શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 217


ਭਲ ਭਲ ਕੁਅਰ ਚੜੇ ਸਜ ਸੈਨਾ ॥
bhal bhal kuar charre saj sainaa |

દેખાવડા રાજ કુમારે સૈન્ય સાથે કૂચ કરી હતી.

ਕੋਟਕ ਚੜੇ ਸੂਰ ਜਨੁ ਗੈਨਾ ॥੧੬੪॥
kottak charre soor jan gainaa |164|

તેમના સશસ્ત્ર દળો સાથે રાજકુમારો આકાશમાં લાખો સૂર્યની જેમ ભવ્ય દેખાય છે.164.

ਭਰਥ ਸਹਿਤ ਸੋਭਤ ਸਭ ਭ੍ਰਾਤਾ ॥
bharath sahit sobhat sabh bhraataa |

ભરત સહિત બધા ભાઈઓ આનંદ માણી રહ્યા હતા.

ਕਹਿ ਨ ਪਰਤ ਮੁਖ ਤੇ ਕਛੁ ਬਾਤਾ ॥
keh na parat mukh te kachh baataa |

ભરત સાથેના તમામ ભાઈઓ એવા વૈભવમાં લાગે છે જેનું વર્ણન કરી શકાય તેમ નથી.

ਮਾਤਨ ਮਨ ਸੁੰਦਰ ਸੁਤ ਮੋਹੈਂ ॥
maatan man sundar sut mohain |

સુંદર પુત્રો તેમની માતાના પ્રેમમાં હતા.

ਜਨੁ ਦਿਤ ਗ੍ਰਹ ਰਵਿ ਸਸ ਦੋਊ ਸੋਹੈਂ ॥੧੬੫॥
jan dit grah rav sas doaoo sohain |165|

સુંદર રાજકુમારો તેમની માતાઓના મનને આકર્ષિત કરે છે અને દિતિના ઘરે જન્મેલા સૂર્ય અને ચંદ્રની જેમ દેખાય છે, તેની ભવ્યતામાં વધારો કરે છે.165.

ਇਹ ਬਿਧ ਕੈ ਸਜ ਸੁਧ ਬਰਾਤਾ ॥
eih bidh kai saj sudh baraataa |

આ પ્રકારની યુક્તિથી, જન્નાને સુંદર રીતે શણગારવામાં આવી હતી

ਕਛੁ ਨ ਪਰਤ ਕਹਿ ਤਿਨ ਕੀ ਬਾਤਾ ॥
kachh na parat keh tin kee baataa |

આ રીતે સુંદર લગ્નની પાર્ટીઓ શણગારવામાં આવી હતી. જે અવર્ણનીય છે

ਬਾਢਤ ਕਹਤ ਗ੍ਰੰਥ ਬਾਤਨ ਕਰ ॥
baadtat kahat granth baatan kar |

(કારણ કે) આ વાતો કહેવાથી શાસ્ત્રનું કદ વધશે.

ਬਿਦਾ ਹੋਨ ਸਿਸ ਚਲੇ ਤਾਤ ਘਰ ॥੧੬੬॥
bidaa hon sis chale taat ghar |166|

આટલું કહીને પુસ્તકનો જથ્થો વધી જશે અને આ બધા બાળકો તેમના પિતાની વિદાયની પરવાનગી મેળવવા માટે તેમના સ્થાન તરફ ગયા.166.

ਆਇ ਪਿਤਾ ਕਹੁ ਕੀਨ ਪ੍ਰਨਾਮਾ ॥
aae pitaa kahu keen pranaamaa |

(પુત્રોએ) આવીને પિતાને પ્રણામ કર્યા.

ਜੋਰਿ ਪਾਨ ਠਾਢੇ ਬਨਿ ਧਾਮਾ ॥
jor paan tthaadte ban dhaamaa |

તેઓ આવીને તેમના પિતા સમક્ષ પ્રણામ કરશે અને ત્યાં હાથ જોડીને ઊભા રહેશે.

ਨਿਰਖਿ ਪੁਤ੍ਰ ਆਨੰਦ ਮਨ ਭਰੇ ॥
nirakh putr aanand man bhare |

પુત્રોને જોઈને (પિતાનું) હૃદય આનંદથી ભરાઈ આવ્યું.

