શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 916


ਟੂਕਨ ਹੀ ਮਾਗਤ ਮਰਿ ਗਈ ॥੧੩॥
ttookan hee maagat mar gee |13|

ભયાવહ રીતે જીવી, અને ભૂખ્યા રહીને, તેણીએ અંતિમ શ્વાસ લીધા.(13)(10)

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਪੁਰਖ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਪਚਾਸੀਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੮੫॥੧੫੨੩॥ਅਫਜੂੰ॥
eit sree charitr pakhayaane purakh charitre mantree bhoop sanbaade pachaaseevo charitr samaapatam sat subham sat |85|1523|afajoon|

આશીર્વાદ સાથે પૂર્ણ થયેલ રાજા અને મંત્રી પછીના શુભ ચરિત્રની વાતચીતની પચાસીમી ઉપમા.(85)(1521)

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દોહીરા

ਚਾਮਰੰਗ ਕੇ ਦੇਸ ਮੈ ਇੰਦ੍ਰ ਸਿੰਘ ਥੋ ਨਾਥ ॥
chaamarang ke des mai indr singh tho naath |

ચમ રંગના દેશમાં, ઇન્દરસિંહ રાજા હતો.

ਸਕਲ ਸੈਨ ਚਤੁਰੰਗਨੀ ਅਮਿਤ ਚੜਤ ਤਿਹ ਸਾਥ ॥੧॥
sakal sain chaturanganee amit charrat tih saath |1|

તેની પાસે સૈન્ય હતું, જે ચારેય લક્ષણોમાં પારંગત હતી.(1)

ਚੰਦ੍ਰਕਲਾ ਤਾ ਕੀ ਤ੍ਰਿਯਾ ਜਾ ਸਮ ਤ੍ਰਿਯਾ ਨ ਕੋਇ ॥
chandrakalaa taa kee triyaa jaa sam triyaa na koe |

ચંદ્ર કલા તેની પત્ની હતી; તેના જેવું કોઈ નહોતું.

ਜੋ ਵਹੁ ਚਾਹੈ ਸੋ ਕਰੈ ਜੋ ਭਾਖੈ ਸੋ ਹੋਇ ॥੨॥
jo vahu chaahai so karai jo bhaakhai so hoe |2|

તેણીને ગમે તે રીતે તે વર્તશે.(2)

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોપાઈ

ਸੁੰਦਰਿ ਏਕ ਸਖੀ ਤਹ ਰਹੈ ॥
sundar ek sakhee tah rahai |

તેની પાસે એક સુંદર દાસી હતી.

ਤਾ ਸੌ ਨੇਹ ਰਾਵ ਨਿਰਬਹੈ ॥
taa sau neh raav nirabahai |

તેણીની એક સુંદર દાસી હતી, જેની સાથે રાજા પ્રેમમાં પડ્યો.

ਰਾਨੀ ਅਧਿਕ ਹ੍ਰਿਦੈ ਮੈ ਜਰਈ ॥
raanee adhik hridai mai jaree |

રાણીનું હૃદય ખૂબ જ ભાંગી ગયું (આ કરવાથી).

ਯਾ ਸੋ ਪ੍ਰੀਤ ਅਧਿਕ ਨ੍ਰਿਪ ਕਰਈ ॥੩॥
yaa so preet adhik nrip karee |3|

રાની ઈર્ષ્યા કરતી હતી, 'રાજા શા માટે તેને પસંદ કરે છે?'(3)

ਗਾਧੀ ਇਕ ਖਤ੍ਰੀ ਤਹ ਭਾਰੋ ॥
gaadhee ik khatree tah bhaaro |

મોટા અત્તર ('ગાંધી') ખત્રી છે

ਫਤਹ ਚੰਦ ਨਾਮਾ ਉਜਿਯਾਰੋ ॥
fatah chand naamaa ujiyaaro |

ત્યાં એક એસેન્સ વેચનાર રહેતો હતો જેનું નામ ફતેહચંદ હતું.

ਸੋ ਤਿਨ ਚੇਰੀ ਬੋਲਿ ਪਠਾਯੋ ॥
so tin cheree bol patthaayo |

તેને તે નોકરાણીએ બોલાવ્યો હતો

ਕਾਮ ਕੇਲ ਤਿਹ ਸਾਥ ਕਮਾਯੋ ॥੪॥
kaam kel tih saath kamaayo |4|

તે દાસીએ તેને બોલાવ્યો અને તેની સાથે પ્રેમ કર્યો.(4)

ਭੋਗ ਕਮਾਤ ਗਰਭ ਰਹਿ ਗਯੋ ॥
bhog kamaat garabh reh gayo |

પ્રેમ કરીને, તે ગર્ભવતી થઈ, અને તેણે આરોપ લગાવ્યો,

ਚੇਰੀ ਦੋਸੁ ਰਾਵ ਸਿਰ ਦਯੋ ॥
cheree dos raav sir dayo |

'રાજાએ મારી સાથે સંભોગ કર્યો અને તેના પરિણામે પુત્રનો જન્મ થયો.'

