શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 847


ਸੁਨੁ ਰਾਜਾ ਤੁਮ ਬਿਨੁ ਅਧਿਕ ਤ੍ਰਿਯ ਪਾਯੋ ਤਨ ਦੁਖ੍ਯ ॥
sun raajaa tum bin adhik triy paayo tan dukhay |

'સાંભળો, રાજા, આ કન્યાએ તમારા વિના ઘણું દુઃખ સહન કર્યું છે.

ਤੁਮ ਹਮ ਪੈ ਕੋਊ ਨ ਪਠਿਯੋ ਪੂਛਨ ਕੁਸਲ ਮਨੁਖ੍ਯ ॥੧੮॥
tum ham pai koaoo na patthiyo poochhan kusal manukhay |18|

'વધુમાં, તમે મારા કલ્યાણની પૂછપરછ કરવા માટે કોઈ શરીર મોકલ્યું નથી.' (l8)

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોપાઈ

ਜਬ ਤ੍ਰਿਯ ਅਧਿਕ ਦੁਖ੍ਯ ਤਨ ਪਾਯੋ ॥
jab triy adhik dukhay tan paayo |

જ્યારે 'ત્રિયા' (એટલે કે મારું) શરીરે ઘણું દુઃખ સહન કર્યું

ਪ੍ਰਾਨਾਕੁਲ ਹਮ ਕੂਕ ਸੁਨਾਯੋ ॥
praanaakul ham kook sunaayo |

'જ્યારે મારામાંની સ્ત્રી ખૂબ જ વ્યથિત હતી, ત્યારે તે ચિડાઈ ગઈ અને ઉચ્ચારતી,

ਜੋ ਯਾ ਦੁਖ ਤੇ ਬੈਦ ਉਸਾਰੈ ॥
jo yaa dukh te baid usaarai |

'જ્યારે મારામાંની સ્ત્રી ખૂબ જ વ્યથિત હતી, ત્યારે તે ચિડાઈ ગઈ અને ઉચ્ચારતી,

ਸੋ ਹਮਰੋ ਹ੍ਵੈ ਨਾਥ ਬਿਹਾਰੈ ॥੧੯॥
so hamaro hvai naath bihaarai |19|

"જેણે તેને ક્યારેય બચાવ્યો, તે તેનો પતિ બનશે." (l9)

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દોહીરા

ਇਕ ਅਹੀਰ ਉਪਚਾਰ ਕਰਿ ਮੋ ਕੌ ਲਿਯੋ ਉਬਾਰਿ ॥
eik aheer upachaar kar mo kau liyo ubaar |

'એક દૂધવાળાએ યોજના બનાવીને મને બચાવ્યો.

ਅਬ ਮੋ ਸੌ ਐਸੇ ਕਹਤ ਹੋਹਿ ਹਮਾਰੀ ਨਾਰਿ ॥੨੦॥
ab mo sau aaise kahat hohi hamaaree naar |20|

'અને હવે તે કહે છે, "તમે મારી સ્ત્રી છો." '(20)

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોપાઈ

ਦੁਖਿਤ ਹੋਇ ਤੁਹਿ ਮੈ ਯੌ ਕਹੀ ॥
dukhit hoe tuhi mai yau kahee |

હું તમને આ દુઃખ સાથે કહું છું

ਮੋ ਕਰ ਤੇ ਬਤਿਯਾ ਅਬ ਰਹੀ ॥
mo kar te batiyaa ab rahee |

'દુઃખથી, હું તમને કહું છું કે મામલો મારા હાથમાં નથી.

ਕਹੁ ਰਾਜਾ ਮੋ ਕਹ ਕਾ ਕਰਿਯੈ ॥
kahu raajaa mo kah kaa kariyai |

ઓ રાજન! શું કરવું તે મને કહો

ਤੋ ਸੌ ਛਾਡਿ ਰੰਕ ਕਹ ਬਰਿਯੈ ॥੨੧॥
to sau chhaadd rank kah bariyai |21|

'મને કહો, મારા રાજા મારે શું કરવું જોઈએ. શું મારે એ નિ:સહાયને અપનાવવું જોઈએ અને તમારાથી છૂટકારો મેળવવો જોઈએ.' (21)

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દોહીરા

ਸੁਨਤ ਬਚਨ ਤਾ ਕੋ ਨ੍ਰਿਪਤ ਲਯੋ ਅਹੀਰ ਬੁਲਾਇ ॥
sunat bachan taa ko nripat layo aheer bulaae |

આ સાંભળીને રાજાએ દૂધવાળાને બોલાવ્યો.

