શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 472

ਦੋਹਰਾ ॥

doharaa |

દોહરા

ਜਰਾਸੰਧਿ ਕੀ ਅਤਿ ਚਮੂੰ ਉਮਡੀ ਕ੍ਰੋਧ ਬਢਾਇ ॥

jaraasandh kee at chamoon umaddee krodh badtaae |

જરાસંધનું વિશાળ સૈન્ય ક્રોધિત છે.

ਧਨੁਖ ਬਾਨ ਹਰਿ ਪਾਨਿ ਲੈ ਛਿਨ ਮੈ ਦੀਨੀ ਘਾਇ ॥੧੭੪੭॥

dhanukh baan har paan lai chhin mai deenee ghaae |1747|

જરાસંધની ચાર ગણી સેના આગળ ધસી આવી, પરંતુ કૃષ્ણે ધનુષ્ય અને તીર હાથમાં લીધાં. 1747માં બધું જ નાશ પામ્યું.

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਜਦੁਬੀਰ ਕਮਾਨ ਤੇ ਬਾਨ ਛੁਟੇ ਅਵਸਾਨ ਗਏ ਲਖਿ ਸਤ੍ਰਨ ਕੇ ॥

jadubeer kamaan te baan chhutte avasaan ge lakh satran ke |

કૃષ્ણના ધનુષ્યમાંથી તીર નીકળતાં દુશ્મનો હિંમત હારી ગયા

ਗਜਰਾਜ ਮਰੇ ਗਿਰ ਭੂਮਿ ਪਰੇ ਮਨੋ ਰੂਖ ਕਟੇ ਕਰਵਤ੍ਰਨ ਕੇ ॥

gajaraaj mare gir bhoom pare mano rookh katte karavatran ke |

મરેલા હાથીઓ કરવત અને કાપ્યા પછી પડતા વૃક્ષોની જેમ પૃથ્વી પર પડ્યા

ਰਿਪੁ ਕਉਨ ਗਨੇ ਜੁ ਹਨੇ ਤਿਹ ਠਾ ਮੁਰਝਾਇ ਗਿਰੇ ਸਿਰ ਛਤ੍ਰਨ ਕੇ ॥

rip kaun gane ju hane tih tthaa murajhaae gire sir chhatran ke |

મૃત્યુ પામેલા દુશ્મનો અસંખ્ય હતા અને તે જગ્યાએ ક્ષત્રિયોના નિર્જીવ માથાના ઢગલા હતા.

ਰਨ ਮਾਨੋ ਸਰੋਵਰਿ ਆਂਧੀ ਬਹੈ ਟੁਟਿ ਫੂਲ ਪਰੇ ਸਤ ਪਤ੍ਰਨ ਕੇ ॥੧੭੪੮॥

ran maano sarovar aandhee bahai ttutt fool pare sat patran ke |1748|

યુદ્ધભૂમિ એક ટાંકી બની ગયું હતું જેમાં માથું પાંદડા અને ફૂલોની જેમ તરતું હતું.1748.

ਘਾਇ ਲਗੇ ਇਕ ਘੂਮਤ ਘਾਇਲ ਸ੍ਰਉਨ ਸੋ ਏਕ ਫਿਰੈ ਚੁਚਵਾਤੇ ॥

ghaae lage ik ghoomat ghaaeil sraun so ek firai chuchavaate |

કોઈ ઘાયલ થઈને ઝૂલી રહ્યું છે અને કોઈના શરીરમાંથી લોહી વહી રહ્યું છે

ਏਕ ਨਿਹਾਰ ਕੈ ਡਾਰਿ ਹਥੀਆਰ ਭਜੈ ਬਿਸੰਭਾਰ ਗਈ ਸੁਧਿ ਸਾਤੇ ॥

ek nihaar kai ddaar hatheeaar bhajai bisanbhaar gee sudh saate |

કોઈ ભાગી રહ્યું છે અને યુદ્ધની ભયાનકતાથી ગભરાઈને શેષનાગાએ પોતાનું મન ગુમાવ્યું છે