ਦਾਨ ਬਹੁਤ ਬਿਪਨ ਕਹ ਕਰੇ ॥੧੬੭॥
daan bahut bipan kah kare |167|

પુત્રોને જોઈને રાજા આનંદથી ભરાઈ ગયો અને તેણે બ્રાહ્મણોને ઘણી વસ્તુઓ દાનમાં આપી.167.

ਤਾਤ ਮਾਤ ਲੈ ਕੰਠਿ ਲਗਾਏ ॥
taat maat lai kantth lagaae |

માતા અને પિતાએ તેમના પુત્રોને (આમ) ગાલ પર લીધા,

ਜਨ ਦੁਇ ਰਤਨ ਨਿਰਧਨੀ ਪਾਏ ॥
jan due ratan niradhanee paae |

માતા-પિતાને તેમના બાળકોને તેમની છાતીમાં ગળે લગાડીને રત્નો પ્રાપ્ત કરવામાં ગરીબ માણસની જેમ ખૂબ આનંદ થયો.

ਬਿਦਾ ਮਾਗ ਜਬ ਗਏ ਰਾਮ ਘਰ ॥
bidaa maag jab ge raam ghar |

જ્યારે (ભાઈઓ) રામના ઘરે જવા નીકળ્યા

ਸੀਸ ਰਹੇ ਧਰਿ ਚਰਨ ਕਮਲ ਪਰ ॥੧੬੮॥
sees rahe dhar charan kamal par |168|

પ્રસ્થાન માટે પરવાનગી લીધા પછી તેઓ રામના સ્થાને પહોંચ્યા અને તેમના ચરણોમાં પ્રણામ કર્યા.168.

ਕਬਿਤ ॥
kabit |

કબિટ

ਰਾਮ ਬਿਦਾ ਕਰੇ ਸਿਰ ਚੂਮਯੋ ਪਾਨ ਪੀਠ ਧਰੇ ਆਨੰਦ ਸੋ ਭਰੇ ਲੈ ਤੰਬੋਰ ਆਗੇ ਧਰੇ ਹੈਂ ॥
raam bidaa kare sir choomayo paan peetth dhare aanand so bhare lai tanbor aage dhare hain |

રામે બધાના મસ્તકને ચુંબન કર્યું અને તેમની પીઠ પર પ્રેમથી હાથ મૂક્યો, તેમણે સોપારી વગેરે આપી અને પ્રેમપૂર્વક તેમને વિદાય આપી.

ਦੁੰਦਭੀ ਬਜਾਇ ਤੀਨੋ ਭਾਈ ਯੌ ਚਲਤ ਭਏ ਮਾਨੋ ਸੂਰ ਚੰਦ ਕੋਟਿ ਆਨ ਅਵਤਰੇ ਹੈਂ ॥
dundabhee bajaae teeno bhaaee yau chalat bhe maano soor chand kott aan avatare hain |

ડ્રમ અને વાદ્ય વગાડતા બધા લોકો એવી રીતે ગતિ કરે છે કે જાણે પૃથ્વી પર લાખો સૂર્ય અને ચંદ્રો પ્રગટ થયા હોય.

ਕੇਸਰ ਸੋ ਭੀਜੇ ਪਟ ਸੋਭਾ ਦੇਤ ਐਸੀ ਭਾਤ ਮਾਨੋ ਰੂਪ ਰਾਗ ਕੇ ਸੁਹਾਗ ਭਾਗ ਭਰੇ ਹੈਂ ॥
kesar so bheeje patt sobhaa det aaisee bhaat maano roop raag ke suhaag bhaag bhare hain |

કેસરથી સંતૃપ્ત વસ્ત્રો અદ્ભુત દેખાઈ રહ્યા છે જાણે સૌંદર્ય જ સાકાર થઈ ગયું હોય.

