અને પીળો ત્રેતાનું પ્રતીક છે, પરંતુ પીળા વસ્ત્રો પહેરવા અને શરીર શ્યામ રંગનું હોવું, આ બંને સામાન્ય માણસોના લક્ષણો નથી.98.

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਅੰਨ੍ਰਯ ਦਯੋ ਗਰਗੈ ਜਬ ਨੰਦਹਿ ਤਉ ਉਠਿ ਕੈ ਜਮੁਨਾ ਤਟਿ ਆਯੋ ॥

anray dayo garagai jab nandeh tau utth kai jamunaa tatt aayo |

જ્યારે નંદે ગર્ગને મકાઈની ભિક્ષા આપી, ત્યારે તે બધું લઈને યમુનાના કિનારે ભોજન રાંધવા આવ્યો.

ਨ੍ਰਹਾਇ ਕਟੈ ਕਰਿ ਕੈ ਧੁਤੀਆ ਹਰਿ ਕੋ ਅਰੁ ਦੇਵਨ ਭੋਗ ਲਗਾਯੋ ॥

nrahaae kattai kar kai dhuteea har ko ar devan bhog lagaayo |

સ્નાન કર્યા પછી, તેણે ભગવાન અને ભગવાનને ભોજન અર્પણ કર્યું જ્યારે તે ભગવાન, કૃષ્ણનું સ્મરણ કરી રહ્યો હતો

ਆਇ ਗਏ ਨੰਦ ਲਾਲ ਤਬੈ ਕਰ ਸੋ ਗਹਿ ਕੈ ਅਪੁਨੇ ਮੁਖ ਪਾਯੋ ॥

aae ge nand laal tabai kar so geh kai apune mukh paayo |

નંદનો પુત્ર ત્યાં પહોંચ્યો અને ગર્ગના હાથમાંથી ભોજન લઈને તેણે ખાધું

ਚਕ੍ਰਤ ਹ੍ਵੈ ਗਯੋ ਪੇਖਿ ਤਬੈ ਤਿਹ ਅੰਨ੍ਰਯ ਸਭੈ ਇਨ ਭੀਟਿ ਗਵਾਯੋ ॥੯੯॥

chakrat hvai gayo pekh tabai tih anray sabhai in bheett gavaayo |99|

બ્રાહ્મણ આશ્ચર્યથી આ જોવા લાગ્યો અને વિચારવા લાગ્યો કે આ છોકરાએ તેના સ્પર્શથી તેનું ભોજન ગંદું કરી નાખ્યું છે.99.

ਫੇਰਿ ਬਿਚਾਰ ਕਰਿਯੋ ਮਨ ਮੈ ਇਹ ਤੇ ਨਹਿ ਬਾਲਕ ਪੈ ਹਰਿ ਜੀ ਹੈ ॥

fer bichaar kariyo man mai ih te neh baalak pai har jee hai |

(ગર્ગ) મનમાં ફરી વિચાર્યું, (કે) આ બાળક (નહીં) હરિજી પોતે છે.

ਮਾਨਸ ਪੰਚ ਭੂ ਆਤਮ ਕੋ ਮਿਲਿ ਕੈ ਤਿਨ ਸੋ ਕਰਤਾ ਸਰਜੀ ਹੈ ॥

maanas panch bhoo aatam ko mil kai tin so karataa sarajee hai |

પછી પંડિતના મનમાં, તે છોકરો કેવી રીતે હોઈ શકે?, આ એક ભ્રમ છે. સર્જકે આ વિશ્વનું સર્જન મન, પાંચ તત્વો અને આત્માના એકાકારથી કર્યું છે

ਯਾਦ ਕਰੀ ਮਮਤਾ ਇਹ ਕਾਰਨ ਮਧ ਕੋ ਦੂਰ ਕਰੈ ਕਰਜੀ ਹੈ ॥

yaad karee mamataa ih kaaran madh ko door karai karajee hai |

હું માત્ર નંદલાલને યાદ કરતો હતો અને આ મારો ભ્રમ હશે

ਮੂੰਦ ਲਈ ਤਿਹ ਕੀ ਮਤਿ ਯੌ ਪਟ ਸੌ ਤਨ ਢਾਪਤ ਜਿਉ ਦਰਜੀ ਹੈ ॥੧੦੦॥

moond lee tih kee mat yau patt sau tan dtaapat jiau darajee hai |100|

તે બ્રાહ્મણ ઓળખી શક્યો નહીં અને દરજી જેમ શરીરને કપડાથી ઢાંકે છે તેમ તેની બુદ્ધિ બંધ થઈ ગઈ.100.