ਦੈ ਰਨ ਪੀਠ ਮਰੈ ਲਰ ਕੈ ਤਿਹ ਮਾਸ ਕੋ ਜੰਬੁਕ ਗੀਧ ਨ ਖਾਤੇ ॥

dai ran peetth marai lar kai tih maas ko janbuk geedh na khaate |

ભાગી જવાની અને યુદ્ધના મેદાનમાંથી પોતાનાં પગલાં પાછળ હટાવવાના કૃત્યમાં જે લોકો માર્યા જાય છે, તેમનું માંસ શિયાળ અને ગીધ પણ ખાતા નથી.

ਬੋਲਤ ਬੀਰ ਸੁ ਏਕ ਫਿਰੈ ਮਨੋ ਡੋਲਤ ਕਾਨਨ ਮੈ ਗਜ ਮਾਤੇ ॥੧੭੪੯॥

bolat beer su ek firai mano ddolat kaanan mai gaj maate |1749|

યોદ્ધાઓ જંગલમાં નશામાં ધૂત હાથીઓની જેમ ગર્જના કરી રહ્યા છે.1749.

ਪਾਨਿ ਕ੍ਰਿਪਾਨ ਗਹੀ ਘਨਿ ਸ੍ਯਾਮ ਬਡੇ ਰਿਪੁ ਤੇ ਬਿਨੁ ਪ੍ਰਾਨ ਕੀਏ ॥

paan kripaan gahee ghan sayaam badde rip te bin praan kee |

પોતાની તલવાર હાથમાં લઈને કૃષ્ણે ઘણા યોદ્ધાઓને નિર્જીવ બનાવી દીધા

ਗਜ ਬਾਜਨ ਕੇ ਅਸਵਾਰ ਹਜਾਰ ਮੁਰਾਰਿ ਸੰਘਾਰਿ ਬਿਦਾਰਿ ਦੀਏ ॥

gaj baajan ke asavaar hajaar muraar sanghaar bidaar dee |

તેણે ઘોડા અને હાથીઓના હજારો સવારોને મારી નાખ્યા

ਅਰਿ ਏਕਨ ਕੇ ਸਿਰ ਕਾਟਿ ਦਏ ਇਕ ਬੀਰਨ ਕੇ ਦਏ ਫਾਰਿ ਹੀਏ ॥

ar ekan ke sir kaatt de ik beeran ke de faar hee |

ઘણાના માથા કપાઈ ગયા અને ઘણાની છાતી ફાટી ગઈ

ਮਨੋ ਕਾਲ ਸਰੂਪ ਕਰਾਲ ਲਖਿਓ ਹਰਿ ਸਤ੍ਰ ਭਜੇ ਇਕ ਮਾਰ ਲੀਏ ॥੧੭੫੦॥

mano kaal saroop karaal lakhio har satr bhaje ik maar lee |1750|

તે મૃત્યુના અભિવ્યક્તિ તરીકે આગળ વધી રહ્યો હતો અને દુશ્મનોને મારી રહ્યો હતો.1750.

ਕਬਿਤੁ ॥

kabit |

કબિટ

ਰੋਸ ਭਰੇ ਬਹੁਰੋ ਧਨੁਖ ਬਾਨ ਪਾਨਿ ਲੀਨੋ ਰਿਪਨ ਸੰਘਾਰਤ ਇਉ ਕਮਲਾ ਕੋ ਕੰਤੁ ਹੈ ॥

ros bhare bahuro dhanukh baan paan leeno ripan sanghaarat iau kamalaa ko kant hai |

ક્રોધથી ભરાઈને ભગવાન શ્રીકૃષ્ણએ ફરીથી ધનુષ અને બાણ હાથમાં લીધા છે અને આ રીતે શત્રુઓને મારી રહ્યા છે.

