શ્રી દસમ ગ્રંથ

પાન - 53

ਬਜੇ ਲੋਹ ਕ੍ਰੋਹੰ ਮਹਾ ਜੰਗਿ ਮਚਿਯੰ ॥੪੧॥

baje loh krohan mahaa jang machiyan |41|

કર્કશ ધ્વનિ ધનુષ સાંભળીને, મહાન સહનશક્તિ ધરાવતા યોદ્ધાઓ કાયર બની રહ્યા છે. સ્ટીલ નાદ સાથે ગુસ્સામાં ધૂમ મચાવે છે મહાન યુદ્ધ ચાલુ છે.41.

ਬਿਰਚੇ ਮਹਾ ਜੁਧ ਜੋਧਾ ਜੁਆਣੰ ॥

birache mahaa judh jodhaa juaanan |

યુવા યોદ્ધાઓએ એક મહાન યુદ્ધ સર્જ્યું છે.

ਖੁਲੇ ਖਗ ਖਤ੍ਰੀ ਅਭੂਤੰ ਭਯਾਣੰ ॥

khule khag khatree abhootan bhayaanan |

યુવા યોદ્ધાઓ આ મહાન યુદ્ધમાં આગળ વધી રહ્યા છે, નગ્ન તલવારો સાથે લડવૈયાઓ અદ્ભુત રીતે ભયંકર દેખાય છે.

ਬਲੀ ਜੁਝ ਰੁਝੈ ਰਸੰ ਰੁਦ੍ਰ ਰਤੇ ॥

balee jujh rujhai rasan rudr rate |

રુદ્ર રસમાં સમાવિષ્ટ પરાક્રમી યોદ્ધાઓ યુદ્ધમાં વ્યસ્ત છે

ਮਿਲੇ ਹਥ ਬਖੰ ਮਹਾ ਤੇਜ ਤਤੇ ॥੪੨॥

mile hath bakhan mahaa tej tate |42|

હિંસક ક્રોધમાં શોષિત, બહાદુર યોદ્ધાઓ યુદ્ધમાં રોકાયેલા છે. અત્યંત ઉત્સાહ સાથે નાયકો વિરોધીઓની કમર પકડીને તેમને નીચે ફેંકી દે છે.42.

ਝਮੀ ਤੇਜ ਤੇਗੰ ਸੁ ਰੋਸੰ ਪ੍ਰਹਾਰੰ ॥

jhamee tej tegan su rosan prahaaran |

તીક્ષ્ણ તલવારો ફફડાટ, ક્રોધ સાથે પ્રહાર,

ਰੁਲੇ ਰੁੰਡ ਮੁੰਡੰ ਉਠੀ ਸਸਤ੍ਰ ਝਾਰੰ ॥

rule rundd munddan utthee sasatr jhaaran |

તીક્ષ્ણ તલવારો ચમકે છે અને મહાન ક્રોધાવેશ સાથે પ્રહાર કરે છે. ક્યાંક થડ અને માથું ધૂળમાં લપસી રહ્યું છે અને શસ્ત્રોના અથડામણથી આગ-તણખાઓ ઉદભવે છે.

ਬਬਕੰਤ ਬੀਰੰ ਭਭਕੰਤ ਘਾਯੰ ॥

babakant beeran bhabhakant ghaayan |

યોદ્ધાઓ લડી રહ્યા છે, ઘામાંથી લોહી વહી રહ્યું છે;

ਮਨੋ ਜੁਧ ਇੰਦ੍ਰੰ ਜੁਟਿਓ ਬ੍ਰਿਤਰਾਯੰ ॥੪੩॥

mano judh indran juttio britaraayan |43|

ક્યાંક યોદ્ધાઓ બૂમો પાડી રહ્યા છે તો ક્યાંક ઘામાંથી લોહી નીકળી રહ્યું છે. એવું લાગે છે કે ઇન્દિરા અને બ્રિત્રાસુર યુદ્ધ 43 માં રોકાયેલા છે.