ਤੁਰਤ ਬਾਧਿ ਤਾ ਕੋ ਦਿਯਾ ਸਰਿਤਾ ਬਿਖੈ ਬਹਾਇ ॥੨੨॥
turat baadh taa ko diyaa saritaa bikhai bahaae |22|

અને તરત જ તેને બાંધીને નદીમાં ફેંકી દીધો.(22)

ਪ੍ਰਾਨ ਉਬਾਰਿਯੋ ਸੁਖ ਦੀਆ ਜਮ ਤੇ ਲੀਆ ਬਚਾਇ ॥
praan ubaariyo sukh deea jam te leea bachaae |

'જે દૂધવાળાએ તેણીને મૃત્યુની ચુંગાલમાંથી બચાવી હતી,

ਨ੍ਰਿਪ ਹਿਤ ਤੇ ਮਾਰਿਯੋ ਤਿਸੈ ਐਸੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਦਿਖਾਇ ॥੨੩॥
nrip hit te maariyo tisai aaiso charitr dikhaae |23|

રાજા સમક્ષ એક નાટક ભજવીને, તેણીએ તેને મારી નાખ્યો.(23)(1)

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੋ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਉਨਤੀਸਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੨੯॥੫੭੭॥ਅਫਜੂੰ॥
eit sree charitr pakhayaane triyaa charitro mantree bhoop sanbaade unateesavo charitr samaapatam sat subham sat |29|577|afajoon|

રાજા અને મંત્રીના શુભ ચરિત્ર સંવાદની 29મી ઉપમા, આશીર્વાદ સાથે પૂર્ણ. (29)(577)

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોપાઈ

ਚਿਤ੍ਰ ਸਿੰਘ ਮੰਤ੍ਰੀ ਸੌ ਕਹੀ ॥
chitr singh mantree sau kahee |

ચિત્રા સિંહ (રાજા) એ મંત્રીને કહ્યું

ਹਮ ਤੇ ਸਕਲ ਕੁਕ੍ਰਿਯਾ ਰਹੀ ॥
ham te sakal kukriyaa rahee |

ત્યાં રાજા ચિત્રસિંહે મંત્રીને કહ્યું, 'તમે જે કંઈ કહ્યું, તેનાથી મારા મનમાંથી કોઈ પણ વિશ્વાસઘાત દૂર થઈ ગયો.

ਤੁਮ ਜੋ ਹਮ ਸੌ ਬਚਨ ਉਚਾਰੇ ॥
tum jo ham sau bachan uchaare |

ત્યાં રાજા ચિત્રસિંહે મંત્રીને કહ્યું, 'તમે જે કંઈ કહ્યું, તેનાથી મારા મનમાંથી કોઈ પણ વિશ્વાસઘાત દૂર થઈ ગયો.

ਜਾਨੁਕ ਸੁਧਾ ਸ੍ਰਵਨ ਭਰਿ ਡਾਰੇ ॥੧॥
jaanuk sudhaa sravan bhar ddaare |1|

'તમે મને જે કહો તે મારા કાનમાં અમૃત નાખવા જેવું છે.'(1)

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દોહીરા

ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚ ਕਰਿ ਮੰਤ੍ਰਿ ਬਰਿ ਇਹੈ ਬਚਨ ਮੁਰ ਤੋਹਿ ॥
man kram bach kar mantr bar ihai bachan mur tohi |

'તમારા મન, શરીર અને આત્મા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને, હે મારા પ્રધાન, હું તમને વિનંતી કરું છું,

ਜੋ ਕਛੁ ਚਰਿਤ ਇਸਤ੍ਰਿਨ ਕਰੇ ਸੁ ਕਛੁ ਕਹੋ ਸਭ ਮੋਹਿ ॥੨॥
jo kachh charit isatrin kare su kachh kaho sabh mohi |2|

'તમે જેટલા પણ શુભ ચરિત્રો જાણો છો, તે મને જણાવો.'(2)

ਏਕ ਰਾਵ ਕਾਨੋ ਹੁਤੋ ਤਾਹਿ ਕੁਕ੍ਰਿਯਾ ਨਾਰ ॥
ek raav kaano huto taeh kukriyaa naar |

એક આંખવાળો રાજા હતો જેની સ્ત્રી વિકૃત હતી.