ਕੇਤੇ ਗਜ ਮਾਰੇ ਰਥੀ ਬਿਰਥੀ ਕਰਿ ਡਾਰੇ ਕੇਤੇ ਐਸੇ ਭਯੋ ਜੁਧੁ ਮਾਨੋ ਕੀਨੋ ਰੁਦ੍ਰ ਅੰਤੁ ਹੈ ॥

kete gaj maare rathee birathee kar ddaare kete aaise bhayo judh maano keeno rudr ant hai |

ફરીથી ક્રોધિત થઈને અને ધનુષ અને બાણ હાથમાં લઈને કૃષ્ણ કૃષ્ણને મારી રહ્યા છે, તેણે ઘણાને મારી નાખ્યા, રથ-સવારોને તેમના રથથી વંચિત કર્યા અને એવું ભયંકર યુદ્ધ લડવામાં આવી રહ્યું છે કે કયામતનો દિવસ આવી ગયો છે.

ਸੈਥੀ ਚਮਕਾਵਤ ਚਲਾਵਤ ਸੁਦਰਸਨ ਕੋ ਕਹੈ ਕਬਿ ਰਾਮ ਸ੍ਯਾਮ ਐਸੋ ਤੇਜਵੰਤੁ ਹੈ ॥

saithee chamakaavat chalaavat sudarasan ko kahai kab raam sayaam aaiso tejavant hai |

ક્યારેક તે તલવાર પ્રદર્શિત કરે છે અને ક્યારેક એક ભવ્ય તરીકે, તે તેની ડિસ્કસને ગતિમાં સેટ કરે છે

ਸ੍ਰਉਨਤ ਰੰਗੀਨ ਪਟ ਸੁਭਟ ਪ੍ਰਬੀਨ ਰਨ ਫਾਗੁ ਖੇਲ ਪੌਢ ਰਹੇ ਮਾਨੋ ਬਡੇ ਸੰਤ ਹੈ ॥੧੭੫੧॥

sraunat rangeen patt subhatt prabeen ran faag khel pauadt rahe maano badde sant hai |1751|

કપડાં પહેરેલા, લોહીથી સંતૃપ્ત, તેમના આનંદમાં હોળી રમતા સંન્યાસી જેવા દેખાય છે.1751.

ਕਾਨ੍ਰਹ ਤੇ ਨ ਡਰੇ ਅਰਿ ਅਰਰਾਇ ਪਰੇ ਸਬ ਕਹੈ ਕਬਿ ਸ੍ਯਾਮ ਲਰਬੇ ਕਉ ਉਮਗਤਿ ਹੈ ॥

kaanrah te na ddare ar araraae pare sab kahai kab sayaam larabe kau umagat hai |

દુશ્મનો કૃષ્ણથી ડરતા નથી અને તેમને લડવા માટે પડકાર ફેંકીને આગળ ધસી રહ્યા છે

ਰਨ ਮੈ ਅਡੋਲ ਸ੍ਵਾਮ ਕਾਰ ਜੀ ਅਮੋਲ ਬੀਰ ਗੋਲ ਤੇ ਨਿਕਸ ਲਰੈ ਕੋਪ ਮੈ ਪਗਤ ਹੈ ॥

ran mai addol svaam kaar jee amol beer gol te nikas larai kop mai pagat hai |

યુદ્ધમાં સ્થિર રહીને પોતાના ગુરુ માટે ફરજ બજાવતા યોદ્ધાઓ પોતપોતાના સમૂહમાં ગુસ્સે થઈ રહ્યા છે.

ਡੋਲਤ ਹੈ ਆਸ ਪਾਸ ਜੀਤਬੇ ਕੀ ਕਰੈ ਆਸ ਤ੍ਰਾਸ ਮਨਿ ਨੈਕੁ ਨਹੀ ਨ੍ਰਿਪ ਕੇ ਭਗਤ ਹੈ ॥

ddolat hai aas paas jeetabe kee karai aas traas man naik nahee nrip ke bhagat hai |

તેઓ જીતવાની આશા સાથે અહીં અને ત્યાં ફરે છે. (તેમના) હૃદયમાં કોઈ ભય નથી, તેઓ રાજાના કટ્ટર ભક્ત છે.