ਮਹਾ ਜੁਧ ਮਚਿਯੰ ਮਹਾ ਸੂਰ ਗਾਜੇ ॥

mahaa judh machiyan mahaa soor gaaje |

એક મહાન યુદ્ધ ફાટી નીકળ્યું છે, મહાન યોદ્ધાઓ ગર્જના કરી રહ્યા છે,

ਆਪੋ ਆਪ ਮੈ ਸਸਤ੍ਰ ਸੋਂ ਸਸਤ੍ਰ ਬਾਜੇ ॥

aapo aap mai sasatr son sasatr baaje |

ભયંકર યુદ્ધ ચાલી રહ્યું છે જેમાં મહાન નાયકો ગર્જના કરી રહ્યા છે. શસ્ત્રો સામસામે આવતા શસ્ત્રો સાથે અથડાય છે.

ਉਠੇ ਝਾਰ ਸਾਗੰ ਮਚੇ ਲੋਹ ਕ੍ਰੋਹੰ ॥

autthe jhaar saagan mache loh krohan |

તણખા નીકળે છે (ભાલાના જોરથી તેમાંથી), ગુસ્સામાં શસ્ત્રો સંભળાય છે,

ਮਨੋ ਖੇਲ ਬਾਸੰਤ ਮਾਹੰਤ ਸੋਹੰ ॥੪੪॥

mano khel baasant maahant sohan |44|

અગ્નિના તણખાઓ પ્રહાર કરતા ભાલામાંથી બહાર આવ્યા અને હિંસક ક્રોધાવેશમાં, સ્ટીલ સર્વોચ્ચ શાસન કરે છે; એવું લાગે છે કે પ્રભાવશાળી દેખાતા સારા વ્યક્તિઓ હોળી રમી રહ્યા છે.44.

ਰਸਾਵਲ ਛੰਦ ॥

rasaaval chhand |

રસાવલ શ્લોક

ਜਿਤੇ ਬੈਰ ਰੁਝੰ ॥

jite bair rujhan |

જેટલા (સૈનિકો) દુશ્મની સાથે (યુદ્ધમાં) રોકાયેલા હતા,

ਤਿਤੇ ਅੰਤਿ ਜੁਝੰ ॥

tite ant jujhan |

તેમના દુશ્મનો સામે યુદ્ધમાં રોકાયેલા તમામ લડવૈયાઓ આખરે શહીદ થયા.

ਜਿਤੇ ਖੇਤਿ ਭਾਜੇ ॥

jite khet bhaaje |

યુદ્ધભૂમિમાંથી જેટલા પણ ભાગી ગયા,

ਤਿਤੇ ਅੰਤਿ ਲਾਜੇ ॥੪੫॥

tite ant laaje |45|

જેઓ યુદ્ધના મેદાનમાંથી ભાગી ગયા છે, તે બધા અંતે શરમ અનુભવે છે. 45.

ਤੁਟੇ ਦੇਹ ਬਰਮੰ ॥

tutte deh baraman |

(યોદ્ધાઓના) શરીર પરનું બખ્તર તૂટી ગયું છે,

ਛੁਟੀ ਹਾਥ ਚਰਮੰ ॥

chhuttee haath charaman |

શરીરના બખ્તર તૂટી ગયા છે અને હાથમાંથી ઢાલ પડી ગઈ છે.

ਕਹੂੰ ਖੇਤਿ ਖੋਲੰ ॥

kahoon khet kholan |

યુદ્ધના મેદાનમાં ક્યાંક હેલ્મેટ હોય છે

ਗਿਰੇ ਸੂਰ ਟੋਲੰ ॥੪੬॥

gire soor ttolan |46|

ક્યાંક યુદ્ધના મેદાનમાં હેલ્મેટ વિખરાયેલા છે તો ક્યાંક યોદ્ધાઓના જૂથો પડી ગયા છે.46.

ਕਹੂੰ ਮੁਛ ਮੁਖੰ ॥

kahoon muchh mukhan |

ક્યાંક મૂછવાળા માણસો (જૂઠું બોલે છે)

ਕਹੂੰ ਸਸਤ੍ਰ ਸਖੰ ॥

kahoon sasatr sakhan |

ક્યાંક મૂછો સાથેના ચહેરા પડી ગયા છે, તો ક્યાંક માત્ર હથિયારો જ પડ્યા છે.