ਰਮੀ ਜਾਰ ਸੌ ਰਾਇ ਕੀ ਆਖ ਅੰਬੀਰਹ ਡਾਰਿ ॥੩॥
ramee jaar sau raae kee aakh anbeerah ddaar |3|

રાજાની આંખોમાં રંગીન પાવડર નાખ્યા પછી તેણીએ તેના મિત્ર સાથે કેવી રીતે આનંદ કર્યો (3)

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોપાઈ

ਜਬ ਹੀ ਮਾਸ ਫਾਗੁ ਕੋ ਆਯੋ ॥
jab hee maas faag ko aayo |

જ્યારે ફાગણનો મહિનો આવ્યો

ਨਰ ਨਾਰਿਨ ਆਨੰਦ ਬਢਾਯੋ ॥
nar naarin aanand badtaayo |

'વસંતના અભિગમ સાથે, નર અને નારીના હૃદયો ખીલ્યા.

ਘਰ ਘਰ ਹੋਤ ਕੁਲਾਹਲ ਭਾਰੀ ॥
ghar ghar hot kulaahal bhaaree |

'વસંતના અભિગમ સાથે, નર અને નારીના હૃદયો ખીલ્યા.

ਗਾਵਤ ਗੀਤ ਬਜਾਵਤ ਤਾਰੀ ॥੪॥
gaavat geet bajaavat taaree |4|

દરેક ઘરમાં આનંદની વર્ષા થઈ હતી અને તેઓ તાળીઓના ગડગડાટ સાથે ગાવામાં આનંદ કરતા હતા.(4)

ਚਾਚਰ ਮਤੀ ਨਾਮ ਤ੍ਰਿਯ ਤਾ ਕੌ ॥
chaachar matee naam triy taa kau |

દરેક ઘરમાં આનંદની વર્ષા થઈ હતી અને તેઓ તાળીઓના ગડગડાટ સાથે ગાવામાં આનંદ કરતા હતા.(4)

ਅਤਿ ਸੁੰਦਰ ਬਿਧ ਬਪੁ ਕਿਯ ਵਾ ਕੋ ॥
at sundar bidh bap kiy vaa ko |

ચાચર મોલ નામની એક સ્ત્રી હતી જે ખૂબ જ પાતળી શરીરની સુંદર અને સંપન્ન હતી.

ਮਾਨੀ ਸੈਨ ਨ੍ਰਿਪਤ ਕੋ ਨਾਮਾ ॥
maanee sain nripat ko naamaa |

ચાચર મોલ નામની એક સ્ત્રી હતી જે ખૂબ જ પાતળી શરીરની સુંદર અને સંપન્ન હતી.

ਚਾਚਰ ਮਤੀ ਜਵਨ ਕੀ ਬਾਮਾ ॥੫॥
chaachar matee javan kee baamaa |5|

મણિ સેન નામના એક રાજા હતા જેમને ચાચર માટી (5) નામની પત્ની હતી.

ਰੂਪਵੰਤ ਨਟ ਤਵਨ ਨਿਹਾਰਿਯੋ ॥
roopavant natt tavan nihaariyo |

મણિ સેન નામના એક રાજા હતા જેમને ચાચર માટી (5) નામની પત્ની હતી.

ਮਦਨ ਤਬੈ ਤਨ ਬਿਸਿਖ ਪ੍ਰਹਾਰਿਯੋ ॥
madan tabai tan bisikh prahaariyo |

જ્યારે તેણીએ એક સુંદર બજાણિયો જોયો, ત્યારે તેણીને લાગ્યું કે જાણે તેણીને કામદેવના તીરથી મારવામાં આવ્યો છે.

ਮਨ ਕ੍ਰਮ ਬਚ ਕਰਿ ਕੈ ਬਸਿ ਭਈ ॥
man kram bach kar kai bas bhee |

જ્યારે તેણીએ એક સુંદર બજાણિયો જોયો, ત્યારે તેણીને લાગ્યું કે જાણે તેણીને કામદેવના તીરથી મારવામાં આવ્યો છે.