ਨੰਦ ਕੁਮਾਰ ਤ੍ਰਿਬਾਰ ਭਯੋ ਜਬ ਤੋ ਮਨਿ ਬਾਮਨ ਕ੍ਰੋਧ ਕਰਿਓ ਹੈ ॥

nand kumaar tribaar bhayo jab to man baaman krodh kario hai |

એ જ વાત ત્રણ વાર થઈ ત્યારે બ્રાહ્મણનું મન ક્રોધથી ભરાઈ ગયું

ਮਾਤ ਖਿਝੀ ਜਸੁਦਾ ਹਰਿ ਕੋ ਗਹਿ ਕੈ ਉਰ ਆਪਨੇ ਲਾਇ ਧਰਿਓ ਹੈ ॥

maat khijhee jasudaa har ko geh kai ur aapane laae dhario hai |

આવું કહીને માતા યશોદા રડી પડી અને તેમણે કૃષ્ણને પોતાની છાતીમાં આલિંગન આપ્યું

ਬੋਲ ਉਠੇ ਭਗਵਾਨ ਤਬੈ ਇਹ ਦੋਸ ਨ ਹੈ ਮੁਹਿ ਯਾਦ ਕਰਿਓ ਹੈ ॥

bol utthe bhagavaan tabai ih dos na hai muhi yaad kario hai |

ત્યારે કૃષ્ણે કહ્યું કે આ માટે તેને દોષિત ઠેરવવાના નથી, આ બ્રાહ્મણને જ દોષ આપવાનો છે.

ਪੰਡਿਤ ਜਾਨ ਲਈ ਮਨ ਮੈ ਉਠ ਕੈ ਤਿਹ ਕੇ ਤਬ ਪਾਇ ਪਰਿਓ ਹੈ ॥੧੦੧॥

panddit jaan lee man mai utth kai tih ke tab paae pario hai |101|

તેણે મને ભોજન ખાવા માટે ત્રણ વાર યાદ કર્યું અને હું ત્યાં ગયો છું આ સાંભળીને બ્રાહ્મણને મનમાં સમજાયું અને ઉઠીને તેણે કૃષ્ણના ચરણ સ્પર્શ કર્યા.101.

ਦੋਹਰਾ ॥

doharaa |

દોહરા

ਨੰਦ ਦਾਨ ਤਾ ਕੌ ਦਯੋ ਕਹ ਲਉ ਕਹੋ ਸੁਨਾਇ ॥

nand daan taa kau dayo kah lau kaho sunaae |

નંદે બ્રાહ્મણને આપેલું દાન વર્ણવી શકાય તેમ નથી

ਗਰਗ ਆਪਨੇ ਘਰਿ ਚਲਿਯੋ ਮਹਾ ਪ੍ਰਮੁਦ ਮਨਿ ਪਾਇ ॥੧੦੨॥

garag aapane ghar chaliyo mahaa pramud man paae |102|

પ્રસન્ન ચિત્તે ગર્ગ પોતાના ઘરે ગયો.102.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਗ੍ਰੰਥੇ ਕ੍ਰਿਸਨਾਵਤਾਰੇ ਨਾਮਕਰਨ ਬਰਨਨੰ ॥

eit sree bachitr naattak granthe krisanaavataare naamakaran barananan |

બચિત્તર નાટકમાં નામકરણ વિધિના વર્ણનનો અંત.

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਬਾਲਕ ਰੂਪ ਧਰੇ ਹਰਿ ਜੀ ਪਲਨਾ ਪਰ ਝੂਲਤ ਹੈ ਤਬ ਕੈਸੇ ॥

baalak roop dhare har jee palanaa par jhoolat hai tab kaise |

તો પછી હરિજી બાળકના રૂપમાં પારણા પર કેવી રીતે ઝૂલે છે?

ਮਾਤ ਲਡਾਵਤ ਹੈ ਤਿਹ ਕੌ ਔ ਝੁਲਾਵਤ ਹੈ ਕਰਿ ਮੋਹਿਤ ਕੈਸੇ ॥

maat laddaavat hai tih kau aau jhulaavat hai kar mohit kaise |

કૃષ્ણ છોકરાના રૂપમાં પારણામાં ઝૂલી રહ્યા છે અને તેની માતા તેને સ્નેહથી ઝૂલી રહી છે

ਤਾ ਛਬਿ ਕੀ ਉਪਮਾ ਅਤਿ ਹੀ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਕਹੀ ਮੁਖ ਤੇ ਫੁਨਿ ਐਸੇ ॥

taa chhab kee upamaa at hee kab sayaam kahee mukh te fun aaise |

કવિ શ્યામ કવિએ (તેમના) ચહેરા પરથી આ કહ્યું છે:

ਭੂਮਿ ਦੁਖੀ ਮਨ ਮੈ ਅਤਿ ਹੀ ਜਨੁ ਪਾਲਤ ਹੈ ਰਿਪੁ ਦੈਤਨ ਜੈਸੇ ॥੧੦੩॥

bhoom dukhee man mai at hee jan paalat hai rip daitan jaise |103|

કવિએ આ સુંદર દ્રશ્યની ઉપમા આ રીતે વર્ણવી છે, જેમ પૃથ્વી મિત્ર અને શત્રુ બંનેને સમાન રીતે ટકાવી રાખે છે, તેવી જ રીતે માતા યશોદા, કૃષ્ણને ઉછેરવામાં આવતી મુશ્કેલીઓની શક્યતાઓને સારી રીતે જાણતી હોય છે.