ਕਹੂੰ ਖੋਲ ਖਗੰ ॥

kahoon khol khagan |

ક્યાંક ક્યાંક તલવારોના મ્યાન પડેલા છે

ਕਹੂੰ ਪਰਮ ਪਗੰ ॥੪੭॥

kahoon param pagan |47|

ક્યાંક સ્કેબાર્ડ્સ અને તલવારો છે અને ક્યાંક મેદાનમાં થોડા જ પડ્યા છે.47.

ਗਹੇ ਮੁਛ ਬੰਕੀ ॥

gahe muchh bankee |

(ક્યાંક) લાંબી મૂછો ધરાવતા ગર્વિત યોદ્ધાઓ, ધારણ કરેલ (શસ્ત્રો)

ਮੰਡੇ ਆਨ ਹੰਕੀ ॥

mandde aan hankee |

તેમના આકર્ષક મૂછો પકડીને, ગૌરવપૂર્ણ યોદ્ધાઓ ક્યાંક લડાઈમાં રોકાયેલા છે.

ਢਕਾ ਢੁਕ ਢਾਲੰ ॥

dtakaa dtuk dtaalan |

ઢાલ એકબીજાને અથડાવી રહી છે

ਉਠੇ ਹਾਲ ਚਾਲੰ ॥੪੮॥

autthe haal chaalan |48|

ક્યાંક ઢાલ પર જોરદાર પછાડીને શસ્ત્રો મારવામાં આવી રહ્યા છે, (ક્ષેત્રમાં) ભારે હંગામો થયો છે. 48

ਭੁਜੰਗ ਪ੍ਰਯਾਤ ਛੰਦ ॥

bhujang prayaat chhand |

ભુજંગ પ્રયાત શ્લોક

ਖੁਲੇ ਖਗ ਖੂਨੀ ਮਹਾਬੀਰ ਖੇਤੰ ॥

khule khag khoonee mahaabeer khetan |

યોદ્ધાઓએ તેમના મ્યાનમાંથી તેમની લોહિયાળ તલવારો ખેંચી છે.

ਨਚੇ ਬੀਰ ਬੈਤਾਲਯੰ ਭੂਤ ਪ੍ਰੇਤੰ ॥

nache beer baitaalayan bhoot pretan |

બહાદુર યોદ્ધાઓ નગ્ન તલવારો સાથે યુદ્ધના મેદાનમાં આગળ વધી રહ્યા છે, લોહીથી લથપથ છે, દુષ્ટાત્માઓ, ભૂત, દુષ્ટ અને ગોબ્લિન નાચે છે.

ਬਜੇ ਡੰਗ ਡਉਰੂ ਉਠੇ ਨਾਦ ਸੰਖੰ ॥

baje ddang ddauroo utthe naad sankhan |

ઘંટ વાગી રહ્યા છે, નંબરો વાગી રહ્યા છે,

ਮਨੋ ਮਲ ਜੁਟੇ ਮਹਾ ਹਥ ਬਖੰ ॥੪੯॥

mano mal jutte mahaa hath bakhan |49|

તાબોર અને નાના ડ્રમ ગુંજી ઉઠે છે અને શંખનો અવાજ આવે છે. એવું લાગે છે કે કુસ્તીબાજો, તેમના હાથ વડે તેમના વિરોધીઓની કમર પકડીને તેમને નીચે ફેંકવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે.49.

ਛਪੈ ਛੰਦ ॥

chhapai chhand |

છપાઈ સ્તન્ઝા

ਜਿਨਿ ਸੂਰਨ ਸੰਗ੍ਰਾਮ ਸਬਲ ਸਮੁਹਿ ਹ੍ਵੈ ਮੰਡਿਓ ॥

jin sooran sangraam sabal samuhi hvai manddio |

જે યોદ્ધાઓએ યુદ્ધની શરૂઆત કરી હતી તેઓએ ખૂબ જ તાકાતથી તેમના વિરોધીઓનો સામનો કર્યો.

ਤਿਨ ਸੁਭਟਨ ਤੇ ਏਕ ਕਾਲ ਕੋਊ ਜੀਅਤ ਨ ਛਡਿਓ ॥

tin subhattan te ek kaal koaoo jeeat na chhaddio |

તે યોદ્ધાઓમાંથી કેએએલએ કોઈને જીવતો છોડ્યો ન હતો.