ਕੰਚਨ ਅਚਲ ਜਿਉ ਅਟਲ ਰਹਿਓ ਜਦੁਬੀਰ ਤੀਰ ਤੀਰ ਸੂਰਮਾ ਨਛਤ੍ਰ ਸੇ ਡਿਗਤ ਹੈ ॥੧੭੫੨॥

kanchan achal jiau attal rahio jadubeer teer teer sooramaa nachhatr se ddigat hai |1752|

તેઓ તેમના રાજા જરાસંધના સૌથી નિષ્ઠાવાન સેવકો છે અને કૃષ્ણની નજીક નિર્ભયપણે આગળ વધી રહ્યા છે, કૃષ્ણ સુમેરુ પર્વતની જેમ સ્થિર છે અને તેમના બાણોના પ્રહારથી યોદ્ધાઓ આકાશના તારાઓની જેમ નીચે પડી રહ્યા છે.1752.

ਸਵੈਯਾ ॥

savaiyaa |

સ્વય્યા

ਇਹ ਭਾਤਿ ਇਤੈ ਜਦੁਬੀਰ ਘਿਰਿਓ ਉਤ ਕੋਪ ਹਲਾਯੁਧ ਬੀਰ ਸੰਘਾਰੇ ॥

eih bhaat itai jadubeer ghirio ut kop halaayudh beer sanghaare |

આ રીતે આ બાજુ કૃષ્ણ ઘેરી વળ્યા અને બીજી બાજુ ક્રોધિત થઈને બલરામે અનેક યોદ્ધાઓને મારી નાખ્યા.

ਬਾਨ ਕਮਾਨ ਕ੍ਰਿਪਾਨਨ ਪਾਨਿ ਧਰੇ ਬਿਨੁ ਪ੍ਰਾਨ ਪਰੇ ਛਿਤਿ ਮਾਰੇ ॥

baan kamaan kripaanan paan dhare bin praan pare chhit maare |

હાથમાં ધનુષ, બાણ અને તલવાર પકડીને બલરામે યોદ્ધાઓને નિર્જીવ બનાવી દીધા અને પૃથ્વી પર સુવડાવી દીધા.

ਟੂਕ ਅਨੇਕ ਕੀਏ ਹਲਿ ਸੋ ਬਲਿ ਕਾਤੁਰ ਦੇਖਿ ਭਜੇ ਬਿਸੰਭਾਰੇ ॥

ttook anek kee hal so bal kaatur dekh bhaje bisanbhaare |

યોદ્ધાઓના ઘણા ટુકડા થઈ ગયા અને મહાન યોદ્ધાઓ લાચાર બનીને ભાગી ગયા

ਜੀਤਤ ਭਯੋ ਮੁਸਲੀ ਰਨ ਮੈ ਅਰਿ ਭਾਜਿ ਚਲੇ ਤਬ ਭੂਪ ਨਿਹਾਰੇ ॥੧੭੫੩॥

jeetat bhayo musalee ran mai ar bhaaj chale tab bhoop nihaare |1753|

યુદ્ધના મેદાનમાં બલરામનો વિજય થઈ રહ્યો હતો, દુશ્મનો ભાગી રહ્યા હતા અને રાજાએ આ બધો તમાશો જોયો.1753.

ਚਕ੍ਰਤ ਹੁਇ ਚਿਤ ਬੀਚ ਚਮੂ ਪਤਿ ਆਪੁਨੀ ਸੈਨ ਕਉ ਬੈਨ ਸੁਨਾਯੋ ॥

chakrat hue chit beech chamoo pat aapunee sain kau bain sunaayo |

આશ્ચર્યચકિત થઈને રાજાએ તેના સૈન્યને કહ્યું, “હે યોદ્ધાઓ! યુદ્ધનો સમય હવે આવી ગયો છે

ਭਾਜਤ ਜਾਤ ਕਹਾ ਰਨ ਤੇ ਭਟ ਜੁਧੁ ਨਿਦਾਨ ਸਮੋ ਅਬ ਆਯੋ ॥

bhaajat jaat kahaa ran te bhatt judh nidaan samo ab aayo |

તમે લોકો ક્યાં ભાગી રહ્યા છો?”