ਭੂਖ ਲਗੀ ਜਬ ਹੀ ਹਰਿ ਕੋ ਤਬ ਪੈ ਜਸੁਧਾ ਥਨ ਕੌ ਤਿਨਿ ਚਾਹਿਯੋ ॥

bhookh lagee jab hee har ko tab pai jasudhaa than kau tin chaahiyo |

જ્યારે કૃષ્ણને ભૂખ લાગી ત્યારે તે તેની માતા યશોદાનું દૂધ પીવા માંગતો હતો

ਮਾਤ ਉਠੀ ਨ ਭਯੋ ਮਨ ਕ੍ਰੁਧ ਤਬੈ ਪਗ ਸੋ ਮਹਿ ਗੋਡ ਕੈ ਬਾਹਿਯੋ ॥

maat utthee na bhayo man krudh tabai pag so meh godd kai baahiyo |

તેણે પોતાનો પગ બળથી ખસેડ્યો, માતા ગુસ્સે થયા વિના ઉભી થઈ

ਤੇਲ ਧਰਿਓ ਅਰੁ ਘੀਉ ਭਰਿਓ ਛੁਟਿ ਭੂਮਿ ਪਰਿਯੋ ਜਸੁ ਸ੍ਯਾਮ ਸਰਾਹਿਯੋ ॥

tel dhario ar gheeo bhario chhutt bhoom pariyo jas sayaam saraahiyo |

તેલ અને ઘીથી ભરેલું આ પાત્ર તેના હાથમાંથી પૃથ્વી પર પડ્યું

ਹੋਤ ਕੁਲਾਹਲ ਮਧ ਪੁਰੀ ਧਰਨੀ ਕੋ ਮਨੋ ਸਭ ਸੋਕ ਸੁ ਲਾਹਿਯੋ ॥੧੦੪॥

hot kulaahal madh puree dharanee ko mano sabh sok su laahiyo |104|

કવિ શ્યામે પોતાની કલ્પનામાં આ દ્રશ્યની કલ્પના કરી બીજી તરફ પુતનાની હત્યા વિશે સાંભળીને બ્રજ દેશમાં ભારે હંગામો થયો અને પૃથ્વીની વેદનાનો અંત આવ્યો.104.

ਧਾਇ ਗਏ ਬ੍ਰਿਜ ਲੋਕ ਸਬੈ ਹਰਿ ਜੀ ਤਿਨ ਅਪਨੇ ਕੰਠ ਲਗਾਏ ॥

dhaae ge brij lok sabai har jee tin apane kantth lagaae |

બ્રજના બધા લોકો દોડી આવ્યા અને બધાએ કૃષ્ણને ગળે લગાવ્યા

ਅਉਰ ਸਭੈ ਬ੍ਰਿਜ ਲੋਕ ਬਧੂ ਮਿਲਿ ਭਾਤਨ ਭਾਤਨ ਮੰਗਲ ਗਾਏ ॥

aaur sabhai brij lok badhoo mil bhaatan bhaatan mangal gaae |

બ્રજ દેશની સ્ત્રીઓ વિવિધ પ્રકારના આનંદના ગીતો ગાવા લાગી

ਭੂਮਿ ਹਲੀ ਨਭ ਯੋ ਇਹ ਕਉਤਕ ਬਾਰਨ ਭੇਦ ਯੌ ਭਾਖਿ ਸੁਨਾਏ ॥

bhoom halee nabh yo ih kautak baaran bhed yau bhaakh sunaae |

પૃથ્વી ધ્રૂજી ઉઠી અને આકાશમાં (ભારે) ધરતીકંપ થયો. આ તફાવત છોકરીઓ ('બરન') દ્વારા સમજાવવામાં આવ્યો હતો.

ਚਕ੍ਰਤ ਬਾਤ ਭਏ ਸੁਨਿ ਕੈ ਅਪਨੇ ਮਨ ਮੈ ਤਿਨ ਸਾਚ ਨ ਲਾਏ ॥੧੦੫॥

chakrat baat bhe sun kai apane man mai tin saach na laae |105|

ધરતી ધ્રૂજી ઊઠી અને બાળકોએ પુતનાની હત્યા વિશે વિવિધ વાર્તાઓ કહેવાનું શરૂ કર્યું, જે સાંભળીને બધા તેમના મનમાં આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયા અને આ સત્ય ઘટનાને સ્વીકારતા અચકાયા.105.