ਸਬ ਖਤ੍ਰੀ ਖਗ ਖੰਡਿ ਖੇਤਿ ਤੇ ਭੂ ਮੰਡਪ ਅਹੁਟੇ ॥

sab khatree khag khandd khet te bhoo manddap ahutte |

બધા યોદ્ધાઓ પોતાની તલવારો લઈને યુદ્ધના મેદાનમાં એકઠા થયા હતા.

ਸਾਰ ਧਾਰਿ ਧਰਿ ਧੂਮ ਮੁਕਤਿ ਬੰਧਨ ਤੇ ਛੁਟੇ ॥

saar dhaar dhar dhoom mukat bandhan te chhutte |

સ્ટીલની ધારની અગ્નિને સહન કરીને, તેઓએ પોતાને બંધનોમાંથી બચાવ્યા છે.

ਹ੍ਵੈ ਟੂਕ ਟੂਕ ਜੁਝੇ ਸਬੈ ਪਾਵ ਨ ਪਾਛੇ ਡਾਰੀਯੰ ॥

hvai ttook ttook jujhe sabai paav na paachhe ddaareeyan |

તેઓ બધાને કાપી નાખવામાં આવ્યા છે અને શહીદ તરીકે પડી ગયા છે અને તેમાંથી કોઈએ પણ તેના પગલાં પાછા ખેંચ્યા નથી.

ਜੈ ਕਾਰ ਅਪਾਰ ਸੁਧਾਰ ਹੂੰਅ ਬਾਸਵ ਲੋਕ ਸਿਧਾਰੀਯੰ ॥੫੦॥

jai kaar apaar sudhaar hoona baasav lok sidhaareeyan |50|

જેઓ આ રીતે ઈન્દ્રના ધામમાં ગયા છે, તેઓને જગતમાં અત્યંત આદરથી વધાવવામાં આવે છે. 50.

ਚੌਪਈ ॥

chauapee |

ચૌપાઈ

ਇਹ ਬਿਧਿ ਮਚਾ ਘੋਰ ਸੰਗ੍ਰਾਮਾ ॥

eih bidh machaa ghor sangraamaa |

આમ ભયંકર યુદ્ધ થયું

ਸਿਧਏ ਸੂਰ ਸੂਰ ਕੇ ਧਾਮਾ ॥

sidhe soor soor ke dhaamaa |

જેમ કે ભયાનક યુદ્ધ ભડક્યું અને બહાદુર યોદ્ધાઓ તેમના (સ્વર્ગીય) નિવાસસ્થાન તરફ રવાના થયા.

ਕਹਾ ਲਗੈ ਵਹ ਕਥੋ ਲਰਾਈ ॥

kahaa lagai vah katho laraaee |

હું તે યુદ્ધને ક્યાં સુધી વર્ણવીશ,

ਆਪਨ ਪ੍ਰਭਾ ਨ ਬਰਨੀ ਜਾਈ ॥੫੧॥

aapan prabhaa na baranee jaaee |51|

એ યુદ્ધનું વર્ણન મારે કઈ મર્યાદા સુધી કરવું જોઈએ? હું મારી પોતાની સમજણથી તેનું વર્ણન કરી શકતો નથી.51.

ਭੁਜੰਗ ਪ੍ਰਯਾਤ ਛੰਦ ॥

bhujang prayaat chhand |

ભુજંગ પ્રયાત શ્લોક

ਲਵੀ ਸਰਬ ਜੀਤੇ ਕੁਸੀ ਸਰਬ ਹਾਰੇ ॥

lavee sarab jeete kusee sarab haare |

લવ બનવાળા બધા જીત્યા અને કુશ બનવાળા બધા હારી ગયા.

ਬਚੇ ਜੇ ਬਲੀ ਪ੍ਰਾਨ ਲੈ ਕੇ ਸਿਧਾਰੇ ॥

bache je balee praan lai ke sidhaare |

(લાવાના વંશજો) બધા વિજયી થયા છે અને (કુશના વંશજો) બધા પરાજિત થયા છે. કુશના વંશજો જે જીવતા રહ્યા, તેઓ ભાગીને પોતાને બચાવ્યા.