ਰਾਜਾ ਅਵਧੇਸ ਕੇ ਕੁਮਾਰ ਐਸੇ ਸੋਭਾ ਦੇਤ ਕਾਮਜੂ ਨੇ ਕੋਟਿਕ ਕਲਿਯੋਰਾ ਕੈਧੌ ਕਰੇ ਹੈਂ ॥੧੬੯॥
raajaa avadhes ke kumaar aaise sobhaa det kaamajoo ne kottik kaliyoraa kaidhau kare hain |169|

અવધના રાજા દશરથના રાજકુમારો તેમની કલાઓ સાથે પ્રેમના દેવની જેમ ભવ્ય દેખાય છે.169.

ਕਬਿਤ ॥
kabit |

કબિટ

ਅਉਧ ਤੇ ਨਿਸਰ ਚਲੇ ਲੀਨੇ ਸੰਗਿ ਸੂਰ ਭਲੇ ਰਨ ਤੇ ਨ ਟਲੇ ਪਲੇ ਸੋਭਾ ਹੂੰ ਕੇ ਧਾਮ ਕੇ ॥
aaudh te nisar chale leene sang soor bhale ran te na ttale pale sobhaa hoon ke dhaam ke |

બધા અવધપુરીમાંથી બહાર નીકળી ગયા છે અને તે બધા તેમની સાથે જીતેલા યોદ્ધાઓને લઈ ગયા છે, જેઓ યુદ્ધમાં ક્યારેય તેમના પગલા પાછા લેતા નથી.

ਸੁੰਦਰ ਕੁਮਾਰ ਉਰ ਹਾਰ ਸੋਭਤ ਅਪਾਰ ਤੀਨੋ ਲੋਗ ਮਧ ਕੀ ਮੁਹਯਾ ਸਭ ਬਾਮ ਕੇ ॥
sundar kumaar ur haar sobhat apaar teeno log madh kee muhayaa sabh baam ke |

તેઓ સુંદર રાજકુમારો છે, તેમના ગળામાં હાર પહેરેલા છે. તેઓ બધા તેમની પરિણીત મહિલાઓને લાવવા જઈ રહ્યા છે.

ਦੁਰਜਨ ਦਲਯਾ ਤੀਨੋ ਲੋਕ ਕੇ ਜਿਤਯਾ ਤੀਨੋ ਰਾਮ ਜੂ ਕੇ ਭਯਾ ਹੈਂ ਚਹਯਾ ਹਰ ਨਾਮ ਕੇ ॥
durajan dalayaa teeno lok ke jitayaa teeno raam joo ke bhayaa hain chahayaa har naam ke |

તેઓ બધા અત્યાચારીઓના મશરો છે, ત્રણેય લોકને જીતવા સક્ષમ છે, ભગવાનના નામના પ્રેમી છે અને રામના ભાઈઓ છે.

ਬੁਧ ਕੇ ਉਦਾਰ ਹੈਂ ਸਿੰਗਾਰ ਅਵਤਾਰ ਦਾਨ ਸੀਲ ਕੇ ਪਹਾਰ ਕੈ ਕੁਮਾਰ ਬਨੇ ਕਾਮ ਕੇ ॥੧੭੦॥
budh ke udaar hain singaar avataar daan seel ke pahaar kai kumaar bane kaam ke |170|

તેઓ શાણપણમાં ઉદાર છે, શોભાનો અવતાર છે, ધન્યતાનો પર્વત છે અને રામ સમાન છે.170.

ਅਸ੍ਵ ਬਰਨਨੰ ॥
asv barananan |

ઘોડાઓનું વર્ણન:

ਕਬਿਤੁ ॥
kabit |

કબિટ

ਨਾਗਰਾ ਕੇ ਨੈਨ ਹੈਂ ਕਿ ਚਾਤਰਾ ਕੇ ਬੈਨ ਹੈਂ ਬਘੂਲਾ ਮਾਨੋ ਗੈਨ ਕੈਸੇ ਤੈਸੇ ਥਹਰਤ ਹੈਂ ॥
naagaraa ke nain hain ki chaataraa ke bain hain baghoolaa maano gain kaise taise thaharat hain |

ઘોડાઓ, સ્ત્રીઓની આંખોની જેમ ચંચળ, ચતુર વ્યક્તિના ઝડપી ઉચ્ચારણ જેવા ઝડપી અને આકાશમાં ઉછળતી ક્રેન જેવા પારો, ત્યાં અને ત્યાં કંપન કરે છે.