ਇਉ ਲਲਕਾਰ ਕਹਿਓ ਦਲ ਕੋ ਤਬ ਸ੍ਰਉਨਨ ਮੈ ਸਬਹੂੰ ਸੁਨਿ ਪਾਯੋ ॥

eiau lalakaar kahio dal ko tab sraunan mai sabahoon sun paayo |

રાજાનો આ પડકાર આખી સેનાએ સાંભળ્યો

ਸਸਤ੍ਰ ਸੰਭਾਰਿ ਫਿਰੇ ਤਬ ਹੀ ਅਤਿ ਕੋਪ ਭਰੇ ਹਠਿ ਜੁਧੁ ਮਚਾਯੋ ॥੧੭੫੪॥

sasatr sanbhaar fire tab hee at kop bhare hatth judh machaayo |1754|

અને બધા યોદ્ધાઓ તેમના હાથમાં તેમના હથિયારો લઈને, ભારે ક્રોધમાં, એક ભયાનક યુદ્ધ કરવા લાગ્યા.1754.

ਬੀਰ ਬਡੇ ਰਨਧੀਰ ਸੋਊ ਜਬ ਆਵਤ ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਬੀਰ ਨਿਹਾਰੇ ॥

beer badde ranadheer soaoo jab aavat sree jadubeer nihaare |

જેઓ મહાન યોદ્ધા અને રણધીર યોદ્ધા હતા, (તેઓએ) જ્યારે શ્રી કૃષ્ણને આવતા જોયા.

ਸ੍ਯਾਮ ਭਨੈ ਕਰਿ ਕੋਪ ਤਿਹੀ ਛਿਨ ਸਾਮੁਹੇ ਹੋਇ ਹਰਿ ਸਸਤ੍ਰ ਪ੍ਰਹਾਰੇ ॥

sayaam bhanai kar kop tihee chhin saamuhe hoe har sasatr prahaare |

જ્યારે કૃષ્ણએ મહાન યોદ્ધાઓને આવતા જોયા, ત્યારે તેણે તેમનો સામનો કર્યો, ભારે ક્રોધમાં, તેણે તેમના શસ્ત્રોથી તેમના પર પ્રહાર કર્યા.

ਏਕਨ ਕੇ ਕਰ ਕਾਟਿ ਦਏ ਇਕ ਮੁੰਡ ਬਿਨਾ ਕਰਿ ਭੂ ਪਰਿ ਡਾਰੇ ॥

ekan ke kar kaatt de ik mundd binaa kar bhoo par ddaare |

ઘણાના માથા કાપી નાખવામાં આવ્યા હતા અને ઘણાના થડ જમીન પર પટકાયા હતા

ਜੀਤ ਕੀ ਆਸ ਤਜੀ ਅਰਿ ਏਕ ਨਿਹਾਰ ਕੈ ਡਾਰਿ ਹਥਿਯਾਰ ਪਧਾਰੇ ॥੧੭੫੫॥

jeet kee aas tajee ar ek nihaar kai ddaar hathiyaar padhaare |1755|

તેમાંથી ઘણાએ વિજયની આશા છોડી દીધી અને શસ્ત્રો ફેંકીને ભાગી ગયા.1755.

ਦੋਹਰਾ ॥

doharaa |

દોહરા

ਜਬ ਹੀ ਅਤਿ ਦਲ ਭਜਿ ਗਯੋ ਤਬ ਨ੍ਰਿਪ ਕੀਓ ਉਪਾਇ ॥

jab hee at dal bhaj gayo tab nrip keeo upaae |

જ્યારે મોટાભાગના પક્ષ ભાગી ગયા, ત્યારે રાજા (જરાસંધ) એ પગલાં લીધા.