ਚਤੁਰ ਬੇਦ ਪਠਿਯੰ ਕੀਯੋ ਕਾਸਿ ਬਾਸੰ ॥

chatur bed patthiyan keeyo kaas baasan |

તેમણે કાશીમાં રહીને ચાર વેદોનો અભ્યાસ કર્યો.

ਘਨੇ ਬਰਖ ਕੀਨੇ ਤਹਾ ਹੀ ਨਿਵਾਸੰ ॥੫੨॥

ghane barakh keene tahaa hee nivaasan |52|

તેઓ કાશી ગયા અને ચારેય વેદ સાકાર કર્યા. તેઓ ઘણા વર્ષો સુધી ત્યાં રહેતા હતા.52.

ਇਤਿ ਸ੍ਰੀ ਬਚਿਤ੍ਰ ਨਾਟਕ ਗ੍ਰੰਥੇ ਲਵੀ ਕੁਸੀ ਜੁਧ ਬਰਨਨੰ ਤ੍ਰਿਤੀਆ ਧਿਆਉ ਸਮਾਪਤਮ ਸਤੁ ਸੁਭਮ ਸਤੁ ॥੩॥੧੮੯॥

eit sree bachitr naattak granthe lavee kusee judh barananan triteea dhiaau samaapatam sat subham sat |3|189|

બચિત્તર નાટકના ત્રીજા પ્રકરણનો અંત લવ કુશાના વંશજોના યુદ્ધનું વર્ણન શીર્ષક.3.189.

ਭੁਜੰਗ ਪ੍ਰਯਾਤ ਛੰਦ ॥

bhujang prayaat chhand |

ભુજંગ પ્રયાત શ્લોક

ਜਿਨੈ ਬੇਦ ਪਠਿਯੋ ਸੁ ਬੇਦੀ ਕਹਾਏ ॥

jinai bed patthiyo su bedee kahaae |

જેઓ વેદનો પાઠ કરતા હતા તેઓને બેડી કહેવામાં આવતા હતા;

ਤਿਨੈ ਧਰਮ ਕੈ ਕਰਮ ਨੀਕੇ ਚਲਾਏ ॥

tinai dharam kai karam neeke chalaae |

જેમણે વેદોનો અભ્યાસ કર્યો, જેને વેદ (બેદી) કહેવામાં આવે છે, તેઓ પોતાને સદાચારના સારા કાર્યોમાં લીન કરે છે.

ਪਠੇ ਕਾਗਦੰ ਮਦ੍ਰ ਰਾਜਾ ਸੁਧਾਰੰ ॥

patthe kaagadan madr raajaa sudhaaran |

(અહીં) મદ્રા દેસ (લવાબંસી) ના રાજાએ પત્ર લખીને (કાશી) મોકલ્યો.

ਆਪੋ ਆਪ ਮੋ ਬੈਰ ਭਾਵੰ ਬਿਸਾਰੰ ॥੧॥

aapo aap mo bair bhaavan bisaaran |1|

મદ્રા દેશ (પંજાબ) ના સોઢી રાજાએ તેમને પત્રો મોકલ્યા, તેમને ભૂતકાળની દુશ્મની ભૂલી જવા વિનંતી કરી.1.

ਨ੍ਰਿਪੰ ਮੁਕਲਿਯੰ ਦੂਤ ਸੋ ਕਾਸਿ ਆਯੰ ॥

nripan mukaliyan doot so kaas aayan |

રાજાનો દૂત જે (પત્ર સાથે) મોકલાયો હતો તે કાશી પહોંચ્યો

ਸਬੈ ਬੇਦਿਯੰ ਭੇਦ ਭਾਖੇ ਸੁਨਾਯੰ ॥

sabai bediyan bhed bhaakhe sunaayan |

રાજાએ મોકલેલા દૂતો કાશીમાં આવ્યા અને બધી બેડીઓને સંદેશો આપ્યો.

ਸਬੈ ਬੇਦ ਪਾਠੀ ਚਲੇ ਮਦ੍ਰ ਦੇਸੰ ॥

sabai bed paatthee chale madr desan |

(દેવદૂતની વાત સાંભળીને) બધા વેદ-શિક્ષકો મદ્રા દેસા (પંજાબ) તરફ ગયા.