ਨ੍ਰਿਤਕਾ ਕੇ ਪਾਉ ਹੈਂ ਕਿ ਜੂਪ ਕੈਸੇ ਦਾਉ ਹੈਂ ਕਿ ਛਲ ਕੋ ਦਿਖਾਉ ਕੋਊ ਤੈਸੇ ਬਿਹਰਤ ਹੈਂ ॥
nritakaa ke paau hain ki joop kaise daau hain ki chhal ko dikhaau koaoo taise biharat hain |

તેઓ નૃત્યાંગનાના પગની જેમ ઝડપી હોય છે, તેઓ પાસા ફેંકવાની યુક્તિઓ અથવા તો અમુક આભાસ પણ કરે છે.

ਹਾਕੇ ਬਾਜ ਬੀਰ ਹੈਂ ਤੁਫੰਗ ਕੈਸੇ ਤੀਰ ਹੈਂ ਕਿ ਅੰਜਨੀ ਕੇ ਧੀਰ ਹੈਂ ਕਿ ਧੁਜਾ ਸੇ ਫਹਰਤ ਹੈਂ ॥
haake baaj beer hain tufang kaise teer hain ki anjanee ke dheer hain ki dhujaa se faharat hain |

આ બહાદુર ઘોડાઓ તીર અને બંદૂકની જેમ ઝડપી છે, અંજનીના પુત્ર હનુમાન જેવા ચતુર અને પરાક્રમી છે, તેઓ લહેરાતા બેનરોની જેમ ફરે છે.

ਲਹਰੈਂ ਅਨੰਗ ਕੀ ਤਰੰਗ ਜੈਸੇ ਗੰਗ ਕੀ ਅਨੰਗ ਕੈਸੇ ਅੰਗ ਜਯੋਂ ਨ ਕਹੂੰ ਠਹਰਤ ਹੈਂ ॥੧੭੧॥
laharain anang kee tarang jaise gang kee anang kaise ang jayon na kahoon tthaharat hain |171|

આ ઘોડાઓ પ્રેમના દેવની તીવ્ર લાગણીઓ અથવા ગંગાના ઝડપી મોજા જેવા છે. તેઓ કામદેવના અંગો જેવા સુંદર અંગો ધરાવે છે અને કોઈ એક જગ્યાએ સ્થિર નથી.171.

ਨਿਸਾ ਨਿਸਨਾਥਿ ਜਾਨੈ ਦਿਨ ਦਿਨਪਤਿ ਮਾਨੈ ਭਿਛਕਨ ਦਾਤਾ ਕੈ ਪ੍ਰਮਾਨੇ ਮਹਾ ਦਾਨ ਹੈਂ ॥
nisaa nisanaath jaanai din dinapat maanai bhichhakan daataa kai pramaane mahaa daan hain |

બધા રાજકુમારોને રાતે ચંદ્ર અને દિવસે સૂર્ય માનવામાં આવે છે, તેઓ ભિખારીઓ માટે મહાન દાતા તરીકે ઓળખાય છે, વ્યાધિઓ તેમને દવા માને છે.

ਅਉਖਧੀ ਕੇ ਰੋਗਨ ਅਨੰਤ ਰੂਪ ਜੋਗਨ ਸਮੀਪ ਕੈ ਬਿਯੋਗਨ ਮਹੇਸ ਮਹਾ ਮਾਨ ਹੈਂ ॥
aaukhadhee ke rogan anant roop jogan sameep kai biyogan mahes mahaa maan hain |

જ્યારે તેઓ, અનંત સૌંદર્ય ધરાવતાં નજીકમાં હોય છે, ત્યારે તેઓને તેમના તોળાઈ રહેલા અલગ થવાની શંકા હોય છે. તેઓ બધા શિવની જેમ સૌથી આદરણીય છે.