ਰਾਜਾ ਮੋ ਸੌ ਭੋਗ ਕਮਾਯੋ ॥
raajaa mo sau bhog kamaayo |

પ્રેમ કરીને તે ગર્ભવતી થઈ ગઈ હતી અને તેના માટે તેણે રાજાને દોષી ઠેરવ્યો હતો.

ਤਾ ਤੇ ਪੂਤ ਸਪੂਤੁ ਉਪਜਾਯੋ ॥੫॥
taa te poot sapoot upajaayo |5|

તેણીએ ભારપૂર્વક કહ્યું, 'રાજાએ મારી સાથે પ્રેમ કર્યો અને તે રીતે મારો પુત્ર જન્મ્યો.'(5)

ਨ੍ਰਿਪ ਇਹ ਭੇਦ ਲਹਿਯੋ ਚੁਪਿ ਰਹਿਯੋ ॥
nrip ih bhed lahiyo chup rahiyo |

આ રહસ્ય જાણીને રાજા મૌન રહ્યા.

ਤਾ ਸੌ ਪ੍ਰਗਟ ਨ ਮੁਖ ਤੇ ਕਹਿਯੋ ॥
taa sau pragatt na mukh te kahiyo |

જ્યારે રાજાને આ વાતની જાણ થઈ ત્યારે તેણે વિચારીને કોઈ ટિપ્પણી કરી ન હતી.

ਮੈ ਯਾ ਸੋ ਨਹਿ ਭੋਗੁ ਕਮਾਯੋ ॥
mai yaa so neh bhog kamaayo |

(તેણે પોતાની જાતને વિચાર્યું) મેં તેમાં લિપ્ત નથી,

ਚੇਰੀ ਪੁਤ੍ਰ ਕਹਾ ਤੇ ਪਾਯੋ ॥੬॥
cheree putr kahaa te paayo |6|

'મેં ક્યારેય નોકરાણી સાથે પ્રેમ કર્યો નથી, તો પછી તે ગર્ભવતી કેવી રીતે થઈ.'(6)

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દોહીરા

ਫਤਹ ਚੰਦ ਕੋ ਨਾਮੁ ਲੈ ਚੇਰੀ ਲਈ ਬੁਲਾਇ ॥
fatah chand ko naam lai cheree lee bulaae |

તેણે તેણીને ફતેહચંદ હોવાનો ઢોંગ કરીને બોલાવ્યો.

ਮਾਰਿ ਆਪਨੇ ਹਾਥ ਹੀ ਗਡਹੇ ਦਈ ਗਡਾਇ ॥੭॥
maar aapane haath hee gaddahe dee gaddaae |7|

તેણે તેની હત્યા કરી અને તેને જમીનમાં દાટી દીધી.(7)(1)

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਚਰਿਤ੍ਰ ਪਖ੍ਯਾਨੇ ਤ੍ਰਿਯਾ ਚਰਿਤ੍ਰੇ ਮੰਤ੍ਰੀ ਭੂਪ ਸੰਬਾਦੇ ਛਿਆਸੀਵੋ ਚਰਿਤ੍ਰ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੮੬॥੧੫੩੦॥ਅਫਜੂੰ॥
eit sree charitr pakhayaane triyaa charitre mantree bhoop sanbaade chhiaaseevo charitr samaapatam sat subham sat |86|1530|afajoon|

રાજા અને મંત્રીના શુભ ચરિત્ર સંવાદની છઠ્ઠીમી ઉપમા, આશીર્વાદ સાથે પૂર્ણ. (86)(1528)

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દોહીરા

ਰਾਜਾ ਏਕ ਭੁਟੰਤ ਕੋ ਚੰਦ੍ਰ ਸਿੰਘ ਤਿਹ ਨਾਮ ॥
raajaa ek bhuttant ko chandr singh tih naam |

ભૂતાન દેશમાં ચંદર સિંહ નામનો એક રાજા હતો.

ਪੂਜਾ ਸ੍ਰੀ ਜਦੁਨਾਥ ਕੀ ਕਰਤ ਆਠਹੂੰ ਜਾਮ ॥੧॥
poojaa sree jadunaath kee karat aatthahoon jaam |1|

દિવસના તમામ આઠ ઘડિયાળો તે ભગવાન જાદુ નાથને પ્રાર્થના કરતો હતો.