ਪ੍ਰਨਾਮ ਕੀਯੋ ਆਨ ਕੈ ਕੈ ਨਰੇਸੰ ॥੨॥

pranaam keeyo aan kai kai naresan |2|

વેદના બધા પાઠ કરનારાઓ મદ્રા દેશમાં આવ્યા અને રાજાને પ્રણામ કર્યા.2.

ਧੁਨੰ ਬੇਦ ਕੀ ਭੂਪ ਤਾ ਤੇ ਕਰਾਈ ॥

dhunan bed kee bhoop taa te karaaee |

રાજાએ તેઓને વેદનો પાઠ કરાવ્યો.

ਸਬੈ ਪਾਸ ਬੈਠੇ ਸਭਾ ਬੀਚ ਭਾਈ ॥

sabai paas baitthe sabhaa beech bhaaee |

રાજાએ તેઓને પરંપરાગત રીતે વેદોનું પાઠ કરાવ્યું અને બધા ભાઈઓ (સોઢી અને પેલી બંને) એકસાથે બેઠા.

ਪੜੇ ਸਾਮ ਬੇਦ ਜੁਜਰ ਬੇਦ ਕਥੰ ॥

parre saam bed jujar bed kathan |

(પ્રથમ તેઓએ) સામ વેદનો પાઠ કર્યો, પછી યજુર્વેદનું વર્ણન કર્યું.

ਰਿਗੰ ਬੇਦ ਪਠਿਯੰ ਕਰੇ ਭਾਵ ਹਥੰ ॥੩॥

rigan bed patthiyan kare bhaav hathan |3|

સામ-વેદ, યજુર્વેદ અને ઋગ્વેદનું પઠન કરવામાં આવ્યું, કહેવતોનો સાર (રાજા અને તેના કુળ દ્વારા) આત્મસાત કરવામાં આવ્યો.3.

ਰਸਾਵਲ ਛੰਦ ॥

rasaaval chhand |

રસાવલ શ્લોક

ਅਥਰ੍ਵ ਬੇਦ ਪਠਿਯੰ ॥

atharv bed patthiyan |

(જ્યારે કુશ-બાંસ) અથર્વવેદનો પાઠ કર્યો

ਸੁਨੈ ਪਾਪ ਨਠਿਯੰ ॥

sunai paap natthiyan |

પાપ દૂર કરનાર અથર્વવેદનું પઠન કરવામાં આવ્યું હતું.

ਰਹਾ ਰੀਝ ਰਾਜਾ ॥

rahaa reejh raajaa |

રાજા રાજી થયો

ਦੀਆ ਸਰਬ ਸਾਜਾ ॥੪॥

deea sarab saajaa |4|

રાજા અત્યંત પ્રસન્ન થયો અને તેણે પોતાનું રાજ્ય બેડીસને આપી દીધું.4.

ਲਯੋ ਬਨ ਬਾਸੰ ॥

layo ban baasan |

(રાજા) બનાબાસને લઈ ગયા,

સૂચિ (1 - 1428)

જાપ પાન: 1 - 10

અਕਾਲ ઉસ્તਤ પાન: 11 - 38

બચિત્તર નાટક પાન: 39 - 73

ચાંદી ચરિત્તર ઉકાત બિલાસ પાન: 74 - 99

ચાંદી ચરિત્તર પાન: 100 - 118

વાર શ્રી ભૌગૌતિ જી કી પાન: 119 - 126

જ્ઞાન પ્રબોધ પાન: 127 - 154

ચૌબીસ અવતાર પાન: 155 - 610

બ્રહ્મ અવતાર પાન: 611 - 634

રુદ્ર અવતાર પાન: 635 - 708

શબ્દ હજારે પાન: 709 - 712

૩૩ સ્વૈયાય પાન: 712 - 716

ખાલસા મહિમા પાન: 716 - 716

શસ્ત્ર નામ માળા પાન: 717 - 808

ચરિત્રોપાખ્યાણ પાન: 809 - 1388

જફરનામા પાન: 1389 - 1394

હિકાયત પાન: 1394 - 1428