ਸਤ੍ਰੈ ਖਗ ਖਯਾਤਾ ਸਿਸ ਰੂਪਨ ਕੇ ਮਾਤਾ ਮਹਾ ਗਯਾਨੀ ਗਯਾਨ ਗਯਾਤਾ ਕੈ ਬਿਧਾਤਾ ਕੈ ਸਮਾਨ ਹੈਂ ॥
satrai khag khayaataa sis roopan ke maataa mahaa gayaanee gayaan gayaataa kai bidhaataa kai samaan hain |

તેઓ પ્રખ્યાત તલવારબાજ છે, તેમની માતાઓ માટે બાળસમાન છે, મહાન ઋષિઓ માટે સર્વોચ્ચ જ્ઞાની છે, તેઓ દેખીતી રીતે પ્રોવિડન્સ જેવા દેખાય છે.

ਗਨਨ ਗਨੇਸ ਮਾਨੈ ਸੁਰਨ ਸੁਰੇਸ ਜਾਨੈ ਜੈਸੇ ਪੇਖੈ ਤੈਸੇ ਈ ਲਖੇ ਬਿਰਾਜਮਾਨ ਹੈਂ ॥੧੭੨॥
ganan ganes maanai suran sures jaanai jaise pekhai taise ee lakhe biraajamaan hain |172|

બધા ગણો તેમને ગણેશ માને છે અને બધા દેવોને ઈન્દ્ર માને છે. સરવાળો અને દ્રવ્ય એ છે કે તેઓ પોતાને તે જ સ્વરૂપમાં પ્રગટ કરે છે જે વિશે કોઈ વિચારે છે.172.

ਸੁਧਾ ਸੌ ਸੁਧਾਰੇ ਰੂਪ ਸੋਭਤ ਉਜਿਯਾਰੇ ਕਿਧੌ ਸਾਚੇ ਬੀਚ ਢਾਰੇ ਮਹਾ ਸੋਭਾ ਕੈ ਸੁਧਾਰ ਕੈ ॥
sudhaa sau sudhaare roop sobhat ujiyaare kidhau saache beech dtaare mahaa sobhaa kai sudhaar kai |

અમૃતમાં સ્નાન કર્યા પછી અને સૌંદર્ય અને કીર્તિના અભિવ્યક્તિ, આ ખૂબ જ આકર્ષક રાજકુમારો ખાસ ઘાટમાં બનાવવામાં આવ્યા હોય તેવું લાગે છે.

ਕਿਧੌ ਮਹਾ ਮੋਹਨੀ ਕੇ ਮੋਹਬੇ ਨਮਿਤ ਬੀਰ ਬਿਧਨਾ ਬਨਾਏ ਮਹਾ ਬਿਧ ਸੋ ਬਿਚਾਰ ਕੈ ॥
kidhau mahaa mohanee ke mohabe namit beer bidhanaa banaae mahaa bidh so bichaar kai |

એવું લાગે છે કે કેટલીક સૌથી સુંદર છોકરીને આકર્ષવા માટે પ્રોવિડન્સે આ મહાન નાયકોને એક વિશિષ્ટ રીતે બનાવ્યા હતા.

ਕਿਧੌ ਦੇਵ ਦੈਤਨ ਬਿਬਾਦ ਛਾਡ ਬਡੇ ਚਿਰ ਮਥ ਕੈ ਸਮੁੰਦ੍ਰ ਛੀਰ ਲੀਨੇ ਹੈ ਨਿਕਾਰ ਕੈ ॥
kidhau dev daitan bibaad chhaadd badde chir math kai samundr chheer leene hai nikaar kai |

તેઓ તેમના વિવાદોને છોડી દેવા પર દેવતાઓ અને દાનવો દ્વારા સમુદ્ર મંથન દ્વારા રત્નો તરીકે બહાર કાઢવામાં આવ્યા હોય તેવું લાગે છે.

ਕਿਧੌ ਬਿਸ੍ਵਨਾਥ ਜੂ ਬਨਾਏ ਨਿਜ ਪੇਖਬੇ ਕਉ ਅਉਰ ਨ ਸਕਤ ਐਸੀ ਸੂਰਤੈ ਸੁਧਾਰ ਕੈ ॥੧੭੩॥
kidhau bisvanaath joo banaae nij pekhabe kau aaur na sakat aaisee sooratai sudhaar kai |173|

અથવા એવું લાગે છે કે બ્રહ્માંડના ભગવાને તેમની સતત દૃષ્ટિ રાખવા માટે તેમના ચહેરાની રચનામાં પોતે સુધારો કર્યો છે.173.