ਜਾਨੁਕ ਦਾਸ ਮੋਲ ਕੀ ਲਈ ॥੬॥
jaanuk daas mol kee lee |6|

તેણીનું તમામ મન, શરીર અને આત્મા વશ થઈ ગયા, અને તે હસ્તગત ગુલામ જેવી બની ગઈ.(6)

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દોહીરા

ਘਰ ਘਰ ਚਾਚਰਿ ਖੇਲਹੀ ਘਰ ਘਰ ਗੈਯਹਿ ਗੀਤ ॥
ghar ghar chaachar khelahee ghar ghar gaiyeh geet |

દરેક ઘરમાં ગીતોનું પઠન કરવામાં આવ્યું હતું.

ਘਰ ਘਰ ਹੋਤ ਮ੍ਰਿਦੰਗ ਧੁਨ ਘਰ ਘਰ ਨਚਤ ਸੰਗੀਤ ॥੭॥
ghar ghar hot mridang dhun ghar ghar nachat sangeet |7|

દરેક ઘરમાં ડ્રમના ધબકારા નાચતા હતા.(7)

ਤਿਹ ਠਾ ਏਕ ਪ੍ਰਬੀਨ ਨਟ ਸਭ ਨਟੂਅਨ ਕੋ ਰਾਇ ॥
tih tthaa ek prabeen natt sabh nattooan ko raae |

ત્યાં એક બજાણિયો આવ્યો, જે તમામ બજાણિયોનો રાજા લાગતો હતો,

ਮਦਨ ਛਪਾਏ ਕਾਢੀਐ ਮਦਨ ਕਿ ਨਵਰੰਗ ਰਾਇ ॥੮॥
madan chhapaae kaadteeai madan ki navarang raae |8|

અને તે, જેનું નામ નવરંગ હતું, તે કામદેવનું પ્રતીક હતું.(8)

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોપાઈ

ਚਾਚਰ ਪਰੀ ਨਗਰ ਮੈ ਭਾਰੀ ॥
chaachar paree nagar mai bhaaree |

શહેરમાં ધીમી રમતનો ચકચાર મચી ગયો હતો.

ਗਾਵਤ ਗੀਤ ਸਭੈ ਨਰ ਨਾਰੀ ॥
gaavat geet sabhai nar naaree |

પવિત્ર, રંગોનો તહેવાર શહેરમાં પૂરજોશમાં હતો, અને દરેક સ્ત્રી અને પુરુષ નાચતા અને ગાયા હતા.

ਨਵਲਾਸਿਨ ਹਾਥਨ ਲਹਕਾਵੈ ॥
navalaasin haathan lahakaavai |

પવિત્ર, રંગોનો તહેવાર શહેરમાં પૂરજોશમાં હતો, અને દરેક સ્ત્રી અને પુરુષ નાચતા અને ગાયા હતા.

ਚਤੁਰਨ ਕੇ ਚਤੁਰਾ ਤਨ ਲਾਵੈ ॥੯॥
chaturan ke chaturaa tan laavai |9|

વૃદ્ધોએ જૂના સાથે આનંદ કર્યો અને એકબીજા પર ફૂલો ફેંક્યા.(9)

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દોહીરા

ਘਰ ਘਰ ਚਾਚਰ ਗਾਵਹੀ ਘਰ ਘਰ ਬਜਤ ਮ੍ਰਿਦੰਗ ॥
ghar ghar chaachar gaavahee ghar ghar bajat mridang |

ડ્રમ-બીટના સંગાથે દરેક ઘરમાં પવિત્ર ગીતો ગવાતા.

ਹਰਿ ਦਰ ਰਾਗ ਅਲਾਪਿਯਤ ਘਰ ਘਰ ਬਜਤ ਮੁਚੰਗ ॥੧੦॥
har dar raag alaapiyat ghar ghar bajat muchang |10|

દરેક ઘરના પગથિયે સંવાદિતા વહી રહી હતી અને તમામ ઘરોમાં સંગીત સંભળાતું હતું.(10)

ਘਰ ਘਰ ਅਬਲਾ ਗਾਵਹੀ ਮਿਲਿ ਮਿਲਿ ਗੀਤ ਬਚਿਤ੍ਰ ॥
ghar ghar abalaa gaavahee mil mil geet bachitr |