ਚੌਪਈ ॥
chauapee |

ચોપાઈ

ਚੰਦ੍ਰ ਪ੍ਰਭਾ ਤਾ ਕੇ ਤ੍ਰਿਯ ਘਰ ਮੈ ॥
chandr prabhaa taa ke triy ghar mai |

તેમને ચંદ્ર પ્રભા નામની પત્ની હતી.

ਕੋਬਿਦ ਸਭ ਹੀ ਰਹਤ ਹੁਨਰ ਮੈ ॥
kobid sabh hee rahat hunar mai |

તેમના ઘરમાં ચંદ્ર પ્રભા નામની સ્ત્રી હતી; બધા કવિઓ તેના વખાણ કરતા.

ਤਾ ਕੋ ਹੇਰਿ ਨਿਤ੍ਯ ਨ੍ਰਿਪ ਜੀਵੈ ॥
taa ko her nitay nrip jeevai |

રાજા તેને રોજ જોઈને જીવતો હતો.

ਤਿਹ ਹੇਰੇ ਬਿਨੁ ਪਾਨਿ ਨ ਪੀਪਵੈ ॥੨॥
tih here bin paan na peepavai |2|

રાજા વર્ચ્યુઅલ રીતે તેણીની કંપનીમાં રહેતા હતા, અને, તેણીને જોયા વિના, તે પાણી પણ પીતા ન હતા.(2)

ਏਕ ਭੁਟੰਤੀ ਸੌ ਵਹੁ ਅਟਕੀ ॥
ek bhuttantee sau vahu attakee |

તેણી એક કોયડા સાથે અટવાઇ હતી.

ਭੂਲਿ ਗਈ ਸਭ ਹੀ ਸੁਧਿ ਘਟ ਕੀ ॥
bhool gee sabh hee sudh ghatt kee |

એક ભૂતાની (માણસ) તેના પર એક સ્ટંટ હતો, અને તેણીએ તેની બધી સમજ ગુમાવી દીધી હતી.

ਰਾਤਿ ਦਿਵਸ ਤਿਹ ਬੋਲਿ ਪਠਾਵੈ ॥
raat divas tih bol patthaavai |

રાત-દિવસ તેને બોલાવ્યા

ਕਾਮ ਕਲਾ ਤਿਹ ਸੰਗ ਕਮਾਵੈ ॥੩॥
kaam kalaa tih sang kamaavai |3|

દિવસે ને દિવસે તેણી તેને બોલાવતી અને પ્રેમ કરવામાં વ્યસ્ત રહેતી.(3)

ਭੋਗ ਕਮਾਤ ਰਾਵ ਗ੍ਰਿਹ ਆਯੋ ॥
bhog kamaat raav grih aayo |

(તેમને) માણ્યા પછી રાજા ઘરે આવ્યો.

ਤਾ ਕੋ ਰਾਨੀ ਤੁਰਤ ਛਪਾਯੋ ॥
taa ko raanee turat chhapaayo |

જ્યારે તેઓ સંભોગ કરી રહ્યા હતા, ત્યારે રાજા દેખાયા અને રાણીએ તરત જ તેને છુપાવી દીધો.

ਨ੍ਰਿਪਹਿ ਅਧਿਕ ਮਦ ਆਨਿ ਪਿਯਾਰਿਯੋ ॥
nripeh adhik mad aan piyaariyo |

પહોંચતા જ રાજાને પુષ્કળ દારૂ આપવામાં આવ્યો

ਕਰਿ ਕੈ ਮਤ ਖਾਟ ਪਰ ਡਾਰਿਯੋ ॥੪॥
kar kai mat khaatt par ddaariyo |4|

તેણીએ રાજાને પુષ્કળ વાઇન પીવડાવ્યો, અને જ્યારે તે નીકળી ગયો, ત્યારે તેણે તેને પથારીમાં સુવડાવી દીધો.

ਦੋਹਰਾ ॥
doharaa |

દોહીરા

ਤਾ ਕੋ ਖਲਰੀ ਸ੍ਵਾਨ ਕੀ ਲਈ ਤੁਰਤ ਪਹਿਰਾਈ ॥
taa ko khalaree svaan kee lee turat pahiraaee |

તેણીએ તેને કૂતરાના છુપાવા હેઠળ વેશપલટો કર્યો હતો અને,

ਰਾਜਾ ਜੂ ਕੇ ਦੇਖਤੇ ਗ੍ਰਿਹ ਕੌ ਦਯੋ ਪਠਾਇ ॥੫॥
raajaa joo ke dekhate grih kau dayo patthaae |5|

જ્યારે રાજા જોતો હતો, ત્યારે તેણે તેને દૂર જવા કહ્યું.(5)