ਆਪਨ ਮੰਤ੍ਰੀ ਸੁਮਤਿ ਕਉ ਲੀਨੋ ਨਿਕਟਿ ਬੁਲਾਇ ॥੧੭੫੬॥

aapan mantree sumat kau leeno nikatt bulaae |1756|

જ્યારે સૈન્ય ભાગી ગયું, ત્યારે રાજાએ એક યોજના વિચારી અને તેના મંત્રી સુમતિને તેની સમક્ષ બોલાવ્યા.1756.

ਦ੍ਵਾਦਸ ਛੂਹਨਿ ਸੈਨ ਅਬ ਲੈ ਧਾਵਹੁ ਤੁਮ ਸੰਗ ॥

dvaadas chhoohan sain ab lai dhaavahu tum sang |

(તેને કહ્યું) હવે તમે બાર અસ્પૃશ્યો સાથે (યુદ્ધના મેદાનમાં) નીકળો.

ਸਸਤ੍ਰ ਅਸਤ੍ਰ ਭੂਪਤਿ ਦਯੋ ਅਪੁਨੋ ਕਵਚ ਨਿਖੰਗ ॥੧੭੫੭॥

sasatr asatr bhoopat dayo apuno kavach nikhang |1757|

“તમે હવે લડાઈ માટે બાર અત્યંત મોટા સૈન્ય સાથે જાઓ” અને આમ કહીને રાજા જરાસંધે તેને શસ્ત્રો, શસ્ત્રો, બખ્તરો, તરછો વગેરે આપ્યા. 1757.

ਸੁਮਤਿ ਚਲਤ ਰਨ ਇਉ ਕਹਿਯੋ ਸੁਨੀਏ ਬਚਨ ਨ੍ਰਿਪਾਲ ॥

sumat chalat ran iau kahiyo sunee bachan nripaal |

યુદ્ધમાં જતી વખતે સુમતિ (નામદાર મંત્રી) બોલ્યા, હે રાજા! (મારો) શબ્દ સાંભળો.

ਹਰਿ ਹਲਧਰ ਕੇਤਕ ਬਲੀ ਕਰੋ ਕਾਲ ਕੋ ਕਾਲ ॥੧੭੫੮॥

har haladhar ketak balee karo kaal ko kaal |1758|

કૂચ કરતી વખતે મંત્રી સુમતિએ રાજાને કહ્યું, “હે રાજા! કૃષ્ણ અને બલરામ કેટલા મહાન યોદ્ધાઓ છે? હું કાલ (મૃત્યુ) ને પણ મારી નાખીશ.”1758.

ਚੌਪਈ ॥

chauapee |

ચૌપાઈ

ਇਉ ਕਹਿ ਜਰਾਸੰਧਿ ਸਿਉ ਮੰਤ੍ਰੀ ॥

eiau keh jaraasandh siau mantree |

મંત્રીએ આમ જરાસંધને કહ્યું

ਸੰਗ ਲੀਏ ਤਿਹ ਅਧਿਕ ਬਜੰਤ੍ਰੀ ॥

sang lee tih adhik bajantree |

પોતાની સાથે અનેક વાજંત્રીઓ લઈ ગયા.

સૂચિ (1 - 1428)

જાપ પાન: 1 - 10

અਕਾਲ ઉસ્તਤ પાન: 11 - 38

બચિત્તર નાટક પાન: 39 - 73

ચાંદી ચરિત્તર ઉકાત બિલાસ પાન: 74 - 99

ચાંદી ચરિત્તર પાન: 100 - 118

વાર શ્રી ભૌગૌતિ જી કી પાન: 119 - 126

જ્ઞાન પ્રબોધ પાન: 127 - 154

ચૌબીસ અવતાર પાન: 155 - 610

બ્રહ્મ અવતાર પાન: 611 - 634

રુદ્ર અવતાર પાન: 635 - 708

શબ્દ હજારે પાન: 709 - 712

૩૩ સ્વૈયાય પાન: 712 - 716

ખાલસા મહિમા પાન: 716 - 716

શસ્ત્ર નામ માળા પાન: 717 - 808

ચરિત્રોપાખ્યાણ પાન: 809 - 1388

જફરનામા પાન: 1389 - 1394

હિકાયત પાન: 1394 - 1428