કન્યાઓ એકસાથે ગીતો ગાતી હતી અને નાટકો ભજવતી હતી,

ਮੁਰਲੀ ਮੁਰਜ ਮ੍ਰਿਦੰਗ ਧੁਨ ਜਹ ਤਹ ਬਜਤ ਬਜਿਤ੍ਰ ॥੧੧॥
muralee muraj mridang dhun jah tah bajat bajitr |11|

વાંસળી, ટ્રમ્પેટ અને બોંગોમાંથી નીકળતું સંગીત ચારે બાજુ પ્રચલિત હતું.(11)

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોપાઈ

ਨਰ ਨਾਰਿਨ ਮਿਲ ਖੇਲ ਰਚਾਯੋ ॥
nar naarin mil khel rachaayo |

પુરુષો અને સ્ત્રીઓએ સાથે મળીને એક રમત બનાવી છે

ਫੂਲ ਪਾਨ ਕੈਫਾਨ ਮੰਗਾਯੋ ॥
fool paan kaifaan mangaayo |

નર અને માદા મનોરંજન વહેંચી રહ્યા હતા.

ਦੁਹੂੰ ਓਰ ਨਵਲਾਸਿਨ ਮਾਰੈ ॥
duhoon or navalaasin maarai |

બંને બાજુથી (યુવતીઓ) ગોળીબાર કરે છે

ਮਧੁਰ ਮਧੁਰ ਧੁਨਿ ਗੀਤ ਉਚਾਰੈ ॥੧੨॥
madhur madhur dhun geet uchaarai |12|

સંગીતની અસરકારકતા હેઠળ બંને બાજુથી રંગોનો છંટકાવ કરવામાં આવ્યો હતો.(12)

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દોહીરા

ਛੈਲ ਛਬੀਲੀ ਖੇਲ ਹੀ ਨਰ ਨਾਰਿਨ ਕੀ ਭੀਰ ॥
chhail chhabeelee khel hee nar naarin kee bheer |

નર, માદા અને કુમારિકાઓના ટોળામાં,

ਜਿਤ ਜਿਤ ਦ੍ਰਿਸਟ ਪਸਾਰਿਯੈ ਤਿਤਹਿ ਕਿਸਰਿਯਾ ਚੀਰ ॥੧੩॥
jit jit drisatt pasaariyai titeh kisariyaa cheer |13|

કેસરી રંગના વસ્ત્રો મુખ્ય હતા.(13)

ਘਰ ਘਰ ਚਾਚਰ ਖੇਲੀਯਹਿ ਹਸਿ ਹਸਿ ਗੈਯਹਿ ਗੀਤ ॥
ghar ghar chaachar kheleeyeh has has gaiyeh geet |

દરેક ઘર પવિત્ર રમવામાં અને આનંદથી ગાવામાં વ્યસ્ત હતું,

ਘਰ ਘਰ ਹੋਤ ਮ੍ਰਿਦੰਗ ਧੁਨਿ ਘਰ ਘਰ ਨਚਤ ਸੰਗੀਤ ॥੧੪॥
ghar ghar hot mridang dhun ghar ghar nachat sangeet |14|

નૃત્ય સાથે બોંગોના અવાજો દરેક ઘરમાંથી નીકળતા હતા.(l4 )

ਨਿਰਖਿ ਰੂਪ ਤਾ ਕੋ ਸਕਲ ਉਰਝਿ ਰਹਿਯੋ ਸੁ ਕੁਮਾਰ ॥
nirakh roop taa ko sakal urajh rahiyo su kumaar |

તે યુવક તેના દેખાવથી ફસાઈ ગયો હતો,

ਰਾਨੀ ਹੂੰ ਚਟਪਟ ਅਟਕ ਨਟ ਸੋ ਕਿਯੋ ਪ੍ਯਾਰ ॥੧੫॥
raanee hoon chattapatt attak natt so kiyo payaar |15|

અને રાણી પણ તરત જ તેના પ્રેમમાં ફસાઈ ગઈ.(l5)

ਖੇਲਤ ਫਾਗੁ ਬਚਿਤ੍ਰ ਗਤਿ ਨਰ ਨਾਰੀ ਸੁਖ ਪਾਇ ॥
khelat faag bachitr gat nar naaree sukh paae |

દરેક સ્ત્રી-પુરુષ વસંતના ગીતો માણી રહ્યા હતા,