ਸੀਮ ਤਜਿ ਆਪਨੀ ਬਿਰਾਨੇ ਦੇਸ ਲਾਘ ਲਾਘ ਰਾਜਾ ਮਿਥਲੇਸ ਕੇ ਪਹੂਚੇ ਦੇਸ ਆਨ ਕੈ ॥
seem taj aapanee biraane des laagh laagh raajaa mithales ke pahooche des aan kai |

પોતાના રાજ્યની સરહદ પાર કરીને અને અન્ય દેશોમાંથી પસાર થઈને આ બધા રાજકુમારો મિથિલાના રાજા જનકના નિવાસસ્થાને પહોંચ્યા.

ਤੁਰਹੀ ਅਨੰਤ ਬਾਜੈ ਦੁੰਦਭੀ ਅਪਾਰ ਗਾਜੈ ਭਾਤਿ ਭਾਤਿ ਬਾਜਨ ਬਜਾਏ ਜੋਰ ਜਾਨ ਕੈ ॥
turahee anant baajai dundabhee apaar gaajai bhaat bhaat baajan bajaae jor jaan kai |

ત્યાં પહોંચીને તેઓ ડ્રમ્સ અને અન્ય સંગીતનાં સાધનોના ઉચ્ચ-પિચ પ્રતિધ્વનિનું કારણ બને છે.

ਆਗੈ ਆਨਿ ਤੀਨੈ ਨ੍ਰਿਪ ਕੰਠ ਲਾਇ ਲੀਨੇ ਰੀਤ ਰੂੜ ਸਭੈ ਕੀਨੇ ਬੈਠੇ ਬੇਦ ਕੈ ਬਿਧਾਨ ਕੈ ॥
aagai aan teenai nrip kantth laae leene reet roorr sabhai keene baitthe bed kai bidhaan kai |

રાજાએ આગળ આવીને ત્રણેયને પોતાની છાતીમાં ગળે લગાવ્યા, બધા વૈદિક સંસ્કારો થયા.

ਬਰਿਖਯੋ ਧਨ ਕੀ ਧਾਰ ਪਾਇਯਤ ਨ ਪਾਰਾਵਾਰ ਭਿਛਕ ਭਏ ਨ੍ਰਿਪਾਰ ਐਸੇ ਪਾਇ ਦਾਨ ਕੈ ॥੧੭੪॥
barikhayo dhan kee dhaar paaeiyat na paaraavaar bhichhak bhe nripaar aaise paae daan kai |174|

સંપત્તિનો સતત પ્રવાહ ચાલુ હતો અને ભિક્ષા મેળવતા, ભિખારીઓ રાજા જેવા બની ગયા.174.

ਬਾਨੇ ਫਹਰਾਨੇ ਘਹਰਾਨੇ ਦੁੰਦਭ ਅਰਰਾਨੇ ਜਨਕ ਪੁਰੀ ਕੌ ਨੀਅਰਾਨੇ ਬੀਰ ਜਾਇ ਕੈ ॥
baane faharaane ghaharaane dundabh araraane janak puree kau neearaane beer jaae kai |

બેનરો લહેરાયા અને ઢોલ વગાડ્યા, જનકપુરી પહોંચતા જ બહાદુર વીરોએ જોર જોરથી બૂમો પાડવાનું શરૂ કર્યું.

ਕਹੂੰ ਚਉਰ ਢਾਰੈ ਕਹੂੰ ਚਾਰਣ ਉਚਾਰੈ ਕਹੂੰ ਭਾਟ ਜੁ ਪੁਕਾਰੈ ਛੰਦ ਸੁੰਦਰ ਬਨਾਇ ਕੈ ॥
kahoon chaur dtaarai kahoon chaaran uchaarai kahoon bhaatt ju pukaarai chhand sundar banaae kai |

ક્યાંક ધૂમ મચાવી રહી છે, ક્યાંક મિનિસ્ટ્રલ સ્તુતિઓ ગાઈ રહ્યા છે અને ક્યાંક કવિઓ તેમના સુંદર પંક્તિઓનું પઠન કરી રહ્યા છે.